Þjóðviljinn - 17.03.1976, Qupperneq 5

Miðvikudagur 17. mars 1976 ÞJÓÐVILJINN — SIDA 5
V instribylg j a
í Frakklandi
Síöustu tveir sunnu-
dagar hafa verið
kosningadagar i Frakk-
landi. Það sem um er
kosið nefnist á frönsku
„Cantons" en það mun
vera millistig milli
sveitar- og ríkisstjórnar.
Venjulega hafa þessar
kosningar sáralítið póli-
tískt gildi því valdsvið
kantónanna er lítið,en að
þessu sinni hefur mikill
sigur vinstri manna í
þessum kosningum komið
þeim i heimsfréttirnar.
Alls var kosið um á að giska
1.800 fulltrúa i kantoustjórnum.
Þar af fengu vinstri flokkarnir
samanlagt rúmlega helming
eða um 930. Ötviræður sigur-
vegari i kosningunum er
Sósialistaflokkur Mitterrands,
hann fékk rúmlega 500 fulltrúa i
sinn hlut sem er riflega helm-
ingi fleiri en hver hinna stóru
flokkanna. Kommúnistar eru
næstir með um 240 fulltrúa en
stjórnarflokkarnir, Gaullistar
og óháðir repúblikanir (flokkur
d’Estaings forsefa) um 180
hvor.
Fylgi sósialista i
kosningunum hartnær tvöfald-
aðist, jóskt úr 14% árið 1970 i
26,5% nú. Kommúnistar stóðu
þvi sem næst i stað en stjórnar-
flokkarnir töpuðu fylgi, einkum
þó flokkur gaullista sem má
muna fifil sinn fegri i frönskum
stjórnmálum, hafandi verið
áhrifamesti borgaraflokkur
landsins frá miðjum sjötta ára-
tugnum. Samfylking vinstri
fokkanna sem um tima virtist i
algerri upplausn vann mjög á i
kosningunum og fékk 56,5%
atkvæða miðað við tæplega 50%
i forsetakosningunum árið 1974.
Bágborinn
efnahagur
Menn eru almennt sammála
um að það sem olli þessari
„vinstriskriðu” hafi fyrst og
fremst verið bágborið ástand i
efnahagsmálum sem rekja má
Verður ný
„bylting” í
landinu,
árið 1978?
Giscard d’Estaing forseti. Af
hverju gengur frökkum verr en
öðrum?
beint til rangrar stjórnarstefnu.
Atvinnuleysið hefur náð til rúm-
lega einnar miljónar frakka
undanfarna mánuði, samkv.
opinberum tölum, hagvöxturinn
varð neikvæður um 2% i fyrra
og franski frankinn á mjög i vök
að verjast á gjaldeyrismörk-
uðum.
Þegar Giscard d’Estaing tók
við embætti forseta árið 1974
voru fyrstu merki hinnar
alþjóðlegu kreppu farin að sjást
i frönsku efnahagslifi. Hann lét
það engin áhrif hafa á sig og
stefndi ótrauður að sama hag-
vexti og frakkar bjuggu við
fram að þvi. Samkvæmt
áætlunum forsetans átti hann að
nema 4% árið 1975. Undir árslok
1974, sáu menn að allt var að
fara úrskeiðis og undirstöður
efnahagslifsins að gefa sig en
þá var orðið of seint að söla um.
Um mitt ár var um hálf
miljón frakka atvinnulaus. Um
næstu áramót var þessi tala
komin upp i 650 þúsund og i
árslok 1975 gekk 1 miljón frakka
atvinnulaus. Og hagvöxturinn
reyndist vera neikvæður um 2%
á árinu 1975 i stað þess að vera
hagstæður um 4% eins og sér-
fræðingar forsetans sáu fyrir. 1
skýrslum OECD segir að i
flestum rikjum auðvaldsheims-
ins hafi menn ekki séð fyrir hve
djúptæk kreppan varð en hvergi
voru menn eins bláeygir og i
Frakklandi.
Frakkar missa
forystuna
Afleiðingar þessarar- kreppu
komu fram i vaxandi ólgu á
vinnumarkaðinum, stór-
versnandi greiðslustöðu gagn-
vart útlöndum og gjaldeyris-
vandamálum. Frakkar máttu
horfa aðgerðarlausir upp á
vestur-þjóðverja hrifsa úr
höndum sinum forystuhlut-
verkið innan EBE, bæði efna-
hagslega og pólitiskt. Eitt af
siðustu Verkum Pompidou i for-
setaembætti var að rjúfa sam-
starfið innan EBE um samflot i
gjaldeyrismálum en samkvæmt
þvi voru sett ákveðin mörk fyrir
þvi hve mikið gengi gjaldmiðla
rikjanna mátti hækka eða
lækka. í júli i fyrra ákvað
d’Estaing að ganga inn i sam-
flotið að nýju og lét svo ummælt
að frankinn hefði alveg jafnað
sig. En meðan verið var að telja
upp úr kjörkössunum aðfara-
nótt mánudagsins tilkynnti
franski fjármálaráðherrann
eftir næturfund með kollegum
sinum i öðrum EBE-rikjum að
frankinn yrði ekki lengur með i
samflotinu. Stjórnin hafði gefist
upp við að vernda hann gegn
gengisfalli eftir að hafa eytt 10,5
miljörðum franka til að verja
hann fyrir spákaupmennsku.
