Þjóðviljinn - 12.09.1976, Blaðsíða 18

Þjóðviljinn - 12.09.1976, Blaðsíða 18
18 SÍÐA — ÞJÓÐVILJXNN Sunnudagur 12. september 1976. Kalevi Framhald af bls. 9. listir — þvíað „þeirra menn” eru svo fáir. — Það er auðséð, að Finnland hefur allmiklu meiri menningar- samskipti við sósíalfsk riki en önnur Norðurlönd. (Dæmi: eitt kvikmyndahús i Helsinki sýnir jafnan sovéskar kvikmyndir, en mest ber þó á þessum tengslum i dagskrám hljómleikasala). Er þetta talinn sjálfsagður hlutur, eða er þetta pólitiskt deiluefni? — Ég held að þetta sé ekkert vandamái, við höfum lengi haft mikið samstarf við Sovétrikin um menningartengsli, við höfum sér- staka samninga við flest sósl- öls riki, við höfum okkar samn- inga um norræna samvinnu, sér- staka samninga við italiu og Bretland — og Frakkland er á leiðinni. — Þið hafiö fjölgað verulega sendikennurum i finnsku við er- lenda háskóla? — Já,viðhöfum núorðiðmeira en tuttugu manns i þeim störfum. Staða sænskrar tungu — Ég hefi orðið var við, að sænskumælandi menn eru mjög uggandi um stöðu sænskunnar i finnsku skólakerfi. (Hér skal á það minnt, að sænskumælandi menn eru tæp 7% af þjóðinni, réttur þeirra og tungu þeirra er i reynd betur tryggður en allra minnihluta sem ég þekki til, en vandalaus er staða þeirra ekki. Verður um það fjallað siðar i þessum pistlum). — Við erum núna að fram- kvæma breytingar á skólakerf- inu, koma á grunnskóla, sagði ráðherrann, og ekki tel ég að þær breytingar séu óhagstæðar stöðu sænskunnar. 1 grunnskóla er byrjað að kenna erlent mál i þriðja bekk, i 90% tilvika er kosin enska — afgangurinn velur yfir- leitt sænsku, nokkrir þýsku eða rússnesku. 1 sjöunda bekk kemur svo annað erlent mál, og það verður i öllum tilvikum sænska ef að hún hefur ekki verið valin i þriðja bekk. Aður gengu börn annaðhvort i átta ára alþýðuskóla — og fengu þar engamálakennslu — eða þau fóru i „samborgaraskóla”, en þaðan gat leiðin legið i mennta- skóla og háskóla. 1 þeim skólum var sænskan alltaf fyrsta erlenda málið. Þrengsli i háskólum — Hvar eruð þið á vegi staddir með skipulagningu nýrra náms- brauta, sem allsstaðar er svo mjög spurt eftir? — Það er hjá okkur eins og víð- ar, að mikil tilhneiging hefúr ver- ið til að hossa menntaskólum og vanrækja fjölbreytni i náms- brautum. Þetta hefur þýtt feyki- legan þrýsting á háskólana. Nú eru um 42% af árgangi i mennta- skólum. Stúdentar sem útskrifast eru 25-27 þúsundir, og við höfum ekki nema 12 þúsund pláss i há- skölum okkar, sem núeru 17 tals- ins. Aform okkar eru þau að gera verknámsleiðirnar meira aðlað- andi. Það skiptir þá miklu að einnig þaðan verði hægt að kom- ast i æðri skóla (t.d. tæknihá- skóla), til að mönnum finnist ekki fyrirfram að þeir séu að ganga inn á blindgötu með þvi að fara I verknám. Þ vi viljum viö bæta þar við stærðfræði, erlendu máli o.s.frv. Við viljum llka að fleiri stúdentar hafi starfsþekkingu að gripa til,þótt þeir svo ekki komist inn i háskóla, svo að þeir breytist ekki i persónutragedfur með stúdentshúfu. Vissulega eru þessar gagn- gerðu breytingar á öllu miðskóla- kerfinu torveldur vegna þess að það er svo erfittað breyta ýmsum viðhorfum og gildismati. En við höfum lika fengið góða reynslu sem vonandi dugir okkur sæmi- lega. Breytingarnar eru að sjálf- sögðu tengdar viðleitni til að gera menntun