Þjóðviljinn - 21.01.1978, Page 2

2 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 21. janúar 1978
AF MINNISLEYSI
Oss hefur verið kennt að eitt af stórkost-
legustu furðuverkum mannlegs lifs, sé
mannsheilinn, enda hefur mannskepnan
óspart notað þetta líffæri bæði viturlega og
óviturlega, til góðs og ills, eftir því sem tvær
af fjölmörgum höfuðstöðvum heilans, vits-
munir og samviska, hafa sagt til um.
Einn af höfuðkostum heilans er sá, að hann
hef ur innbyggt nokkuð, sem kallað hef ur verið
minni, og þarf víst ekki að skýra það fyrir-
brigði nánar. Þá er og önnur stöð í heilanum
sem ekki er síður mikilvæg, en það er
gleymskan. Sannleikurinn er nefnilega sá að
ef gleymskan kæmi ekki til tæki tiltölulega
stuttan tíma að sturla eiganda slíks heila, því
eftir því sem næst verður komist er ekki pláss
fyrir nema lítinn hluta af öllum atvikum og
fyrirbrigðum daglegs lífs í heilanum og skilst
manni þó, að þar sé talsvert pláss f yrir eitt og
annað. Það sem heilinn einkum sér um að
menn gleymi, eru miljón smáatvik daglegs
amsturs og svo stundum það sem menn ef til
vill ekki kæra sig um að muna og höfum við
um hið síðarnefnda nýmörg dæmi. Þau eru
,,geymd en ekki gleymd". Margir af fram-
takssömustu og dáðustu framámönnum
þjóðarinnr hafa einhvern tíman á ferli sínum
orðið fyrir því óláni að missa annað hvort
minnið eða málið fyrir dómstólunum og sumir
hinna nafntoguðustu orðið að missa hvort
tveggja um stundarsakir til að koma skipum
sínum heilum í höfn. Um minnisleysi og mál-
leysi höf um við nýmörg dæmi aftan úr grárri
forneskju. I Hávamálum segir: ,,Óminnis-
hegri heitir / sás af ölðrum þrumir / Hann
stelur geði guma o.s.frv. Og allir muna eftir
Melkorku Mýrkjartansdóttur, frillu Hösk-
uldar Dala-Kollssonar, sem lést vera mállaus
þar til Höskuldur kom að henni þar sem hún
var að kenna syni sínum að tala. Eitthvert
átakanlegasta minnisleysi heimsbókmennt-
anna verður þó að teljast, þegar Þormóður
Kolbrúnarskáld kom ekki fyrir sig dýru
kvæði, sem hann hafði ort, þeim garpi, sem
bestur var orðinn á Norðurlöndum og hans
konungi. Eða svo notuð séu orð Þormóðs sjálf s
í Gerplu, þegar konungur biður hann flytja
kvæðið. ,,Þetta kvæði keypta ég við sælu minni
og sól og dætrum mínum, tungli og stjörnum,
og við fríðleik sjálfs mín og heilsu, hendi og
fæti, hári og tönn, og loks við ástkonu minni
sjálfri er byggir undirdjúpin og geymir fjör-
eggs míns."
Náskylt fyrirbrigðunum minnisleysi og
málleysi, er það þegar menn þykjast ekki vita
það sem allir þykjast vita aðþeir hljóti að vita.
Slíkt virðist henda afar marga hérlendis allt
frá karamellu- og lakkrísþjófum uppí banka-
stjóra og ráðherra. Fyrirbrigðið er líka þekkt
erlendis frá. Hver man ekki eftir vísukorninu,
sem ameríkaninn söng eftir að hann var búinn
að skjóta sex skotum í gegnum hausinn á
tengdamóður sinni: „I did not know the gun
was loaded / but I will never, never do it
again".
Þeir sem um þessar mundir virðast vera í
hvað minnstum tengslum við samtíðina og
hvað grunlausastir um það hvað er að ske í
kringum þá, eru tvimælalaust sumir ráðhehr-
anna, bankastjórar og starfsmenn Lands-
bankans. Ólafur Jóhannesson hefur til dæmis
marglýst þvi yfir opinberlega að hann viti
ekki til þess að gjaldeyrir hafi nokkru sinni
verið seldur á svörtum markaði hérlendis. Nú,
auðvitað vita allir að Ólafur er bæði gegn
maður og grandvar og engum dettur í hug að
hann sé að segja ósatt, en satt að segja er það
nú almannarómur að það þurfi bjöllusauð til
— þó forystusauður sé — að f ylgjast ekki betur
en þetta með því hvað er að ske í samtíðinni.
Sumir segja jafnvel að slíkur maður sé betur
geymdur í Fljótunum en í ráðherrastóli.
