Þjóðviljinn - 05.04.1977, Blaðsíða 4

4 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Þriöjudagur 5. aprll 1977
Málgagn sósíalisma,
verkalýðshreyfingar
og þjóðfrelsis.
útgefandi: Otgáfufélag Þjóöviljans. Ctbreiöslustjóri: Finnur Torfi Hjörleifsson.
Framkvæmdastjóri: Eiöur Bergmann Auglýsingastjóri: Clfar Þormóösson
Ritstjórar:Kjartan ólafsson Ritstjórn, afgreiösla, auglýsingar:
Svavar Gestsson 'Síöumúla 6. Slmi 81333
Fréttastjóri: Einar Karl Haraldsson.
Cmsjón meö sunnudagsblaöi:
Árni Bergmann. Prentun: Blaöaprent hf.
sagði Vilhjálmur menntamálaráðherra í viðtali við
Vísi í moratu
mann. ..>ri s. k.... sást hann ur nærliggjandi
arfélögum.
Greiölega tókst aö *
eldinn. og var vöröur viö 1
rústirnar t alla nótt.
manns. streymdi niörl bc þegar
fréttist um brunann. og var
Bankastræti og Lækjargala eitt
rnannhaf um tfma. Keykmökk
lagöi suöveslur yfir borgína og
..fcg er yfirlritt
ilöa fnrnminiag
athuga mðliö I fram-
vl Þess vegna gcl ég
etta sagt fyrr en allar
hafa veriö kannaöar
agöi menntamálaráö-
eittleytiö a laug
Idur kom upp I
unni. og þykir
til þess aö um
veriö aö ræöa.
Élö fullyröa
i. þar sem
eins fariö
lefur veriö
ur aö gera
>(<uörun .
er for.l^HkV
um hrlf,
huv^^H
iHugardaginn.
f.g Jlvcg
Ir.un Vnrn hjl
JTanna þurfi hvaö^^^H
rhafi sjgói VilhjJlmJ^^H
li-iginlrgj i-kki komin^^H
n málinu, en hins vegar
mér aö hún vcri þegar^H
fara aö byggja Það er ofH
af sUöíariö.þvlég held aö?l
iveröi aökanna skemmdirnan
tiimii
^■fTö sé mjog
^^^lins vegar tðkst
Pnonnum naumlega
Gimli fyrir eldinum
TtnnfjoJ^fV^ þtlsund
Hésia vlö Skólastig aö hruai komáa I braaa
Ljösmyndj
Rís ný Bernhöftstorfa upp úr brunarústunum?
Forsenda
sigurs er
samstaða,
forsenda
samstöðu
stéttarþroski
Nú styttist óðum timinn þar til samn-
ingar renna út, sérkröfur liggja þegar
fyrir, en heildarkröfur hafa legið fyrir all-
lengi. Alþýðusambandsþingið ákvað
meginstefnuna: launajöfnun, og kjara-
málaráðstefna Alþýðusambands fslands
staðfesti þessa stefnu. Launajöfnunar-
stefnunni verður þvi fylgt og það er stað-
reynd að þúsundir launamanna um allt
land og alveg sérstaklega á höfuðborgar-
svæðinu telja að kauphækkun upp i 100
þúsund krónur á mánuði, ef miðað er við
framfærsluvisitöluna þegar ASÍ-þingið
var haldið — feli i sér verulega kjarabót ef
um leið verður tryggt að verðhækkanir
verði bættar með kauphækkunum, þe. að
verðtrygging launa verði tekin upp.
Jafnframt þarf að búa svo um hnútana
— og það er verkefni stjómarvalda — að
ekki verði heimilaðar verðhækkanir
vegna kauphækkananna. Góðærið i efna-
hagslifi og atvinnulifi landsmanna að
undanförnu á að tryggja það að jafnvel
með óbreyttu efnahagskerfi sé hægt að
veita launafólki þau kjör sem alþýðusam-
tökin krefjast.
Samkvæmt könnunum ábyrgra aðila
sem gerðar hafa verið liggur fyrir að
meðallaun meira en helmings félags-
manna innan Alþýðusambands íslands
eru innan við 100 þúsund krónur á mánuði.
