Þjóðviljinn - 20.03.1976, Síða 11

Laugardagur 20. mars 1976 ÞJÓOVI[..MN\ — SÍOA II

Börn I Austurbæjarskólanum
Ólafur Haukur.
Ég get ekki oröa bundist
vegna greinar þinnar i Þjóövilj-
anum þann 7. mars og einkum
þess þáttar hennar, sem að
skólastarfi lýtur. —
Þessisamsetningur er af sliku
alvöruleysi gerður, að honum
verður ekki látið ósvarað af
þeim, sem láta sig skólastarf
einhverju varða. —
Skóli er samfélag ólikra ein-
staklinga, þar sem ýmsir til-
finningalegir agnúar barna svo
og áunnir, sem rekja má til
heimila koma fram i skýrustu
ljósi. Þar eigast einnig við hinar
ýmsu stéttir þjóðfélagsins i
smækkaðri mynd. Ólikir hags-
munir og mismunandi fyrir-
myndir valda oft á tiðum tog-
streitu. Kennari á samkvæmt
skilningi almennings og raunar
skólayfirvalda einnig að vera
hlutlaus aðili, sem lætur erjur
og misklið til sin taka og leiðir
til lykta. En kennari er einnig
stéttir þjóðfelagsins i
smækkaðri mynd. ólikir hags-
munir og mismunandi fyrir-
myndir valda oft á tiðum tog-
streitu. Kennari á samkvæmt
skilningi almennings og raunar
skólayfirvalda einnig aö vera
hlutlaus aðili, sem lætur erjur
og miskliö til sin taka og leiðir
til lykta. En kennari er einnig
stéttbundin vera, háður hags-
munum og trúlega jafnframt
skoðunum. Meintu alræöisvaldi
hans eru takmörk sett bæði að
þvi er persónulega gerð hans
sjálfs varðar og einnig af ýms-
um tilætlunum tengdum þjóð-
félagslegi stöðu hans og þá ekki
sist afstöðu yfirboöara. —■
Þess ber og að geta, að t. a.m.
grunnskólalögin takmarka
mjög alræðisvald kennara og
fyrirbyggja að kennara haldist
uppi einhvers konar tyranniser-
ing á þeim uppsprettum tilfinn-
inga oghvata, sem fram koma i
skólastofunni. Þú gerir greini-
lega ráð fyrir að börn séu óvirkt
afl, sem lætur bjóða sér hvers
konar atlæti: þar misstigur þú
þig illilega. Sá kennari, sem
einu sinni veitir ofbeldishneigð
sinni hömlulausa útrás á næsta
erfitt uppdráttar gagnvart
þeim, sem ofbeldið hefur steytt
á: hópsefjun og raunar einnig
inngróin réttlætiskennd barna
sér fyrir þvi.
Þess eru og ófá dæmi, að
kennarar hafi hrökklast úr
starfi vegna fjandskapar nem-
enda, og er það raunar vel, ef
um óhæfan starfskraft er að
ræða. Foreldrar veita kennur-
um aðhald og það gera börn
lika, þó að á annan hátt sé og um
það megi deila hvort þær mæli-
stikur á starf kennara sem all-
ur þorri fólks setur sér séu i öll-
um tilvikum hinar réttustu.
Vitaskuld má segja, að nem-
endum sé ekki gefið tækifæri til
að láta sitt álit á kennara i ljós á
annan hátt en þann að íjandi
skapastvið hann og gera honum
lifiö leitt.
Uppbyggileg gagnrýni og um-
ræða á sér þvi miður engan
vettvang i skólakerfinu og hefur
Lárus M. Björnsson, Fáskrúðsfirði:
Meintu alræðis-
valdi kennarans
eru takmörk sett
OPIÐ BRÉF TIL ÓLAFS HAUKS SÍMONARSONAR
aldre i átt. Það er undir hverjum
kennara komið, hvort hann
skapar sér og nemendum sinum
þennan vettvang eður ei. Einnig
má segja sem svo, að yfir
mestanpart þess sálfræðilega
samspils milli ólikra einstak-
linga, sem á sér stað i skólastof-
unni, nái engin bókfest lög. Það
sama gildir um þjóðfélagið i
heild sinni. Þeim, sem fást vib
skipulagningu og beiningu
mannlegs atferlis er þetta full-
ljóst, þó að fristundafilósófiu
þinnar gerðar skorti skyggni til
slikrar vitneskju.
Vitnandi vits um þetta reyna
þeir, sem af alvöru fást við setn-
ingu eða framfylgni laga og
reglugerða að hafa þau sem
fæst og sem mannúðlegust og
gjarnan þannigað þau laði fram
hið mannlegasta i hverjum og
einum fremur en að þau bæli
það niður. Þvi miður hefur orðið
átakanlegur misbrestur á þessu
með þeim afleiðingum, að
t.a.m. háskólar útskrifa sorg-
legan fjölda bældra ungmenna,
sem ekki eygja aðra framtið en
gröfina, með stuttri viðkomu i
Heimdalli eða Sus. Þetta fólk er
tiðum alla ævina grátlega fjarri
þvi að geta nokkurn tima sýnt
minnsta vott ofbeldis, ef frá er
talið hið þögla ofbeldi skoðana-
lauss þjóðfélagsmeirihluta, sem
lýsir sér i umburðar- og af-
skiptaleysi.—
Ofbeldishneigð er eðlileg. Það
þarf einungis að virkja hana i
þágu þeirra, sem kúgaðir eru.