lýðræðislegri, andæfa þeirri mismunun sem tengd er búsetu eða fjölskylduaðstæðum. Hver á að smíða isbrjótana? — Er mikil andstaða gegn þessari þróun? — Það er helst atvinnurek- endasambandið sem maldar i móinn. Þeir segja sem svo: hvar eigum við að fá almennilegt vinnuafl ef að allir koma svo lesn- ir og margfróðir úr fjölbrautar- skólunum? hver á að smiða is- brjótana okkar? Hægriflokkarnir eru heldur andvigir þessum um- bótum, en eiga erfitt með að gera það opinskátt, vegna þess hve margt i þessum breytingum er sjalfsagt réttlætismál. Verklýðsflokkarnir og Mið- flokkurinn standa hinsvegar saman um þessar breytingar, Miðflokkurinn vegna þess að þær koma mjög til góða dreifbýlis- æskunni, en i dreifbýlinu stendur fé þess flokks fótum. — Og að lokum: Það liggur i augum uppi að breitt stjórnar- samstarf fimm flokka er ekki auðvelt. Ber aðlita á þessa stjórn sem bjargráðastjórn til bráða- birgða? — Nei, ég held hún sé ekki eins völt og spáð hafði verið. Liklega mun hún sitja út kjörtimabilið. A.B. Kvikmyndir Framhald af 13. siðu. hreyfing verður að stefna að þvi að breyta fjölmiðlunum með þvi að frelsa boðskiptatækin svo fólkið geti notaö þau. Þjóðnýting á tækjunum leysir ekki vandann. Hver á að stjórna þeim og með hvaða skilyrðum? Einnar áttar boð verða að hverfa og I stað afstöðunnar höfundur / neytandi þurfa að koma fjölmiðlarar, sem eru hvorttveggja I senn. I grein sem heitir „Boðskipta- tækni og staðaeftirlit”. (Kommunikationsteknologi og lokalkontrol) ræðir Charles Tate um ýmsa möguleika þráðsjón- varps og vandamál vegna stjórn- leysis á þráðsjónvarpsmálum i Bandarikjunum. Höfundur hefur mestan áhuga á notkun þráðsjón- varps fyrir ýmsa minnihlutahópa — sérstaklega blökkumenn. En sem gefur að skilja er ekki auðvelt fyrir alþýðu fólks að bregðast við ástandinu, þegar fjármálabraskarar eru að leggja þræði um öll hverfi og selja eftir þeim gömlu tuggurnar. 1 eir.ni heimtaug er rúm fyrir allt að sextiu kanala og því væri eðlilegt að kerfið væri undir einhvers- konar félagslegri stjórn svipað og siminn og i gegnum miðstöð væri hægt að panta jafnt móttöku sem útsendingu. Mikilvægt er að tryggja öllum aðgang að kerfinu i framtiðinni, en eins og nú er háttað mun stærstur hluti þráð- sjónvarpskerfa i Bandarikjunum vera i einkaeign. „Byggðarlag fær pólitiskt lif með notkun kvikmynda,” (Lokal- samfund aktiviseres politisk med anvendelse af film) eftir Philip Lauritzen greinir frá tilraunum á ýmsum stöðum til að fá fólk til skapandi þátttöku I gerð kvik- mynda um eigin vandamál. Höfundur lýsir þvi hvernig bæl- ingin á tjáningarfrelsi i kvik- myndaiðnaðinum hafi leitt til minnkandi orðstlrs faglegrar kvikmyndagerðar og aukins áhuga á leikmannskvikmyndum. Auk þess hafa margir kvik- myndahöfundar sagt skilið við kvikmyndaiðnaðinn og hafið samstarf við hópa áhugafólks i þvl augnamiði að fá nýjan fersk- leika i kvikmyndirnar. Hann nefnir dæmi frá Danmörku, Sviþjóð og Frakklandi. Kvikmyndaklúbburinn Fjala- kötturinn sýndi kvikmynd af þessu tagi siðastliðinn vetur, Kashima Paradise. Hún var gerð af áhugafólki I Japan með aðstoð eins þekktasta heimildakvik- myndamanns Frakka, Chris Marker). Stærsta skipulagða átakið I þessa átt er tvimælalaust verk- efni National Filmboard of Canada (NFC), „Hvöt til breytinga,” (Challenge for Change) I samvinnu við nokkra háskóla. Einn þáttur þess verk- efnis var fólginn I þvi að nota kvikmyndina sem tæki til að fólk innan ákveðins hóps gæti skoðað sjálft sig. Venjan er sú, að höfundur (höfundar) geri kvik- mynd fyrir áhorfendahóp. 