Þjóðviljinn - 22.03.1978, Side 9

8 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Miðvikudagur 22.mars 1978
Andrés Svanbergsson
aöalframkvæmdastjóri Virkis
Frá háhitasvæOinu I Olkaria, um 80 km frá Nairobi i Kenya.
íslendingar hanna fyrstu
jarðgufuvirkjun í Afríku
h.f.
Eins og sagt var frá hér i Þjóö-
viljanum fyrir skömmu hefur Is-
lenskt verkfræöifyrirtæki haslaö
sér völi á erlendum markaði og
hefur nú byrjaö allstórfelldan lít-
flutning á Lslenskri verkfræöi-
kunnáttu, og má segja aö hann
hafi i för meö sér talsverðar
gjaldeyristekjur meö litlum
kostnaði. Þjóðviljinn haföi viðtal
við Andrés Svanbergsson aöal-
framkvæmdastjóra fyrirtækisins
en þaö heitir Virkir h.f. og hefur
aðsetur aö Höfðabakka 9 i
Reykjavik.
Fjárfesting sem verður
að skila sér
— Hvernig stendur á þvi aö
Virkir h.f. er farinn aö taka aö sér
verkefni erlendis, Andrés?
— Virkir er samvinnufyrirtæki
nokkurra verkfræðistofa og ein-
staklinga og veitir alhliöa verk-
fræðiþjónustu. Ein af hugmynd-
unum á bak viö fyrirtækið var að
komast inn á erlendan markaö.
Islendingar eru búnir aö eyöa
miklu fé i aö mennta þjóöina og
meira en við getum sjálfir nýtt.
Þetta er fjárfesting sem viö verö-
um að láta skila sér og þaö getum
við m.a. gert meö þvi aö flytja
kunnáttu okkar út.
Gifurleg samkeppni
— En er ekki mikil samkeppni?
— Jú, það er gifurleg sam-
keppni og við eigum dálítið erfitt
uppdráttar vegna þess aö þaö er
svo dýrt að taka þátt i kapphlaup-
inu. Ég get nefnt sem dæmi aö i
fyrra sendum við mann út af örk-
inni til Guetamala i S-Amerlku til
þess að ná þar persónulegum
samböndum á ráðstefnuog fylgja
eftir bréfum og öðrum gögnum
sem við höfðum áöur sent. Þegar
búið er að skrifast á kemur aö þvi
að þaö verður aö senda mann út
en það kostar óhemju fé. Ferð
Baldurs kostaöi 1 1/2 miljón. Ann-
ars hefur þetta tekist blessunar-
lega betur en maður átti von á
miðað við það sem lagt hefur ver-
ið i þetta og það sýnir hvað viö
getum náð langt.
Engir ráðgefandi jarð-
visindamenn hér á landi
— Hafið þið fengið mörg verk-
efni?
— Við höfum fengið nokkur
verkefni í S-Ameriku t. d.i Suri-
nam, Guetamala, og Chile og
ennfremur i Alsir og víðar, en
langstærstu verkefnin eru jarð-
hitaverkefni i Kenya og nú hefur
okkur verið falið aö gera undir-
búningsrannsóknir á jarðhita i
Tanzaniu.
— Eru þá jarðvisindamenn á
ykkar snærum?
— Nei, það er eiginlega tilvilj-
un að við erum komnir svona
langt í jaröhitamálum. Okkar
þekking er aöallega fólgin i verk-
fræðilegri útfærslu, en jaröhita-
málin eiga sér miklu lengri aö-
draganda. Hér á landi eru engir
ráðgefandi jarðvisindamenn, þeir
eru allir stofnanamenn, en hafa
mikinn áhuga og eins yfirmenn
þeirra að vinna með okkur. Starf
okkar byggist óskaplega mikið
upp á samvinnu við þá. Hér á
landi hefur safnast reynsla I jarð-
hitamálum, og þátttaka jarðvis-
indamanna i rannsóknum erlend-
ishlýturað koma íslendingum til
góða. Við getum staðið betur að
vigi I eigin framkvæmdum. Menn
verða heimskir af þvi að bauka
alltaf i eigin horni.
