Þjóðviljinn - 17.03.1976, Blaðsíða 6

6 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Miövikudagur 17. mars 1976
Ahrifin af stœkkun landhelginnar frá 1971:
Afli útlendinga hefur minnkað um
helming en okkar afli óbreyttur
Allar upplýsingar voru þá opin-
berar9 og margvíslegar friðunar
ráðstafanir gerðar, sagði Lúðvík
Jósepsson í umrœðum á alþingi
1 siðustu viku urðu á alþingi all-
mikiar umræður um þings-
ályktunartillögu um fiskileit og
tilraunaveiðar. Flutningsmaður
tillögunnar er Tómas Arnason.og
hafði hann áður mælt fyrir tillög-
unni, en umræðum þá verið
frestað.
Meðal þeirra, sem til máls tóku
við umræðuna i siðustu viku var
Lúðvik Jósepsson en tii hans hafði
Tómas Arnason m.a. beint fyrir-
spurnum varðandi það hvaða
upplýsingar sjávarútvegsráðu-
neytinu hefðu borist frá Hafrann-
sóknastofnun um ástand fiski-
stofna á árinu 1972 og viðbrögð
ráðuneytisins í þvi sambandi, en
á þeim tima var Lúðvik sjávarút-
vegsráðherra sem kunnugt er.
Iræðusinni sagði Lúövik m.a.:
Upplýsingum var
ekki stungið undir stól
Nú það hafa orðið hér nokkrar
umræður um þessar upplýsingar,
sem Hafrannsóknarstofnunin gaf
um ástand fiskistofna á árinu
1972. Slikar umræöur hafa orðið
hér áður og þá i þeim tón, að helst
hefur verið látiö aö þvi liggja, að
ég sem sjávarútvegsráðherra
hafi i rauninni lagst á þessar upp-
lýsingar og ekkert gert með þær.
Þegar fullyrðingar um þetta efni
komu hér fram áður þá svaraöi
ég þeim strax opinberlega og
benti á, að þær væru með öllu
rangar.
En þar sem þær upplýsingar,
sem ég hef áður gefið um þessi
efni virðast hafa farið fram hjá
Tómasi Árnasyni, og máske fleir-
um, þá þykir mér full ástæða til
að rekja hér málið nokkuð nánar
og þá til upplýsingar bæði fyrir
hann og aðra.
Það, sem hér er um að ræða er
það, að á vegum Alþjóðahafrann-
sóknarráðsinsfór fram allsherjar
úttekt á stöðu þorskstofna i
Norður-Atlantshafi á árinu 1971
aðallega. Ráðið hafði komið sér
saman um það, að láta fara fram
mjög ýtarlega skoðun á stöðu
allra þorskstofna á þessu hafs-
svæði, bæði á Norðaustur-At-
lantshafi og Norðvestur-Atlants-
hafi og þær fiskveiðinefndir sem
starfa á vegum Alþjóðahafrann-
sóknarráðsins á báðum þessum
svæðum stóöu að þessum athug-
unum. Tiu heimsþekktir fiski-
fræðingar báru höfuðábyrgð á
þessum rannsóknum og sömdu
siðan mjög ýtarlega skýrslu um
málið, sem siðan var afgreidd á
fundi Alþjóðahafrannsóknarráös-
ins. Þessi skýrsla var auðvitað
ekki aðeins send okkur islending-
um og ekki aðeins send isl.
sjávarútvegsráðuneytinu, heldur
öllum þeim, sem áhuga hafa yfir-
leittá þessum málum, hérá þess-
um svæðum. Henni var ekki
stungið undir stól hér eins og
sumir þingmenn virðast halda,
heldur var þetta eitt af stærstu
umræðuefnum i islenskum blöð-
um og islenskum timaritum, sem
eitthvað fjalla um þessi mál á
þessum tima og tekið upp af
islenskum stjórnvöldum.
