Þjóðviljinn - 08.02.1976, Side 9

Sunnudagur 8. febrúar 1976 ÞJÓÐVILAINN — SIÐA 9
ÞORSTEINN JÓNSSON:
kvikmyndakompa
Va lkostir við
formöngunar-
kvikmyndir
Arið 1970 stofnuðu danska
sjónvarpið og kvikmyndastofnun-
in (Filminstitutet) þar i landi
fyrirtækið Workshop. Tilgangur
þess var að gefa fólki, sem vann
við kvikmyndir og sjónvarp eða
óskaði að vinna við slikt tækifæri
til að framleiða kvikmyndir, sem
ekki væru mögulegar i hinu hefð-
bundna framleiðslukerfi. Þarna
átti að verða aðstaða fyrir kvik-
myndagerðarmenn og starfs-
menn sjónvarpsins fyrir formtil-
raunir og þess háttar. Workshop
útvegaði efni og tækjabúnað, en
kaup var ekki greitt fyrir vinnu.
Þessiaðstaða var aldrei notuð i
nokkrum mæli af kvikmynda-
gerðarmönnum. Workshop varð
fljötlega að samastað fyrir
áhugahópa og baráttuhópa, sem
vildu nota kvikmyndina til þess
að koma skoðunum sinum á
framfæri, en höfðu ekki aðgang
að hinni hefðbundnu kvikmynda-
framleiðslu. Framleiddar voru
kvikmyndiraf ólikustu gerð, sem
allar höfðu það sameiginlegt að
vera gerðar af fólki, sem lá eitt-
hvað á hjarta og átti i baráttu.
Þarna var fjallað um mál og höfð
uppi sjónarmið, sem stungið var
undir stól af ritskoðurum eigna-
stéttarinnar hvort sem var i
„opinberum” fjölmiðlum eða
fjölmiðlum i einkaeign.
í fyrstu voru engin áform uppi
um dreifingu kvikmynda á veg-
um Workshop, en siðar hjálpaði
kvikmyndastofnunin Workshop
til að koma upp kvikmynda-
dreifingu (Filmdistributionen) og
kvikmyndahúsi (TV 2 Folkets
Bio).
„Vegna þess að fræðslumynda-
safnið (Filmcentralen) og
sjönvarpið vilja ekki dreifa kvik-
myndum, sem framleiddar eru i
Workshop, höfum við stofnað
kvikmyndadreifingu, sem á ekki
aðeins að dreifa okkar eigin kvik-
myndum heldur öllum kvikmynd-
um, sem ekki er hægt að koma i
hið hefðbundna dreifingarkerfi.-
Auk þess á dreifingin að ráða bót
á hinu skammarlega ástandi,
þegar fræðslumyndasafnið er
óhæft til að dreifahinum nýju
kvikmyndum með samfélags-
gagnrýni, sem hafa komið upp á
siðustu árum i Evrópu, USA og
þriðja heiminum.” (Tilvitnun i
kvikmyndaskrá frá
Filmdistributionen).
Workshop hefur fast starfslið á
skrifstofu og tæknimenn til að
hafa eftirlit með tækjum og
leiðbeina um meðferð þeirra.
Tækjabúnaðurer m.a. 16og súper
8 mm tökuvélar bæði fyrir sam-
stilltar og þöglar upptökur,
segulbandstæki, klippiborð fyrir
bæði 16 og súper 8 mm filmu,
my ndsegulbandstæki með
upptökuvélum og aðstaða til að
klippa myndsegulbönd.
Þeirgeta orðið meðlimir Work-
shop, sem gera kvikmynd þar.
Meðlimir kjósa stjórn fyrirtækis-
ins, sem skipuleggur vinnuna og
velur úr umsóknum.
Höfundarnir eiga allan rétt yfir
kvikmyndunum, sem framleidd-
ar eru i Workshop.
Með Workshop og kvikmynda-
dreifingu hennar var Danmörk
fyrst Norðurlanda til að opna al-
menningi (og kvikmyndagerðar-
mönnum) aðgangað þessum fjöl-
miðli, bæði framleiðslu og
dreifingu. 1 Sviþjóð hefur
reyndar verið i nokkur ár til
dreif ingarfyrirtæki, Film
Centrum, sem byggir á svipaðri
hugsun.
Kvikmyndagerðarmenn þar i
landi höfðu margir hverjir fengið
styrki frá sænska kvikmynda-
sjóðnum til framleiðslu kvik-
mynda, en sátu siðan uppi með
myndirnar og fengu þær hvergi
sýndar, hvorki i kvikmyndahús-
unum né sjónvarpi. Hugmyndin
með stofnun Film Centrum var
sú, að gera kvikmyndina að
hversdagsmáli fyrir eins marga
og mögulegt væri.
„Aður en kvikmynd er sýnd i
kvikmyndahúsi eða sjónvarpi
hafa verið teknar margar
ákvarðanir, sem kvikmynda-
gerðarmaðurinn hefur litla
möguleika til að hafa áhrif á og
áhorfendur alls enga. Pólitiskar,
tæknilegar og fyrst og fremst
viðskiptalegar ástæður hindra
margar kvikmyndir i þvi að ná til
fólks og enn fleiri i að verða yfir-
leitt framleiddar.