Við hrepptum verkefnið
— En hver eru þá umsvif ykkar
I Kenya?
— Þau uröu fyrst umtalsverð á
sl. ári þó aö aðdragandann megi
rekja allt til ársins 1972. Þá hafði
sænska fyrirtækið SWECO sam-
band við okkur ogspurðihvort við
vildum vera með i þvi að bjóöa
Sameinuðu þjóðunum að gera
jarðhitarannsóknir i Kenýa, en
þetta sænska fyrirtæki hafði sjálft
litla jarðhitaþekkingu. Þetta varð
úr, og i desember 1975 hófumst
viö handa af fullum krafti og ári
siðar skiluðum við geysimikilli
samanburöaráætlun á ýmsum
möguleikum á litlu svæði sem
nefnist Oikaria sem liggur um 80
km frá Nairobi. Þetta er eitt af
mörgum háhitasvæðum I svoköll-
uðum Rift Valley, sem er sigdalur
sem teygir sig eftir endilöngu
Kenya frá norðri til suðurs. I 01-
karia liggur beint við aö virkja
170 mw sem væru tryggð til 25 ára
a.m.k. Aætlun okkar tók ekki aö-
eins til raforkuvinnslu heldur lika
til annarra þátta svo sem heilsu-
baöa o.fl. en ekki þýðir að bjóða
Kenyabúum upp á hitaveitu.
— Og hvernig urðu viðbrögð
Kenyabúa?
Tæknimenn frá Kenya og tslandi við uppsetningu á tæringarprófunum. Islendingurinn er Sigurður
Rúnar Guðmundsson efnaverkfræðingur.
Miðvikudagur22. mars 1978 ÞJ6ÐVILJINN — SIÐA 9

ili
1
— Þeir tóku strax ákvörðun um
aöfaraafstað með 30 mw virkjun
en raforkukerfi Kenya er nú um
288 mw. Um helmingur þess afls
er unninn meö oliukyntum raf-
stöðvum, hinn helmingurinn með
mörgum litlum vatnsorkuverum.
Hönnun og verkfræðilegur undir-
búningur var boðinn út og lentum
viö þar aðallega i samkeppni við
Ný-Sjálendinga. Úrslit uröu þau
að við hrepptum verkefnið ásamt
breska fyrirtækinu Merz and Mc-
Lellan, en sænska fyriritækið
SWECO datt út.
— Og hvernig skiptist verkefn-
ið milli ykkar og Bretanna?
— Virkir annast verkfræðileg-
an undirbúning að gufuveitunni
frá borholum að stöðvarhúsvegg
ásamt þeim mannvirkjum sem
tilheyra t.d. borholutoppum,
gufuskiljum, hljóðdeyfum, undir-
stöðum og stjórnbúnaði, en Bret-
arnir sjá um stöövarhúsiö sjálft
og það sem þvi er viðkomandi.
Við önnumst lika tæringarprófan-
ir og ennfremur ráðgjafarstörf
varðandi gufuöflun, borholubún-
að, staðsetningu nýrra borhola og
endurmat á jarðhitasvæðinu eftir
þvi sem borframkvæmdum miö-
ar áfram.
— Hvaðmun virkjuninkosta og
hvað er ykkar hlutur stór?
— Heildarkostnaður er áætlað-
ur um 13 miljarðar islenskra
króna, en hönnunarverkefni okkar
er upp á 200—250 miljónir. Þessi
virkjun er prófsteinn á hæfni is-
lenskra verkfræðinga og jarövis-
indamanna til að stunda ráðgjaf-
arþjónustu á sviöi jaröhitavirkj-
ana og þvi mikiö i húfi.
