Þjóðviljinn - 05.04.1977, Blaðsíða 11

10 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Þriöjudagur 5. april 1977
MEXÍKÓ
Tómas
Einarsson
Indlánar af Huicholes-þjóöflokknum. (Jt um sveitir f Mexfkó klæBast menn ennþá vföa eftfr fornrl venjn,
þótt f borgum hafi menn yfirleitt tekiö upp venjulegan evrópskan eöa vestrænan klæönaö og meöal ann-
ars aflagt hina frægu mexlkanahatta.
Mexikó er eitt af stærstu lönd-
um Rómönsku Ameriku, nær
tvær miljónir ferkilómetra, hefur
um 60 miljónir Ibúa, og mexikön-
um fjölgar hratt, viökoman er
tvisvar og háifum sinnum meiri
þarna en hérlendis. Sá atburöur
sem merkilegastur hlýtur aö
teljast isöguþess, þegar sleppt er
innrás spánverja, er mexfkanska
Byltingin (meö stóru B),
sem hófst 1910 og stóö i nærri
áratug. Tildrög þess aö upp úr
sauö var kalkaöur og gamall
harðst'jöri, Forfirio Diaz, sem
haföi stjórnaö landinu
grimmdarlega frá 1876 tii 1910,
ætlaöi aö leyfa málamynda for-
setakosningar til aö friöa iýöinn,
en viö þaö tækifæri uppgötvaöi
hann aö liklega myndi maöur aö
nafni Madero, frjálslyndur land-
eigandi, sigra I þeim ef ekkert
yröi aö gert. Madero var þvi
fangelsaöur, haft „eftirlit” meö
kosningunum, og Diaz sigraöi
meö glæsibrag.
En Madero lét sér þetta ekki
lynda, kvað kosningarnar aB engu
hafandi og hvatti til uppreisnar.
Hann haföi veriö látinn laus og
hafBi fariB til Texas og lýsti þessu
þar yfir. Og það stóB ekki á svar-
inu, alltaf hafBi veriB grunnt á
óánægju f jöldans, sem hafBi mátt
þola miklar þjáningar allar götur
frá timum landvinninganna og i
raun veriB hnepptur i þrælahald
stórjarBeigenda, — en hvatning
Maderos var neistinn sem kveikti
báliB. Hann varB leiBtogi
uppreisnarinnar aBeins i fyrstu,
þvi aö þótt hann heföi góö áform i
huga, þá var hann llka efnaöur
stórjarBeigandi, sem kannski gat
skiliö en haföi aldrei fundiB til
hinna brennandi óska indiánanna
og sveitaöreiga um breytingar.
Þannig hlutu aö koma til aörir
leiötogar, þaB uröu menn eins og
Emiliano Zapata, Pancho Villa og
Pascual Orozco. Landiö logaöi i
blóöugum bardögum næstu 7 ár,
þar sem herskarar undirokaöra
geystust fram undir kjöroröinu
„Tierra y Libertad” — land og
frelsi. Madero, sam haföi veriö
kosinn forseti eftir fall Diaz, var
myrtur og eftirmaöur hans varö
Venustiano Carranza, sem var
fremur hægfara. Hersveitir land-
eigenda og yfirstéttir böröust viö
bændaherina og landiö var aB
mestu i rúst komið.
Byltingarhugsjónir
sviknar.
En stjórnarhernum tókst aö
lokum aö brjóta heri þeirra Viila
og Zapata á bak aftur og 1917 var
sett ný stjórnarskrá, sem var
töluvert byltingarsinnuð. Þannig
voru þar ákvæöi um aö þjóöin
skyldi hvenær sem væri hafa rétt
til aö þjóönýta þaö sem nauösyn
legt þætti, valdi kirkjunnar var
hnekkt, og verkalýösfélög fengu
aö starfa óhindraö, svo nokkuö sé
nefnt. Og þaö sem mikilvægast
var, aö allt land var taliö eign
rikisins, sem siöan úthlutaöi þvi
en þó mátti enginn hafa meira en
100 hektara. Einn heistu ráögjafi
Carranza, Alvaro Obregón, varð
forseti 1920 og treysti aö mörgu
leyti þær breytingar sem bylting-
in haföi i för með sér. Snemma
bar þó á þvi, aö þeir, sem áöur
böröust af mikilli hugsjón i bylt-
ingunni, eignuöust aörar hugsjón-
irerþeirhöföu hlotiö há embættii
stjórnkerfi landsins, þ.e. aö
auöga sjálfa sig. Atti þetta og viö
um flesta forsetana lika. Þar er
þó undantekning sá forseti, sem
sat við völd frá 1934—40. Lázaro
Cardenas. Hann framkvæmdi
mörg þeirra markmiöa sem sett
voru fram i byltingunni, s.s.