1 þetta skiptið voru höfundar og áhorf- endur sama fólkið. Hópurinn var 5000 manna gamaldags fiski- mannasamfélag á Nýfundna- landseyjunni Fogo, sem ein- kenndist af niðurníðslu og fólks- flótta. Fáeinir áttu atvinnutækin en fjöldinn var áhugalaus. Dæmigerður heimildamynda- höfundur var fenginn ásamt nokkrum félagsfræðingum til þess að gera kvikmynd um eyna. Hann kvikmyndaði og sýndi efnið síðan Ibúum eyjarinnar óklippt og hlustaði á viðbrögð þeirra. Siðan hélt hann áfram og kvikmyndaði geysimikið efni um vandamál þessa samfélags frá öllum hliðum samkvæmt nið- urstöðum fólksins sjálfs. Efninu var raðað upp eftir efnisflokkum en ekki klippt að öðru leyti. Hinn listræni árangur var kvik- mynd, sem hafði tæplega nokkurt gildi fyrir aðra en sérfræðinga, en árangurinn af þátttöku ibúanna I kvikmyndagerðinni var nýr áhugi á þeirra eigin samfélagi og tveim árum seinna höfðu verið stofnuð samvinnufélög i stað gömlu einokunarfyrirtækjanna og betra efnahagskerfi komið á sumpart vegna hins nýja póli- tiska áhuga fólksins og sumpart vegna hagræðingar. 1 skýrslu sem NFC gerði eftir verkið segir meðal annars, að stofnunin telji að afleiðlngar starfsins eigi eftir að verða vlðtækar jafnt innanlands sem á alþjóðlegum vettvangi. Mikil þörf sé á áhrifaríkum boðskiptaað- ferðum i erfiðum félagslegum aðstæðum i Norður-Ameriku. Fjölmiðlatæknin hafi hingað til ekki getað ráðið við staðbundin, sérstæð vandamál, vegna þess að miðlarnir starfi fyrst og fremst sem einnar áttar boðberar. Tæknin sé hins vegar til — og hafi verið lengi. Þetta var aðeins einn hluti verkefnanna i „Hvöt til breytinga.” Einnig var reynt að eigá samvinnu við indiána, en það mistókst vegna vantrausts indi- ánanna á kvikmyndafólkinu. Þvi var gripið til þess ráðs að kenna hópi þeirra á tækin og siðan gerðu þeir sjálfir kvikmyndir um sin eigin vandamál. Sænskur kvikmyndari. Carl Henrik Svenstedt hefur gert tals- vert af þvi að gera kvikmyndir i samvinnu við verkamenn og i tvö .. ár kenndi hann föngum i ýmsum fangelsum að búa til kvikmyndir. (Hann hefur skrifað ágæta bók um reynslu sina og annarra i pólitiskri kvikmynda- gerð, „Arbetarna lámnar fabriken”) Folke Schimanski skrifar grein, sem hann nefnir „Le revolution du vidéo. ' ” Hann segir frá starfsemi félagssjón- varps (Community TV) i Québec i Kanada. Það var stofnað af Société Nouvelle (samsvarandi NFC) og það er ólikt byggðasjón- varpi (Local TV), sem algengt er i Kanada og Bandarikjunum, að þvi leyti að þvi er stjórnað af leik- mönnum og sjónvarpsmenn koma þar hvergi nærri Starfsemin hófst á þvi að efnt var til námskeiðs i kvikmynda- og sjónvarpsþáttagerð. Mest af efninu fyrir stöðina er tekið upp á ferðamyndbandstæki með töku- vél og getur hver sem er eignast slikt tæki (ef hann hefur svolltil auraráð) og gengur útbúnaðurinn undir nafninu rafeindakúlupenni (Stylobilles électroniques). Sam- kvæmt frásögn höfundar er hver einasta stofnun I Québec undir smásjá félagssjónvarpsins og sá almennur fundur er ekki haldinn, að hann sé ekki tekinn upp á band. Auk þessa er annað