Óháðar kvikmyndir eru ólikar
að gerð, en þær hafa eitt
sameiginlegt. Þær fjalla um um-
hverfi og vandamál i daglegu lifi
manna. Þrátt fyrir það er erfitt
að fá þær sýndar.
Það er skilyrði fyrir frjálsa og
lifandi kvikmyndaframleiðslu, að
hver sem vill gera kvikmynd geti
einnig fengið hana sýnda. Film
Centrum gefur þann möguleika.
Það er valkostur við hina for-
mönguðu kvikmyndadreifingu.
Film Centrum snýr sér til félaga,
skóla, stofnana og einstaklinga og
opnar möguleika fyrir beint sam-
band milli kvikmyndagerðar-
mannsins og áhorfandans. Ahorf-
endur fá tækifæri til að velja hvað
þeir vilja sjá og leggja dóm á
það.” (Tilvitnun úr kvikmynda-
skrá frá Film Centrum).
Hugmyndin með Film Centrum
var einnig sú að koma á betra
sambandi milli höfunda og áhorf-
enda með að höfundar færu sjálfir
með myndum sinum og töluðu
með þeim eða stjórnuðu umræð-
um um þær.
Film Centrum hefur vaxið
mjög á undanförnum árum og
rekur nú einnig kvikmyndahús i
Stokkhólmi og Viðar. Reyndar er
starfsemi Film Centrum áber-
andi milli höfunda og áhorfenda
með að höfundar færu sjálfir með
myndum sinum og töluðu með
þeim eða stjórnuðu umræðum um
þær.
Film Centrum hefur vaxið
mjög á undanförnum árum og
rekur nú einnig kvikmyndahús i
Stokkhólmi og viðar. Reyndar er
starfsemi Film Centrum áber-
andi mest utan stórborganna.
Film Centrum gefur einnig út
ágætt timarit, Film och. TV.
t Noregi hefur verið stofnað
hliðstætt fyrirtæki, Norsk
Filmsenter. Dreifing kvikmynda
er þegar hafin og i undirbúningi
er kvikmyndasmiðja i svipuðu
formi og hin danska Workshop.
Fyrir nokkrum árum þegar
menn biöu með eftirvæntingu
eftir ymiskonar tækniframförum
i kvikmyndum og sérstaklega
sjónvarpi (meðfærilegri og
auðveldari upptökutækni, kapal-
sjónvarp, kasettur, plötur
o.s.frv.), þóttust margir sjá fyrir
þróun i lýðræðisátt i þessum fjöl-
miðlum. Menn þóttust sjá þá
Úr einni kvikmynda Workshop.
tima, þegar allir gætu eignast og
notað upptökutækin, búið til efni
og hafið útsendingu hver i sinni
stofu. En á meðan leikmenn eign-
ast betri og betri upptökutæki til
heimabrúks fyrir fjölskylduna þá
herða alþjóðlegir auðhringir tök-
in á dreifingu efnis i hvaða formi
sem er og ráða þvi hvað birtist
fyrir fjöldann. Hringarnir setja
efnið, sem þeir hafa þegar fengist
við að gefa út fyrir kvikmyndahús
og sjónvarp, út á kasettum og
myndplötum eða senda það eftir
simalinum heim eftir pöntun.
Ahorfendur munu geta valið um
það, hvenær þeir vilja horfa,
hversu fullkomin myndgæði,
hversu fullkomin hljómgæði, lit
eða svart o.s.frv., en efnið fer
eftir sem áður um ritskoðunar-
siur auðhringanna. Lýðræðið
kemur þvi tæpast þá leiðina.
Workshop, Film Centrum og
Filmsenter eru hins vegar dæmi
um það, hvernig hægt er að nota
kvikmyndir á lýðræðislegan hátt.
Þar er ekki aðeins stefnt að þvi,
að allir geti fengið tækifæri til að
framleiða kvikmyndir heldur að
þeir fái þær einnig sýndar.l þessu
kerfi hefur áhorfandinn einnig
möguleika á þvi að veija sér kvik-
myndir til að sjá. Þessi fyrirtæki
hafa öll notið aðstoðar kvik-
myndastofnana hvert i sinu landi
og kvikmyndir, sem dreift er á
þennan hátt, hafa margar hverj-
ar hlotið styrki frá kvikmynda-
sjóðum landanna. Eins og flest
það i kvikmyndagerð siðustu ára,
sem til bóta horfir, má rekja þessi
fyrirtæki til kvikmyndalöggjafar
ogkvikmyndasjóða, sem urðu til i
nágrannalöndum okkar fyrir
rúmum áratug, en islendingar
hafa enn ekki borið gæfu til að
eignast.
PÓSTKRUFU-
au6 LV§ms_
FRÍMERKI í STAÐ
FERÐAR í BÆINN
LEVl’S
GALLABUXUR
SNIÐ 522
_ Slwhónir ■ MA
Vinsamlegast sendið mér Levi's gallabuxur T þeirri stærð
sem merkt er við.—
MITTIS- MÁL 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 36
Q Q (/) LL LU 0c 34
36
NAFN:
\
Levis A œvis
HEIMILISF
r
laugavegi 89-37
hafnarstræti 17
10353 12861 13303