Þjóðviljinn - 26.08.1977, Page 5

Föstudagur 26. ágúst 1977 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 5
Borgarastéttin á íslandi hefur löngum talid sér
henta ad halda skólastarfi í úlfakreppu, sem
tvinnuð er úr skorti á öllum svidum,kennaraskorti,
peningaleysi, stefnuleysi og sofandahætti
E i n a r Ö r n
Stefánsson:
Að manna skólana
Kennaraskortur er sagður
óvenju mikill um þessar mund-
ir. Ramakvein um kennara-
skort eru reyndar að verða ár-
viss viðburður á haustin, rétt
eins og barlómur bænda á
sumrin vegna óþurrka. En
hverjar eru orsakir kennara-
skortsins og hvernig tengist
hann öðrum vandamálum skól-
ans og samfélagsins?
Meiniö er margþætt. Léleg
launakjör kennara eru oftast
sett efst á blað. >að mun lika
rétt, þvi viðunandi laun hljóta
að vera forsenda þess að menn
taki að sér svo erfitt og krefj-
andi starf sem kennsla er. Þá
má nefna þá rótgrónu mismun-
un, sem er mjög áberandi úti á
landi, þar sem t.d. læknum er
boðið gull og grænir skógar, oft
stærðar einbýlishús ásamt ýms-
um hlunnindum, meðan kennur-
um er boðið upp á sultarkjör og
húsnæðisskort. Skyldi maður þó
ætla að hvort tveggja væri jafn
nauðsynlegt, að kenna börnum
að lesa og að gefa mönn-
um læknisráð og lyf.
Það er eins og eimi enn eft:r
af lengi landlægu tómlæti al -
mennings i garð kennara. Aður
fyrr voru barnakennarar oft
bæklaðir menn eða brjóstveikir,
— menn sem dæmdir voru óhæfir
til erfiðisvinnu og „neyddust”
þvi til aö stunda það litilsvirta
starf að ganga milli bæja og segja
börnum til.
Vegna lélegra kjara hafa
kennarar svo oft neyðst til að
taka að sér hverskyns aukastörf
i sumarleyfum. Iðulega eru þaö
þvi þreyttir menn sem mæta til
kennslustarfa á haustin.
Margt fleira stuðlar að þvi að
gera kennslu að litt fýsilegu
framtiðarstarfi. Aðstöðuleysi
ýmiskonar, skortur á góöum
kennslugögnum og skilnings-
leysi stjórnvalda og alltof
margra foreldra á mikilvægu
starfi kennarans. Margir for-
eldrar virðast álita skólann
hentugan geymslustað, sem
jafnframt taki við flestöllum
uppeldisskyldum heimilanna.
Svonefndir foreldrafundir eru
þvi miður oft hreinasta sýndar-
mehnska, þar sem foreldrar og
kennarar hræsna hvorir fyrir
öðrum.
Það er ekki nóg að semja
glæsileg grunnskólalög og fylla
skrifstofur i Rvik af spreng-
lærðum uppeldisfræðingum og
námsráðgjöfum, sem siöan rita
umburðarbréf til skólanna I
þeim nýja kansellistil sem eng-
inn skilur. Það er heldur ekki
nóg að tönnlast á gamalkunnum
klisjum um að skólinn eigi að
komast i nánari snertingu við
atvinnulifið, námið skuli verða
lifrænna, tengja beri bóklegt
nám og raunhæft starf o.s.frv.
þegar hvorki eru fyrirhendi fjár
hagslegar forsendur né áhugi
eða skilningur þeirra sundur-
leitu afla, sem i raun stjórna
skólakerfinu.
Skólinn er nefnilega „lok-
að kerfi” i þjóðfélaginu og
verður það áfram að óbreytt-
um félagslegum og pólitisk-
um aðstæðum. Skólinn er
fyrst og fremst rekinn sem at-
hvarf fyrir börn og unglinga,
þegna sem þjóöfélagið hefur
engin not fyrir enn. Og ef þjóð-
félagið telur sig ekki hafa not
fyrir skólafólkið, er ekki hægt
að búast við þvi, að unglingun-
um verði troðið með góðu eða
illu þar inn fyrir dyr.
Kennararnir eru sjálfir, oftast
án þess að gera sér grein fyrir
þvi, dyggustu verðir þessa lok-
aða kerfis. Flestir þeirra kom-
ast aldrei út fyrir veggi skólans,
ef svo má segja. Þeir koma
beint úr sinu firrta námi I firrt
kennslustarfið. Þeir færa sig að-
eins um set i kennslustofunni
og taka nú að prédika yfir lýðn-
um það sem þeir hafa innbyrt af
þeim molum, sem matreiddir
hafa verið ofan i þá i skóla. Er
hægt að búast viö að slfkir kenn-
arar stuðli aö þvi að tengja
nemendur sina gangverki þess
þjóðfélags, sem þeir þekkja
naumast sjálfir nema af af-
spurn? Geta slikir menn glætt
með nemendum sinum skyn-
samleg vinnubrögð, skarpan
skilning og gagnrýna hugsun?