skiptingu stórra búa i ejidos, sem
eru lönd sem margir bænd-
ur vinna saman, áveitukerf-
um var komiö á stofn, kaup
var hækkaö, menntun efld
og þjóönýting járnbrauta og
oliuvinnslu, svo nokkuö sé
nefnt. I nans tio etiaist mjog
CTM, mexikanska verkamanna-
sambandíB en þaö hefur i tfmans
rás hlotiö sömu örlög og flest
hinna opinberu alþýöusambanda,
oröiö stöönun og skrifræði aö
bráö. Þessi sambönd, sem spanna
flest svið þjóölffsins, eru i beinum
tengslum viö PRI, sem er sá
flokkur sem stofnaöur var upp úr
byltingunni og hefur siöan öllu
ráöiö.
Þegarfrá er talinn stjómartími
Cárdenas, hefur flokkurinn
stjórnaö I þágu milli- og yfirstétt-
ar, en gersamlega svikiö hugsjón-
ir mexfkönsku byltingarinnar.
Nærtækasta dæmiö um þaö eru
aögeröir hers og lögreglu (undir
stjórn PRI) gegn þeim landlausu
bændum, sem allt frá byltingunni
hafa hrópaö „land og frelsi” en
hafa litið fengiö, nema f tlö
Cárdenas. Þessar bænda-
uppreisnir hafa jafnan veriö
baröar niöur haröri hendi, þó aö
einstöku sinnum hafi veriö látiö
undan ef f jöldinn var mikill. Þá er
skipt ákveönu svæöi, alltaf af
landi þar sem áveitu veröur ekki
viö komiö, en öll frjþsömustu
svæöin eru i höndum stórjarö-
eigenda, þar á meðal margra
vina stjórnarherranna, sem áður
voru kannski byltingarhetjur. Af
ræktanlegu landi veröur áveitu
aöeins komiö á á takmörkuöum
hluta þess, og eru'því 100 hektar-
ar (lögleg hámarkseign) ekki svo
litiö verömæti. Svo fara stórjarö-
eigendur I kringum lögin meö þvi
aö láta hvern meðiim fjölskyldu
sinnar vera sjálfstæöan jarö-
eiganda og beita fleiri þvilikum
brögöum. Þannig er enn þá í gildi
hiö gamla slagorö „jöröina til
þeirra sem hana vinna,” sem var
eitt af helstu slagoröum hinna
landlausu bænda f Byltingunni.
Samkvæmt upplýsingum CNC,
Þjóöarsambands bænda, sem er
eitt samtaka PRI, eru 29% af þvi
sem talið er til smájaröeigna i
raun I höndum stórjaröeigenda.
En þessir stórjarðeigendur hafa
sprottiö upp á þessari öld, þeir
eru fæstir afkomendur hinna
gömlu „Iatifundistas”, eins og
stórjaröeigendur eru nefndir þar
syöra. Margir þeirra eru börn eöa
barnabörn forustumanna bylt-
ingarinnar eins og t.d.
afkomendur Alvaro de Obregón,
sem nú eru stórjarðeigendur, og
einnig eiga margir bandarikja-
menn miklar spildur I Mexikó.
Þannig átti Lyndon B. Johnson
eina 40 þúsund hektara i Chihua-
hua-héraöi,enmisstiþá eftireina
af þeim bænda-,,innrásum” sem
hafa verið daglegt brauö i landinu
i marga áratugi.
„Innrásir” landlausra
bænda.
