Þjóðviljinn - 21.05.1978, Side 2

2 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 21. mai 1978
erlendar
bækur
The God in the Mountain.
A Novel. Colin Thubron. Heine-
mann 1977.
Colin Thubron er afkomandi
John Drydens, hann hefur ferðast
vitt um Asiu og Norður-Afriku og
um austurlönd nær, en um þau
svæði hefur hann ritað nokkrar
bækur. Þetta er fyrsta skáldsaga
hans.
Sögusviðið er Grikkland og at-
burðarásin byggist á erlendri
fjárfestingu i námurekstri. Fjall-
ið ris upp af ströndunum við
austanvert Miðjarðarhaf.Þettaer
heilagt fjall i augum þeirra sem
búa við rætur þess, þvi þar er
staðsett skrin heilags manns.
Bandariskur auðhringur ásælist
fjallið vegna koparsins, sem þar er.
.Fiskimenn búa i þorpinu við
ströndina og sonur eins þeirra
sem hafði farið út i heim fyrir
' löngu, snýr nú heim sem starfs-
maður hringsins. Hann er höfuð-
persóna sögunnar. Fyrst i stað
• starfar hann að framkvæmdum
. bringsins en siðar snýr hann við
blaðinu og sér fram á hættuna.
, Fólkið á ströndinni skiptist i tvo
hópa, með framförum og auð-
•téknum gróða, og þeir sem vilja
halda i þjóömenningu og hefð-
;.bundið samfélagsform. Aðkomu-
.mennirnir, sem standa fyrir
'framkvæmdum eru ekki allir jafn
hárðir i afstööu sinni, þeim og
'öðrum persónum bókarinnar er
-lýst af nærfærni, ástarsaga aðal-
þersónunnar fléttast inn i söguna
..óg persónulegar ástæður fyrir af-
.stöðunni til framkvæmdanna eru
Taktar. Þorpsbúarnir vita fljót-
: téga að þegar koparinn er búinn,
' 'fég-gst náman niður og hvað þá? .
Sv'arið er, gróðinn verður notaður
.fjj þess að koma upp nýjum at-
•.yinnugreinum Margir þykjast
■.;yftaaðsliktsvarséfalskt,ef ekki
híein lygi. Deilurnar harðna og i
bókarlok er uppgjörið að hefjast,
'•■lokabarátta þeirra sem vilja loka
riámunni og i þeim átökum ferst ■
aöalpersónan, sem er að reyna að
:köma á friði. Höfundinum er •
eihkar lagið að skilja kvenfólk og :
\þvj-verða kvenpersónur sogunnar
';.mfnhisstæðar.
ífhe Spanish Civil War.
H.ugh Thomas. Third edition
'revised and enlarged. Penguin
Böeks in association with
Haniish Hamilton 1977.
y Rit Hugh Thomas kom fyrst út
.1961 og hefur komið út nokkrum
'sinnum i endurprentun og endur-
útgáfu. Þetta er meöal fyllstu rita
uhr spænsku borgarastyrjöldina
og talið meðal þeirra áreiðanleg-
ústu. Höfundur skrifar formála
áð endurútgáfunni og ber þar
saman timana þegar hann var að
setja saman þetta rit sitt i fyrstu
og þegar hann skrifar þennan for-
mála 1976. Um og upp úr 1960
virtist sem efnahagsleg framþró-
un yrði framtiðarlausn á vanda-
'málum mannkynsins, kalda
striðinu var að linna og menn litu
vonbjörtum augum til framtiðar-
innar. Þegar hann skrifar for-
•málann 1976 er myndin önnur, þá
tehir hann fjarri þvi fráleitt að
borgarastyrjaldir af svipaðri
gerð og sú spænska, geti ekki
brotist út i ýmsum löndum og að
ógnarástand öryggisleysis og
myrkraverka sé ekki á næsta
íeiti. Baráttan um auðlíndir
jarðar hefur sjaldan verið jafn
grimm og nú og fjötrar þeirra
afla, sem um þær keppa hafa áld-
rei verið jafn þétt riðnir og nú, um
þau riki og þjóðir sem þau hafa
náð ta'ngarhaldi á. Þetta er mikiö
•rit i þessari útgáfu rúmar 1100
blaðsiður. Höfundurinn er af-
.kastamikill höfundur og hefur
m.á. se'tt saman bók um Kúbu og
tvær skáldsögur.