Töldu þorskstofninn
þá ekki ofveiddan
Sú niðurstaða, sem kom fram i
þessari allsherjar úttekt fiski-
fræðinganna um stöðu þorsk-
stofna i Norður-Atlantshafi var i
meginatriðum á þá lund, að þeir
bentu á, að allir þorskstofnar i
Norður-Atlantshafi væru fullnýtt-
ir og nota mætti orðið ofveiddir
um þá alla nema islensku Jxirsk-
stofninn: þar var notað oröið, a6
hann væri að fullu nýttur.
Fiskifræðingarnir bentu m.a. á
þá stórkostlegu breytingu sem
átt hefði sér stað I fiskveiðum
fiskveiðaþjóða, sem veiðar
stunda á þessu hafsvæði, einmitt
á áratugnum frá 1960—1970, eink-
um, aðþvi leyti til, hvað stór hluti
fiskiskipaflotans, sem veiðarnar
stunda væri orðinn þannig búinn
að hann gæti auðveldlega valið
sér veiðisvæöi eftir þvi sem
hentaði hverju sinni og upp-
lýsingar lægju fyrir um. Skipin
væru orðin það stór, að þau ættu
mjög auðvelt með að hreyfa sig
frá fiskimiðum til fiskimiða og
hefðu aðstööu til þess að vera á
fiskimiðunum um langan tima i
einu. Sem sagt, að flotinn var ekki
jafn staðbundinn eins og hann
hafði veriö áður, hann var oröinn
miklu stærri og hreyfanlegri á
þennan hátt, að hann gat valið sér
veiðisvæði hvar sem var og
hvolfdi sér þar svo að segja yfir,
þar sem best veiddist hverju sinni
eöa útlitið var best og þar með
var auðvitað ofveiðihættan orðin
miklu meiri en áður.
Notfærum okkur
skýrsluna strax
Svo bar viö, að þegar þessi
skýrsla var fullunnin á vegum Al-
þjóöahafrannsóknarráðsins þá
leið þó nokkuð langur timi frá þvi
að skýrslan var tilbúin og undir-
rituð af þeim, sem höfðu unnið
hana, þar til fundur var haldinn i
Alþjóðahafrannsóknarráðinu til
þess að ganga þar endanlega frá
samþykkt ráðsins á skýrslunni.
Einn islenskur fiskifræðingur
varihópi þessara lOheimsþekktu
fiskifræðinga, sem vann þessa
skýrslu. Af þessum ástæðum var
það, að Hafrannsóknarstofnunin
isl. sendi sjávarútvegsráðuneytinu
nokkrar upplýsingar um þær
niðurstöður, sem komu fram i
þessu áliti og sendi þær til ráðu-
neytisins merkt sem trúnaðar-
mál, þar sem ekki þótti viðeig-
andi að birta þetta formlega á
meðan sú stofnun, sem átti að
taka skýrsluna til endanlegrar af-
greiðslu hafði ekki haldiö sinn
fund um málið. En um þetta
vorum við islendingar einmitt að
gera ýmsar ráðstafanir I okkar
fiskveiðimálum ogþá sérstaklega
varðandi útfærsluna i 50 milur.
Við tókum þessa skýrslu strax og
notfærðum okkur hana mjög til
rökstuðnings fýrir okkar máli I
viðræðum okkar við breta, lögð-
um þar drögin sem við höfðum i
okkarhöndum á borðið-Þessidrög
voru þá strax notuð af okkar hálfu
eins og hægt var. En það var ekki
aðeins að þetta væri gert.heldur
var upplýsingunum dreift til
landhelgisnefndar sem starfaði
hér með fulltrúum allra flokka
þannig, að þeir fengu allir skýrsl-
una og efni hennar og að sjálf-
sögðu var málið rætt I rikisstjórn-
inni og utanrikismálanefnd.
Hrygningastöðum og
smáfiskasvæðum lokað
Lúðvik minnti siðan á, að um
þetta leyti höfum við islendingar
verið að undirbúa útfærslu land-
helginnar i50milur, sem kom til
framkvæmda 1. sept 1972.