Þeim fáu kennurum, sem reyna
að brjótast út úr þessari hring-
rás og varpa af sér oki vanans
og sljóleikans, er úthúöað af for-
eldrum, skólanefndum, skóla-
stjórum eða jafnvel fjölmiðlum,
sem vilja óbreytt ástand i skól-
um jafnt sem annarsstaðar i
þjóðfélaginu, — hlýðni, fram-
taksleysi og ófrjálsa hugsun.
Eitt er vist, að þrátt fyrir
grunnskólalögin verður engin
hugarfarsbreyting meðal þeirra
ihaldsafla, sem viðast hvar i
þessu landi hafa úrslitaáhrif á
þróun skólamála. Engin vel-
meinandi lög geta betrumbætt
hinn þjóðfélagslega veruleika
né fegrað svipmót hans. Vald-
Guðs
Hvenær kemur Móses
ofan af fjallinu?
Jesús-fólkið (Jesus People)
er ein af mörgum trúarbragöa-
kvislum, sem sprottiö hafa upp i
Bandarikjunum á undanförnum
árum. Ein greinin af Jesus
People eru Guðsbörnin (Children
of God) svokölluðu, sem breitt
hafa hreyfingu sina út til fjöl-
margra landa, þar á meðal
tslands. Guðsbörnin voru framan
af aliaðsópsmikil I upprunalegu
föðurlandi sinu, Bandarikj-
unum, trufluðu þar messugerð-
ir annarra trúfiokka, lýstu
frati á skólakerfið, kapl-
talismann og kerfið eins
og það lagði sig. En fyrir um
hálfu fjórða ári varð sú breyting á
háttalagi Guðsbarnanna að þau
lokuðu flestum hinna um það bil
hundrað „nýlendna” sinna i
Bandarikjunum og hópuðust til
Evrópu. Á bak við þessa flutn-
inga lá sú trú, að Amerlka myndi
fljótlega falla á iliverkum sínum,
og var halastjarnan Kohoutek
talin fyrirboði þess.
Siöan hafa Guðsbörn orðiö að
alþjóðlegum flokki flökkumanna,
enda þótt liöskjarni þeirra sé
ennþá bandariskur. Trú sina
boöa þau i bréfum frá spámanni
sinum og frelsara, sem nefnist
Moses David og er kallaður Mo til
hægri verka. Móses þessi er sagð-
ur tæplega sextugur að aldri, mun
vera bandariskur og upprunalega
hafa heitið David Brandt Berg. 1
bréfum sinum hvetur hann kven-
kyns fylgjendur sina meðal ann-
ars til þess að gerast „hamingju-
samir veiðimenn fyrir Jesúm”.
Rakel drottning
Hinn nýi Móses lifir annars
mjög leynilega, fáir vita hvar
hann dvelst og aðeins fáir postula
hans njóta þeirrar náöar að fá að
hitta hann persónulega. Næst
honum að völdum i trúarflokkn-
um er sögð vera Barbara nokkur
Canevaro, rúmlega tvitug aö
aldri. Hún nefnist opinberlega
Rakel drottning, segist vera opin-
ber fulltrúi spámannsins og hafa
fullt umboð hans til að koma fram
i öllum tilfellum fyrir hans hönd.
Móses kvað einnig hafa útnefnt
hana sem eftirmann sinn. Rakel
drottning er hávaxin kona og
glæsileg og hefur verið i flokki
Guðsbarna siöan 1968, er ferill
þeirra hófst. 1973 gekk hún að
eiga italskan aðalsmann, sem
einnig er i trúflokknum,
Emanuele Canevaro, hertoga
af Zoagli og Castelvari. Hertog-
inn hefur gert Poggiosecco, land-
setur ættar sinnar nálægt Flór-
ens, að bækistöð Guðsbarnanna.
Eins og vænta mátti eru ekki
allir á einu máli um ágæti þessa
nýja mannkynsfrelsara og áhang-
enda hans. Guðsbörnin hafa til
þessa að mestu sloppiö við á-
rekstra við laganna verði, og
margir bera þeim það vitni að
Móses spámaöur Davlð i fögrum hópi fylgismanna á Kanarieyjum.
þau séu kurteis og prúö i allri
hegðun. Ot á við ber mest á þvi að
þau selji bæklinga spámanns sins
og hljómplötur á götum og mælist
gjarnan til fjárstuönings um leið.
Hinsvegar hélt vesturþýska tima-
ritið Stern þvi nýlega fram, að á
fyrrnefndu landsetri italska her-
togans væru laglegar stúlkur trú-
flokksins æfðar i mannaveiðum
upp á gamlan móð. I þvi sam-
bandi er vitnað i bréf frá Mósesi
Davið frá 1974, en þar segir hann
frá þvi að hann hafi gefið konu
sina „Mariu” allmörgum mönn-
um og spurt hana út úr eftir á til
að gleðjast við „lýsingu i smáatr-
iðum” á þeim athöfnum.
Hvort bréfið er ekta?
