Þjóðviljinn - 11.07.1976, Blaðsíða 6

6 SÍÐA — ÞJÖDVILJINN Sunnudagur 11. júll 1976
Lúðvík Jósepsson:
Hvert er stefnt í
atvinnumálum þjóðarinnar?
Þaö hefir vist ekki fariö fram
hjá neinum, aö núverandi rikis-
stjórn hefir mikinn áhuga á er-
lendri stóriöju.
Hún samdi viö auöfyrirtækiö
Union Carbide um járnblendi-
verksmiöju I Hvalfiröi og ákvað
aö ráöstafa um helmingi af raf-
orku Sigölduvirkjunar til þeirrar
verksmiðju. Þegar Union Carbide
siöan snerist hugur og dró sig út
úr Járnblendifélaginu, brá rikis-
stjórnin fljótt viö og leitaði aö
nýjum erlendum auöhring til að
taka viö af þeim bandariska.
Rikisstjórnin hefir þegar tryggt
sér samstarf viö nýjan auðhring
um byggingu og rekstur járn-
blendiverksmiðju og hún hikar
ekki hið minnsta þó að stofn-
kostnaður verksmiöjunnar hafi
stórhækkaö og þó aö útvegun á
lánsfé sé nú örðugri en áður, né
heldur þó að sérfræöingur Union
Carbide segi að markaður fyrir
járnblendi sé nú óhagstæður og á-
hættusamur.
Núverandi rikisstjórn vinnur af
miklum áhuga að ath. á fleiri
stóriöju-fyrirtækjum i félagi viö
erlenda aðila. Þannig hefir hún
rætt um stóriöju á austurlandi og
við Eyjafjörð og ýmsir möguleik-
ar hafa verið ræddir um ný stór-
iðju-fyrirtæki á suövesturlandi.
Rikisstjórnin gerði fyrir
skömmu samning við álverið i
Straumsvik um stækkun verk-
smiðjunnar þar og verulega
aukna raforkusölu til þess.
Trú rikisstjórnarinnar á er-
lenda stóriðju hefir komið skýrt
fram i áróðri einstakra ráöherra
og i skrifum helstu stuðnings-
blaða stjórnarinnar um ágæti
stóriðjustefnunnar.
Ráðherrarnir segja að skjóta
verði fleiri stoðum undir islenskt
efnahagslif þar sem augljóst sé
að hinir gömlu atvinnuvegir geti
ekki fullnægt þörfum þjóðarinnar
á komandi árum, og blöðin segja
að stóriðja verði að koma til þess
að skapa efnahagslegt öryggi i
þjóðarbúskapnum.
Reynslan af
stóriðju
Nokkra reynslu höfum viö þeg-
ar fengið af stóriðjurekstri og
samstarfi við erlenda auðhringa.
Alverið i Straumsvik hefir verið
rekið i nokkur ár. Reynslan af
þeim rekstri er sú, aö verksmiðj-
an hefir verið rekin meö tapi nær
öll árin. Verðlag á áli hefir reynst
mjög óstöðugt og stundum hefir
verksmiöjan orðiö að framleiða
svo mánuðum skipti, án þess að
geta selt framleiðsluna.
Það furöuiega við þessa bágu
afkomu álverksmiðjunnar er sú
staðreynd að hún greiðir mjög
lágt raforkuverð — verð sem nú
er ekki lengur deilt um að er all-
mikiö undir framleiðslukostnaö-
arveröi.
Þá liggur nú fyrir, að álverið
hefir þvi sem næst engan skatt
greitt, en auk þess hefir það notið
þeirra friðinda að greiða ekki
tolla af byggingarkostnaði né
heldur rekstrarvarningi. Álverið
hefir greitt 500—550 starfsmönn-
um allgott kaup fyrir störf sin.
Þaö kaup er þó lágt sé það borið
saman við launagreiðslur erlend-
is.
Eftir þá reynslu sem fyrir ligg-
ur er það ljóst mál, að stóriðju-
reksturinn i Straumsvik hefir
ekki haft áhrif til meira öryggis,
eða festu i islenskum efnahags-
málum.
Hið sanna er þetta:
Islendingarhafaþurftað taka á
sig verulegar hækkanir á raf-
orkuverði vegna hins lága raf-
orkuverðs til álversins.
íslendingar hafa einnig orðið að
taka á sig hærri tolla og meiri
skatta vegna þess að stórrekstur-
inn þar syöra hefir ekki verið lát-
inn greiða eins og aðrir til sam-
eiginlegra þarfa. Og ljóst er að
sveiflur i verðlagi á áli og i eftir-
una. Landhelgisdeilan hefir ekki
aðeins staðið við útlendinga. Hún
hefir einnig verið innanlands-
deila, — deila milli flokka og
hagsmunahópa.