Langstærstur hópur ófaglærðra verka-
manna er með 85.000 kr. á mánuði, og
stærstur fjöldi verkakvenna er með um
75.000 kr. á mánuði. Þá sýna kannanir sem
gerðar hafa verið að verulegur hluti
iðnaðarmanna hefur laun á svipuðum
slóðum og verkamenn. Kannanir BSRB
sýna að 85% félagsmanna Bandalags
starfsmanna rikis og bæja hafa innan við
125.000 kr. á mánuði, og aðeins 3% félags-
manna BSRB eru i 10 efstu launaflokk-
unum þar. Bandalag starfsmanna rikis og
bæja gerir kjarakröfur undir merki launa-
jöfnunarstefnunnar, sem best sést af þvi
að núverandi launamunur BSRB og BHM
er þannig að efsti launataxtinn er 2,8
sinnum hærri en neðsti taxtinn, en kröfur
BSRB gera ráð fyrir að hlutföllin verði
1:2,1, en það þýðir meiri launajöfnun en
nokkru sinni hefur verið meðal opinberra
starfsmanna.
Það er hugsjónin um launajöfnuð sem
knýr fólk fram til einbeittari samstöðu i
kjaraátökunum sem framundan eru en
nokkru sinni fyrr. Þessi hugsjón hefur það
i framkvæmdinni i raun i för með sér að
þeir launahæstu eru að afsala sér því að fá
hlutfallslega jafnmiklar kauphækkanir og
hinir lægstu. En islensk verkalýðssamtök
hafa áður sýnt i verki að innan þeirra er
skilningur á nauðsyn samstöðunnar og þvi
að þeir sem hafa rýmri aðstöðu knýi af
fulium þunga á um riflegar launahækk-
anir fyrir þá lægstu.
Greinilegt er af ihaldsblöðunum undan-
farnar vikur að þau gera sér vonir um
að þeim takist að sundra verkalýðs-
hreyfingunni með þvi að ala á óánægju
meðal þeirra lægstlaunuðu; ihaldsblöðin
halda þvi blygðunarlaust fram að þvi
meiri kauphækkanir sem hinir lægst-
launuðu fá fram þeim mun verri verði
kjör þeirra eftir kjarasamningana þvi að
þá muni þeir tekjuhæstu hrifsa aukinn'
hlut til sin. Þessa kenningu íhaldsins þarf
að afsanna i þeim kjaraátökum sem fram-
undan eru: frávik frá launajöfnunarstefnu
Alþýðusambands tslands væri stórhættu-
legt framtiðarsamstöðu verkalýðssam-
takanna og vatn á myllu afturhaldsins,
auðstéttanna i landinu.
Forsenda sigurs er samstaða, en for-
senda samstöðu er skilningur og stéttar-
þroski alls verkafólks, skilningur á
þýðingu þess að tryggja launajöfnunar-
stefnunni framkvæmd.
—s
Tökum fyrst þær borgir sem
hvað haröast voru leiknar I loft-
árásunum.Dresden og Nurnberg.
„Florence viö Elbu” var aösetur
saxneskra þjóöhöföingja frá þvi
1485 og þar risu m.a. á 18 öld.
Zwinger-safniö, Óperuhúsið, Frú-
arkirkjan og Kaþólska barok-
kirkjan. Allar þessar byggingar
voru I rústum áriö 1949 og heilu
borgarhverfin þurrkuö út.
Sprengjuregn seinni heims-
styrjaldarinnar eyöilagöi miö-
hluta Niirnberg, sem var eins og
lifandi safn frá miðöldum fyrir
striöið, og fjölmargar frægar
byggingar frá 12,13 og 14 öld voru
i rústum.
Lundúnabúar létu ekki deigan
siga þótt fjórir fimmtu hlutar
borgarinnar brynnu 1660. Og þeir
létu sér ekki heldur bregöa þótt
byggingarnar frægu sem endur-
reistar voru samkvæmt hinni
miklu áætlun Sir. Christophers
Wrens um uppbyggingu Lundúna
eftir eldsvoöann mikla yröu loft-
árásum þjóöverja aö bráö i seinni
heimsstyrjöldinni. Þeir geröu
nýja áætlun um endurreisn, þar
sem Verkamannaflokksstjórnin
lagöi að vlsu mesta áherslu á
ibúðabyggingar, en söfnin, kirkj-
umar og borgarhallimar voru
endurbyggöar lika.
