Þjóðviljinn - 21.05.1978, Blaðsíða 7

Sunnudagur 21. mai 1978 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 7
Hann fæddist
með hjartað
utan á sér
Þessi litli drengur, Martez Hill,
fæddist meö hjartaö utan á sér.
Hann fæddist reyndar án bringu-
beins og rifbeina, og „brjóstkass-
inn” var of litiH til aö hjartaö
kæmist þar fyrir.
Læknar frömdu á drengnum
aögerö skömmu eftir fæöingu og
huldu hjarta hans skinni sem tek-
iö var af siöu hans.
Martez Hill var f jóra mánuöi á
sjúkrahúsi en hefur nú veriö flutt-
ur heim. Fá börn sem hafa fæöst
meö svipaöan galla hafa lifaö
lengur en fjórar vikur til þessa,
en læknar halda aö Martez litli
hafi góöa von um lif og þroska eft-
ir skuröaögeröir til viöbótar.
Líf þrífst
í eitruðum
• r
SJO
Timaritiö New Scientist skýrir
frá þvi, aö undarlegt félag lifvera
lifi um 2 km undir yfirboröi sjáv-
ar i hlýjum og eitruöum sjó
Kyrrahafsins.
Llfriki þetta fannst nálægt
Glapagoseyjum. Þar háttar svo
til, aö heitar neiöansjávarupp-
sprettur hita sjóinn upp i 17 gráö-
ur, og sameinast hitinn og þrýst-
ingurinn á þessu mikla dýpi um
að breyta súlfötum i vatninu i
eitrað brennisteinsvetni.
En bakteriur lifa i þessu vatni
og geta nærst á brennisteinsvetni
þessu. Þær veröa svo næsti liður i
fæöukeöju sem i eru ormar, skel-
fiskur, krabbadýr og fiskar.
Einkennilegasta tegundin er
svonefndur túbuormur, sem er
allt að þvi 46 sm á lengd. Þetta
eru einhverjir stærstu ormar i
sjó, þeir hafa engan munn, en
geta tekið fæöu úr hinum eitraöa
sjó i gegnum húöina.
Lifriki þetta er talið einstakt i
sinni röö — það lifir frekar á
þeirri orku sem kemur úr iörum
jarðar en á orku frá sólu.
Nýtt tímarit
Samtök um Framtiöarhyggju
hafa kvatt sér hljóös og boöa út-
gáfu nýs timarits, fyrsta hefti
þess á aö koma út I mai. Hreyf-
ingin er tengd „Progressive
Utilization Theory” sem svo
ncfnist og vill tengja saman ólik-
ar hugmyndir um samfélagsum-
bætur og þroska einstaklings.
Vilja samtökin hafa samband viö
kunnáttumenn á ýmsum sviöum,
skipuleggja hópa sem taki fyrir
einstök vandamál, „vekja fólk til
umhugsunar og athafna um mál
sem varöa almannaheill”
I fréttatilkynningu segir og:
Akveöin hefur veriö útgáfa veg-
legs timarits sem bera mun nafn-
ið Vitund og veruleiki og mun
taka til meðferöar mismunandi
málaflokka sem varöa mannlegt
samfélag. Fyrsta tölublaö af
þremur, sem gefin veröa út á
þessu ári, fjallar um Mannlegt
þjóöfélag og félagsleg samskipti.
Blaðið er gefiö út i samvinnu viö
þjóömálahreyfingu íslands og
veröur prentaö hjá Offsettækni
h.f. I tveimur litum á vandaðan
pappir. Þaö veröur 56 bls. að
stærö og gefiö út i 3000 eintökum.
I
i
Áriö 1951 voru miklir iþrótta-
menn á Islandi. Snemma sum-
ars sigruöum við á einum og
sama deginum Norömenn og.
Dani i frjálsum iþróttum, og
burstuöum Svia i fótbolta-lands-
leik. A Evrópumeistaramótinu
varð örn Clausen annar i tug-
þraut, og i júli-lok var sigurveg-
aranum Ignache Heinrich boðiö
til einvigis á Melavellinum. A
siöari degi keppninnar mánu-
daginn 30. júli átti dagskrá Út-
varpsins aö ljúka kl. 22.30, en i
þann mund er þulur var aö
leggja Þjóösönginn á grammó-
fóninn kom hraöboði dagskrár-
stjórnar og tilkynnti aö útvarpi
yrði haldið áfram, þar til tug-
þrautargarparnir heföu lokiö
keppni úti á Velli. Þá voru
miklir iþróttamenn i dagskrár-
stjórn.