Eins og er virðist fátt benda
til þess að betri tið sé i vændum i
Georges Marchais. Fólk er
óánægt og vill breytingar.
frönsku efnahagslifi. Að visu
segir i skýrslu sem OECD gaf
nýlega út að i árslok 1975 hafi
verið ýmis teikn á lofti um að
vænta mætti nýrra framfara-
tima en það er alls ekki vist að
það ástand geti staðið út þetta
ár. Franskur iðnaður glimir enn
við offramleiðslu og það getur
leitt til enn meira atvinnuleysis.
1 skýrslu OECD segir að
d’Estaing hafi ekki mikið svig-
rúm til stefnubreytingar þvi
ekki þarf margt að raksast til að
ný verðbólguskriða fari af stað.
Atvinnuleysiö er frökkum við-
kvæmt vandamál. Um þessar
mundir eru stórir árgangar
ungs fólks að streyma inn á
vinnumarkaðinn og atvinnu-
leysið bitnar langharðast á
æskulýðnum. Enda voru menn
fljótir að koma með kenningar
um að vinstribyigjan i kosn-
ingunum á dögunum hafi fyrst
og fremst stafað af því að
kosningaaldurinn hefur frá
siðustu kosningum verið færður
úr 21 ári niður i 18 ár.
Lýkur valda-
skeiöi borgara-
flokkanna 1978?
En hvað sem þvi liður er
Mitterrand maður dagsins i
Frakklandi. Flokkur hans hefur
verið á stöðugri uppleið undan-
farin tvö ár. 1 aukakosningum
sem fram fóru til beggja deilda
þingsins i fyra og árið þar áður
bætti flokkurinn stöðu sina og
núna tók hann stökk fram á við
og er orðinn stærsti flokkur
landsins.
1 Frakklandi hafa menn það i
flimtingum að þar i landi verði
bylting á tiu ára fresti. Miða
menn þá við valdatöku de
Francois Mitterand. Með
pálmann i höndunum.
Gaulle árið 1958 og uppreisn
námsmanna og verkalýðs árið
1968. Arið 1978 verða þing-
koisningar i Frakklandi. Þá
bendir allt til þess að endir
verði bundinn á iangan valda-
feril borgaraflokkanna og að til
valda komist samsteypustjórn
sósialista og kommúnista, sú
fyrsta af sinu tagi i einu af
stærri rikjum Evrópu. Ef
Giscard d’Estaing vill komast
hjá þvi verður hann að geta út-
skýrt það fyrir kjósendum
sinum af hverju frakkar stefna
áfram rakleiðis niður á við i
efnahagsmálum á sama tima og
önnur stórveldi auðvaldsheims-
ins — td. Bandarikin, Japan og
Vestur-Þýskaland — eru að
rétta úr kútnum.
Sömuleiðis er það forsenda
fyrir þvi að vinstristjórn komist
til valda að vinstriöflin haldi
friðinn i sinum herbúðum. Um
tima var allt útlit fyrir að upp úr
samstarfi þeirra slitnaði og þeir
George Marchais formaður
Kommúnistaflokksins og
Mitterand leiðtogi sósialista
sendu hvor öðrum harðar
hnútur i fjölmiðlum. Heldur
hefur dregið úr fjandskapnum
að undanförnu og nýafstaðið
þing kommúnista ætti að glæða
vonir manna um að friður
haldist. Þar lagði flokkurinn
áherslu á að draga skýr mörk á
milli stefnu sinnar og Moskvu-
linunnar. Jafnframt var það
itrekað að flokkurinn hygðist
ekki gera aðför að þingræðis-
skipulaginu og alræði öreiganna
var strikað út úr stefnuskránni.
Það bendir þvi flest til þess
eins og er að kenningin um
„byltingar” á tiu ára fresti
muni standast. —ÞH
(aöalheimild Information)
George-Brown
vekur deilur
George-Brown lávarður
hefur löngum haft lag á aö
vekja umtal um sína per-
sónu. Hann var þingmaður
Verkamannaf lokksins i
neöri deild þar til hann tap-
aði sæti sinu i kosningum
áriö 1970. Þá var hann
heiðraður með lávarðs-
tigninni og hefur síðan tek-
ið þátt i störfum lávarða-
deiidar breska þingsins.