Magnús Torfi Ólafsson á
heiðurinn af bezta nýyröi sem
ég hef lengi heyrt, hann kallar
eftirlætisiöju Vilmundar
„ofsóknarblaðamennsku” að
þvi er segir i „Timanum” 17.
maí. En þó aö Vilmundur sé
löngu hættur að greina skóginn
og tæpast trén heldur er enn
viða þörf rannsóknar. Sá marg-
frægi tollheimtumaður Kristján
Pétursson skrifar grein i „Dag-
blaðið” 12/5 undir fyrirsönginni
„Vissar tegundir f jársvikamála
látnar afskiptalausar”. Honum
þykir furðu seint ganga
rannsókn á meintu fjármála-
misferli Guðbjarts Pálssonar,
enda hafi verið látiö lita svo út
að hann væri eini aðilinn I mál-
inu grunaður um saknæmt at-
hæfi. „Sannleikurinn er sá, að
Guöbjartur gegndi ákveðnum
hlutverkum i umfangsmiklum
viðskiptum við ýmsa einkaaðila
og opinberar stofnanir, sem
báru fulla samábyrgð með hon-
um á hinum meintu fjármála-
misferlum” (leiðinleg fleirtala
það).
Enn segir Kristján að
Guðbjartur hafi gefið út ávisan-
ir að upphæð sem reiknuð til
núgildandi verðlags geri á ann-
an miljarð. t yfirlýsingu banka-
„Fjórdálk með
framkvæmdum”
stjórnar Samvinnubankans hafi
einn umfangsmesti og athyglis-
verðasti reikningur Guðbjarts
við bankann ekki verið birtur.
Þetta kallar Kristján yfirhylm-
ingu.Þótt Kristjánsegi það ekki
berum orðum þykir honum
bersýnilega hart undir að búa
að bófahasar Hauks Guömunds-
sonar verði Guðbjartsmálinu öl
eilifrar svæfingar. — Sem ekki
þarf nú endilega að verða. Er
ekki Jörgensensmálið sögu-
fræga og forsögulega að komast
á þetta alræmda „lokastig”?
Birgir borgarstjóri hefur
áhyggjur þungar i „Morgun-
blaðinu” 7. mai enda alvöru-
maður. Hann segir sem svo: „í
hinum nýja meirihluta sem
Alþýðubandalag, Framsókn og
Alþýðuflokkur keppa að, þar
ætlar Alþýðubandla,gið sér alla
forystu. Þeir eru nú stærsti
minnihlutaflokkurinn, og allt
bendir til, að svo verði áfram.
Kommúnistar munu þvi ætla
sér næsta borgarstjóra i
Reykjavik, og þeir ætla sér að
koma á sósialisma i sem flest-
um grein-um, þar sem borgar-
stjórn getur haft áhrif. Margt
bendir til að þeim myndi takast
það. Frekja þeirra ogofstæki er
slikt, að ekkerter liklegra, en að
hinir prúðu en ráðvilltu full-
trúar Framsóknarflokks og
Alþýðuflokks létu undan til að
halda friðinn og til að láta fólk
halda a.m.k. fyrst i stað, að
þessir þrir flokkar gætu I raun
unnið saman”.
Hræddur er ég um að Birgir
fegri, ef svo mætti segja,
byltingarstarfshæfni okkar
bolsanna og að „frekjan og
ofetækið” megi ekki minna
vera. Eitthvað kemur mér lika
lýsingin á framsóknarfulltrúun-
um spánskt fyrir sjónir. Ráð-
villtir kannski, en eru þeir
svona umtalsvert prúðir?
Kannski eftir aö Alfreö hætti.
Slysadeild Borgarspítalans
1 nvtt hÚSTlflRði á hpesu QPi
nýtt húsnæði á þessu ári
Skólahúsnæði i Reykjávík:
1958 milljónum kr. varið
til bygginga 1974 -1977
75 íbúðir fyrir aldraða
í notkun í næstu viku
94 íbúðir til viðbótar i haust og um áramót
Gerviefni sett á brautir nýja
vallarins í Laugardal ísumar
Aðstöðu fyrir „trimmara” komið upp á æfingaveUi
Bandalag kvenna í Reykjavík
Kirkj umálaráðherra skipi
Borgarstjórinn aö starfi
Það er von að borgarstjórnar-
ihaldið sé uggandi um sinn hag,
það veit sem er að ekki fær þaö
endalaust þá skiptingu á at-
kvæðum andstæðinganna sem
því kemur best. Dagskipun
Stalins á „Morgunblaðinu”
þessadagana virðist hljóða upp
á „Fjórdálk með framkvæmd-
um”. Þeir voru fjórir á fimm
dögum fyrir nokkru, ég læt þær
úrklippur fylgja. Þá erlika öllu
tjaldað til hjá borgaryfirvöld-
um. Stórvirkar vinnuvélar velta
út úr hverjum skúr, og i
hverfinu þar sem ég bý birtist
allt i einu áður ósén og meö öllu
óþekkt maskína sem tinir rusl
af götunum, svo sem til aö sýna
það, að gatnamálastjóri sé eng-
inn núllius heldur forstands- og
dugnaðarmaður,sem kunni skil
á allri nútimatækni. Kjósið
maskinuna og mig!
