Þjóðviljinn - 11.06.1978, Blaðsíða 8

8 SÍÐA —r ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 11. júni 1978
Afvopnunarráðstefnan í Genf — óþekktur teiknari Þeir ku vera farnir að hafa áhyggjur af dreifingu kjarnavopna.
■-

batt og i
valdaj afnvæ
í heiminum
sunnudagspistill
eftir ÁRNA BERGMANN
i fyrra var 360 miljörð-
um dollara sóað í vig-
búnað. Það er fjórtánföld
sú upphæð sem notuð var
til þ róunaraðstoðar á
meðan 75% af allri vopna-
sölu fara til þróunarland-
anna.
Heill her af ágætum og
sérfróðum mönnum kemur
sér saman um að ný tíðindi
úr vígbúnaðarkapp-
hlaupinu geri kjarnorku-
styrjöld sennilegri en áður.
Gjöreyðingarhættur marg-
faldast. Það er kölluð
saman afvopnunar-
ráðstefna hjá Sameinuðu
þjóðunum og Geir Hall-
grímsson forsætisráðherra
fer þangað. En í sömu ferð
sækir hann fund hjá Nató,
þar sem samþykkt er að
auka hernaðarútgjöld um
3% á ári til 1984 og þar með
herða á kapphlaupinu.
Eins og aörir talar Geir um
nauðsyn afvopnunar. Og bætir
siðan við eins og kollegar hans, að
vestræn riki verði að efla varnir
sinar. Þeir i Varsjárbandalaginu
tala ósköp svipað. Allir eru að
tryggja hið fræga hernaðarlega
jafnvægi. Og eins og segir i nötur-
legri skrýtlu: Það verður ekki
strið.en það verður svo mögnuö
barátta fyrir friði að ekki mun
standa steinn yfir steini.
Það er alltaf verið að segja okk-
ur Islendingum, aö við eigum að
hafa hægt um okkur i herstöðva-
málum. Okkur er sagt að við
megum ekki trufla jafnvægið.
Við skulum skoða þetta örlitið
nánar.
Sigrar og
ósigrar risanna
Það er t.d. sagt: Rússar sækja
allsstaðar fram með áhrif og ítök
og við megum ekki leggja þeim
lið.
Þá er minnt t.d. á Kúbu.Viet-
nam og Angólu sem dæmi upp á
úrþenslu sovéskra áhrifa. 1 þeirri
romsu felst i fyrsta lagi fyrirlitn-
ing á þeim hreyfingum sem þjóð-
frelsis- og byltingarbaráttu hafa
háð i þessum löndum. I annan
stað er þvi gleymt að það er ein-
mitt bandarisk heimsvaldastefna
sem tryggir samband byltinga I
þessum löndum við Sovétrikin. í
þriðja lagi er þvi alltaf sleppt aö
Sovétrikin hafa ekki aðeins eign-
ast pólitiska bandamenn. Þau
hafa misst samherja og eignast
nýja andstæðinga.
Kinverjar eru ekki samherjar
Kremlverja eins og fyrir 1960,
heldur hörðustu andstæðingar, og
munar um minna. Sovésk utan-
rikisstefna hefur beðið ósigra I
Ghana,i Indónesiu,i Egyptalandi,
Albaniu og viðar. Bandarikin
hafa einnig beðið ósigra eins og
við vitum. Sannleikurinn er sá að
risarnir tveir hafa báðir misst úr
höndum sér hluta þess mikla
valds sem úrslit heimsstyrjald-
arinnar siðari færðu þeim i
hendur. Hlutur meðalstórra og
smárra rikja i heimsmálum hefur
að sama skapi vaxið — og þar
með nokkuð aukist svigrúm
þeirra til sjálfstæðra athafna. En
það er einmitt i vigbúnaðarkapp-
hlaupinu að risaveldin halda sér-
stöðu sinni — hinar firnadýru og
hárnákvæmu nýungar i vigbúnaði
auka með nokkrum hætti sérstöðu
þeirra og eins og gera vandamál
striðs og friðar að þeirra einka-
málum. Þau hafa bæði sýnt
sterka viðleitni gil að reyna að
leysa afvopnunarmál meö tvi-
hliða samkomulagi sín i milli —
aöstæður krefjast. Þegar her-
foringjar Nató vilja pína þjóð-
þingin til aukinna fjárveitinga
bera þeir saman magntölur og fá
þá út að ástandið sé skelfilegt
vegna þess að Varsjárbandalagið
hafi svo og svo mörgum fleiri
skriðdrekum eða hermönnum á
að skipa en þeir sjálfir. Þegar
þessir sömu hershöfðingjar þurfa
að hressa upp á hugrekkið hafa
þeir hátt um að Nató hafi yfir-
burði vegna þess aö tækni-
búnaður þess sé betri, nýrri, full-
komnari.