Rikisstjórnarflokkarnir i við-
reisnarstjórninni árið 1970 og 1971
— Sjálfstæðisflokkurinn og Al-
þýðuflokkurinn vildu ekki ráðast i
útfærsluna þá.
Og siðan hafa ýmsir stjórn-
málamenn og hagsmunahópar
alltaf viljað semja við breta og
vestur-þjóðverja, alltaf viljað
sýni, ef ekki annað verra, að ætla
að nota þá tímabundnu erfiðleika
varðandi stöðu fiskistofnanna,
sem við stöndum frammi fyrir i
dag, til þess að draga kjark úr
þjóðinni með sifelldu tali um
„rányrkju okkar” á fiskimiðun-
um um „ofveiði okkar” og að
fiskiskipastóll okkar sé orðinn
alltof stór og afkastamikill, og að
selja eigi skipin úr landi, og að
eytt hafi verið of miklu fé i fisk-
iðnað landsmanna o.s.frv.,
o.s.frv..
t beinu framhaldi af þessum
afturhaldsboðskap kemur svo á-
róðurinn fyrir erlendri stóriðju,
fyrir hinum „nýju stoðum” sem
eiga að bjarga islensku efnahags-
kerfi. Þeir erfiðleikar sem koma
fram i veikum þorskstofni sem
stafa bæði af náttúrulegri sveiflu
og gifurlegri sókn útlendinga
jafnhliða mikilli sókn okkar,
mega ekki blinda okkur á þá
gifurlega miklu möguleika sem
einkaréttur okkar yfir fiskimið-
unum viö landið veitir okkur.
Það er með öllu voniaust verk-
efni að ætla að tvöfalda aflann,
frá þvi sem verið hefur, með
gamaldags fiskiskipaflota og illa
útbúnum fiskiðnaði i landi. Það
þarf þvi aö halda áfram framþró-
un á sviði sjávarútvegsmála.
Fiskiskipin þurfa að vera af
ýmsum gerðum og stærðum, en
öll búin nýjasta og besta útbún-
aði. Og fiskverkunarstöðvarnar
þurfa að vera eins og nýtisku
matvælaverksmiðjur með at-
vinnuöryggi og nútima aðbúnaði.
Stóriðjuframleiösla okkar islend-
inga mun verða á sviði matvæla-
framleiðslu þar sem margvisleg-
ar vörur úr sjávarfangi verða
helstu útflutningsvörurnar.
Landbúnaður
og iðnaður
Jafnhliöa þvi mikla verkefni að
fullpýta á skynsamlegan hátt
auðlindir fiskimiðanna við landið,
verður að efla landbúnað fyrir
vaxandi þarfir landsmanna og i
sambandi við útflutningsiðnað úr
landbúnaðarvörum.
Umtalið nú um of stóran fiski-
skipastól og of dýr fiskiðjuver, er
af sama toga og áróður ýmissa
hagfræðinga hér áöur um offram-
leiðsluvandamál landbúnaðarins.
Þá var sú kenning uppi að aðal-
vandi efnahagsmáianna stafaði
af þeim dragbit sem landbúnað-
urinn væri á hagvextinum. Og þá
var talið nauðsynlegt að draga úr
mjólkurframleiðslu landbúnað-
arins.
Hið rétta er aö nú þarf að auka
landbúnaðarframleiðslu á ýms-
um sviðum og nú þarf að gæta
þess vandlega aö landbúnaðar-
störf dragist ekki saman. Þjóðin
þarf fjölbreyttari landbúnaðar-
framleiðslu og iðnaður til útflutn-
ings úr landbúnaðarvöru gengur
nú næst sjávarafurðum að gildi
fyrir þjóðarbúið.
Iðnaö landsmanna þarf lika að
efla á mörgum sviðum, þvi á
þann hátt er hægt að spara gjald-
eyri og draga úr ýmsum sveifl-
um, sem stafa af erlendum verð-
breytingum. Stefnan i iðnaðar-
málum hefur verið alltof fálm-
kennd. Hún hefur i of rikum mæli
einkennst af smárekstri og van-
getu. Ljóst er að koma þarf upp
iðnaðarframleiðslu i ýmsum
greinum sem tekur yfir landið
allt, þ.e.a.s. sem bindur saman
framleiðslu iðnfyrirtækja i sÖmu
grein á mörgum stöðum á landinu
þannig að komið verði við sem
mestri verkaskiptingu.
Stefnan í
atvinnumálum
Marka þarf skýra stefnu varð-
andi þróun atvinnumála þjóðar-
innar á næstu árum. Segja má að
i stórum dráttum sé um tvær
meginstefnur að ræða, sem velja
þarf á milli.