Þulur hugsaöi sér gott til glóö-
arinnar og opnaöi jazz-plötu-
skáp sinn upp á gátt, þvi aö nú
voru tæp þrjú ár siðan jazzþátt-
ur var á dagskrá. Siöan dansaöi
hann eftir uppáhaldsópusum
sinum og las tugþrautarfréttir
jafnóöum og þær bárust. Klukk-
an var að ganga 12 þegar bariö
var að dyrum þulastofu, og þar
var kominn Kjartan Runólfsson
trompetleikari, sem haföi oröið
Óskar Pétursson. Hann spilaöi eins og Djöfullinn sjálfur. Þar a« auki
var hann almáttugur.
ÍÞRÓTTAMENN og
ÚTVARPSMENN
leiöur á aö blása á Borginni og
farið i siglingar. Hann sagöi:
Viö vorum aö koma frá
Ameriku og ég heyrði að þú
varst meö jazzþátt, — ég keypti
plötu meö nýjum pianista I túrn-
um — hann heitir Óskar Péturs-
son og er alveg svakalegur. —
Svo rétti hann mér Tenderly, og
Oscar Peterson heyröist i
fyrsta sinn I Útvarpinu. Þulur-
inn gapti og hætti aö dansa, og
mátti vart mæla þegar síminn
hringdi. Þaö voru úrslitin i tug-
þrautinni: Heinrich sigraði. Og
þó.
Mörgum þótti kappinn ekki
bafa sýnt hinn rétta iþrótta-
anda,— hann haföi neitað að
keppa samkvæmt nýju stiga-
töflunni, og þvi tekist að merja
nauman sigur á Erni. Ef farið
hefði verið að lögum Alþjóða
Frjálsiþróttasambandsins hefði
örn Clausen sigrað meö 104
stigum. En það var viöar en á
Melavelli að góðum mönnum
þótti nokkuö skorta á hinn sanna
iþrótta-anda. Meira að segja i
salarkynnum Útvarpsins.
1 nýbyrjaðri Vetrardagskrá,
2. nóvember 1948, var haldinn
984. fundur útvarpsráðs. I
íundargeröarbók heitir þriöji
liður: Jón Múli og djassþáttur.
Þar segir svo: Þaö kom fram i
sambandi viö umræður um Ein-
ar Magnússonx, aö Jón Múli
Arnason heföi allmjög, en með
mjúkum og haglegum orðum
áfrýjað til hlustenda sinna
ákvörðun útvarpsráðs um að
leggja niöur djassþáttinn, um
leiö og hann kvaddi hlustendur.
En hann mæltist til þess af
skrifstofunni að mega hafa einn
þátt umfram þaö sem ætlaö var,
og þótti sjálfsagt aö veita þaö.
En brýnt var fyrir JMA að
hnýta þar engum áróðri viö.
Helga Hjörvar þótti hann ekki
hafa haldiö þetta aö fullu. Sama
hefur Siguröur Bjarnason látiö I
ljós. —
xEinar Magnússon haföi
mánudaginn 25. október gerst
sekur um dagskrárglæp i
þætti sinum um Daginn og
veginn, — haföi lesið upphátt
ávarp Adams Rutherfords
Ipýramidaspámanns til
íslensku þjóðarinnar, —
" Útvarpsráö haföi áður bann-
1 sungið ávarpið, endaþótt spá-
■» maðurinn heföi flutt það úr
| predikunarstól i Dómkirkj-
■ unni að viöstöddum Biskupi
| Islands og ráðherrum, Há-
skólaprófessorum og Jónasi
IGuðmundssyni • (-pýramida)
og fleiri andans mönnum.
Upphaf þessara andlegu
hræringa og vandlætingar i
Útvarpsráði er aö finna I fund-
argerð þess 19. október 1948—
þaö var 982. fundur ráösins og til
umræöu eitt mál: Vetrardag-
skrá. Þar segir i j-lið: Þessir
þættir falli niöur — smásaga vik
unnar, ljóöaþáttur, lög og létt
hjal og djassþáttur. 1 b-lið sömu
fundargerðar er getiö nýja þátt-
arins sem samþykkt var að hafa
i Vetrardagskrá,— hann heitir
Unga fólkið og framtiöin ( eöa
önnur fyrirsögn ) erindi, samtöl
eða annaö með þátttöku ungra
manna. Vilhjálmur Þ. Gislason
beðinn aö taka þáttinn aö sér.