Þær fara þannig fram aö
hundruö eöa þúsundir landlausra
bænda storma inn á stórar jarð-
eignir og fara oft ekki fyrr en
þeim hefur veriö skipt. Þeir
þekkja af reynslunni að þó aö á
efri stööum-f stjórnkerfinu hafi
veriö samþykkt aö skipta landi,
þá tekur þaö oft mörg ár og jafn-
vel áratugi aö fá þaö framkvæmt,
þvi aö stórjarðeigendur ástunda
bæöi mútur og pólitiskan þrýst-
ing. Þaö undrar þvi fáa þó þeir
taki málin í sinar hendur. 1 einu
þessara mörgu tilfella haföi hóp-
ur bænda beöiö árum saman eftir
að fá úthlutaö landi tveggja stór-
jaröeigenda, eftir aö öll skjöl
varöandi skiptinguna höföu veriö
komin í lag og forsetinn haföi
undirritaö þau. En þaö hvorki
gekk né rak, og þessir indiánar
uröu óþolinmóöir og á endanum
hófu þeir „innrás” Þeir uröu
forviöa er þaö kom i ljós hver þaö
haföi veriö, sem haföi löngum
komiö i veg fyrir aö þeir fengju
sitt land. Þaö var sjö ára banda-
riskur krakki, sem talinn var
eigandi aö landi, er var þúsundir
hektara. A meöan aö þessi stór-
jaröeigandi var liklegast aö læra
aö lesa i heimalandi sinu, haföi
mexikanska lögreglan tekiö aö
sér aö vernda hina ólöglegu eign
hansl
Verðir laganna brugöust hart
viö þessari „innrás” og skutu á
bændurna, sem flúöu til fjalla,
hafandi meö sér lik sjö félaga
sinna sem falliö höföu fyrir lög-
reglunni. Þetta dæmi er aöeins
eitt af tugum þúsunda sem gerast
dag hvern i þessu landi Bylting-
arinnar. Þannig var tilkynnt um
106 „innrásir” á einum mánuöi i
Hidalgo-fylkinu, sem er eitt af
hinum 31 fylkjum Mexikó. Hiö
gamla kjörorö „muerte al lati-
fundio”, niöur meö stórjaröeign-
irnar, er enn hrópaö af þeim þús-
undum bænda sem hætta lifi sinu
(og týna þvi oft) i þessum „inn-
rásum”, er hafa þá einu von aö
komast undan hinum hægfara
dauða, sem er örlög þeirra sem
ekkert land eiga.
Umbætur Echeverria
I nóvember s.l., eftir aö sér-
staklega mikiö haföi veriö um
„innrásir”, skipti þáverandi
forseti Echeverria nær 500
þúsund hekturum milli land-
iausra bænda, og var þaö ein
siöasta athöfn hans. En López
Portillo, hinn nýi forseti, tók viö
um mánaðamótin nóvember-des-
ember. Þessu svæöi var skÍDt
aöallega i héraöinu Sonara
sem er ásamt Sinaloa-hér-
aöi mikilvægasta landbúnaö-
arhéraö landsins. Eins og
viö var aö búast ráku stórjarö-
eigendur og leppar þeirra i
samtökum smábænda upp
mikiö ramakvein, áæröu
Echeverria um aö hafa brotiö lög
og aö ætla aö gera út af viö einka-
eignaréttinn. Þeir skipulögöu
verkföll, sem náöu til margra
greina þar sem iöjuhöldar og
burgeisar af öllu tagi studdu
þessa vini sina i baráttu þeirra
gegn hinum landlausu bændum.
En þessu varö ekki breytt.
Reyndar höföu stórjaröeigendur i
Sonora veriö i verkfalli i nær tvo
mánuöi, þeir höföu neitaö aö sá
vetrarsáningu i mótmælaskyni
við „innrás” 20 þúsunda bænda.
Kemur þaö vart til meö aö bæta
ástand landbúnaöarmála I land-
inu. A siðustu árum hefur oröiö aö
flytja inn töluvert af landbún-
aöarvörum.en um 1970 var landiö
sjálfu sér nægt I þeim efnum.
Umfang innrásanna má sjá afþvi
m.a. aö áriö 1975 týndu lifi a.m.k.
hundraö manns i þeim i fimm
rikjum.
