Þjóðviljinn - 07.01.1977, Blaðsíða 8

8 — SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 7. janúar 1977
Föstudagur 7. janúar 1977 jt>JóÐVILJINN — StÐA 9.
Dreptu 1..
ef þér er annt
Næstum annar hver reykingamaö-
ur deyr vegna afleiðinga sigarettu-
reykinga. Dauðsföll eru miklu tiðari
meðal þeirra sem reykja en þeirra
sem aldrei hafa reykt. Reykingar
valda fyrst og fremst tjóni á hjarta,
lungum og öndunarfærum og getur
það reynst banvænt. Dauðsfallatiðni
ótimabær er tvöfalt hærri meðal reyk-
ingamanna en þeirra sem ekki
reykja, fram að 70 ára aldri. Reyk-
ingamönnum er að jafnaði þrisvar
sinnum hættara við hjartasjúkdóm-
um, lungnakrabba, króniskum önd-
unarfærakvillum og öndunarfæra-
krabba (þar hefur óhófleg neysla
alkóhóls einnig áhrif), lungnaberkl-
um, slagæðahnútum og lungna-
þenslu. Sambandið milli þessara
sjúkdóma og reykinga hefur verið
staðreynt. Þá benda rannsóknir ein-
dregið til þess að bæði magasár og
krabbamein i þvagblöðru geti orsak-
ast eða versnað af völdum reykinga.
Það eru svo sem engin ný sannindi
að reykingar séu hættulegar. Lækna-
visindin hafa boðað það i áraraðir og
hver skýrslan annarri óhugnanlegri
hefur verið birt i virtum visindatima-
ritum. Flestir reykingamenn vita það
innst inni að það skaðar heilsuna i
bráð og getur verið lifshættulegt i
lengd að reykja. Þeir vita lika að það
borgar sig að hætta — að þá batnar
heilsan og hættan á banvænum sjúk-
dómum minnkar hraðfara.
Hættulegra en
„rússnesk rúlletta”
Niðurstöðurnar sem drepið er á i
upphafi eru ekki merkilegar vegna
þess að þær séu svo nýjar af nálinnL
Þær eru fyrst og fremst merkilegar
fyrir þá sök hvað þær eru afdráttar-
lausar og að þær er að finna i skýrslu
af rannsóknum i Bretlandi, sem eru
einstakar i sinni röð. Þetta eru loka-
niðurstöður umfangsmestu könnunar
á reykingavenjum sem gerð hefur
verið.
Þekktir breskir tóbaksvisinda-
menn, Richard Doll og Richard Peto,
hafa rannsakað reykingavenjur 34
annan hvern reykingamann
þúsund breskra lækna og fylgst með
sjúkdómum og orsökum dauðsfalla
meðal þeirra á árabilinu 1951 til 1971.
Rannsóknarúrtakið er stórt, rann-
sóknartiminn er langur, 20 ár, og
könnun og niðurstöður hennar unnin
af mikilli visindalegri nákvæmni. Þá
voru upplýsingarnar frá læknunum,
bæði um sjúkdóma og dauðaorsakir
sérlega nákvæmar.
Niðurstöður könnunarinnar, sem ef
til vill er sú best grundaða fram að
þessu, eru birtar i siðasta hefti tima-
rits breska læknasambandsins,
British Medical Journal.
Þótt gætt sé ýtrustu varkárni i full-
yrðingasemi má slá föstu með hlið-
sjón af þessari rannsókn Dolls- og
Petos að þriðjungur til helmingur
allra reykingamanna deyi af völdum
reykinganna.
Það er áhættusamara heldur en að
taka þátt i rússneskri rúllettu að
sjensa á að maður tilheyri þeim
„hamingjusama” helmingi, sem ekki
drepst af völdum reykinga.
Það borgar sig að hætta
Skýrslan gefur reykingamönnum
þrátt fyrir allt talsverða von. Ef þeir
hætta i fima áður en liffæri hafa skað-
ast of illa, geta óþægindi þeirra
minnkað og dauðsfallatiðnin meðal
fyrrverandi reykingamanna reynist
þá ekki mikið meiri heldur en hjá
bindindismönnum á tóbak.
Visindamennirnir benda á að
margir læknanna hættu að reykja á
rannsóknartimabilinu og að heildar-
tóbaksnotkun þessa hóps sé nú aðeins
37% af þvi sem hún var i upphafi.
Reynslan sýndi að með minnkaridi
neyslu fækkaði lungnakrabbatilfell-
um. öðrum krabbameinstilfellum
fækkaði ekki. Þetta er enn frekari
sönnun þess að samband sé milli
reykinga og lungnakrabba að mati
visindamannanna.
Stórreykingamönnum — þeim sem
reykja yfir 15 sigarettur á dag — er
að sjálfsögðu hættast. Sigarettureyk-
ingafólki er lika hættara en þeim sem
aðeins reykja pipu og vindla.
Visindamennirnir tveir hafa einnig
reynt að meta áhrif reykinga eftir þvi
hvort menn telja sig „taka ofan i sig”
eða bara „púa”. Hér koma þó vafaat-
riði inni sem erfitt hefur reynst að
meta.