önnur er stóriðjustefnan i fé-
lagi við útlendinga, sem miðar
við að atvinnuvegir þjóðarinnar
sem verið hafa sjávarútvegur,
landbúnaður og iðnaður, geti ekki
tekið við meira vinnuafli en nú er
og geti ekki veitt þjóðinni at-
vinnulegt og efnahagslegt öryggi.
Hin stefnan miðar að þvi, að
landsmenn treysti á sjálfa sig og
á gæði lands og sjávar. Sú stefna
miðar að stóraukinni matvæla-
framleiðslu — tvöföldun sjávar-
afla og margföldun á vinnsluverði
aflans, á auknum landbúnaði og
fjölbreyttari og stórauknum iðn-
aði landsmanna sjálfra og stór-
iðjufyrirtækjum aðeins i eign Is-
lendinga einna sem fallið geta
eölilega aö þörfum þjóðarbúskap-
arins á hverjum tima, eins og
sementsverksmiðja og áburðar-
verksmiðja hafa gert svo dæmi
séu nefnd.
Stefna okkar alþýðubandalags-
manna er siöari stefnan. Við
höfnum erlendri stóriðju og höfn-
um kenningunni um getuleysi is-
lenskra atvinnuvega.
Við teljum að möguleikar þjóð-
arinnar á sviði sjávarútvegs,
landbúnaðar og iðnaðar og með
nýtingu innlendrar orku fyrir is-
lendinga séu svo mikiir mögu-
leikar aö þar þurfi engu að kviða.
Þar skiptir öllu máli að vel sé á
málum haldið og hagsmunir
lands og þjóðar einir látnir ráða.
li!ip

1 '' —.......... “ — - ►•-vV

-
i '• . <

Við höfum nú reynslu af stóriðju I samvinnu við útlendinga.
spurn i markaðsiöndum eru sist
minni á áli en þeim vörum sem is-
lendingar framleiða til útflutn-
ings.
Og hver er reynslan af járn-
blendiframleiðslu? Verðlagið
sveiflast til og eftirspurnin einn-
ig. Og þeir sem áður voru taldir
vita allt um járnblendi, fram-
leiðslu þess og sölu, þ.e. sérfræð-
ingar Union Carbide, telja nú ó-
ráölegt að ráðast i slika fram-
leiðslu.
Hvað er fram-
undan í ís-
lenskum sjávar-
útvegsmálum?
t dag er mikiö rætt um þann
vanda, sem okkur er á höndum
vegna veikrar stöðu fiskistofn-
anna við landið. Rætt er um að-
varanir fiskifræðinga og svörtu
skýrsluna svonefndu.
Það er rétt aö staða Islenska
þorskstofnsins er veik eins og nú
standa sakir. Astæðan til þess er
fyrst og fremst sú, að okkur hefir
ekki tekist að losna við sókn út-
iendinganna á miðin fyrr, eða
meir en orðið er.
Baráttan fyrir útfærslunni i 50
milur og síðar i 200 milur hefir
staðið óslitið siðan 1970, en þá
voru miklar deilur um hvort og
hvenær ætti að ráðast I útfærsl-
bföa.eða viljað varpa málinu fyr-
ir Alþjóðadómstól o.s.frv., og
þannig hefir málið dregist og
dregistmeð tilheyrandi afleiðing-
um fyrir fiskstofnana við landiö.
t svörtu skýrslunni er lagt til að
dregið verði úr sókninni i fiski-
stofnana og fullri varúð beitt. Þar
er lagt til að ekki verði veitt
ij^eira af þorski á árinu 1976 en 23Ö
þus. tonn og 290 þús. tonn á næsta
ári og 376 þús. tonn á árinu 1978.
íslendingar hafa veitt um
230—240 þús. tonn af þorski á ári I
nokkur ár og aðeins einu sinni náð
300 þús. tonna þorskafla.
Væri farið eftir varúðarstefnu
fiskifræðinganna þyrfti ekki að
vera um neitt verulegt vandamál
fyrir okkur að ræða, ef ekki kæmu
til veiðar útlendinganna. Og þessi
vandi er fyrst og fremst á þessu
ári. Siðan mun stofninn smám
saman jafna sig og vaxa.
Fiskifræðingar telja lika að
þorskstofninn eigi að geta gefið
um 500 þús. tonn á ári, þegar
stofninn er kominn upp, eða með
öðrum orðum að þá verði hægt að
tvöfalda þorskafla isiendinga.
Miklir
möguleikar
Möguleikar til að stórauka fisk-
afla og til að margfalda verðmæti
hverrar einingar sem unnin er til
útflutnings eru vissulega miklir.
Það er þvi furðuleg skamm-