Hann sagði, að á árinu 1972 hafi
Fiskifélagið hins vegar snúist
gegn hugmyndum sjávarútvegs-
ráðuneytisins um vissar veiðitak-
markanir gagnvart okkar eigin
flota i hinni nýju landhelgi, enda
hafi það komið fram i skýrslu frá
Hafrannsóknarstofnuninni á þvi
ári, að islenski þorskstofninn væri
ekki ofveiddur, heldur aðeins full-
nýttur.
Lúðvik sagði siðan:
þingsjá
Við gáfum siðan út reglugerð
um stækkun okkar fiskveiðiland-
helgi úr 12 milum I 50 milur og
tókum þá upp i fyrsta skipti i okk-
ar fiskveiðisögu hér ákvæði um
það, að loka fullkomlega vissum
svæðum við landið til friðunar
fyrir öllum veiðum. Þannig
lokuðum við tilteknum svæðum á
aöalhrygningarstöðvum þorsks-
ins samkvæmt tillögum Hafrann-
sóknarstofnunarinnar og þekktra
fiskimanna, sem gerðu tillögur
um afmörkun svæðisins. Slik lok-
un ákveðinna hrygningarsvæða
hafði aldrei þekkst áður, enda
höföu okkar fiskifræðingar hvað
eftir annað þegar málið haföi
verið tekiö upp á Alþingi beinlinis
sagt það, að þeir legðu ekki kapp
á slikt.
I reglugerð okkar i sambandi
við útfærsluna I 50 milúr þá var
einnig ákveðið að loka allstóru
veiðisvæði fyrir Norðausturlandi
yfir þann tima ársins, sem
reynslan hafði sýnt, að þar var
mest um smáfisk að ræða. Slik
allsherjarlokun hafði heldur
aldrei þekkst áður hjá okkur og
siðan fylgdi hver reglugerðin á
fætur annarri um þetta leyti þar
sem nýjum og nýjum svæðum var
lokað um lengri eða skemmri
tima fyrir togveiðum jafnhliða
þvi. sem reglur voru svo settar
um stórlega skerta aðstöðu þeirra
skipa til veiða við landið, sem
veiddu með botnvörpu. Reglu-
gerðir voru einnig gefnar út um
það, að banna algjörlega þorsk-
veiöi i herpinót, sem var hafin hér
i allrikum mæli. Minni háttar
undantekning var þó gerð á litlu
svæði fyrir Norðausturlandi um
takmarkaðan tima. Einnig var
sett reglugerð um verulega
breytta möskva-stærð i sambandi
við veiðar með þorsknetum og
netafjöldi takmarkaður. Þessu
var siðan fylgt eftir með þvi að
ráða allmarga menn til sérstaks
eftirlits viða um landið til þess aö
líta eftir þvi, að þessar reglur
væru haldnar.
Hafrannsóknastofnunin
vitnaði til alþjóðlegu
skýrslunnar
Auk alls þessa þá var svo frá 11.
október 1971 starfandi sérstök
nefnd allra þingflokka til þess að
endurskoða þær reglur, sem I
gildi höfðu verið og til þess aö
gera tillögur um nýjar reglur um
það hvernig ætti að standa aö þvi
að nýta hina nýju stækkuðu fisk-
veiðilandhelgi okkar. Þessi nefnd
starfaði siðarihluta ársins 1971 og
slðan á árinu 1972 og allt fram á
árið 1973. Hafrannsóknarstofnun-
in, fiskifræðingar okkar gera til-
lögur til þessarar nefndar og það
vildi nú svo tilað Hafrannsóknar-
stofnunin sendi tvisvar tillögur á
árinu 1972. Fyrri tillögurnar sem
Hafrannsóknarstofnunin lagði
fram voru dags. 21. sept. 1972 en
éndurskoðaðar tillögur fiski-
fræöinganna voru dags. 2. nóv.
1972. Fiskifélagið gerði að sjálf-
sögöu sinar ýtarlegu tillögur lika
og fjölda-mörg samtök útvegs-
manna, og það lágu fyrir þessari
ne&idallýtarlegálit um þessimál
frá öllum landshlutum.