George-Brown hefur á undan-
förnum árum gagnrýnt Harold
Wilson harðlega og barist gegn
þvi sem hann segir vera sivax-
andi róttækni Verkamanna-
flokksins. Fyrir nokkrum dögum
sagði hann svo skilið við flokkinn.
Lávarðurinn kallaði blaðamenn
á sinn fund er hann tilkynnti úr-
sögn sina úr flokknum og mættu
margir, þám. sjónvarpsmenn.
George-Brown kom þeim enn
einu sinni á óvart með þvi að
mæta áberandi drukkinn. Ekki
þannig að menn séu ekki orðnir
vanir drykkjuskap hans sem orð-
ið hefur tilefni margra sagna
heldur bjuggust menn við að hann
reyndi nú að hanga þurr þegar
hann tilkynnti svo mikilvæga
ákvörðun.
Fundurinn reyndist hið mesta
hneyksli, lávarðurinn var þvoglu-
mæltur og óskýr i máli. Hápunkti
náði hneykslið er Beorge-Brown
var á leið út úr fundarsalnum og
féll kylliflatur á gólfið. Allt var
þetta rekið upp i sjónvarp og dag-
inn eftir skörtuðu fjögur lundúna-
blöð — Gurdian, Daily Mirror,
Daily Mail og Express — með for-
siðumyndum af lávarðinum
spriklandi á gólfinu.
Nú hefði mátt ætla að málið
væri úr sögunni. En þá er það að i
George-Brown
hinu virðulega og ihaldssama
blaði Times birtist leiðari þar
sem ráðist er á blöðin fjögur fyrir
æsifréttamennsku. Sagði þar að
téð blöð veltu sér i rennusteinin-
um með þessari myndbirtingu.
Hanskinn var tekinn upp fyrir
George-Brown og klykkt út með
þvi að segja að „George-Brown
lávarður drukkinn er betri maður
en forsætisráðherrann edrú”.
Blöðin fjögur svöruðu fyrir sig
strax og þá var hafin mikil blaða-
deila um siðfræði blaðamennsk-
unnar og ábyrgð blaðamanna i
starfi. Guardian birti leiðara þar
sem tekin var upp vörn fyrir
myndbirtinguna. Þar segði ma.:
— Þegar alþekkt persóna... gefur
út persónul. yfirlýsingu má ekki
skilja innihald hennar frá þeim
aðstæðum sem rikja þegar hún
kemur fram. Að þegja um likam-
legt ástand George-Brown þegar
hann gaf út yfirlýsinguna (eins og
sum blöð hafa krafist) hefði verið
tilraun til að skapa alranga mynd
af atburðinum, með þvi hefði ver-
ið gefið i skyn að virðulegur rosk-
inn stjórnmálamaður hefði eftir
miklar bollaleggingar gefið út
þaulhugsaða yfirlýsingu á yfir-
vegaðan hátt. Svo var alls ekki
eins og miljónir sjónvarpsáhorf-
enda vita.... —
Lesendurnir bættust svo i slag-
inn og sýndist sitt hverjum. 1
blöðunum sem birtu myndina
birtust mörg bréf þar sem sagði
að myndbirtingin hefir verið
„lágkúruleg, illgirnisleg. óviðeig-
andi og óþörf”. 1 Times birtist
hins vegar bréf þar sem sagði að
„ákvörðun ykkar um að þegja um
þær hliðar málsins sem ykkur
mislikar kemur mér á óvart og i
raun er ekki nema stigsmunur á
þessu og starfsemi sovéskra fjöl-
miðla”.
Greinilegt var að ihaldssamir
Enn einu sinni
lék áfengið hann
grátt og aðþessu
sinni leiddi það
til heiftúðugra
blaðadeilna
lesendur voru á bandi lávarðarins
og vildu ekki að nafn hans yrði
svert með þessum hætti. Sum
blaðanna fjögurra höfða mest til
ihaldsmanna i skrifum sinum og
þegar þau urðu vör við tóninn i
lesendum sinum voru þau fljót að
snúa við blaðinu. Til dæmis hóf
Dailv Mail birtingu á ritgerð i
fjórum hlutum eftir George-
Brown þar sem hann útskýrir af-
stöðu sina og ræðir framtiðar-
áform sin.
En spuringunni sem lá að baki
öllum deilunum er enn ósvarað:
voru blöðin að notfæra sér vand-
ræði mannsins til að auka sölu
sina eða ber að lita á myndbirt-
inguna sem réttlætanlega lýsingu
á þeim aðstæðum sem riktu þegar
lávarðurinn gaf yfirlýsingu sina?
— ÞH (heimild IMT)