Réttlæti þarf að vera samfara
ofbeldi. — A meðan tveir menn
komast að ólikri niðurstöðu um
sama hlut fer ekki hjá þvi að
óánægju gæti. Af óánægju leiðir
ofbeldi. Aldrei hefur verið til
þjóðfélag án ofbeldis og það
mun aldrei verða til. Ég hygg að
ég geri þér rangt til með þvi að
ætla þér þær hugmyndir um
tölvufærðar meðaltals-
manneskjur, sem svo mjög
setja svip sinn á siðfræði hægri
armsins og sjást t.a.m. gjörla i
. lagasetningum auðvaldsþjóð-
félags, boðum þess og bönnum,
enef til vill er hæsta stig þeirrar
lögregluútópiu eina leiðin til að
skapa þjóðfélag án ofbeldi's. —
Annað viðhorf i grein þinni
vekur upp ýmsar spurningar.
Það kemur fram i notkun þinni
á orðunum brjálsemi og geð-
veiki. Ekki veit ég hvaða höf-
undur sautjándu aldar hefur
kennt þér það, sem þú veist um
geðveiki, en hitt get ég sagt þér
að kenningar hans hafa mjög
trúlega verið afsannaðar. Hin
litskrúðuga mynd af geðsjúk-
lingi, sem sýnd er i Hollivúdd-
myndunum er nú á förum og i
stað hennar hefur komið mun
raunsærri mynd. Afturgöngur
hollivúddbrjálæðinganna lifa
hins vegar góðu liii i grein þinni.
Og um skólann: Brjálæðing-
urinn hinum megin við púltið
sem öskrarog froðufellir,sk.ipar
og dæmir er nú óðum að vikja
fyrir stelpu i gallabuxum, sem
tók kennarapróf i fyrra og er
hálf hrædd við þetta allt saman.
Hún sér þrjátiu ný andlit að
hausti, sem hún hvorki þekkir
né skilur til neinnar hlitar. Að
vor i á hún ýmsa nýja kunningja
og vini og fer rikari heim en að
heiman. Þetta dæmi er að sjálf-
sögðu jafn langt frá þvi að vera
algilt og brjálæðingarnir hans
Ólafs Hauks, en það á altént við
meiri rök að styðjast árið 1976,
en steriótýpan af sadista, sem
velur sér kennslu að lifsstarfi
vegna þeirra möguleika er það
veitir til útrásar „sjúklegra”
hvata. Það er ekki kennarinn,
sem ákveður hvað er eðiilegt:
Það er nemandinn. Hann sér og
dæmir og kemur lifunum sinum
áleiðis til þeirra, sem eiga betur
með að orðfæra ástandið og
túlka það, þ.e.a.s. foreldra. Þeir
gripa til aðgerða ef þeir álita að
þess geristþörf, sem þvi miður
er of sjalcjan. t þessu dæmi öllu
er það ekki geðþótti hins al-
menna kennara, sem er
náttúruaflið, fremur má heim-
færa það hugtak upp á álit og
hald almennings hverju sinni
Grein þin lýsir átakanlegri
vanþekkingu á börnum. Börn
hafa dómgrind þó að þau hafi
ekki hugtakaskilning til jafns
við sér þroskaðri. Það gerist
fleira i' skólastofu en það sem
sagt er. Ýmis ferli eru að þróast
hvarvetna, með þátttöku
tveggja eða fleiri. Atburðir
skólastofunnar ákvarðast ekki
siður af þvi, sem þar gerist en af
hinu, sem kennaranum þóknast
að segja. —
Og að lokum: Þeirri siðbót,
sem þér hugnast að draga upp
mynd af, og sem um margt
minnir mig á kenningar
Eduards Bernstein, einkum að
þvi er.tekur til þeirrar áherslu,
sem þú leggur á félagslegar
umbætur verður ekki á komið
með rangtúlkunum, eða fávis-
legri meðferð á hinum ýmsu
innyflum kerfisins. Sósialistar
hljóta að vinna saman að úttekt
á öllum þáttum hins borgara-
lega þjóðfélags og að mótun
heildarstefnu i þágu verkalýðs
og launþega,—
Þar verður geðvonska að
vikja fyrir heilbrigðara hugar-
fari.
Fáskrúðsfirði, 8. mars, 1976.
Lárus M. Björnsson.
KJARVALSSTAÐIR
Um helgina
Laugardagur 20. mars
Sýning á verkum Asgrims Jónssonar
i báðum sölum og göngum.
Opin 14—22.
Björn Th. Björnssonlistfræðingur verður sýningargestum
til leiðsögu milli 15—17.
Sunnudagur 21. mars
Asgrimssvning opin frá 14—22.
Aðalsteinn lngólfsson listfræðingur verður sýningargest-
um til leiðsögu milli 17—19.
Dagskrá með ljóðum og tónlist i Austursal kl. 22. Aðgang-
ur 300 krónur.
Fram koma: Hrafn Gunnlaugsson. Jóhann Hjáimarsson.
N'iiia Björk Arnadóttir, Steinunn Sigurðardóttir. Þorsteinn
frá llamri og Þorvarður llelgason. ásamt bresku ljóð-
skáldunum Keith Armstrong. l’eter Mortimer og llavid
Mc Duff.hljómsveitinni Diabolis in Musicaog öðrum tón-
listarmönnum. Kynnir Aðalsteinn Ingólfsson.
Veitingar á staðnum