Þjóðviljinn - 09.06.1978, Blaðsíða 7

Föstudagur 9. júnl 1978 ÞJÓÐVILJINN — StÐA 7
Ef viö tökum ekki þátt i Keflavikurgöngunni, getum
vid sjálfum okkur um kennt, ef
Alþýðubandalagið tekur þátt i ríkisstjórn án þess að
gera brottför hersins að úrslitaatriði
Árni Björnsson:
Eruð þið hræddir
drengir?
begar Geir Hallgrimsson kom
heim frá herforingjafundinum i
Vosington og ósigur auðmanna-
flokksins blasti við, þá tók æðsta
valdaklika hans ákvörðun:
„Varnarmálin” skyldu verða
aðalbaráttuefni Alþingiskosn-
inganna 25. jiíni. Þessari
ákvörðun veldur fleira en eitt:
1. Af áratuga reynslu þykist
ihaldið vita, að auðveldast sé
að trufla fólk og trylla með
sefasýkisáróðri um yfirvof-
andi hættu á hernámi austan-
frá. VL — undirskriftirnar
1974 styrktu enn þetta sjónar-
mið. Á hinn bóginn er auð-
valdinu orðið ljóst, að fólkið
verður ekki lengur blekkt i
kjaraskerðingarmálunum.
Það skildi þau nefnilega i vor.
2. Ef sigurganga Alþýðubanda-
lagsins héldi áfram i Al-
þingiskosningunum, þá hræð-
ist auðvaldið mjög, að sósial-
istar geti gert brottför hersins
að meginskilyrði fyrir
stjórnarþátttöku. En ,,ef her-
inn fer þá fer vort eina
traust”. Það er ekki nóg með
að auðugustu fjölskyldur
landsins mundu missa beina
og feikilega gróðaaðstöðu, ef
framkvæmdir islenskra verk-
taka á vegum hersins hyrfu
úr sögunni. Herinn og Nató
eru bakhjarl auðstéttarinnar.
sem gripa mætti til i allrasið-
ustu lög, ef svo vildi til, að is-
lenskur verkalýður léti ein-
hverntima hendur standa
verulega fram úr ermum i
átökum við atvinnurekendur
og rikisstjórn þeirra.
Og enda þótt islenskir auð-
menn trúi þvi vart, að annað-
eins geti gerst, afþvi þeir þykj-
ast þekkja sitt heimafólk, þá
treysta alþjóðlegir auðhringir
ekki á langlundargeð og tómlæti
mörlandans. Þeir vilja hafa
herinn sem tryggingu fyrir þvi,
að fjárfesting þeirra á Islandi
verði ekki þjóðnýtt eða stefnt i
annan voða. Og það er einmitt
þetta erlenda f jármagn, sem is-
lenska auðstéttin mænir mest til
i vesaldómi sinum.
Af þessum sökum freistar
ihaldið þessað gera hermálið að
bitbeini kosningabaráttunnar. 1
fyrsta lagi gerir það sér vonir
um að geta með helvitis-
kenningusinnireytt til sih nokk-
uð af fyrra fylgi og jafnframt
fælt frá Alþýðubandalaginu
nokkrar sálir, sem hafa kosið
það vegna kaupránsmálanna,
en eru e.t.v. ráðlitlar i her-
stöðvamálinu.
A.m.k. gerir auðvaldið sér
vonir um, að með þessu megi
takast að hræða forystu Alþýðu-
bandalagsins frá þvi að gefa
nokkrar stórorðar yfirlýsingar
um brottför hersins og Natóúr-
sögn sem skilyrði fyrir stjórnar-
aðild.
Sumum finnst reyndar ein-
mitt að Alþýðubandalagið og
Þjóðviljinn hafi ennþá ekki
svarað hvað þá tekið þessari
áskorun auðstéttarinnar. Þetta
fólk spyr hvort það kunni að
eiga sér aðrar skýringar en
svifaseinlæti.
Vissulega þykir yfirleitt ekki
heppilegt að láta andstæðinginn
velja vopnin eða hasla völlinn.