Punktur.—Það voru að minnsta
kosti skemmtilegir iþróttamenn
i Útvarpsráöi á veturnóttum
fyrir 30 árum.
Dómur i áfrýjunarmáli jazz-
þáttarans til hlustenda sinna
var ótviræður. Daginn eftir hið
mjúka og haglega oröaða ávarp
beiö hann á vinnustaö eftir
bréfaflóöinu frá jazzgeggjurum
og mótmælum hlustenda, — og
beið og beiö. Þaö var ekki fyrr
en á Þorláksmessu aö bréf kom
áritað: Jón Múli Arnason, c/o
Jazzþáftur — Rikisútvarpi við
Austurvöll. 1 þvi stóö: Hvenær
ætlarðu að borga mér flöskuna?
Gestur.—
Svo liðu þrjú ár, og allan tim-
ann var veriö aö berjast fyrir
endurheimt Djassþáttarins.
Ungir Iþróttamenn, hljóöfæra-
leikarar og boxarar stofnuðu
Jazzklúbb Reykjavikur og sam-
þykktu lög hans eftir forskrift
Knattspyrnufélagsins Vals,
djammsessjónir voru haldnar i
Breiðfiröingabúö á hverjum
laugardegi, Svavar Gests gaf út
Jazzblaðið, og i Útvarpinu var
JMA vælandi á göngum og bak
við hurðir og reyndi aö lauma
jazzmúsik inn i dagskrána viö
öll möguleg og ómöguleg tæki-
færi. Það var ekki fyrr en haust-
ið 1951 aö fullur sigur vannst, og
siðan hefur jazzþáttur verið á
dagskrá Útvarpsins, þrátt fyrir
eitt og eitt neyðaróp úr rööum
æðstu unnenda tónlistar. Undir-
ritaður er oft aö imynda sér —
og þykist geta sannaö — aö I
þessari þróun hafi veriö þungur
á metunum jazzþátturinn frá-
bæri tugþrautarkvöldið mikla,
þegar Oscar Peterson lauk dag-
.skránni á Tenderly og sveiflaði
manni uþp úr skónum.
Oscar Peterson er mikill i-
þróttamaður, -hann er gjarnan
i hljómleikaferðum á megin-
landi Evrópu þegar skiðafæri er
best i ölpunum, og má þá tiöum
sjá hann á fleygiferð á zwei
brettl’n a gefúriger schnee i
bröttustu brekkunum. Skiöa-
göngu æfir hann á sléttunum
heima hjá sér i Kanada og
sveiflar stöfunum ótt og titt.
Oscar Emmanuel Peterson er
fæddur 15. ágúst 1925 i Montreal
og var farinn aö blása á trompet
i barnæsku, en veiktist af
lungnaberklum og varö að
hætta. Móðir hans var góður
pianóleikari og gáfuð kona, hún
setti piltinn við hljóöfæriö sitt,
gaf honum upsalýsi og bannaöi
honum að fara út i snjókast meö
hinum krökkunum. Oscar segir
einhverstaðar, aö oft hafi veriö
næsta dauf vistin viö gluggann
að horfa hóstandi á heilsu-
hrausta kunningja og vini meö
óp og ærsl i sköflum og skauta-
svellum. Þá var eina afþreying-
in aö æfa sig á pianó. Honum
batnaði berklaveikin og 11 ára
gamall var hann tekinn i tónlist-
arskólann i borginni að loknu
inngönguprófi með láöi. Sá var
nú ekki lengi aö slá þar öllum
við og talinn efnilegasti tónlist-
armaður skólans á lokaprófi.
En þá var hann búinn aö eignast
Art Tatum-plöturnar og örlög
hans þar með ráðin.
Ekki leiö á löngu, að jazzleik-
arar i Bandarikjum fóru aö
sækjast eftir návist Petersons,
en hann hélt áfram aö spila
heima hjá sér, á jazzbúlum,
djammsessjónum og i útvarp á
laugardagskvöldum allt fram til
1949. Þá hélt hann i fyrsta sinn
tónleika I Carnegie Hall i New
York, og töldu þá margir koll-
egar hans að nú væri rétt aö •
fara heim og leggja sig, þeir
segja enn i dag: that was a hot
night for many a pianist. Svo
spilaði hann i Útvarpiö hér eins
og fyrr er sagt.
1 júni 1962 bauð John F.
