Þjóðviljinn - 09.09.1978, Blaðsíða 14

14 SIÐA — ÞJÖÐVILJINN La“gardagur 9. september 1978
Atli
Heimir
Sveinsson
Atli Heimir Sveinsson: Tilefni
þessara skrifa eru þrjár viðtals-
greinar um Sinfónluhljómsveit-
ina eftir Guðmund Emilsson.

1 í ; -r i
i ■p 'm ■
ýBjjX; ma m?

„Eftirfarandi ummæii bera vott um afturhald og forheimskun: „Að kenna fólki og þar með börnum að njóta tónlistar er hlutverk skóla landsins
en ekki Sinfónfuhljómsveitar islands*’ "
Tilefni þessara skrifa eru þrjár
greinar eftir Guðmund Emilsson
sem birtust i Mogganum i ágúst-
mánuðis.l. Þarræðir Guðmundur
við fjóra menn nátengda Sin-
fóniuhljómsveitinni: annars veg-
ar tvo söngvara, Sigurð Björns-
son framkvæmdastjóra Sinfóniu-
hljómsveitar islands og Þorstein
Hannesson tónlistarstjóra Rikis-
útvarpsins (hann er einnig for-
maður verkefnavalsnefndar og á
sæti i yfirstjórn hljómsveitarinn-
ar) — og hins vegar klarinettist-
ana Gunnar Egilson sem er for-
maður starfsmannafelags hljóm-
sveitarinnar og Sigurð I. Snorra-
son sem er fulltrúi hljóðfæra-
leikaranna i verkefnavalsnefnd.
Greinar þessar eru hinar at-
hyglisverðustu, bæði vegna þess
sem þar er sagt og ekki slður
vegna þess sem látiö er ósagt.
Spurningar Guðmundar eru
prýðilegar — hreinar og klárar.
Slæmt rekstrarform
Fram kemur að viðmælendur,
nema Þorsteinn Hannessop, telja
nUverandi rekstrarform ákaflega
óheppilegt: aðSinfóni'an sé i eins
konar próventu hjá Rikisút-
varpinu. Þorsteinn telur það
fyrirkomulag eðlilegt við núver-
andi aöstæöur. Telja hinir betra
„Sigurður Björnsson vill reka
hljómsveitina sem einvaldur eins
og tiðkast i landsliðum i hand- og
fótbolta."
að hljómsveitin verði sjálfstæð
stofnun likt og Þjóðleikhúsið og
Háskólinn.
Það kemur i ljós að i yfirstjórn
hljómsveitarinnar er enginn sem
getur lesið hljómsveitarraddskrá,
enginn sem hefur góða þekkingu
á tónbókmenntun, né þekkir
nokkuð til vandamála hljóm-
sveitarreksturs. En i yfirstjórn
sem svo er kölluð eiga sæti:
Andrés Björnsson, Utvarpsstjóri,
Þorsteinn Hannesson og Guð-
mundur jónsson og eru þeir full-
trúar RikisUtvarpsins. Þá situr
Ólafur B. Thors i stjórninni. full-
trúi Reykjavikurborgar. Enginn
fulltrúi hljóðfæraleikara á þar
sæti.
Einvaldur?
Sigurður Björnsson kvartar
undan þvi að hann hafi ekki nægi-
leg völd,að hann verði fy rir gagn-
rýni, sem yfirstjórn ætti fremur
skilið. Hann segir einnig, að ef
hann fengi aö ráða myndi hljóm-
sveitin vera ööruvísi rekin. En
hins vegar er hann ekki tilbUinn
að segja hvernig.
Hugleiðingar
um Sinfóníu-
hljómsveitina
En einnig kemur fram, að hann
vill reka hljómsveitina sem „ein-
valdur”, eins og tiðkast i lands-
liöum hand- ogfótbolta, — standa
og falla með sinum verkum, og
kveður hann slikt tiðkast erlendis
núorðið. Ekki getur Sigurður
þess, hvort hannhugsi sér að vera
slikur „einvaldur” alla ævi eða til
skemmri tima.
Hér er sem oftar dálitið erfitt
að henda reiður á ummælum
Sigurðar, hugsun hans og hug-
myndir eru mjög ógreinilega
orðaðar i greinum þessum. Það
sem oft tíðkast erlendis er þetta:
Hafður er „einvaldur” ákveðinn
tima, sem leggur fram ákveðna
stefnu, sem einhvers konar
hljómsveitarráð samþykkir.
Siðan framkvæmir hann si'na
stefnu. Og þá er „einvaldurinn”
fremur hljómsveitarstjóri, tón-
visindamaður eða tónskáld, sem
viðurkenningar hefur notið fyrir
starf sitt, fremur en fram-
kvæmdarstjóri sem ekki hefur
komiðnær hljómsveitarrekstri en
það, að syngja undir tónsprota
hlj óms ve ita r stj óra.
Frumvarp
Þá kemur fram, að ekki var
leitað til tónlistarmannasamtaka
viðsamningufrumvarps þess um
Sinfóni'uhljómsveitina, sem nú
liggur fyrir Alþingi. Það frum-
varp settu saman Birgir Thor-
lacius ráðuneytisstjóri, Andres
Björnsson, útvarpsstjóri og Ólaf-
ur B. Thors borgarfulltrúi. Aöeins
voru þri'r söngvarar með í ráðum,
— Guðmundur Jónsson, Kristinn
Hallsson og Sigurður Björnsson —
og það i veigalitlum atriðum.
Sigurður I. Snorrason segir: „Ég
vil taka þaðfram aðenn þann dag
i dag hefur starfsmannafélagi
hljómsveitarinnar ekki verið sent
eintak af þessu frumvarpi, né
heldur stéttarfélagi hljómlistar-
manna.” Svona vinnubrögð em-
bættismanna eru Urelt.
Markmið frumvarpsins var að
tryggja fjárhagslega stöðu
hljómsveitarinnar, sem er
nauðsyn. En að öðru leyti var það
meingallað. Ég gerði nokkra
grein fyrir þeim göllum i tveim
langhundum í Morgunblaöinu 19.
og 20. nóv. s.l.
Skipulagsleysi
Þá kemur það fram — og
„stjórarnir” mótmæla þvi ekki —
aö „starfsemi hljómsveitarinnar
er skipulögð frá degi til dags, eða
aðeins viku I senn.” Þess er rétti-
lega getið, að annars staðar tlð-
kast miklu ýtarlegri skipulagn-
ing, lengra fram I timann, og full-
yrt er, að ef slikt væri gert hér
„Hljóðfæraleikarar hafa ekki fengiö að vita um tónleika með samningsbundnum fyrirvara.”
þekkir ekki, eða virðir ekki,
samninga hljómlistarmanna —
en þessu neitar Sigurður Björns-
son. Hér stendur þvi staðhæfing
gegn staðhæfingu.
Barnatónleikar —
eður ei?. 1
Ennfremur er rætt um æsku-
lýöstónleika. Sigurður I. Snorra-
son fullyrðir að engin samvinna
sé við menntakerfið við undirbUn-
ing skólatónleika og er þvi ómót-
mælt. Gunnar Egilson telur að
slika tónleika ætti að skipuleggja
af engu minni aiUð en aðra tón-
leika — og skil ég þau orð hans
þannig aðhonum finnist að þaðsé
ekki gert. Svar Þorsteins Hannes-
sonar við þessu er: „Það er sjálf-
sagt að halda barnatónleika en
ekki ástæða að gera mjög mikið
af þvi. Börn eiga ekki mikið er-
indi á tónleika fyrr en þau eru
komin af gelgjuskeiði. Að kenna
fólki ogþarmeð börnum að njóta
tónlistar er hlutverk skóla lands-
ins en ekki Sinfónluhljómsveitar
Íslands/Meturbr. min). Mann
rekur í rogastans yfir þessum
talsmáta. Svona ummæli bera
vott um afturhald og forheimsk-
un.
Sambandsleysi
Þá er rætt um samband
Sinfóniuhljómsveitarinnar við
fjölmiðla. NU á ti'mum verður að
auglýsa menningu eins og hverja
aðra vöru, hvort sem mönnum
líkar betur eða verr. Sigurður
Björnsson viðurkennir að sam-
band við fjölmiðla sé ekki sem
skyldi. „Dagblöðin birta sjaldn-
ast fréttatilkynningar hljóm-
sveitarinnar i' heild” segir hann.
Þá segir Þorsteinn Hannesson:
„Rikisfjölmiölarnir standa sig
betur enblöðin. Þau hafa, aö þvi
er virðist, engan áhuga á starf-
semi hljómsveitarinnar.”
Eflaust má margt að fjölmiðl-
um finna. En ég, sem hef unnið að
tveim umfangsmiklum tónlistar-
hátiðum, og nU seinast við Lista-
hátið, hef aldrei orðið var við
þetta áhugaleysi dagblaðanna á
tónleikahaldi. Þvert á móti. Hins
vegar þarf að útbúa fréttir vand-
lega íhendur blaöanna — „mata”
þau dálítið. (Þau eru flest of fá-
liðuð). Og svo þarf að ýta á eftir.
Ég er t.d. þess fullviss að Hrafn
Fyrri hluti
„væri hægur vandi að gera
„óhugsandi” hluti”.
Einnig heldur Gunnar Egilson
þvi fram að hljóðfæraleikarar
hafi ekki fengið að vita um tón-
leika með samningsbundnum
fýrirvara — það merkir einfald-
lega að framkvæmdastjórinn
„Enginn fulltrúi hljóðfæraleikara á sæti I yfirstjórn Sinfónlunnar.”