En brottför hersins og Natóand-
staða eru þó mál sem verið hafa
á stefnuskrá Alþýðubandalags-
ins og fyrirrennara þess i hart-
nær 30 ár,- svo að hér er ekki um
neina óvænta uppákomu að
ræða.
1 annan stað mætti hugsa sér
(einsog Sjálfstæðisflokkurinn
gerir, að forystu Alþýðubanda-
lagsins sé ekki ljós afstaða
sinna fjölmörgu nýju fylgis-
manna til herstöðvamálsins.
Naumast fer raunar milli mála
að allir kjósendur Alþýðu-
bandalagsins eru á móti hern-
um og Nató. Spurningin er að-
eins sú hvort þeir allir telja það
mál númer eitt ellegar tvö eða
þrjú. Einhverjir munu ugglaust
lita á „umbætur í efnahagsmál-
um” sem mál málanna og þá
ábyrgðarleysi af Alþýðubanda-
laginu að gera önnur mál að
skilyrði fyrir stjórnarsamvinnu.
Það ætti þó að vera komin á
það næg reynsla, að sóst er eftir
sósialistum i rikisstjórn á nokk-
urra ára fresti til að „rétta
efnahagslifið við”,eftir að hin
blindu lögmál einkagróðans
hafa leikið lausum hala um
skeið og klúðrað öllu með taum-
lausri græðgi og skammsýni.
Enda kemur þá ævinlega i
ljós, að til er viðunandi lausn á
flestum vanda. Skútan er losuð
af strandstað, atvinnutæki
keypt, uppbygging hefst hvar-
vetna, landhelgi er stækkuð, at-
vinnuleysi hverfur og landflótti
hættir. Þetta er gerlegt bæði
vegna þess að sósialistar skilja
vandamál auðvaldskerfisins
betur en kapitalistarnir sjálfir
og i öðru lagi hafa þeir samtök
launafólks að miklu leyti á sinu
bandi. Vegna þessa gagnkvæma
trausts er unnt að framkvæma
hluti, sem launafólk mundi ekki
trúa auðvaldsflokkunum fyrir.
En siðan er sósialistum ævin-
lega sparkað úr rikisstjórn. Með
einhverjum hætti er þeim gert
ókleift að starfa þar lengur en
2-3 ár, eða þar til þeir eru búnir
að framkvæma sinar faglegu
lagfæringar og gróðabrallar-
arnir geta aftur byrjað að leika
sér.
Hið eina umtalsverða, sem
Alþýðubandalagið gæti afrekað
i efnahagsmálum með stjórnar-
þátttöku nú, væri frestun á inn-
rás erlends auðmagns i tengsl-
um við stóriðjuframkvæmdir.
En það yrði þó aldrei annað en
frestun, nema gjörbylting yrði á
stjórnmálalifi i landinu. Brott-
för hersins er einmitt bæði tákn
og forsenda þvilikrar breyting-
ar. Þáfyrstværiunnt að fara að
takast á um innanlandsmál af
einhverju viti. Og þá fyrst gætu
Alþýðubandalagið og verka-
iýðshreyfingin farið að hafa
varanleg áhrif á stjórn landsins.
Það er ofurskiljanlegt, að for-
ystu Alþýðubandalagsins sé
ekki vel ljóst, hversu skeleggir
kjósendur þess eru i herstöðva-
málinu. Herstöðvaandstæðing-
ar verða þvi að sýna og sanna,
að þeir séu margir og baráttu-
glaðir og muni ekkert hik eða
tvistig þola i þessu máli. Það er
i augnablikinu með áhrifamest-
um hætti unnt að gera með þvi
að taka þátt i Keflavikurgöng-
unni á morgun.
Með þvi sýnum við ekki að-
eins VL-ingum og valtinkollum
styrk okkar, heldur gerum við
lika eina þingflokki herstöðva-
andstæðinga ljóst, að okkar at-
kvæði eru mörg og mikilvæg
ekki siður en annarra og að hon-
um er skylt að halda fast á her-
stöðvamálinu bæöi fram að
kosningum og eftir þær. Ef við
hinsvegar sýnum þetta ekki, þá
getum við sjálfum okkur um
kennt, ef Alþýðubandalagið
„svikur” í herstöðvamálinu.