Þá er Jónas Haralz, einn af aðalbanka-
stjórum Landsbankans,ekki lítið úti að aka (að
eigin sögn). Auðvitað er hann ekki að Ijúga
þegar hann segir að hann hafi ekki haft hug-
boð um nokkur umsvif Hauks Heiðar utan
bankans, þó hann væri í Lögbirtingablaðinu
auglýstur stjórnarformaður a.m.k. eins fyrir-
tækis og hefði komið talsvert við sögu í f rægu
okurmáli á árunum, að ekki sé talað um þá
staðreynd að bankinn sá ástæðu til að kanna
einkahagi hans á árunum. En Jónasi virðist
vorkunn, því helst var á honum að skilja í
sjónvarpinu á dögunum að hann hefði innt
lungann af átjánhundruð manna starfsliði
Landsbankans eftir því, hvort þeir vissu nokk-
uð slíkt um Hauk og enginn vissi neitt.
Auðvitað segja allir satt, en þessi vitnis-
burður, sem Jónas gefur undirsátum sínum,
getur ekki bent til annars en tómir „imbar"
séu í Landsbankanum. Sannleikurinn er sá að
Jónas hefði aldrei átt að hætta að vera sósíal-
isti. Hefði hann staðið áfram með okkur, hefði
honum aldrei hlotnast sú ógæfa að verða
bankastjóri og þá hefði hann losnað við að
lenda í þessari bölvaðri klípu
Ekki veit ég hvers vegna mér dettur þessi
vísa í hug:
Hverjum mætum manni ber
að muna sannleik góðan,
en gleyma því sem ekki er
eftir laga hljóðan.
Flosi.
Verdur næsta
skjálftahrina
nyrdra út við
sjó?
BlaOiö hafði samband við
Ragnar Stefánsson, jarOskjálfta-
fræOing á VeOurstofunni, og
spurOi hann hvort til væru ein-
hver linurit yfir siöustu jarOhrær-
ingar i Kelduhverfi.
Ragnar lét okkur i té
meöfylgjandi linurit. Fyrra linu-
ritiö sýnir jaröskjálfta af stærö-
inni 3,3 og stærri með upptök i
Kelduhver fi og skammt þar suöur
af, frá þvi umbrotin hófust 7.
janúar sl. Byrjun hvers dags er
merkt á lárétta ársinn. M, hæö
strikanna, táknar stærö skjálfta.
A myndinni sést einnig hvernig
svokallað b-gildi hefur þróast t
meðtimanum, en b-gildi erreikn-
aö út úr sambandinu á milli
stærðar skjálfta og fjölda þeirra.
1 upphafi jarðskjálftahrina er
b-gildið yfirleitt hátt, en lækkar
niður I um þaö bil 1 er liður á
hana. Astæðan fyrir háu b-gildi er
oft sú áraun eða spenna sem
leggst á takmarkað svæði, en
b-gildið lækkar eftir þvi sem jafn-
vægi kemst á við umhverfið.
Eins og sést á myndinni hefur
dregið mjög úr jarðskjálftum frá
þvi sem mest var og um miöjan
dag þann 18. höfðu engir jarö-
skjálftar orðið af stærðinni 3 eöa
stærri i tvo daga, nema aö morgni
18, er þeir náðu stæröinni 3,4.
Þótt þannig hafi dregið mjög
afgerandi úr hrinunni er enn of
snemmt að segja að henni hljóti
að vera lokið. Er þar tvennt sem
kemur til. Annars vegar hækkun
b-gildis undir lok þess tima sem
hægthefur veriðaö reikna það, og
hins vegar sjálftar i Gjástykki,
skammt suöur af Kelduhverfi,
sem endurspeglar iiklega áfram-
haldandi gliðnun þar. Gliðnun á
ákveðnum staö veldur áraun á
nærliggjandi svæöi. Sé þar fyrir
hendi mikil spenna i berginu get-
ur tiltölulega litil áraun leyst úr
læöingi margfalt meiri orku á
sama hátt og byssugikkur.
„Mér finnst þó liklegt,” sagði
Ragnar, ,,að gliðnunarspenna,
sem lá á Kelduhverfissvæðinu
fyrir hrinuna hafi nú leyst úr
læðingi i svo miklum mæli þar
sé ekki aö búast við skjálftum á
næstunni, sambærilegum viö þá
stærstu fyrrihluta þessa mánað-
ar. Taki sig aftur upp hrina, sam-
bærileg viö þá sem gekk yfir
sunnarlega og um miöbik Keldu-
hverfis I siöustu viku er lfklegt aö
hún verði norður á söndunum viö
ströndina. Þar var eins og skjálft-
arnir stöövuöust á hafti. Viö skul-
um vona aö þaö haft haldi, þdtt
enn sé of snemmt aö fullyrða um
þaö.”
Siöara linuritið sýnir til saman-
buröar stærri skjálftana i upphafi
hrinunnar á sömu slóöum fyrir
tveimur árum. Þá gekk veruleg
hrina yfir I einn og hálfan mánuð.
„Þótt ekkert sé hægt að full-
yröa,” sagði Ragnar að lokum,
„virðist liklegt að þessi hrina
verði mun skammvinnari.”
-úþ