— Skila þessar 200—250 miljón-
ir sér i gjaldeyri?
— Já, að verulegu leyti, þó að
eitthvað fari i kostnað, en t.d.
ferðir eru mjög dýrar. Við reikn-
um með aö um 40 ferðir veröi
farnar milli tslands og Kenya.
Að öðru leyti er tilkosbiaður
mjög litill ef frá er tekin mennt-
unin sjálf sem að sjálfsögðu er
mjög dýr. Það þarf litið annaö en
örlitið bókasafn og reiknistokk.
— Takiðþið verkefnið aðykkur
fyrir ákveðna upphæð?
— Nei, við vinnum skv. tima-
vinnu,en að s jálfsögðu hefur verið
áætlað hversumargir timar fari i
verkið.
Litil verkmenntun
i Kenya
— Hvernig er samstarf ykkar
við Kenyamenn?
— Við eigum gott samstarf við
þá,þó að þeir séu dálítið hægfara
miðað við okkar hraða. Hjá Ken-
ya Power Company Ltd. sem
verður eigandi virkjunarinnar
starfa um 3500 manns og aðeins
örlitill hluti þeirra hefur hæfilega
menntun. Þeir byggja þvi mikiö á
að fá aðkomumenn. Aðstoðar-
framkvæmdastjóri fyrirtækisins
er t.d. breskur rikisborgari. Samt
eru svertingjarnir aö mennta sig
smám saman, flestir i Bretlandi.
Miklir möguleikar
i Afriku
— Opnast ekki nýir möguleikar
i tengslum við þessa virkjun?
— Olkariavirkjunin verður
fyrsta jarðgufuvirkjun i Afriku og
er ekki að efa að hún mun vekja
mikla athygli meðal þeirra Af-
^ W —
\l
If V vn ? ' j
V**~x..v----f

Stjórnstöð og rannsóknarstofa á Olkaria.
rikuþjóöa sem vita af jarðhita-
orkuflandi sinu,og þátttaka okk-
ar verður án vafa til að opna
marga möguleika. Tanzaniu-
stjórn fór fram á að fá þróunar-
hjálp i formi svokallaðra
SIDA-styrkja til að leita aö jarð-
hita i landi sinu og var okkur falið
að annast þá leit. Jón Jónsson
hefur tvisvar farið um Tanzaniu
og gert skýrslu um jarðhitann þar
og öruggt má telja að framhald
verði á rannsóknum hans, og
verður að telja að við eigum
mikla möguleika á að fá þar
verkefni á næstu árum. Einnig er
vitað um jarðhita bæði i Eþiópiu
og Uganda,en stjórnmálaástandið
i þeim löndum er ekki á þann veg
farið að fýsilegt sé að starfa þar
eins og er. Vitað er um jaröhita i
fleiri löndum,en allra augu bein-
ast nú að fyrstu jarðgufuvirkjun-
inni i Kenya.
Margar ástæður fyrir
þessum útflutningi
— Gætuð þið tekið að ykkur
mörg stórverkefni i einu?
— Virkir var upphaflega stofnað
árið 1969 til þess að islenskt verk
fræðifyrirtæki væri samkeppnis-
fært um stórverkefni hér á landi.
Þá var Sigölduvirkjun i undirbún-
ingi, og skv. reynslu okkar frá
fyrri tið misstu íslendingar mörg
verkefni vegna þess að verk-
fræðifyrirtækin voru ekki nógu
öflug. Meðan hins vegar allt er i
fullum gangi hér heima, t.d.
Krafla og Svartsengi, þolum við
ekki mörg stórverkefni samtimis
erlendisá sviði jarðgufuvirkjana.
