Þjóðviljinn - 17.08.1975, Blaðsíða 10

10 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 17. ágúst 1975
Rauði háskólinn í Bremen
getur borgað duglegri lögfræðingi
og þarf ekki fyrirfram að óttast
háan málskostnað.
t þessu skyni var i Bremen unn-
ið að þvi að kenna mönnum eftir
kennsluskrám sem teygðusig yfir
landamæri i hefðbundinni náms
greinaskiptingu. Til dæmis áttu á
sviði félagsfræða lögfræðingar,
hagfræðingar, félagsfræðingar og
sagnfræðingar að sjá til þess að
stúdentar lokuðu sig ekki inni i
sérstöku fagi (t.d. lögfræði),
heldur lærðu i starfshópum
(fjöldafyrirlestrar voru afnumd-
ir) að skipa sérþekkingu sinni i
félagsiegt samhengi.
Erfiöieikar
Þetta voru glæsileg áform. I
heldur óvinsamlegri grein i Stern
um háskólann, sem við byggjum
þetta spjall á, er og mikið úr þvi
gert, að margt hafi farið i súginn.
Um leið er getið ýmissa ástæðna.
Eitt var, að Kristilegir demókrat-
ar, annar helsti flokkur landsins,
hafa peð kjafti og klóm barist
gegn ‘ hinum rauða háskóla i
Bremen. Þeir hafa fyrir sitt leyti
visað á bug öllum kennsluskrám,
hye vel sem þær voru unnar.
Kristilegir hafa hamrað mjög á
þvi, að hér væri ekki um annað en
„marxiska útungunarstöð” að
ræða, og þessi áróður hefur leitt
til þess, að iðnaðurinn hefur ekki
þorað að fá Bremenháskóla rann-
sóknarverkefni.
Menn taki eftir þvi, að það sem
mest fór i taugarnar á kristileg-
um var meðákvörðunarréttur
stúdenta og starfsfólks sem inn-
leiddur var i Bremen. Þessir tveir
hópar hafa i háskólaráðum
jafnan rétt á við háskóiakennara
(þrir jafnréttháir hópar).
Meðákvörðunarrétturinn hefur
að sumu leyti orðið háskólanum
mjög erfiður. Hann hefur leitt til
þess, að ákaflega mikill timi hef-
ur farið i kappræður kennara og
nemenda um það, hvernig eigi að
haga náminu, hvaðsé rétt að taka
fyrirog þar fram eftir götum. Þar
ofan á bættist, að háskólinn var
opnaður árið 1971, enda þótt
undirbúningi að starfi hans ætti
ekki að vera lokið fyrr en 1973.
Tvennt var það sem þrýsti svo á:
skortur á plássum við
vesturþýska háskóla og metnaður
hinna sósialdemókratisku ráða-
manna i Bremen. (Endursagt).
3200 fermetra sal er skipt I hólf með færanlegum veggjum og innan Pólitiskur hversdagsleiki f Bremen: prófessor Jens Scheer safnar
hvers svæðis vinna „starfshópar”. Kennarar hafa ekki rétt á sérvinnu- „klukkustundarkaupi” til aðstoðar við fórnarlömb Vfetnamstríösins.
stofum.
Til dæmis má nefna, að ung-
sósialistar (yngri deild
sósialdemókrata) sem annars-
staðar þykja hinn mesti ógnvald-
ur góðborgurum, eru i Bremen
taldir „afturhaldssinnaðir”. Við
siðustu kosningar til háskólaráðs
(Konvent) fengu þeir aðeins
14,2% atkvæða, en höfðu áður
rúmlega 20%. Maóistar úr KSB
fóru með sigur af hólmi, fengu
33,7% atkvæða^-Smærri maóista-
hópur, KSV, fékk 5,7%.
Spartakussamtökin, sem eru
tengd kommúnistaflokkinum
opinberum störfum sem liklegir
þykja til að vanmeta stjórnar-
skrána). En samt verður þessi
sami senator, sem er sósialdemó-
krati, að játa, að „helmingur
kennaranna eru gallharðir
marxistar”.
Fögur fyrirheit.
Borgarstjórinn i Bremen lét á
sinum tima svo um mælt, að há-
skólinn þarætti að verða „háskóli
hinna forré11 inda 1 ausu ”.