Það er ekki eftir neinu að
biða. Skráið ykkur strax i göng-
una. Það má gera fram til kl. 10
i kvöld i slma 29845, 29863, og
29896. Komið ella til móts viö
gönguna hvar sem erog hvenær
sem er.
Tónlist á Listahátíð:
Fegurd og snilli
Það var ósjaldan, eða öllu held-
ur alloft, sem um mann fór gæsa-
húð af hrifningu, á þriðjudags-
kvöldið, er hinn ótrúlegi snilling-
ur, selióleikarinn Rostróprovitsj,
söng á hljóðfæri sitt af svo mikilli
fegurð og sniili að það var alveg
ótrúlegt.
Jarðsamband hans við tónlist-
ina, áheyrendur, og allar aðstæð-
ur var svo mikið, að greinilegt
var að hann var sifellt að yfir-
vega, skilja og uppgötva. Svo
maður noti orð Thors V. úr ljóði
hans: „Sellóið er vaxið saman við
manninn maðurinn eitt með
hljóðfæri sinu”. Hann virtist allt
geta og mega, og i fæstu geiga.
Hann var eitthvað svo mannleg-
ur, að það var einsog það skipti
ekki máli hvort einhver nóta
missti marks eða ekki, markmið-
ið var að „mússisera”. Ólýsanleg
fjölhæfni i tjáningu einkenndi
þennan mann, þvi ekki skorti
skap, er stundum var engu likara
en höfuðið ætlaði að springa af
skapbrestum, sökum innlifunar-
hæfni. Svo maður ekki gleymi
hinu rólega og þægilega ljúflyndi
sem setti mann alveg i annan
heim. Honum brást „sko” alls
ekki bogalistin.
Tónleikarnir byrjuðu á forleik
eftir Glinka, að óperunni Rúslan
og Ludmila. Sú ópera fjallar um
fornt rússneskt ævintýri sem
Púskin hefur fært i bundiö mál.
Þetta litla fallega ævintýri segir
af undurfagurri furstadóttur,
(Lúdmilju) sem er numin á brott
með göldrum, siðan leggja fjórir
kappar land undir fót til að frelsa
hina fögru yngismey, og verður
Rúslan fursti hinn hlutskarpi.
Ekki var laust við að mannifynd-
ist djarflega hleypt á vaðið hvað
,,tempo”/hraðasnerti, en það er
alltaf virðingarvert þegar menn
reyna að gera það sem þá langar
að gera, og það tókst. Það var
bara skolli gaman!
Þeir tveir konsertar sem
Rostróprovitsj spilaði með sin-
fóniunni eru samdir á sitthvorri
öldinni, þ.e. konsert J. Haydns á
þeirri 18du, en Dvoraks á þeirri
19du. 1 Haydnmátti enn heyra óm
og seiðing af stilbrögðum
barrokksins, en Dvoraks konsert-
inn er skrifaður á þeirri 19du, og
þvi miklu rómantiskari, enda
með fullskipaða hljómsveit að
baki sér. Eru þeir þvi i eðli sinu
og gerð sinni að nokkru líkir. Það
var alveg undravert hvað
Rostroprovitsj tókst að ieika sér
með laglinurnar, þrátt fyrir ekki
of gott undirspil hljómsveitarinn-
ar, en það virtist ekkert trufla
meistarann, hann var alltaf með.
Ashkenazy er hinn sæmilegasti
hljómsveitarstjóri, og var ekki
annað að sjá en þeir skemmtu sér
hið konunglegasta saman, sendu
hvor öðrum griðarstór bros af ný-
afstöðnum tjáningarhrinum
hvors annars.
Þetta var einn skemmtilegasti
konsert sem ég hef farið á um
dagana, og er þá mikið sagt.