Við eigum ekki svo marga sér-
fræðinga á þvi sviöi. Samstarf
okkar við visindamenn hefur hins
vegar gengið mjög vel hingað til
og t.d. maður eins og Sveinbjörn
Björnssoner ómetanlegur i þessu
samstarfi. Þetta verkefni i Kenya
er árangur af áralangri viöleitni
Virkis h.f. i' þá átt að afla islensk-
um ráðgjafarverkfræðingum
verkefna á erlendri grund. Allt
frá stofnun fyrirtækisins hefur
það verið stefna þess að selja is-
lenska tækniþjónustu erlendis og
leggja þanniggrundvöll að nýjum
útflutningsatvinnuvegi, jafn-
framtþvi að draga úr áhrifum er-
lendra ráðgjafa i verkefnum hér-
lendis. Aðrar ástæður má nefna
svo sem þessar:
Hinar tiðu efnahagssveiflur i is-
lensku þjóðfélagi valda þvi, að
starfsvettvangur fyrir hinn ört
vaxandi hóp tæknimenntaðra
manna er ótryggur. Þvi er æski-
legt að afla einnig verkefna á er-
lendum markaði, sem óháður er
hérlendum hagsveiflum.
Sökum fábreyttra atvinnu-
möguleika á Islandi hafa sér-
menntaðir, islenskir tæknimenn
tilhneigingu til þess að starfa er-
lendis, og setjast þar jafnvel að
að námi loknu. Erlend verkefni
unnin á vegum islenskra ráðgjaf-
arfyrirtækja eru vel til þess fallin
að auka fjölbreytnina og laða að
hæfileikamenn.
Við störf erlendis fæst reynsla
á ýmsum sviðum tækniþjónustu,
sem siðar kemur að gagni hér
heima.
Sambönd skapast við ýmis er-
lend ráðgjafarfyrirtæki, sem
væntanlega verðurhöfð meirieða
minni samvinna við. Þaö gæti
jafnfíamt styrkt aðstöðu is-
lenskra sérfræöinga, þegar leysa
þarf af hendi fjölþættari verkefni
hér innanlands, og eflir það tvi-
mælalaust standard Islenskrar
verkfræði.
Starfsemi þessi er gjaldeyris-
skapandi og gjaldeyrissparandi,
þegar fram liða stundir.
—GFr
Virkir h.f. er samvinnufyrirtæki nokkurra verkfræðistofa og einstak linga.
Kennaraskipti
milli Islands
og Danmerkur
1 nokkra áratugi hefur sú hefó
skapast aö danska Norræna
félagið og dönsk kennarasamtök
hafa boðið islenskum kennurum
af öllum skólastigum til dvalar
i Danmörku annað hvert ár. A
sama hátt hefur islenska Nor-
ræna félagiö og Islensk kennara-
samtök boöið dönskum kennurum
til islands fjóröa hvert ár.
Nú i sumar verða gagnkvæm
kennaraboð. Danir hafa boðið 18
kennurum til 19 daga dvalar frá
13.-31. ágúst I sumar. Fyrst
verður dvalið i Kaupmannahöfn i
8 daga, þar veröa skoðaðar stofn-
anir tengdar skólum, söfn og
ferðast um Sjáland. Siðan verður
6daga dvöl á Uldum lýðháskóla á
Jótlandi við nám og ferðalög, þá
tveggja daga ferð um Jótland,
gist i Esbjerg en siðan haldið
aftur til Kaupmannahafnar og
ferðinni lokið þar. Dvölin i
Danmörku er kennurum að
kostnaðarlausu, en ferðir til og
frá Danmörku þurfa þeir að
greiða sjálfir. Nánari
upplýsingar um ferðirnar gefur
Norræna félagið i sima 10165.
Islenska Norræna félagið hefur
svo boöiö 20 dönskum kennurum
hingað til lands 25. júni — 9. júli.
Kennararnir verða gestir á heim-
ilum islenskra starfsbræðra sinna
en siðan verður farið i feröalög út
um landsbyggðina og reynt að
koma þvi þannig fyrir, að dönsku
kennararnir gisti alltaf á heim-
ilum kennara.