Siöasta skipting Echeverria er
án efa mikilvægasta tilslökun
hans til bænda á sex ára valda-
tlmabili hans. Astandiö i norö-
vesturhluta landsins var oröiö
mjög eldfimt og þvi neyddist
hann til aö slaka til fyrir kröfum
bænda, til aö minnka óánægjuna
aö einhverju marki og til aö gefa
þeim von, sem enn eru landlausir
sem og til aö bjarga áliti bænda-
samtaka PRl-flokksins, en þvi
hafði fariö mjög hrakandi. Þrátt
fyrir þessa framkvæmd er langt
frá þvi aö ekki séu lengur til ptór
jarðeigendur i Sonora og Sinaloa.
Vandamáliö hefur ekki veriö
leystnema aö litlu leyti. t þessum
tveimur héruöum hefur fjöldi
landlausra bænda veriö áætlaöur
aö minnsta kosti 150 þúsund,
þannig, aö þaö var varla fjóröi
hluti þeirra sem fékk einhverja
úrlausn. Astæöur skiptingarinnar
auk þess sem áöur er nefnt eru
m.a. sú mikla samþjöppun lands I
fárra hendur sem átt hefur sér
staö á sl. áratug og hitt aö „los
ejidos”, þau lönd sem bændur fá i
hendur og rækta sameiginlega,
hafa ekki sýnt framleíöni a 'vió
stóru búin, vegna þess aö þau eru
miklu minna tæknivædd og þau
lán sem rikiB hefur veitt til vél-
væöingar landbúnaöarins hafa
farið aö mestu til stórjaröeigenda
og smábænda, en hinir oröiö út-
undan. Hiö mikla umfang
„innrásanna” hina siöustu mán-
uöi er einnig mikilvægur þáttur.
Rikisstjórn EcheverrTa brást
nefnilega viö innrásum á tvo mis-
munandi vegu þegar innrásirnar
voru fámennar og einangraöar,
hugsaöi hún sig ekki tvisvar um
aö brjóta þær á bak aftur meö
hervaldi, sem kostaöi ósjaldan
marga bændur lifið, og lét einnig
afskiptalaust þótt „hvitliöar” i
þjónustu stórjaröeigenda réöust á
bændur. Aftur á móti þegar
innrásirnar voru fjölmennar,
þekktar um allt landiö og sér i
lagi þegar bændasamtökum PRI
tókst aö vera þar I forustu, lét
rikisstjdrnin undan. —
Samdráttur og
atvinnuleysi.
En þrátt fyrir þá skiptingu
lands sem fariö hefur fram, þá er
,,el ejido”, sameignarland
bænda, dauðadæmt i þvi hagkerfi
sem landið býr viö. Þaö er ekki
nóg aö fá land tilaöyrkja, þaö
þarf lika tæki tilaö vinna þaö. Og
þau eru dýr, og landlausir
smábændur eru eignalausir
menn. Þvi lenda þeir fljótlega i
skuldum er þeir reyna aö vélvæöa
landbúnaö sinn, og komast yfir-
leitt fyrr eöa siöar I þá aöstööu aö
þurfa aö leigja eöa selja stór jarö-
eigendum þau lönd, sem þeim
voru úthlutuö og þá eru þeir
komnir i hring og ferliö hefst á
nýjan leik. Þetta er sá vitahring-
ur, sem mexikanskir sveitaöreig-
ar hafa veriö I frá byltingunni og
komast ekki út úr honum fyrr en
Þriöjudagur 5. april 1977 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA —11.
ný bylting hefur átt sér staö, hin
sósialiska.
Gengi mexikanska pesóins var
fellttvisvar sinnum á siöasta ári,
i september s.l. þegar hánn féll
frá 12.5 pesosum gagnvart dollaf>
niður i 19,6. I lok október svo
niöur I 26,5 pesos gagnvart einum
doilar. I nóvemberlok haföi geng-
iö hans þó hækkab upp i 20 pesos
gagnvart dollar; má þakka þaö
annars vegar 1200 miljóna dollara
láni sem stjórnin fékk eftir fyrstu
gengisfellinguna og hins vegar
vegna þess trausts sem hinn nýi
forseti, López Portillo, haföi vak-
ið. En hinar feiknalegu erlendu
skuldir rikisins ásamt stööugum
óhagstæðum vöruskiptajöfnuði
hafa skapaö ótta viö nýjar
gengisfellingar. Stööugar deilur
eru milli rikisvaldsins annars
vegar og innlends sem erlends
auövalds hins vegar, en þaö vill
draga úr hluta rikisins i atvinnu-
rekstri, þó svo að þaö krefjist
þátttöku þess ef illa gengur, eins
og i tilfelli Volkswagen-verk-
smibjanna i Mexikó.
