Þjóðviljinn - 21.01.1978, Qupperneq 8

' 00
O)
18 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 21. janúar 1978
Aöalstræti
C _____-N
Tillaga Þróunarstof n-
unar Reykjavikur:
Gráu svæðin eru ,,varð-
veislusvæði", svartur
punktur, þýðir aðflutt
hús, punktur með hring
utanum þýðir niðurrif og
aðflutt hús, hvítu svæðin
eru „möguleg bygginga-
svæði" með nýtingu allt
að 1.5
Enn um framtíð
Grjótaþorpsins
Unuhús, GarOastræti 15, eitt helsta athvarf ungra og róttækra iists
manna I Reykjavlk. Húsiö byggöi Guðmundur Jónsson iyfjasveinn, o
bjó þar meö konu sinni Unu Gisladóttur. Sonur þeirra var Kriendu
Guömundsson, d. 1947.
Skipulagsnefnd borgar-
innar fjallar á mánudag
um tvær tillögur um f riðun
og f ramtíð Grjótaþorpsins.
önnur tillagan er komin
frá Þróunarstofnun
Reykjavíkurborgar, en hin
frá Sigurði Harðarsyni
arkitekt, fulltrúa Alþýðu-
bandalagsins í skipulags-
nefnd.
I inngangi að tiilögu
Þróunarstof nunar segir:
„Grjótaþorp fellur undir
skilgreininguna um endur-
nýjunarsvæði og er því tal-
ið æskilegt að verulegar
umbætur á núverandi
mannvirkjum og umhverfi
eigi sér stað á skipulags-
timabilinu.
Er stefnt að þvi aö skapa hlý-
legt umhverfi meö blandaöri en
um leiö samstæöri byggö íbúöa,
verslana, skrifstofa, þjónustu-
fyrirtækja og létts iönaöar (hand-
verks).
Eins er stefnt aö þvi aö varö-
veita hinar skemmtilegu og
óvenjulegu götur.”... „1 staö þess
aö lokka meö þægilegum bila-
stæöum og rúmgóöum húsakynn-
um, lokkar Grjótaþorp meö vöru-
úrvali og hlýleika.”
Til þess aö ná þessum mark-
miöum leggur Þróunarstofnun til
aö Grjótaþorpi veröi skipt upp I
annars vegar „varöveislusvæöi”
og hins vegar „möguleg bygg-
ingasvæöi”.
1 tillögunni er gert ráö fyrir aö
inn á 6 auöar lóöir á „varöveislu-
svæöum” veröi flutt gömul hús úr
öörum hverfum Reykjavikur og
aö tvö hús, sem á þeim svæöum
eru, veröi rifin og önnur flutt á
þær lóöir.
Þessi hús eru Fishersúnd 3 og
Aöalstræti 4, byggö 1894 og 1942,
sem bæöi mættu missa sin, sam-
kvæmt niöurstööum Grjótaþorps-
könnunarinnar.
A „mögulegum byggingasvæö-
um” standa nú 11 gömul timbur-
hús, Fishersund 1, Grjótagata 5, 9
Siguröur Haröarson, arkitekt.
og 14B, Garöastræti 3, 9, 11A, 15
og 23, Vesturgata 5 og 11.
Mörg þessara húsa eru illa far-
inog sum óibúöarhæf, samkvæmt
mati Grjótaþorpsskýrslunnar, en
þeirra á meöal eru lika hús, sem
teljast skv. sömu heimildum, ó-
missandi fyrir umhverfi sitt eöa
vegna menningarsögulegra staö-
reynda. Þeirra á meöal er Unu-
hús, Garöastræti 15.
En þaö eru fleiri en gömlu húsin
sem lenda inni á „mögulegum
byggingasvæöum” i tillögum
Þróunarstofnunar.
Morgunblaöshöllin lendir þar
lika, og steinhúsin háu viö Garöa-
stræti, svo ekki er vist að allt
veröilátiö hverfa af „mögulegum
byggingasvæðum”.
Þróunarstofnun gerir ráö fyrir
að nýting á „mögulegum bygg-
ingasvæöum veröi allt að 1.5.
Byggö veröi þétt og lág, ein til
fjórar hæöir, þök veröi þétt og
lág, ein til fjórar hæöir, þök
verði risþök.
í lok tillögu Þróunarstofnunar
er iagt til aö þeim aöilum, sem
eiga fasteignir á „varðveislu-
svæöum” veröi veittur stuöning-
ur frá Reykjavikurborg til við-
halds og endurbóta á húseignum.
„Skipulagsnefnd leggur þvi til
viö borgarráö aö Reykjavikur-
borg selji lóðir sinar og fasteignir
i Grjótaþorpi og myndi sjóö sem
gegna myndi þessu hlutverki.
Gegn fyrirgreiðslu borgarsjóös
gangist eigendur húsa undir þing-
lýstar kvaöir á eignir sinar um
þau ákvæöi verndunar, er sett
kunna aö vera.