Ekki bara krabbamein
Það er að sjálfsögðu lungnakrabb-
inn sem hingað til hefur sett mestan
skrekk i stórreykingamenn En vis-
indamennirnir segja:
— Rannsókn okkar sýnir að hættan
á öðrum alvarlegum sjúkdómum
samfara reykingum er meiri en hætt-
an á lungnakrabba. Þessir lungna-
sjúkdómar eru jafn illvigir og ban-
vænir og lungnakrabbinn, og þess-
vegna er ærin ástæða til þess að
slökkva i sigarettu i eitt skipti fyr-
öll. Haldi einhver að of seint sé fyrir
hann að hætta er hægt að ganga úr
skugga um ástand lungna hans og
öndunarfæra á sáraeinfaldan hátt.
(spirometer-próf).
Doll og Peto halda þvi fram að
besta leiðin til þess að verjast skað-
semi reykinga sé að byrja aldrei.
Næst best sé að hætta i tima.
En að hætta i tima er erfitt. Erlend-
ar rannsóknir sýna að um 80% reyk-
ingamanna vildu gjarnan hætta en
telja sig ekki hafa þrek til þess.
Fyrir utan að vera vanabindandi
nautnalyf eru sigarettureykingar
þáttur i umgengnisvenjum og vörn
gegn sálarkreppum. — á svipaðan
hátt en á öðru stigi og óhófleg alkó-
hólneysla.
Tóbaksframleiðendur eru löngu
hættir tilraunum til þess að verja
framleiðslu sina. Þeir vita sem er að
sigarettusala minnkar við upplýs-
ingaherferðir og hrellingarskýrslur
lækna, en kemst svo i samt lag innan
tiðar.
Það eru ýmsar leiðir til þess að
hjálpa reykingamönnum að hætta.
Þeir sem vilja hætta ættu að geta
fengið nægilega hvatningu með nám-
skeiðum og aðstoð heilbrigðisstarfs-
fólks. Þeir sem ekki vilja hætta hafa
hingað til verið frjálsir að þvi að
„reykja ofan i aðra”. Spurningin er
hvort ekki sé nauðsynlegt, i ljósi
þeirra upplýsinga sem fyrir liggja, að
þrengja að þeim með viðtæku banni
við reykingum á opinberum stöðum,
biðsölum, vinnustöðum, kaffiterium
o.fl. o.fl. stöðum. Frelsishugtakið
hefur enga einstefnu i þessu tilfelli.
Reykingar eru ekki einkamál reyk-
ingamannsins nema hann sé i ein-
rúmi. Að sjálfsögðu ber einnig að út-
rýma tóbaksauglýsingum og prenta
varnaðarorð á hvern sigarettupakka.
Slik bönn og boð yrðu okkur reyk-
ingamönnum að visu hvimleið — en
hversvegna ættu þau ekki að vera
það?
(Einar Kari byggði á Dagens Nyhet-
er)
Leikendur (flestir I nýja hluta kvöldvökunnar): Gestur i Alftageröi, Haukur i Garöi, Jóhann I
Alftageröi, Eyjólfur f Garöi, Óli á Skútustööum, (alsjálfvirkur i hjónarúmiö), Asmundur i Alftageröi,
Sigrún á Skútustööum, Lovisa i Alftageröi, Þráinn skólastjóri, Kristin í Alftagerði, Erlingur á
Grænavatni (maöur til taks), Asta á Skútustööum og Starri i Garöi.
Skemmtana-
lífið í Mývatns
sveit
Mývetningar gerðu s'ér
ýmislegt til dundurs i
svartasta skammdeginu.
Félagar úr UMF Mý-
vetningi sömdu skemmti-
þætti og fluttu, fyrst á
ungmennafélagsfundi og
síðan á jólaskemmtun i
Mývatnssveit. Nefndist
dagskráin Tvennar tíðir
og sýndi tvenns konar
kvöldvökur, aðra i nýjum
stíl en hina i gömlum stíl.
Kvöldvakan i nýjum stil sýndi
heimili hjóna þar sem aörir
voru ekki til heimilis og sváfu
þau undir sjónvarpsdagskrá þar
sem auglýsingar skipuöu ekki
litinn sess.
Hins vegar var svo kvöldvaka
i baöstofu þar sem kveðist var á
og lesið úr fornritum
(Mývetningasaga úr glötuðu
handriti). Rima var kveðin af
Kölska og kröflungum. Þá var
lesin draugasaga og gengu
draugar ljósum logum.
Myndirnar sem hér fylgja tók
Sigriður Stefánsdóttir. es/GFr
A eftir dagskráratriöum á
ungmennafélagsfundinum lék
Jósteinn i Kirkjubæ (Húsavlk)
fyrir dansi og skemmtu allir
sér konunglega.
Llffæraflutningur. Þarmar fluttir úr Gullpundi (Kristlnu i Alftageröi)
Ihr. Sult (Óla á Skútustöðum). A myndinni: Eyjólfur I Garöi,
Þráinn skólastjóri, Friörik Dagur á Skútustööum, Hrafnhildur á
Grænavatni og Asmundur I Alftageröi.
Kveöist á: Jóhann i Alftageröi, Haukur i GarÖi og Steingeröur á Grænavatni.