Lítil saga af
skriðdrekum
Þessi saga er alltaf að endur-
taka sig. Tökum skriðdreka sem
dæmi. I nýlegri grein i danska
blaðinu Information er getið um
þrennskonar tölur yfir skriðdreka
þá sem blakkirnar tefla hvor
gegn annarri i Evrópu. The
annað mál er að árangurinn hefur
verið næsta rýr til þessa.
Hvernig er
borið saman?
Eins og við sögðum áður er eink-
um reynt að hræða smáþjóðir
eins og íslendinga frá sjálf-
stæöum ákvörðunum i utanrikis-
málum með skirskotun til þess að
ekki megi raska hinu viðkvæma
jafnvægi i herstyrk milli austurs
og vesturs. Það sé nógu bölvað að
Varsjárbandalagið sé alltaf að
draga á Nató i þeim efnum og
reyndar orðið sterkara en Nató á
mörgum sviðum nú þegar.
Það er rétt að itreka það sem
við höfum stundum lagt á áherslu
áður, að engin skynsamlegur
samanburðargrundvöllur 'virðist
til á herstyrk hernaðarblakkanna
tveggja. Ekki bætir það úr skák
að sömu aðilar túlka sömu tölur á
mismunandi vegu eftir þvi sem
Times segir að Nató hafi 21.500
skriðdreka gegn 57.930 skriðdrek-
um Varsjárbandalags. Associated
Press segir að Nató hafi 13.700
skriðdreka gegn 67.800. Sænska
friðarrannsóknastofnunin SIPRI
segir að hlutföllin séu 11.900 gegn
26.800. Og siðan kemur sér-
fræðingur blaðsins ofan á allar
þessar tölur og segir þær allar
marklausar.
Af hverju? Hann segir, að þeg-
ar talað sé um skriðdreka Var-
sjárbandalags verði að nefna um
leiö fjölda þeirra eldflauga sem
Nató hefur til taks gegn skrið-
drekum. A þvi sviði hefur Nató
aldrei haft jafn mikla yfirburði og
nú. Bandariska timaritið Aviati-
on Week and Space Technology
segir, að 1976 hafi Nató átt 47.000
eldflaugar sem granda skrið-
drekum en á þessu ári fari talan
upp i 193.000.
I öðru lagi er spurt um gæði
skriðdrekanna. Verulegur hluti
hinna sovésku skriðdreka eru frá
fyrstu árunum eftir striiXen hinir
bandarisku og þýsku eru yngri og
fullkomnari. 1 þriðja lagi sýndi
reynslan af siðasta striði milli
Israela og Egypta að skriðdrekar
eru miklu lakari vopn en áður
hafði verið reiknað með. Fót-
gönguliði getur skotið eldflaug,
sem kostar 4000 dollara, og hún
leitar sjálf uppi og eyðileggur
skriðdreka sem kostar hálfa
miljón dollara. Striðsaðilar þar i
Miðjarðarhafsbotnum urðu fyrir
svo miklu skriðdrekatjóni að
margir hafa siðan talið þá úrelt
vopn — og væri stórlega dregið úr
framleiðslu þeirra ef ekki kæmu
til þau tregðulögmál sem mjög
setja svip sinn á alla hernaðar-
hugsun.
Listin að
granda kafbátum
Eins og við höfum stundum
minnst á áður hefur svipað oft
orðið upp á teningum, þegar talið
berst að hinni frægu sovésku
flotahættu. Bandariski öldunga -
deildarþingmaðurinn Les Aspin
hefur komist svo að orði að mikið
af hinum skelfilega rússneska
flota væri hvergi til nema á skrif-
borðunum i Pentagon, húsi
bandariska hermálaráðuneytis-
ins. Samkvæmt hans athugunum
erusovésk skipaðjafnaðilélegri,
smærri og eldri en hin banda-
risku.
Við getum tekið alveg spánný
dæmi af þessu flotarifrildi. A for-
siðu International Herald Tribune
31. mai sl. er sagt frá harðorðri
gagnrýni Carters Bandarikjafor-
seta á mikinn vigbúnað Rússa.
Inni i sama blaði er fróðleg grein;
hún er um það að Rússar séu
langtá eftir Bandarikjamönnum i
að hlera uppi kafbáta og fylgjast
með þeim. Bandarikjamenn geta
filtrað nákvæmlega hljóðbylgjur i
sjónum á þann veg að þeir vita
hvar hver einasti sovéskur kaf-