Þeir kennarar i Reykjavik og
nágrenni sem hafa möguleika og
vilja til að hýsa dönsku kennar-
ana meöan þeir dvelja hér syðra
eru vinsamlegast beðnir að láta
Norræna félagið vita.
Þessi kennaraskipti hafa oröið
kveikja að fjölmörgum persónu-
legum vináttuböndum milli Is-
lenskra og danskra kennara og
tsland hefur, gegnum þessi skipti,
eignast stóran hóp aödáenda, sem
kynna land og þjóö meðal nem-
enda sinna og i vinahópi. Slik
kynning verður alltaf jákvæð
fyrir jafn litla þjóð og við erum.
tslensku kennararnir hafa einnig
oftfengið nýja yfirsýn yfir danskt
þjóðlif og nýjar hugmyndir viðað
heimsækja danska skóla og
skólastofnanir og allt þetta ætti
að leiöa til meiri viðsýni og betri
kennslu.
FERÐAFÉLAG ISLANDS:
V ínlsfeliið
„fíall ársins”
Auöveldar fjaligöngur hafa
vaxið aö vinsældum hjá almenn-
ingi hin siðustu ár. Um þaö ver
vitni hin mikla þátttaka, sem var
i Eslugöngum Ferðafélags ts-
lands á sl. sumri. Meö hliösjón af
þeirri reynslu, sem þá fékkst,
ákvað stjórn Ferðafélagsins, aö
efna til nokkurra gönguferöa á
Vifiisfellið á þessu sumri og
kynna þaö fjall með þeim hætti á
sama hátt og Esjan var kynnt i
fyrra. Má segja, aö þannig sé
Vif ilsfellið orðiö „fjall ársins
1978" hjá Ferðafélagi tsiands.
Á ferðaáætlun F.l. 1978 eru 5
gönguferðir á fjallið á áætlun.
Fyrsta ferðin er samkvæmt þvi
n.k. laugardag 25. mars, kl. 13.00.
En ætlunin er aö bæta við ferðum
siöar og veröur það auglýst i fjöl-
miðlum hverju sinni.
Til minningar um þessa
göngu á „fjall ársins” hef-
ur Ferðafélagið látið
prenta litið skjal, sem verð-
ur afhent öllum þátttakénd-
og i fyrra geta menn valið um,
hvort þeir koma með hópferðabil
frá Umferðamiðstöðinni, eða á
eigin bilum aö þeim stað, er
gangan hefst, en gengið verður
frá skaröinu i mynni Jósefsdals.
Göngumenn á eigin bilum greiða
200 kr. þátttökugjald. Börn i fylgd
fullorðinna fá fritt. Allir göngu-
menn verða skráðir, og þegar
gönguferðunum er lokið, verður
dregið um nöfnin, og nokkrum
veitt bókaverölaun.
Gönguferðum á Esju verður
haldið áfram i sumar eftir að-
stæðum, þótt þær séu ekki allar
nefndar I Ferðaáætlun 1978.
Verða þær auglýstar i fjölmiðlum
jafnóðum. Næsta Esjuferð verður
á sumardaginn fyrsta, en ganga á
Esju þann dag er orðin fastur lið-
ur i starfsemi fétagsins og hefur
verið svo i langan tima.

Kvedja frá Kvenfélaga- sambandi Kópavogs Aslaug Eggertsdóttir, sem nú hefur kvatt hinstu kveðju var hvatamaður að stofnun Kvenfélagasambands Kópa- vogs á sinum tima og bar hag þess mjög fyrir brjósti. Okkur er öllum minnis- stætt er hún greindi frá til- drögum aö stofnun K.S.K. á lOára afmæli sambandsins á s.l. ári. Við viljum á þessum tima- mótum færa henni alúöar- þakkir fyrir samstarfið og viðkynningu á liðnum árum og sendum aðstandendum samúðarkveðjur. Stjórnin