Stern og spænska blaðið Inter-
viu skýrðu einnig frá þvi, aö Mós-
es Davið hefði til skamms tima
búið á Kanarieyjum og birst þar á
hverju kvöldi á bar i Puerto de la
Cruz með heilt harem laglegra
stúlkna, sem beinlinis hafi stund-
að mannaveiðar. Hann á að hafa
flúið til Libiu, þegar yfirvöld fóru
að skipta sér af málinu.
Canevaro hertogafrú segir
þetta lygimál. Guðsbörn séu að
visu ekkert fráhverf sexi og telji
þaö ekki nema sjálfsagt að hátta
endrum og eins hjá fólki til þess
að sýna þvi fram á „ást Guðs”,
En það sé undantekning frekar
en regla, og aldrei sé gjald tekið
fyrir svoleiðis nokkuð. En sú til-
gáta haföi komið fram, að guðs-
börn öfluöu sér fjár með þessu
móti.
Nú nýlega hefur hinsvegar
komiö upp alvarleg kreppa i trú-
flokknum vegna eins Mo-bréfsins,
en I þvi lýsir Móses spámaöur þvi
yfir aö hann hafi verið falsspá-
maöur og mælist til þess að trú-
flokkurinn sé leystur upp. En sið-
an hefur annað Mo-bréf komið
fram, þar sem hið fyrra er lýst
sviviröilegt fals og andstæðingum
trúflokksins Iýst með ófögrum
orðum. Guðsbörnin virðast yfir-
leitt trúa siðarnefnda bréfinu, en
erfitt mun að fá úr þvi skorið
hvort er ekta, nema þvi aðeins að
hafar munu ávallt túlka lögin
sér og sinum hagsmunum i vil
þegar á reynir.
Fjöldi kennara hefur útskrif-
ast á undanförnum árum, en aö-
eins hluti þeirra hefur gert
kennslu að starfi sinu. Hinir
hafa heykst á þvi af ýmsum or-
sökum. Nú þegar kennara-
menntun hefur verið færð á há-
skólastig, útskrifast árlega að-
eins brot af þeim fjölda sem áð-
ur lauk námi i Kennaraskólan-
um,og er þvi viðbúið, að skortur
á menntuðum kennurum til
starfa verði enn meiri á næstu
árum. Þar að auki koma þeir nú
nokkrum árum eldri til starfa
og verður þvi starfsaldur að
meðaltali styttri en áður.
Rótgróið viðhorf og vanmat á
störfum kennara kemur berlega
fram i þeim lágu launum sem
þeim eru skömmtuð. Löngum
hefur þótt gott, ef hægt hefur
verið að „manna skólana” og
dugir þá ekki að sýta það, þótt
skorti menntun eða atgervi til
starfans. Liklega tækju ekki ali-
ar starfsstéttir þvi með þegj-
andi þögninni, ef,,manna” ætti
störf þeirra með fólki sem
hvorki hefði tilskilda menntun
né þjálfun til þeirra.
Borgarastéttin á Islandi hefur
löngum talið sér henta að halda
skólastarfi i úlfakreppu, sem
tvinnuð er úr skorti á öllum
sviðum, kennaraskorti, pen-
ingaleysi, stefnuleysi og sof-
andahætti. Kennarar eru sundr-
aðir og starf þeirra ekki talið
margra fiska virði. Meðan svo
er ástatt, er borin von að úr ræt-
ist i málefnum skólanna.
Öánægja og leiði kennara bitnar
gjarna á starfi þeirra, til
ómælds tjóns fyrir nemendur og
samfélag það, sem þeir eiga
eftir að móta siðar.
Drottningin og hertogafrúin
hinn raunverulegi Móses fari að
dæmi nafna sins i forneskju og
komi ofan af fjalli dulúðar sinnar.
Líkiö i kastalanum
Foreldrar sumra ung-
mennanna, sem gerst hafa Guðs-
börn, eru ekkert hress yfir þeirri
breytni afkvæma sinna og hafa
myndað samtök i þvi skyni aö fá
þau undan merkjum spámanns-
ins. Skuggalegir atburðir hafa
einnig gerst i sögu hreyfingarinn-
ar. Þannig fannst siöasta ár lik af
Guðsbarni einu i miðaldakastala
nokkrum i Belgiu, og var það
nakið og bar merki eftir hrotta-
legar misþyrmingar. Guðsbörn
kenna óvinum sinum morðið en
andstæðingar þeirra telja að þau
hafi hér sjálf um vélt. Paul, sonur
Mósesar spámanns sjálfs, hlaut
svipaðan dauðdaga i Sviss 1973.
Samkvæmt Mo-bréfunum
magnast og styrkist trúflokkur-
inn með hverju ári sem liður.
Móses segist hafa 8000 trúboða að
störfum i 80 löndum og fullyrðir
aö tvær miljónir manna hafi þeg-
ar snúist við fylgis við þennan
nýja sið. Hann segir einnig að
enginn trúflokkur i sögunni hafi
breiðst svo ört út á fyrstu starfs-
árunum.
(Byggt á Time, dþ)