Þjóðviljinn - 19.11.1978, Qupperneq 15

Sunnudagur 19. ndvember 1978 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 15
*
Svo mætti ég galvaskur a fund
FÁ miövikudaginn 1. nóvember,
en þeir eru yfirleitt fyrsta miö-
vikudag hvers mánaöar aö
Fríkirkjuvegi 11.
Satt aB segja hafði sýningin
fengiö mig til aö álykta aö nokkur
gróska væri I félaginu, en svo
virtist þegar til kom ekki vera. A
fundinn mættu milli 20 og 30
manns og fór timinn i þaö aö ræöa
vandamál félagsins, sem er
fámennt og févana og hefur vart
nokkra aöstööu nema afnot af
þessum fundarsal einu sinni i
mánuði. Kynni manna i milli eru
ónóg og samvirkni litil. l>etta
eymdarástand rakti formaöurinn
Svavar G. Jónsson, um leiö og
hann hvatti félagana til þess aö
mynda vinnuhópa, sem jafnvel
gætu sameinast um aöstööu og
allavega stutt hver annan með
gagnrýni og góöum ráöum og
sýndu sföan afuröir sinar á fund-
um i FA. Vegna skorts á félags-
þroska, sem reyndar er þjóö-
arlöstur, hefur reynslan veriö
sú, aö slikir hópar hafa siit-
iö öll tengsl viö FA i staö
þess aö vera þess höfuöstyrk-
ur. Kunn grúppa, sem nefn-
ir sig SlGMA mun þó aö ein-
hverju leyti undanþegin þessarri
gagnrýni. A fundinum hvatti Lars
Björk til þess aö félagið efndi til
feröalaga á sumrum gagngert til
myndatöku og i tilefni af þeirri
hugmynd var ákveöiö aö hittast
kl. 10. f.h. næsta sunnudag til aö
ganga um bæinn, efla kynnin og
rabba saman.
Lars Björk ásamt konu sinni Matthildi Einarsdóttur
♦
Klukkan var á minútunni. Þaö
sátu bara tveir drengir á tröppun-
um. Mér leist ekkert á þetta og
hélt áfram niöur i miöbæ, ók
framhjá Borginni i von um
aö sjá eitthvaö sem lyft gæti
andanum, þó ekki væri nema
dapureyga kvon á leiö heim af
dansléik næturinnar eöa tilvon-
andi friportara meö fastsetta
kompásstefnu á Borgarbarinn.
En hér var ekkert aö sjá nema
tvær „ræstingakellingar ”
hálfhlaupandi vestur Austurvöll.
Ég brenndi suöur Tjarnargötu og
Skothúsveg aö Frikirkjuvegi 11.
Strákarnir voru enn á tröppunum
og ég bætti sjálfum mér I hópinn
enda trauöla örvænt aö úr rættist,
þvi að óstundvísin bregst íslend-
ingum sjaidan, enda fór svo aö
fyrir hálf ellefu vorum viö orönir
á annan tug.
Viö geröum þegjandi
samkomulag um aö hafa Lars aö
leiöarljósi. Hann byrjaöi á þvi aö
vekja athygli á ýmsum smá-
atriöum i og viö tröppurnar og
mótifum I ryöguöu bárujárninu.
Siöan útvegaöi hann karlkyns
fyrirsætu I Hallargarðinum, sem
reyndar er hægt aö ganga aö og
hefur þann góöa kost aö standa
alltaf grafkyrr. 1 Hljómskála-
garöinum var myndræna trjánna
og barkarins könnuö og
aödráttarlinsu-strákarnir skutu á
gamla kalla sem voru á þönum i
Hljómskálagaröinum i harðri
baráttu viö kransæöastlfluna.
Þaö var kuldanepja og birtuskil-
yröi ekki uppá marga fiska. Ungu
mennirnir I hópnum voru allir
komnir I keng og sumar vélarnar
eitthvaö stirðar. Lars sá fram á
yfirvofandi tvistring i hópnum og
flýtti sér aö bjóða okkur suður á
Mela og skoöa aöstoöu þeirra
SIGMA-félaga.