í tillögum Hafrannsókr.arstofn-
unarinnarfráþessum tima vitnar
hún til þessarar alþjóðlegu
skýrslu, sem hér hefur verið
minnst á. Það var þvi sannarlega
fjallað um allar þær upplýsingar
um þetta leyti, sem þarna komu
fram, bæði af hálfu opinberra
aðila og allra þeirra nefnda sem
settar höfðu verið með fulltrúum
allra flokka, bæði I sambandi við
lagasetningu á Alþingi og eins til
samninga við útlendinga I sam-
bandi við landhelgismálið; allt lá
þetta fyrir þessum aðilum.
En Jakob
gerði svo ágreining.
1 timariti fiskifélagsins, tima-
ritinu Ægi, fóru um þetta leyti
fram allmiklar umræður um
þessi mál. Þetta voru athyglis-
verð skrif, en þar skiptust á skoð-
unum einn af okkar þekktustu
fiskifræðingum Jakob Jakobsson
og fiskimálastjóri Már Ellsson.
Jakob Jakobsson, kemur þarna
skemma árs 1973 fyrstur manna
fram með það.að hann sé ekki al-
gjörlega sáttur við þá reiknings-
aðferð sem fiskifræðingarnir 10,
þessir heimsþekktu, sem stóðu aö
verkinu á vegum Alþjóðahaf-
rannsóknarráðsins, hefðu beitt
varðandi Islenska þorskstofninn
sérstaklega. En i þessari skýrslu
fiskifræðinganna 10 haföi eins og
áður sagði verið talið að islenski
þorskstofninn væri miklu örugg-
ari og jafnari stofn, en aðrir
þorskstofnar I Norður-Atlants-
hafi; það hefði sýnt sig i langri
reynslu að sveiflur i honum væru
miklu minni, en öðrum þorsk-
stofnum og að af þeim ástæðum
væri ekki þörf á þvi, að reikna
með jafn afgerandi aðgerðum til
þess að ná þeim stofni upp eins og
þeir teldu að þyrfti við aðra
þorskstofna. En Jakob, hann
vakti þá athygli á þvi, að hann
væri ekki sáttur við þennan boð-
skap og það hefði mátt segja um
islenska þorskstofninn ekki siöur
en hina, að hann væri ofveiddur,
en ekki aðeins fullnýttur, ef notuð
hefði verið samskonar
reikningsaðferð, varðandi hann,
einsog hina stofnana. Jakob lagði
áherslu á það i skrifum sinum I
Ægi, að það væri kominn timi til
þess að við hættum að nota þetta
orð, sem fiskimálastjóri notaði si
og æ, að Islenski stofninn væri
ekki ofveiddur, heldur aðeins full-
nýttur, að væri kominn timi til
þess, að nota orðið ofveiddur um
hann lika.Nú.um þetta urðu sem
sagt i timaritinu Ægi allmikil
skrif á milli þessara tveggja
þekktu manna, hvað væri nú hið
rett i þessum efnum. Ég bendi
aðeins á þetta hér til rökstuðn
ings þvi,að þvi fór svo viðs fjarri,
sem hér er verið að reyna að gefa
i skyn, að upplýsingar hafi verið
gefnar af Hafrannsóknarstofnun-
inni til sjávarútvegsráðuney tisins
á þessum tima, um hættuástand
okkar fiskistofna, en ráðuneytið
hafi siðan stungið þeim undir stól.
Allt slikt er auðvitað hreinn til-
búningur og þvættingur, enda
væru menn hér i rauninni að
ákæra Hafrannsóknarstofnunina
sjálfa, fiskifræðingana, þvi að
ekki hefur þeim dottið til hugar,
að halda þannig á málum að þeir
ættu að hvisla einhverju að ráðu-
neytinu um það hvað kom út úr
alþjóðlegri skýrslugerð, en þegja
annars þunnu hljóði.