Keyndar er það svo, að i þessum
skóla eru 15% stúdenta verka-
mannasynir, og er það helmingi
meira en gengur og gerist i öðrum
þýskum háskólum. Þetta átti eins
og fyrsti rektorinn von der Vring
komst að orði, að verða „háskóli
sem byggir á lýðræðislegu rétt-
læti og félagslegri samstöðu...
háskóli sem segir hvað hann vill
og hugsar, og lætur sér annt um
að koma þekkingunni á framfæri
við almenning.”
Samkvæmt áformum hinna
sósialdemókratisku stjórnenda i
Bremen átti þessi umbótaskóli
að: —
— ala upp kennara sem tryggt
gætu að öll börn fengju i raun og
veru sömu menntunarmöguleika,
og þá fyrst og fremst að verka-
mannabörn geti nýtt gáfur sinar
til fulls
— mennta verkfræðinga, sem
hugsa til þess með samfélagslegri
ábyrgðartilfinningu, hvaða um-
hverfistjóni ný tækni getur vald-
ið.
-Mennta lögfræðinga,. sém risi
gegn þvi, að i dag getur rikur
maður auðveldlega náð rétti sin-
um en aðrir, vegna þess að hann
Eftir stúdentauppreisn-
ina f Þýskalandi var stofn-
aöur i Bremen (sem
sósíaldemókratar stjórna)
nýr háskóli. Hann átti fyrst
og fremst aö taka viö börn-
um verkamanna og vera
nokkurskonar andsvar við
hinum gamla háskóla, sem
var þá undir mikilli skot-
hríð frá vinstri. Háskólinn
var stofnaöur 1971 og þar
eru nú 3500 stúdentar.
Hann hefur á skömmum
tíma breyst í mikið virki á-
hangenda ýmiskonar rót-
tækra hÓDa.
fengu 24% (höfðu 7,8%). Og
Sósialiska háskólasambandið,
sem hafði verið rekið úr
sósialistaflokknum fyrir sam-
fylkingarpólitik fékk um 23% at-
kvæða stúdenta.
Þessari miklu róttækni fylgja
að sjálfsögðu harðar skærur og
gagnkvæmar ásakanir um henti-
stefnu og ævintýramennsku,
einkum milli kommúnista DKP'
(Spartakus) og maóista. Nokkuð
hliðstæð skipti á milli hinna ýmsu
marxisku hópa eiga sér stað i
kennaraliðinu. Sá senator i
Bremen, sem fer með kennslu-
mál, hefur að visu reynt eftir
föngum að visa t.d. kommúnist-
um á bug (i Þýskalandi eru i gildi
hin furðulegustu ákvæði um að
HÚSASPJALL
Við sögðum á dögunum frá
Danilo Dolci, hugrökkum itölsk-
um umbótamanni sem hefur unn-
ið heimsfrægt verk meðal annars
með afhjúpun samspils fjárplógs-
manna mafiunnar og stjórnmála-
manna. Enda var hann 23 sinnum
leiddur fyrir rétt á sex árum.
Dolci er arkitekt. Hann minnti á
það, að þegar Feneyjar, þessi
perla meðal borga, var að risa þá
var þar enginn borgararkitekt.
En hver maður sem reisti hús var
listamaður, hver fjölskylda.
Þetta fólk reisti sameiginlega
mikið listaverk, þetta var hóp-
sköpun. Dolci tók þetta dæmi til
að nota i þeim boðskap.að mann-
legt félag eigi að vera einskonar
listaverk — hann hefur meiri
áhuga á byggingu mannfélags-
tengsla en sambandi þvi, sem
steinar ná hver við annan i múr-
vegg.
Húsavernd.
Hvort sem menn nú setja efst á
blað, þá er það lika vist, að hús
segja margt um fólk sem þau
reisti og bjó i þeim og samskipti
þess og kjör. Við eignuðumst
aldrei neinar Feneyjar eða
Brúgge, ekki heldur i örsmárri
útgáfu, þótt vissulega hafi verið
til reisulegir bæir og fallegar torf-
kirkjur. Þetta er okkur bersýni-
lega meira saknaðarefni en svo,
að við getum látið huggast við það
eitt, að við höfum þó alltaf átt
„fýsn til fróðleiks og skrifta”.