Þeir hafa búiö um sig i tveimur
herbergjum i blokkarkjallara. A
veggjum hanga myndir, portrett,
kyrralifsmyndir og landslag.en á
gólfinu eru ýmis tól tilheyrandi
listinni og bunkar af ljósmynda-
blööum i hillum og á boröum.
Lars segir okkur frá hugmynd
sem er i deigiunni hjá þeim félög-
um. Þeir ætla aö halda hér
námskeiö i ýmsum atriöum ljós-
myndunar. Kennslugögn eru i
vinnslu og ekki ósennilegt aö þeir
geti byrjaö fljótlega eftir áramót.
öruggt má telja aö aösókn aö
slikum námskeiöum veröi mikil
og er vonandi aö þessi viöleitni
veröi upphaf aö einhverju meiru.
Aö endingu er kannski full
ástæöa tii aö taka undir meö for-
manni FA og hvetja félagsmenn
til aö mæta á fundi i félaginu og
taka meö sér nokkrar myndir.
Einnig eru allir þeir sem ekki eru
i félaginu en iöka eöa hafa áhuga
á ljósmyndun örugglega vel-
komnir I félagið. —je
Ég var nú búinn aö bita mig
fastan á Lars og gat hann ekki
snúiö mig af sér, þótt hann
reyndi og komst ekki undan aö
bjóöa mér heim og skoöa lit-
skyggnur, sem hann á gott safn
af. Og meöan konan hans elsku-
leg bar okkur kaffi og rjóma-
vöfflur laumaöi ég aö honum fá-
einum spurningum.
— Hvaöan ertu. Lars?
— Ég er eiginlega Dala-
maöur, eins og þið segiö. En ég
er úr sænsku Dölunum. Ég byrj-
aöi snemma, eöa 1948, aö taka
myndir. Fyrsta vélin mfn var
meö formatiö 4x6 1/2 og slöan
hafa komiö vélar af ýmsum
geröum, plötuvélar, 6x6, 35mm
og 6x9, sem allar hafa sinn
karakter. Fyrstu myndirnar iét
ég framkalla og stækka fyrir
mig, slöan byrjaöi maöur aö
kópiera sjálfur. Ég komst i
kynni viö karl úti l skógi
skammt frá heimili minu, sem
fékkst viö ljósmyndun, viö
frumstæöar aöstæöur. Hann
stækkaöi t.d. myndir þannig aö
hann kom vél fyrir á braut á
boröi og færöi fram og til baka
eftir þvi sem stærö myndarinn-
ar útheimti, en kom ljósmynda-
pappirnum fyrir á veggnum.
Ekkert rafmagn var i kofanum,
en hann notaöist viö einskonar
aladinlampa, Þaö má nefnilega
lengi bjarga sér, þótt aöstæöur
séu lélegar.
— Hvaö dró þig til tslands?
— Ja, konan sótti mig og eng-
inn má viö margnum, sagöi
Lars og glotti viö.
— Er ljósmyndun gott
tómstundagaman, hefur hún
veitt þér ánægju?
— Ja, ætli ég væri ekki orö-
inn galinn annars, — ég álit
aö hver einasti maöur veröi
aö hafa eitthvaö til mótvægis
viö hversdagsleikann. Þó aö
vinnan sé holl og góö aö vissu
marki og svefninn nauösynleg-
ur, þá er fæstum nóg aö vinna og
sofa og brenniviniö leysir engan
vanda. Þaö skapast eitthvert
tómarúm hjá öllum sem þarf aö
fylla, þótt sumir geri sér aldrei
grein fyrir þvi.
— Hvort veitir þér fyilri
ánægju aö taka litskyggnur eöa
vinna meö svart-hvftt?