fyrirtæki i Québec, sem vinnur eftir svip- uðum hugmyndum, eða Vidéo- graph. Hver sem er getur komið til Vidéograph með hugmyndir að eigin kvikmyndum. Sé hug- myndin möguleg I framkvæmd eru lánuð tæki til upptöku, gefin ráð og siðan aðstaða til úrvinnslu. Leikmannsmyndirnar eru sendar út i þrjáðsjónvarpi (stundum einnig I CBS) og sýndar i sjón- varpssýningarsal venjulega með umræðum á eftir. Starfrækt er myndbandssafn (videotek) þar sem almcnningur getur fengið að sjá myndir að eigin ósk á sjónvarpsskermi svipað og I hljómplötusafni. Siðan lýsir höfundur tilraunum með bein tveggja átta og margra átta boðskipti I þráðsjónvarpi, þegar samband er haft við áhorf- endur heima I stofu og þeir geta komið með álit sitt, valið um myndir á skerminn, fólk til að kommentera, talað við stjórnand- ann á meðan og guð veit hvað. Þetta eru að visu betri borgarar, sem þarna gamna sér við lýðræðislega fjölmiðlun, þvi alþýða manna hefur ekki eins mikið fé handbært fyrir áskrift- um að þráðsjónvarpinu. Hanh lýkur máli sinu á þvi að segja, að I samanburði við kanadamenn séu sviar á steinaldarstigi. Hvar ætli islendingar séu þá staddir á merinni? Skýrslur eru i bókinni um starf- semi Hljóðsmiðju danska út- varpsins og Filmusmiðju (Work- shop) dönsku kvikmynastofn- unarinnar. Báðar stofnanirnar vinna eftir svipuðum hug- myndum og Vidéograph nema hvað umsetningin er minni. Það er mikið skrifað og hugsað á Norðurlöndum og viðar um fjöl- miðla. Fjölmiðlasérfræðingar út- skrifast úr háskólunum i stórum hópum. En fræðin verða hálfþurr á meðan ekki er reynt að efna til einhverra framfara i verki og þótt fyrrgreindar tilraunir með lýðræöislega, frjálsa og tviátta fjölmiðlun sé eins og dropi i haf formöngunarstarfseminnar, þá er gleðilegt að heyra að baráttu er haldið uppi fyrir að fá að nota tækin I þágu mannsins en ekki gegn honum. (Allur textinn hér að framan er lauslega endursagður en ekki þýddur orðrétt). Þorsteinn Jónsson Svar Elísabet Sigurðardóttir, 12ára, Laugarholti 3 B, Húsavík, sendi hárrétt svar við krossgátu kompunnar í blaðinu okkar 22. ágúst. Henni finnst krossgátan létt, en þannig á hún að vera. Þegar þíð getið ráðið krossgátuna strax, eigið þið að reyna að búa til aðra og senda Komþ- unni. Kompan vonast eftir öðru bréfi frá Elísabetu og skemmtilegt væri að fá sögu. Frá Listdansskóla Þjóðleikhússins Nemendur sem stunduðu nám við skólann síðastliðinn vetur og hyggjast halda áfram nú I vetur, komi til viðtals miðvikudaginn 15. þessa mánaðar sem hér segir: — þeir sem voru 11. flokki mæti kl. 17.30 — þeir sem voru i 2. flokki mæti kl. 18 — þeirsem vorul 3. flokki mæti kl. 18.30 — þeirsem vorui 4. flokki mæti kl. 19 Nokkrir nýir nemendur verða teknir inn I vetur, inntöku- próf fyrir þá verður laugardaginn 18. þ.m. kl. 2. Lág- marksaldur er 9 ár. Takið með ykkur æfingaföt og stunda- skrá. Kennsla hefst mánudaginn 27. september. UEFA bikarkeppnin 1976-1977 Ondrus — fyrirliði Slovan og tékkneska landsliðsins — sést hér hampa Evrópubikar lands- liða. FR AM—SLOVAN 14. september kl. 17.30 á Laugardalsvelli Komið og sjáið tékknesku snillingana sem sigruðu landslið Hollendinga og V-Þjóðverja MIÐAVERÐ: Skæðasti sóknarleikmaður Tékka Stúka 800,- stæði 600,- börn 200,- KNATTSPYRNUDEILD FRAM

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.