Kennedy forseti til fyrstu Jazz-
hátiðar Bandarikjastjórnar i
Washington, Eisenhower var
aðstoðar-forseti hátiöarinnar,
en Duke Ellington tónlistar-
gestgjafi. Margir fleiri frægir
menn voru þarna samankomn-
ir, en ekki gekk undirrituöum of
vel að fá uppáskrift á passann,
þótt hann gæti sannaö meö opin-
berum skjölum aö fyrrnefndir
heiöursmenn biðu komu hans. ,
Það tók þrjá mánuði,
Þaðvarekki fyrr en Blaöiö
Okkar helgaöi hinum gíæsilega
kosningafundi i Austurbæjar-
biói forsiðuna, með mynd af
fundarstjóranum á milli hinna
Illræmdu áróðursmanna
kommúnista, Stefáns ögmunds-
sonar og Sverris Kristjáns-
sonar, aö ég fékk visúmi sendi-
ráöinu við Laufásveg. Það er
vist segin saga um allan heim
ab ekki likar kapitalistum eins
vel við nokkrar manneskjur og
kommúnista, — þótt þeir neyö-
ist aö sjálfsögöu til aö stúta
þeim ef auður og völd eru i
hættu. Ekki þótti ástæöa til aö
ætla að ég hefði hugsaö mér að
kollvarpa þjóðskipulagi Banda-
rikjanna i þessari ferö, — enda
voru móttökur i höfuöborg þeirra
eftir þvi. Mér var fenginn til
leiösagnar og aöstoöar liösfor-
ingi úr U.S.Army og honum
stóöu allar dyr opnar hvar sem
viö komum, hvort sem þaö var i
stúkur á besta staö á hljómleik-
um, eöa búningsherbergi stór-
meistara.
Að kvöldi 2. júni ’ sátum viö
liðsforinginn á 12. bekk i
Washington Coliseum, og Gerry
Mulligan hljómsveitin spilaöi
siöustu dansa fyrir hlé. Þegar
við ætluöum að fara ab fá okkur
kók i pásunni kom Willis Conn-
over — jazzþulur og kynnir út-
varpsstöðvarinnar Voice of
America — og tilkynnti aö kom-
inn væri óvæntur gestur, — flug-
vél hans heföi lent þarna i
grenndinni á leiö til Chicago, og
hann ætlaöi að nota tækifæriö og
spila fyrir okkur. Það var Oscar
Peterson. Svo var kastljósum
beint út i horn á sviðinu, og þar
birtist i keilunni biksvart tröll i
kjól og hvitt og glitraði á tenn-
urnar út að eyrum. Hann skeið-
aöi ab hljóðfærinu á miöju sviöi
og tók eina hringsveiflu áður en
hann settist. Þá stóðu kjóllöfin
út i loftið og kom i ljós aö gallinn
var fóðraður rauðu silki og log-
aði á þvi meö eldglæringum.
Þegar hann byrjaði á blúsinum
var maöurinn á 12. bekk ekki
lengur i nokkrum vafa um hver
var þarna kominn, enda spilaði
hann eins og Djöfullinn sjálfur.
Þar að auki var hann almáttug-
ur. Eftir 20 minútur hvarf hann
á sama hátt, og ég argaði mig
hásan og sá ekki betur en blár
reykur stæði upp úr pianóinu.
Kannski hefur bara súrnaö i
augunum i sveiflufögnuöi.
Nú ætlar Oscar Peterson að
spila i Laugardalshöll 3. júni - á
upphafstónleikum Listahátiöar,
eins og vera ber. Orðrómur er á
kreiki um að Rikisútvarpiö ætli
að sjónvarpa beint frá athöfn-
inni og færi vel á þvi,—ef ekki,
þá er vist aö þarna veröa tón-
meistarar Stofnunarinnar með
græjur sinar og hljóðrita allt
heila gillið, og þá komiö á spól-
ur efni i aö minnsta kosti einn
jazzþátt. Siðastliðin 30 ár hefur
vist engum Útvarpsráðum kom-
iö til hugar aö leggja niður
Djassþætti, — hitt héfúr heyrst
aö ráölegra þyki þar á bænum
að fjölga þeim heldur, Astæðu-
laust mun þó vera að vænta
þeirra á hverju kvöldi i náinni
framtið, þótt nú stjórni Rikisút-
varpinu næstum eins góöir
iþróttamenn og haustiö 1948.
Hver veit nema viö eigum eftir
aö taka Dani, Norftmenn og Svia
aftur á einu bretti,—úr þvi mætti
fara að hugleiða alþjóöatug-
þrautarmót meö framlengdri
dagskrá og jazzmúsik. Þaö eru
vist enn miklir iþróttamenn á
Islandi.
JMA: