Þjóðviljinn - 12.06.1976, Síða 12

12 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 12. júní 1976.
i austursal Kjarvals-
staða stendur yfir þessa
dagana sýning á 40 gvass-
myndum eftir franska
málarann Gérard Schneid-
er og lýkur sýningunni 16.
júní.
óheft tjáning
Sú tegund óhlutlægrar mynd-
gerðar, sem einna mest var ráð-
andi á sjötta áratugnum hefur
verið heimfærð undir mörg stil-
heiti. 1 Bandarikjunum var hún
gjarnan nefnd abstrakt expressi-
onismi og i Evrópu tassismi eöa
art informel. Þó þessi stilheiti
séu i senn yfirgripsmikil og óná-
kvæm, þar eð þau ná yfir lista-
menn, sem um margt eru ólikir
innbyrðis, má segja að sameigin-
legt þessari myndgerð sé öðru
fremur óheft tilfinningaleg
tjáning.t Bandarikjunum var súr-
realisminn einn helsti bakhjari
þessa expressionisma, sem þar
spratt fram eftir striö, en margir
helstu listamenn súrealismans i
Evrópu höfðu flúið þangað vegna
skriftin verður auðgreinanleg og
áherslumikil, felur i sér ákveðiö
tjáningargildi og leggur áherslu á
hrynjandi og meginhreyfingu
formanna.
Schneider gengur yfirleitt
nokkuð kerfisbundið til verks A
skærlitan grunnflöt dregur hann
upp snarpa pensildrætti, sem i
einfaldleika sinum geta á stund-
um minnt á kalligraf isk tákn, eða
að lit er teflt gegn lit, gjarnan
dreginn upp með breiðum pent-
skúf. Hér skiptast á mjúk ávöl
form og heilir kyrrstæðir lita-
flekkir sem eru undirstrikaöir
með snöggum áþreifanlegum
pensilstrokum-, formgerð sem býr
yfir kyrrð og jafnvægi. Þessi
formgerð birtist einnig á þann
hátt að liturinn verður að sam-
felldri grind, sem spennist yfir
allan myndflötinn þar sem ávalir
og lóðréttir litaslóðar skera hver
annan. I annan stað verður form-
geröin samofnari heild, þar sem
breiðir litaslóðar vefjast hver inn
i annan, grisjast sundur, tengjast
grunnlitnum og útkoman verður
lifandi dýnamisk heild. Hér er
hinum kyrrstæðari formheimi
fullkomlega raskað, þar eð lita-
slóðarnir hefjast á flug og svifa
frjálst og mjúklega i óskilgreindu
rými eða að hraðinn er aukinn
með samspili heilla litaflekkja og
snöggum leiftrandi pensilstrok-
um, sem búa yfir snörpu hand-
bragði og leiða hugann að flugi,
hraða og árekstrum.
Fágaö handbragð
Enda þótt verk Schneiders búi
yfir formrænum margbreyti-
leika, sem hann yfirleitt útfærir
af listrænu öryggi og leikni, þá
felst i þeim vinnubrögðum, sem
hann ástundar sú hætta að út-
koman verði áreynslulitil endur-
tekning frá mynd til myndar. En
það sem ávallt er til staðar i verk-
um Gérard Schneider og það sem
aldrei bregst er tæknileg kunn-
áttusemi og einstæð fágun i sjálfu
handbragðinu.
Forsiöa þýðinga Siguröar á
ljóöum Brechts.
ÓLAFUR
KVARAN
SKRIFAR UM
MYNDLIST:
Ólafur Kvaran
striösins og höfðu djúpstæð áhrif
á ameriska myndlist. Frá
súrrealismanum er komin hug-
myndin um óheft tjáningarflæði
og hamslaus tilfinningaleg vinnu-
brögð, sem þessir listamenn til-
einkuðu sér. (Jackson Pollock, W.
de Kooning o.fl.) Þeir tóku einnig
upp nýja vinnuaðferð, þar sem
pensillinn var oft lagður á hilluna.
en þess I stað var litnum slett og
hann skafinn og tilviljunin var
stór þáttur i sköpunaraðferðinni.
Hér kom fram kraftmikil og
„malerisk” myndgerð sem setti
tjáningu hugarástands og til-
finningalifs höfundar ofar öllu
öðru.
Á margan hátt hliðstæð
hreyfing i evrópskri myndiist á
sjötta áratugnum og þá sér ilagi i
Frakklandi hefur verið kölluð
tassismi og með almennum
or-ðum má segja að i samanburði
við ameriska expressionismann,
þá leggja hinir frönsku listamenn
ekki jafn-rika áherslu á grófa og
þróttmikla formgerð, heldur gefa
þess i stað allri formgerðinni
meiri fágun og skreytigildiFrönsk
myndhefð er hér þung á metun-
um. Af fulltrúum þessarar mynd-
gerðar i Evrópu á nefna t.d
Georges Mathieu ,Wols, Riopella
og Gérard Schneider.
Gérard Schneider fæddist i
Sviss 1896, en hélt til Parísar 1916
og stundaði myndlistarnám viö
École des Arts Décoratifs fram til
ársins 1919 og um skamma hrið á
árinu 1918 við École des Beaux-
Arts. Hann fluttist þá aftur til
Sviss, þar sem hann hélt sina
fyrstu einkaýningu, en hélt aftur
til Parisar 1922 og vann fyrir sér
fyrst. um sinn við myndavið-
gerðir jafnframt þvi sem hann
málaði af kappi. Hann geröist
brátt virkur þátttakandi i frönsku
listalifi og á fjórða áratugnum
sýndi hann oftsinnis á Salon des
Surindépendants og árið 1946
skipulagði Galerie Denis René
Ljóð um leikhús
Nýlega var gefinn út
bæklingur með þýðingum á
nokkrum Ijóðum eftir leik-
ritaskáldið Bertolt Brecht
úr verki hans „Messing-
kauf". Ljóðin fjalla um
leikhúsið almennt og ýmis
svið þess út frá sjónarhóli
Brechts.
Meðal ljóðanna má nefna: Um
hversdagsleikhúsið. Leitið þess
gamla og hins nýja. Lýsingin.
Söngvarnir. Fortjöldin.
eftir Bertolt
Brecht komin
út í íslenskri
þýðingu
Einnig er að finna i þessum
bæklingi skrá yfir þýdd verk
Brechts á islensku, hvort sem eru
leikverk, ljóð, sögur eða greinar.
Getið er nafna á frummálinu sem
islensku, þýðenda og hvar þau
hafa birst á prenti.
Þýðandi og útgefandi er
Sigurður Skúlason.
Bæklingur þessi kostar innan
við átta hundruð krónur og er
hægt að fá hann m.a. i Bókabúð
Máls og menningar, Bókaverslun
Isafoldar, Bókabúðinni Rauöa
Stjarnan, Bóksölu stúdenta og i
Bókabúð Braga Brynjólfssonar.
sýninguá verkum hans vfðs vegar
i Paris 1947 vöktu verk hans
verulega athygli.en hann hafði þá
þróað myndgerð sina tii meiri
óhlutlægni sem einkenndist af
frjálslegum og tilfinningarlkum
vinnubrögðum. Frá þeim tima
hefur Schneider sýnt reglulega
viðsvegar um heim og hlotið
margvfslegar viðurkenningar
fyrir list sina.
Schneider hefur sjálfur látið
svo um mælt að óhlutlæg mynd-
gerð hans sé fullkomíega óháð
ytri áhrifum og að listamaðurinn
leysi alltúr læðingi sem býr innra
með honum og leggi það i verk
sitt. Schneider hefur ennfremur
komist svo að orði um myndgerð
sina:” Ég reyni ekki að greina
sundur þátt undirmeövitundar-
innar og vitundarinnar i verkum
minum. Tjáning er innri nauðsyn,
sem vitundin gefur áþreifanlegt
form.”
Jafnvægi og flug.
Hér á sýningunni að Kjarvals-
stöðum eru sýndar 40 gvass-
myndir, sem spanna yfir tima-
bilið allt frá 1960 fram til ársins
1974 og er meirihlutinn frá þvi ári.
Vinnumáti Schneiders virðist
ekki hafa tekið neinum grund-
vallarbreytingum á þvi timabili,
sem hér um ræðir, og við fyrstu
sýn virðist myndgerð hans vera
nokkuð einhæf. Við nánari athug-
un kemur samt sem áöur i ljós að
innan þeirra marka, sem
Schneider vinnur er mikil form-
ræn breidd og aö hann virkjar
tjáningarform sitt á margbreyti-
legan hátt. Hér má með vissri
einföldun skilja að tvenns konar
myndgeröir, annars vegar þar
sem formgerðin einkennist af
samfellingu heilla litaflíta, sem
eru gjarnan undirstrikaðir með
snöggum pensildráttum og hins
vegar verk þar sem sjálf pensil-
GERARD SCHNEEDER
að
Kjarvals-
stöðum