Þessi söknuður er svo mikill, að
ioks er svo komið að.það virðist
fundið eitt mál sem allir geta
sameinast um, eða svo gott sem.
Þetta mál er varðveisla gamalla
húsa. Manni sýnist að öll torfhús
og timburhús sem einhvern aldur
hafa séu að verða heilög i vitund
fólks. Og allir vilja vernda þau,
eða að minnsta kosti að einhver
annar (annar eigandi, annað
bæjarfélag) verndi þau. Þetta er
eins og verndun fiskistofna — þaö
eru alltaf aðrir sem stunda rán-
yrkju. Ekki hann ég.
Já og nei
Út i þessa sálma er litillega
farið hér vegna skemmtilegrar
sýningar, sem haidin er i Nor-
ræna húsinu i tilefni húsfriðunar-
árs. Skemmtilegrar og dapur-
legrar. Það er blátt áfram
ánægjulegt að vera minntur á að
fegurð og smekkvisi leynir viðar
á sér en maður man eftir i svip-
inn. þegar gengið er um islenska
bæi og þorp. Og það er ömurlegt
að skoða þau dæmi, sem á sýning-
unni eru einkar skýrt dregin
fram, um barbariska meðferð á
þeim fátæklega arfi sem viö eig-
um i húsagerðarlist. Hvernig
lögulegustu hús hafa verið af-
skræmd og eyðilögð með
viðbyggingum, kvistum, glugga-
breytingum, „forskalningu” og
þar fram eftir götum. Eða þá rif-
in, eins og ót.al dæmi eru um.
Það hefur mikið farið i súginn

af þvi sem við áttum i húsum. Og
það er kannski vegna þess, vegna
vondrar samvisku af þvi að menn
rönkuðu seint og illa við sér, að
húsverndartalið er nú einum of
laust við gagnrýni. Manni finnst
einatt, að aldurinn einn sé nægur
til að helga mannvirki i vitund
fólks og fegra það. Og þá vilji
menn gleyma þvi, að einnig fyrir
sextiu, áttatiu eða hundrað árum
voru islenskir veikir fyrir tildri
ýmiskonar og svo undarlegri
sambræðslu stiltegunda. Maður
getur meira að segja ekki horft á
jafnágætt hús og sjálfsagt til
verndar og landshöfðingjahúsið
án þess að glotta svolitið út i
annað munnvikið yfir þessum
býsanska lauki sem allt i einu
hefur dottið hér ofan á venjulegt
skandinaviskt timburhús. Og
mörg dærai eru til miklu hæpnari.
Þaö sem á eftir kom
En mönnum er vorkun þótt þeir
vilji nú halda i svotil hvaða
timburhús sem er, sé það eldra en
fullveldið. Einkum vegna þess, að
það sem menn hafa fengið i stað-
inn er oftast nær mun verra. Það
er vafamál, að nokkur þjóð hafi
verið jafn óheppin með hús og is-
lendingar nú á sinum uppgangs-
timum. Það er sama hvort litið er
til opinberra bygginga eða
ibúðarhúsa — allt er þetta að lygi-
lega stórum hluta ófrumlegt, illa
lagað islenskum aðstæðum,
kauðalegt, blátt áfram ljótt.
Þegar maður horfir til dæmis á
leiðindahús eins og Árnagarð, þar
sem handritin búa, hús sem gæti
eins verið hundaspitali i Panama,
þá liggur meira að segja við að
maður sakni þjóðernisrómantik-
ur i ætt við þá sem Guðjón
Samúelsson iðkaði. Það má
margt illt um Hallgrimskirkju
segja og það með góðum rökum.
En grinið er, að hún er einstök i
sinni röð, á ekki sinn lika, er svo
hrikaleg timaskekkja, að menn
munu að lokum sætta sig við
hana. Eins oog svokallaðar
rjómaterlur Stalins i Moskvu.
Kannski er eymd okkar i húsa-
málum nú svo mikil, að Hall-
grimskirkja verður helsta keppi-
kefli húsaverndunarmanna fram-
tiðarinnar? a.B.