Spor í rétta átt
Þessi tillaga Þróunarstofnunar
er vissulega spor i rétta átt, sagöi
Siguröur Harðarson, arkitekt, l
samtali viö Þjóöviljann, en geng-
ur þó ekki nógu langt aö minu
mati.
Afstaöa borgaryfirvalda hefur
breyst mikiö aö undanförnu hvaö
varöar framtiö þorpsins, og nú
viröist vera almennur vilji fyrir
þvi aö friöa stærsta hluta þess.
Ég er þó ósáttur við þá hug-
mynd aö búta svæðiö niöur á þann
hátt sem tillagan gerir ráö fyrir
og leggja stórar spildur meö á-
gætum húsum undir bygginga-
svæöi.
Þvi hef ég lagt til aö allt svæöiö
veröi skilgreint sem endurhæf-
ingar- og varöveislusvæöi I aöal-
skipulagi, og aö gatnakerfi og
nýtingarhlutfall veröi ákveöiö
sem likast þvi sem nú er.
Ég tel ekki timabært aö af-
marka nýbyggingasvæöi meö
mun hærra nýtingarhlutfalli en
annars staöar er i þorpinu, og
legg þvi til, aö hugsanlegar ný-
byggingar verði hannaöar I deili-
skipulagsvinnu.
Þá tel ég ófært aö Reykjavikur-
borg selji allar lóöir og fasteignir
sem I eigu borgarinnar eru á
þessu svæöi, og teldi réttara aö
borgin eignaðist fleiri mannvirki
á þessum staö.
Tillaga Sigurðar er svohljóö-
andi:
„Grjótaþorp fær I aöalskipulagi
stööuna endurhæfingar- og varö-
veislusvæöi, þ.e. svæöi þar sem
veruleg ástæöa þykir til aö viö-
halda og endurhæfa þá byggö,
sem fyrir er vegna umhverfislegs
og sögulegs gildis hennar. Viö
uppbyggingu á auöum lóöum
veröi tekiö tillit til heildarum-
hverfisins skv. nánari deiliskipu-
lagsskilmálum. Nýtingarhlutfall
haldist óbreytt á einstökum
byggðum lóöum, en veröi á ó-
byggöum lóöum ekki hærra en
0.5—1.0, nema annað veröi álitiö
mögulegt viö nánari deildiskipu-
lagsvinnu.
Gatnakerfi verði i meginatriö-
um óbreytt. Núverandi landnotk-
un veröi lögö til grundvallar á-
fram, en þar sem byggt veröi nýtt
komi blönduöi byggö ibúöa og
handverksþjónusta. Bilastæöi I
hverfinu veröi miðuö viö þarfir
núverandi og verðandi ibúa
hverfisins auk starfsfólks eftir
þvi sem umhverfiö leyfir og á-
kveöiö veröur i deiliskipulagi.
Um nánari ákvæöi er lúta aö
framkvæmd skipulagsins og fjár-
mögnun veröi fjallað i sambandi
viö deiliskipulagsvinnu”.
Mön kemst í heimsfréttirnar:
Vilja fá að hýða
DOUGLAS á Mön 17/1 — Þrjú
þúsund manns komu i dag saman
á fjöldafund i höfuöstaö eyjarinn-
ar Manar til stuönings viö þau
landslög forn, sem mæla svo fyrir
aö ungir afbrota- og óknyttamenn
skuli hýddir meö vendi. Mann-
réttindanefnd Evrópu hefur for-
dæmt þennan siö Manverja á
þeim forsendum aö hann sé niö-
urlægjandi. Fundurinn sem hér
um ræöir var sá fjölmennasti,
sem vitað er til aö haldinn hafi
veriö á eynni.
Mön er á írlandshafi, aö flatar-
máli minni en Reykjanesskagi,
heyrir til Bretlandi en hefur þó
vissa sjálfsstjórn, eigiö þing og
eigin lög aö sumu leyti. Fyrir
skömmu var ungiingur einn
hýddur á eynni samkvæmt gild-
andi lögum þar og þar af risu
málaferli, sem nú eru komin fyir
Evrópudómstólinn. Búist er viö
þvi aö dómstóllinn úrskuröi aö
hýöingar séu ósamrýmanlegar
alþjóölegum mannréttindasam-
þykktum en jafnliklegt er aö
þingiö á Mön neiti aö afnema
þessa refsiaöferö. Er svo aö sjá
aö Manverjar liti svo á, aö hér sé
um aö ræða atlögu hinnar stóru
Evrópu gegn sérstöðu og sjálf-
stjórn þeirra.
Manverjar töluðu áöur kelt-
neskt mál, náskylt geliskri Irsku
og háskosku, en þaö mun nú út-
dautt aö mestu eöa öllu og tala
eyjarskeggjar nú ensku. Norræn-
ir vikingar heimsóttu Mön m jög á
sinum tima og hefur fundist þar
mikiö af minjum eftir þá.