Evrópa
sviplaus
Svona mætti halda áfram um
alla Evrópu. Allstaöar stjórnaöi
þaö sjónarmið endurreisninni eft-
ir eyöileggingu styrjaldarinnar,
aö varöveita bæri svipmót borg-
anna, byggja á ný minnismerki,
merkar byggingar og borgar-
hverfi með minjagildi sem næst
þvi sem þau voru fyrir strlö.
Borgir Evrópu væru sviplausari i
dag ef þetta sjónarmiö heföi ekki
veriö ráöandi. Menn vildu al-
mennt leggja I þann kostnaö aö
„smiöa fornminjar”. Og hvaö
Ráöherrar Framsóknarflokks-
ins eru oft óheppnir meö yfirlýs-
ingar sinar. Sjálfur menntamála-
ráöherrann bætti rós I hnappa-
gatiö, þegar hann I viötali viö VIsi
eftirbrunann I Bernhöftstorfunni,
viðhaföi þessi spaklegu ummæli:
„Ég er yfirleitt á móti því aö
smlöa fornminjar”.
Ráöherrann hefur mikinn
áhuga á þakhalla á nýjum
byggingum, en sýnu minni á viö-
haldi og varöveislu gamalla
bygginga, sem segja slna sögu,
þótt ekki séu fornminjar- og leka
ekki, enda þakhallavandamáliö
nútlðarbrestur. Það er ekki hafiö
yfir alla gagnrýni aö telja Bern-
höftstorfuna til fornminja. Meö
fornminjum er yfirleitt átt viö
leifar frá fornum tima, sem
grafnar eru úr jöröu, eöa eru aö
minnsta kosti allmargra
árhundraöa gamlar.
Þaö er óþarfi aö fjölyröa um
þaö aö gamlar byggingar tengja
saman sögu og nútlö, og eru oftar
en ekki meira augnayndi en
fjöldaframleiddar kassabygg-
ingar I dag.
Eyðilegging
seinni
heimsstyrj-
aldarinnar
En viö skulurn aöeins leiöa hug-
ann aö þvi hvernig umhorfs væri I
helstu borgum Evrópu, ef sjónar-
miö íslenska menntamálaráö-
herrans heföi veriö ráöandi i
strlðslok, þegar margar frægar
byggingar og heilu borgarhverfin
um alla álfuna lágu I rúst eftir
hildarleikinn.
Þessi mynd er af Pegnitz-ánni, þar sem hún rennur gegnum miö-
hluta Nurnbergs, þar sem evrópskar miöaldir tala til fólks úr veggj-
um húsanna.
heföu Vinarbúar sagt ef stjórn-
völd heföu ekki haft áhuga á aö
endursmíöa Vlnaröperuna, eöa
Kölnarbúar ekki séð sina dóm-
kirkju risa af grunni á ný?
Það borgar
sig að smíða
fornminjar
Ekki dettur okkur I hug aö likja
Bernhöftstorfunni viö svo stór-
frægar byggingar. A hitt er þó aö
lita aö slíkur samanburöur er
ekki útl hött. Spurningin er hvort
viö viljum láta sinnuleysi stjórn-
valda og skammsýn gróöaöfl i
byggingabransanum eyöileggja
enn frekar en oröiö er byggingar
og borgarhverfi sem hafa minja-
gildi fyrir okkar þjóö og hennar
börn?
Þær þurfa ekki aö vera stór-
brotnar okkar „fornminjar” i
byggingum til þess aö varöveita
lif og sögu liöinnar tlöar og
geyma samhengi, sem eftirkom-
endum er brýn nauðsyn aö átta
sig á. Þessvegna er þaö von okkar
aö skoöun menntamálaráöherr-
ans viki fyrir þvi sjónarmiöi aö
þaö borgi sig aö „smiöa fornminj-
ar”. Ýmsar menningarþjóöir
hafa áttaö sigá þvl fyrir löngu, og
eyþjóöin nýrika ætti aö fara aö
dæmi þeirra. —ekh.