Hákon Leifsson.
með hljóðfæri sinu
Shaba-
innrásin
kemur
niöur á
Sambíu
IReuter-fréttfrá Paris segir að
koparframleiðsla i Zaire hafi nær
þvi stöðvast vegna innrásar upp-
reisnarmanna i Shaba. Innrásin
virðist einnig ætla að koma niður
á Sambiu, þvi að vaxandi fjöldi
hvitra tæknimanna, sem vinna
við koparnámurnar þar, hafa
sagt upp störfum sinum, trúlega
vegna þess að þeir óttast um
öryggi sitt. Er talið að þetta geti
orðið til þessað koparframleiðsla
Sambiu dragist talsvert saman i
árj-miðaðvið það sem var i fyrra.
Lyginni líkast
Þaðerekkiá hverjum degisem
þvilikar hetjur djassins sem ösk-
ar Peterson og NHö Pedersen
hittast miðja vegu Atlantshafsins
og vekja jafnmikia hrifningu og
þeir félagar gerðu á fyrsta degi
listahátíðar.
Óskar byrjaði tónleikana með
einleik og var heldur enn ekki
sprækur, sleiktihann hljómborðið
með svo miklum hraða og leikni,
að ég tali nú ekki um mýkt og feg-
urð, að heyra mátti andköf
manna á meðal er Óskar spilaði
upp og niðuf tónskalana, ekki
með öllu ólikt og rússibani. Það
rikti mikið fjör og Skari var hinn
hressasti kom viða við og virtist
ráða yfir ótrúlegum stiltilbrigð-
um, mátti kenna ivitnanir i alls-
konar tónlist, svo sem klassiska,
expressjóniska, rokk, dægurlög
uppúr striði, ekki hvað sist rag-
time sem virtist vera spillemanni
mjög svo hugstætt, og þá náttúru-
lega djassinn einsog hann leggur
sig, frammað um það bil ’60. Tón-
listin hjá Óskari var vellauðug af
allskonar hlutum og formum, iðu-
lega margir hlutir að ske i einu,
og var i rauninni að mörgu leyti
sinfónisk. Snillingurinn setti
lagaval mjög skemmtilega upp,
og virtist alveg geta spilað á hug
og hjörtu fólksins, og þá er minnst
varði skaust hann úr einum stiln-
um i annan en endaði alltaf með
mjög greinilegum tilkynningum
um að nú væri lagið búið, ekki
ólikt og Beethoven, og sló jafnan
og barði dýpstu nóturnar með
miklum látum sem kom út einsog
tengiliður við klapp og hrifningu
áheyrenda. Ég man varla til þess
að mér hefði leiðst á tónleikunum
það væri þá helst i hléinu, og þó,
þá voru allir svo kátir og glaðir
og hver i kapp við annan að lýsa
undrun sinni á uppátækjum og
töktum snillingsins.
Eftir hlé tók við annar og ekki
siður skemmtilegur kapituli. Var
þá Niels Henning kominn með
bassann, og var einsog kumpán-
arnir spiluðu fólkið aftur inn i sal-
inn, og loks voru allir komnir inn.
önnur eiris meðhöndlun á hljóð-
færinu kontrabassa, hefði
ég tæplega haldið að væri
möguleg, var engu likara
en Niels Henning væri bara
hreinlega inni i hljóðfærinu, og að
þetta væri bara tómt plat allt
saman, lýginni likast. Greinilegt
var að þeir félagarnir höfðu sést
áður, og komið sér saman um út-
gangsþemu allt frá flóknum hröð-
um og skrautlegum þemum, að
litlum einföldum og mjög falleg-
um skandinaviskum þjóðlögum,
ég heyrði ekki betur. Þeir skipt-
ust yfirleitt á um að vera i for-
grunni, og virtist ekki vera nein
barátta um sviðsljósið, hvor um
sig var lyftistöng fyrir hinn með
óskar Peterson : iðuiega margir
hlutir að gerast i einu
snyrtilegum og fáguðum undir-
leik, og gaf Niels Henning óskari
ekkert eftir hvað snerti hraða og
fimleika, en þetta hefur þótt eitt
stærsta og þunglamalegasta
hljóðfærið i sögunni. Spunnu þeir
vinirnir fremur nákvæmlega i
kringum útgangsþemun og var
Framhald á bls, 14