Gengisfellingarnar tvær hafa
endanlega staöfest aö
mexikanskt efnahagslif er ekki
lengur i þeirri framþróun, sem
einkennt haföi siðustu áratugi.
Framleiösla er byrjuö aö dragast
saman jafnhliöa sivaxandi
erlendum skuldum og mikilli
veröbólgu. Sifelldar hækkanir
hafa og skert kaupgetu almenn-
ings og þaö styrkir þá tilhneig-
ingu til stöðnunar sem þegar var
orðið vart viö. Þetta hefur komiö
fram i byggingaribnaöi, skó-
framleiöslu, efnaiönaöi og stál-
framleiöslu, svo nokkuö sé nefnt.
1 bilaiönaðinum hefur sala dreg-
ist saman um 35%. Þannig hefur
atvinnuleysi aukist og kemur til
meö aö aukast miklu meira á
komandi mánuöum. Sem búast
má við hefur stjórnin tekiö til
þess ráös aö velta þessari kreppu
aö mestu á heröar almennings i
landinu. Þannig hafa laun veriö
„fryst” ásama tima og veröbólg-
an eykstsifellt, verksmiöjum lok-
aö, og atvinnuleysið eykst eins og
áöur er getiö. Oll þessi atriöi
undirstrika enn á ný kapitaliskt
eöli hins mexikanska hagkerfis,
þráttfyrir töluveröa þjóönýtingu.
Þaö krefst þess aö verkalýös-
stéttin skipuleggi sig sjálfstætt,
utan þeirra verkalýösfélaga sem
rekin eru af PRI, og þar meö
rikisvaldinu.
Vinstri-flokkar.
Flokkar sem teljast mega til
vinstri hafa nú tekið upp baráttu
gegn þvislæma ástandi sem mex-
ikönsk alþýöa býr viö. Þar er um
aö ræða ma. Alþýðuflokk
sósíalista, PSP; mexikanska
kommúnistaflokkinn, sem er
nokkuö öflugur og sem á 16. þingi
sinu 1973 hafnaði þvi, sem þar til
haföi verið heilagt i stefnu allra
kommúnistaflokka i Rómönsku
Ameriku, þ.e. samfylkingu með
„þjóölegum borgurum”, og stefn-
ir að sósialiskri byltingu en ekki
„þjóölegri frelsun”, sem var
löngum heista slagoröiö; Bylt-
ingarsinnaöa verkamannaflokk-
inn, PRT, sem er deild Fjóröa
Alþjóðasambandsins, en honum
hefur vaxiö fylgi að undanförnu-,
og Mexikanska verkamanna-
flokkinn, PMT, en þessir flokkar
eru þeir sterkustu á vinstri væng
mexikanskra stjórnmála. Litiö
hefur verið um skæruliöastarf-
semi i Mexfkó, þó hefur verið
starfandi hreyfing I Guerrero-
fylkinu, þar sem kjör sveita-
öreiga eru verri en annars staöar
(ogþáer mikiö sagt), en stjórnin
hefur brugöist mjög harkalega
viö og hafa almenn lýöréttindi
veriö m jög skert i héraöinu, fund-
ir bannaöir o.sv.frv. Þá varö
þessi skæruhernaður og til þess
að stjórnin hækkaöi mikið fram-
lög sin til fátækra bænda i fylk-
inu, og veröur þessi hernaöur þvi
ekki talinn meö öllu árangurs-
laus. Hins vegar er starfsemi
vinstri flokka tiltölulega frjáls,
engu aö siður situr þó töluverður
fjöldi pólitiskra fanga i fangelsi.