„Gunnar Dal minnir mig all-
mikið á Asmund frá Skúf-
stöðum” sagði Steinn Steinarr
forðum daga og kvaö það mega
undarlegt heita. Eitthvaö svip-
uð hugrenningatengsl eru það
að ég skuli alltaf tengja þá sam-
an i huga mér Hilmar Jónsson
úr Keflavik og Hannes Gissur-
arson úr Reykjavik. Kannski
eru þetta óljósar endurminn-
ingar um „þjáningabræöralag-
ið” gamla sem var nokkurs
konar undanfari „hringekju
ástarinnar I Morgunblaðshöll-
inni”.Báðir eiga þeir til að bera
brennandi ástriöu á menn-
ingunni, sem er I voða rétt eins
og fyrri daginn sem sést á þvi,
að kommúnistar „planleggja”
nú byltingu í menntamálum
hérlendis eins og Hilmar orðar
það svo islenskulega i
„Dagblaðinu’ þann 5. þ.m.
Niðurrifsöflin hafa náð umtals-
verðum árangri að . sögn
Hilmars: „í norrænudeild
Háskólans er að finna harð-
skeyttasta liö niöurrifsafla á
Islandi á sviöi bókmennta og
menningarmála. Þetta lið
endurnýjar sig og kýs sig sjálft.
Þetta lið ákveöur að mestu gerö
kennslubóka og framtiðarstefnu
skóla að þvi er varöar
bókmenntir og listir”.
Og afleiöingin lætur ekki á sér
standa: „Raunar er Dagur
Sigurðarson nú þegar oröinn
þekktari en Davið Stefánsson i
menntaskólum landsins”.
Það er ekki á þetta mennta-
kerfi okkar logið. Og ekki nóg
með það að strigakjaftur
bókmenntanna þoki daíakofa-
skáldinu um set i vitund
ungmennanna: Þau biða mörg
hver „sálartjón i langskóla-
námi” aðsögn Guðrúnar Gisla-
dóttur, sem skrifar i geðrænan
öryggisventil smáborgaranna,
„Velvakanda”, þann 7. mai.
Nemendur falla nefnilega ekki
bara i upphafi háskólanáms
heldur „þótt komið sé um og
yfirmitt námstimabilið”.
Hvað má þá til hjálpar verða
að nemendur beri ekki andleg
örkuml vegna þessað hafa fallið
á prófi? Það er eftir þessu að
dæma bersýnilega ekki nóg aö
islenska rikið gefi hverju barnii
stúdentshúfu i tannfé, eins og nú
virðist stefnan. Það dugir
ekkert minna en háskólapróf i
ofanálag.
Tvær smáfréttir að siðustu. 1
„Timanum” 13/5 segir frá
ályktun Bandalags kvenna I
Reykjavik, sem heimtar
„sjúkrahúsprest” og spitala-
kapellur i tugatali af kirkju-
málaráðherra, vel vitandi það
að sjúklingar eru meyrir og
móttækilegri en ella fyrir stofu-
gang guðspjallasnakka. Blesá-
aðar bandalagskonur, látið þið
sjúklinga og sjúkrahús i friði.
Og ef fræðsluyfirvöld fara aö
þeim tilmælum ykkar að
„hlutast til um aö koma á föst-
um kirkjuheimsóknum fyrir
alla bekki grunnskólans a.m.k.
einusinni á ári” þá eru skólarn-
ir farnir að stunda trúboð, ekki
trúfræðslu. Hvers konar félags-
skapur er þetta Bandalag
kvenna i Reykjavik annars, og
voru þessar ályktanir
samþykktar mótatkvæðalaust?
„Ahorfendurskemmtu sér vel
en leikritið vart til sæmdar” er
fyrirsögni „Timanum” 12/5 um
leikrit Þjóðleikhússins „A sama
tima að ári”. Það er fréttaritari
blaðsins i Stykkishólmi sem
þetta ritar. Déskoti eru þeír
orðnir móralskir f Hólminum,
eða getur annað búið að baki
fréttinni en siðferðileg vandlæt-
ing? Og þá skýtur stöku upp i
hugann að vanda, íslendingar
geta sem kunnugt er sannað allt
með visu. Þaö vár fyrir
mörgum herrans árum að ella
velmetin ihaldskerling i .
Réykjavik var i næsta sæti fýrir
neðan Magnús Jónsson dósent á
framboðslista Sjálfstæðis-
flokksins. Þá var þetta kveðið:
thaldið er eins i mörgu,
ekki er að spyrja
um móralinn.
Nú setja þeir gömlu
Sigurbjörgu
saklausa undir dósentinn.
Hvar er annars Eiin
Pálmadóttir á listanum I ár?
J.Th.H.
VIKAN
SEM
VAR
\.