Þeir sem tala um einhvern felu-
leik af hálfu sjávarútvegsráðu-
neytisins i þessum efnum á árun-
um 1972 og 1973, þeir eru annaö
hvort mjög illa að sér um málin
og hafa litið fylgst með þvi sem
var að gerast um þetta leyti eða
þá að þeim þykir það þægilegra
að halda öðru fram, heldur en þvi,
sem er rétt. Og þessi mál lágu
sannarlega hér fyrir Alþingi til
afgreiðslu, og Alþingi afgreiddi
lög á þessu timabili um það sem
það taldi að rétt væri að gera, til
þess að hefta sókn I islensku fisk-
stofnana. Það er auðvitað enginn
vandi aö koma á eftir og halda þvi
fram.að viðhefðum þurftaðgera
betur en við gerðum; vissulega
hefðum við, — þaðhefur reynslan
sýnt — þurft að færa landhelgina
út I 50 milur, og hefja þá baráttu,
sem þar var hafin nokkrum árum
áður en við gerðum það. En um
þaö tókst ekki samstaða.
Afli útlendinga hefur
minnkað um helming,
en okkar afli haldist
Sföar I ræðu sinni vék Lúðvik,
að þeim breytingum, sem orðiö
hafa á afla annars vegar okkar
sjálfra og hins vegar útlendinga
frá 1971, en það var siðasta heila
árið, sem erlendir veiðiflotar
gátu veitt hér truflanalaust upp
að 12 milum.
Um er að ræða afla á þorski,
ýsu, ufsa og karfa, og litur þró
unin svona út samkvæmt opin-
berum skýrslum.
Afli útlendinga:
1971 ................ 384.000 tonn
1972 ..................309.000 tonn
1973 ................ 279.000 tonn
1974 ................ 230.000 tonn
1975 ................ 175.000 tonn
(áætlað)
Þannig hefur afli útlend-
inganna nú minnkað um helming
frá þvi landhelgin var færð út i 50
milur, sagði Lúðvik. Á þessu ára-
bili frá 1971 til 1975 hefur afli okk-
ar islendinga af þessum sömu
fisktegundum hins vegar staðið i
stað, ogheldur betur, það er vax-
ið úr 417.000 tonnum árið 1971 i
419.000 tonn á sfðasta ári.
Mestu skiptir að flota
verksmiðjuskipa var
bægt frá.
Það fer þvi auðvitað ekkert á
milli mála, sagði Lúðvik, að á
þessu timabili höfum við náð
verulegum árangri, þött hann
hefði mátt vera meiri. Við höfum
verið að draga úr sóknarþunga
útlendinganna.
En það, sem skiptir þó e.t.v.
allra mestu máli er, að með
útfærslu landhelginnar i' 50 milur
árið 1972, þá tókst okkur að bægja
frá þeirri mjög svo alvarlegu
hættu, sem yfir vofði, að hingað
þyrptust i stórum stll flotar
erlendra verksmiðjuskipa, sem
geta legið á miðunum 2—3
mánúði i einu, og jafnvel lengur.
Þessi stóru verksmiðjuskip
voru einmitt að byrja að færa sig
hingaö á árunum kringum 1970,
og þar var mesta hættan.
VÁTRYGGINGARIÐ-
GJÖLD FISKISKIPA
1 gær var afgreitt með hraði á
Alþingi frumvarp til laga um
greiðslu vátryggingariðgjalda
fiskiskipa.
Helstu atriði laganna eru þau
að viðskiptabanka útgerðar-
manns skuli skylt að halda eftir
fjárhæð, sem nemi 5% af heildar-
söluverðmæti afla, sem landað er
hérlendis, en 4% af afla, sem
landað er erlendis. Þessi fjárhæð
á að renna til greiðslu iögjalda al
vátryggingum.
Viðskiptabankarnir eiga siöan
að skila þessum fjármunum inn á
reikning Ltú og það siðan skila
andvirðinu til viðkomandi vá-
tryggingarfélaga. Við árslok er
svo gert upp við skipseiganda og
honum endurgreitt það er kann
að verða umfram greiðslu vá-
tryggingariðgjalda.