Þaö leikur þó ekki á tveimur
tungum aö þeirri ógnaröld, sem
rikti I lok sex ára stjórnar Ordaz
Diaz (1964-70), þar sem fjölda-
möröin á stúdentum 1968 eru
frægast dæmi, hefur linnt i tiö
Echeverria, þvi þrátt fyrir þaö að
hægt sé aö nefna allmörg dæmi
um ofsóknir, er þaö þó ekki sam-
bærilegt viö það ástand sem rikti
1968-70.
Tvistigið á hægri fæti.
Sá forseti sem lét af störfum i
nóvemberlok s.l., Luis
Echeverria, varö töluvert þekkt-
ur af utanrlkisstefnu sinni, en þar
tók hann svari hins s.k. þriöja
heims og var oft harðorður i
gagnrýni sinni á iönaöarveldin.
Þetta pirraöi bandarikjamenn
mjög, og héldu þeir þvi fram aö
hann væri kommúnisti og aö
Mexikó stefndi hraöbyri i átt til
sósialisma. Héldu þeir uppi mikl-
um andróöri gegn honum, sem
afturá mótiauöveldaöihonum aö
stimpla gagnrýni vinstri manna i
Mexikó sem áróðursstarfsemi af
hálfu CIA. Hins vegar var sú
vinstristefna, sem hann þóttist
boöa, aöeins til i munni hans, þaö
geta menn séö á raunveruleika
mexikansks þjóölífs eins og ég
hefi lýst hér aö framan. En þaö
hefur jafnan loöaö viö
mexikanska forseta aö brosa til
vinstri, en framkvæma svo til
góöa fyrir hægri menn, þ.e. yfir-
stéttina. Þetta snilldarbragö hef-
ur einnig Andres Pérez forseti
Venesúelu lært að hagnýta sér.
Meö þvi aö nota hina snjöllu lýs-
ingu Halldórs Blöndals á
Framsóknarflokknum, má þvi
segja.aö forsetar þessir hafi tvi-
stigiö á báöum fótum, og þó aöal-
lega á hægri fætinum!
Byltingarsinnuð
myndlist.
Ekki veröur skilist við Mexikó
án þess aö minnast á þeirra
mestu listamenn, sem skapað
hafa einn af frægustu skólum
myndlistar á vorum timum,
mexikanska múralinn (vegg-
mynd). Fyrstur þeirra varö
Orozco, en siöan komu Diego
Rivera og David Siqueiros. Þeir
tveir siöarnefndu voru helstu
myndrænir túlkendur
mexikönsku byltingarinnar, sem
er höfuöþemað i verkum þeirra,
en þeir tengdu hana jafnan viö
baráttu liöandi stundar. Þeirri
viku sem við dvöldum i Mexikó-
borg má segja að viö höfum eytt
aö mestu i aö hlaupa á milli staöa
þar sem verk þessara snillinga
voru staösett. Skreyta bessar
veggmyndir þeirra, múralarnir,
veggi ýmissa opinberra bygginga
og þaö eru ekki litil stofumálverk,
heldur spanna oft á tiöum tugi
fermetra. Má þar sjá sögu
mexikanskrar alþýöu, sifellt
undirokaörar af landeigendum,
kennimönnum, herforingjum og
siöast borgarastéttinni og heims-
valdastefnunni. Feiknastórar
veggmyndir prýöa menntamála-
ráöuneytiö; þær eru eftir Rivera
og lýsa þjáningargöngu
mexikanskra öreiga, og man ég
sér i lagi ef tir einni myndinni, þar
var fátækur bóndi meö sigö, sem
stóö i gengum hálsinn á einum
stórjaröeiganda og stæltur verka-
maöur var meö hamarinn á höföi
prests. Þá hugsaöi ég mér aö
mikiö væri nú gaman ef eitthvaö
svipaö skreytti veggi islenskra
ráöuneyta og stofnana. Þvillkar
skemmtiferöir gætu ekki áöur
kvalafullar göngur um téö húsa-
kynni orðiö Einnig man ég eftir
mynd i Bellas Artes sem er e.k.
þjóöleikhús mexikana. Sú mynd
er eftir Rivera og er lýst þar
framtiöargöngu mannkyns, þaö
er dýröaróöur til tækninnar og
verkalýösins, en yfirstéttin fær
þar hrottalega útreiö, þar má sjá
þá Karl Marx (eins og viöar hjá
Rivera) og Lenin I hópi
mexikanskra bænda sem og
Trotsky haldandi á skjali þar sem
stofnun Fjórða Alþjóðasam-
bandsins er lýst yfir, en hann og
Rivera voru miklir vinir. Þessa
veggmynd málaöi Rivera upp-
haflega að beiöni The Rockefeller
Fundation i New York og átti aö
skreyta þar eitthvert húsnæöi en
þegar kanárnir lömdu'myndina
augum, misstu peir skynanega
allan áhuga eins og við var áö
búast. Allir þeir málarar sem ég
hef minnst á voru marxistar og
böröust i Byltingunni ungir aö ár-
um. Þeir þurftu oft aö liöa fyrir
þær skoöanir sinar, sér i lagi
Siqueiros, sem alloft sat i
fangelsi. Nú hafa þeim veriö
reistir glæsilegir minnisvaröar
sérstaklega Siqueiros, en byggt
hefur veriö mikiB hús sem er
tileinkað honum og þar er aö
finna stærstu veggmynd i
Mexikó, þar sem hann lýsir i lit-
um sögu mannkyns og framtiöar,
þaö er I sal sem ekki er ósvipaöur
kvikmyndasal Tónabiós aö stærö,
svo teknar séu stæröir sem
mörlandar átta sig á. Spannar
listaverkiö alla veggi og loft
þessa mikla salar og veröur þvi
ekki lýst i oröum, þaö veröa menn
að sjá. Hús Diego Rivera og konu
hans Friðu Kahlo hefur og veriö
gertaö safni. — Og einu veröur að
koma á framfæri sem svo margir
mexikanar báöu okkur aö fræöa
fólk um — mexikanar eru hættir
að ganga meö þessa stóru, barða-
miklu hatta og láta ekki lengur
byssur lafa i belti eins og svo
margirhalda mexikana enn gera,
þetta er goösögn sem sprottiðhef-
ur aöallega vegna bandariskra
kvikmynda þar sem mexikanskir
byltingarmenn koma viö sögu.
Þaö eraö visu rétt aö þeirPancho
Villa og Emiliano Zapata litu út á
þennan veg, en núna ganga
mexikanar meö litla hatta ef þeir
nota þá nokkra og eru hreint ekki
ólikir islendingum i klæðaburði,
þegar undan eru skildir hópar út
til sveita. Þaö eru helst
feröamenn sem skreyta sig meö
baröastórum höttum (auk þeirra
sem atvinnu hafa af þvi aö syngja
fyrir þann hóp manna) og þegar
éghleypti I mig kjarkiog setti upp
einn stóran mexikanahatt, þá
sögöu vegfarendur við mig:
„halló Pancho Villa” og brostu
mjög vingjarnlega til mörland-
ans. En mexikanar sjálfir lifa
ekki lengur i Byltingunni, þeirra
biður þaö verkefni aö gera þá
byltingu sem milljón öreigar
helguöu lif sitt frá 1910-17, þá
byltingu sem loksins mun færa
völdin til þeirra sem hafa liöiö
undir okinu i aldaraöir.
Helstu heimildir auk þess
fróöleiks, sem ég aflaöi mér i
samtölum viö fólk: Dagblöö i
viökomandi löndum, timarit:
Cambio 16 (Madrid), Marca
(Lima), Diálogo Social
(Panama), Más (Panama),
Sucesos (Mexíkó) og bækur: The
South American Handbook 1976,
Die Guerilla in Latin Amerika e.
Robert F. Lamberg, The Great
Fear in Latin America e.J.
Gerassi, Entre escila y caribdis e.
Augusto Salazar Bondy.
José López Portillo, hinn nýi forseti Mexlkó. Þótt hann sem aftrir Mexlkóforsetar hylll I
orfti byltinguna frægu á öðrum áratug aldarinnar, styftur hann yfir- og millistéttirnar i
raun.
Landlausir mexfkanskir smábændur flykkjast til sveitanna, þar sem yfirleltt blftur
þeirra ekkert nema áframhaldandi neyft og atvinnuleysi.
LAND BYLTING-
AR SEM BRÁST