— Liturinn er skemmtilegur,
en þaÖ er meiri sköpun einhvern
veginn i svart-hvitú og fyllri
vinna.
— Hvert er viöhorf þitt til
ljósmyndunar, er þetta hobby-
dútl, eöa iist?
— Sjálfkrafa veröur enginn
hlutur list og ljósmyndun er gott
hobbi. I ljósmyndun tengjast
saman margir þættir. Ef viö
finnum gott mótif og erum á
réttum staöá réttum tima, og ef
framköllun filmunnar tekst vel,
lýsingin á papplr sömuleiöis, þá
er möguleiki á þvi aö útkoman
veröi mynd sem talist getur
listaverk. Hugur og hönd veröa
aö starfa saman og hvergi má
vera brestur i.
— Hver er munur á viöhorf-
um og skilyröum til aö stunda
þessa iöju hér eöa erlendis?
— Ja, ég veit ekki hvaö segja
skal. Þaö er náttúrlega sláandi,
aö þaö er eins og veraldleg yfir-
völd ætlist ekki til þess aö
tslendingar eigi neinar
tómstundir, þetta er ein galeiöa.
Hér eru t.d. filmur og vélar
helmingi dýrari en i nágranna-
löndum okkar og þaö er tak-
markaö hverju hægt er aö stela
af matarpeningunum til þess
arna. Kannski maöur fari úti
þaö aö safna grjóti, þaö kostar
ekkert — eöa vindiahringjum.
Þá er lika öll sköpun fyrir bi.
Kannski maður færi þá aö
drekka. Máske sér rikiö sér hag
I þvi.
— Er nauösynlegt fyrir
áhugaljósmyndara aö eiga -svo
margbrotnar græjur?
— Æ, nei, sjálfsagt ekki.
Kannski er meira um vert aö
kunna á draslið. Annars get ég
Kannski
maður
færi þá
að
drekka
varia svaraö þessu, þvi ég á svo
margbrotnar græjur sjálfur, og
finnst ég ekki geta veriö án
neins af þvi.
— Finnst þér ljósmyndarar
hafa næga möguleika til aö_
sýna afuröir sinar?
— Ja, FA myndi eflaust sýna
oftar, ef eitthvaö væri til aö
sýna. ÞaÖ hefur veriö óttaleg
deyfö yfir þessu undanfariö.
Þeir sem eitthvaö stunda þetta
senda myndir á sýningar
erlendis. Viö SIGMA-félagar
höfum t.d. gert dálitiö af þvi.
Nú, svo geta menn stofnaö til
sýninga sjálfir og nokkrir hafa
gert þaö og gefist nokkuö vel.
— Segöu mér eitthvaö um~
þessar sýningar erlendis og
hvaö þiö fáíö útúr þeim.
— A þessum erlendu Ijós-
myndasýningum er ekkert
drasl. A milli sýninga ganga
myndir, sumar heimsfrægar, og
þaö þykir viðurkenning útaf
fyrir sig aö fá inni á þeim.
Nú dregur Lars fram bunka af
'sýningarskrám frá ýmsum
heimshornum, Brasiliu, og
Argentinu, Bretlandi, Malasiu,
Póllandi o.fl. löndum. I þessum
skrám eru taldar upp hve
margar myndir koma frá
hverju landi og hve margar fá
inni. Viöa koma fyrir islensk
nöfn, t.d. Skúli Magnússon,
Jakob Kristinsson og Lars
Björk svo einhverjir séu nefnd-
ir.
— Já, segir Lars, — þótt viö
fáum kannski sjaldnast
verölaun, þá eru þessar skrár
okkur mikils viröi, þvi aö i þeim
birtast myndir sem hvergi sjást
annarsstaöar og viö fáum góöan
samanburö og getum dregiö
ýmsa lærdóma af.
— Hvernig gengur aö
samræma svona áhugamál
heimiiislifinu, Lars?
— Nú komstu viö auman
blett. Hvaöa áhugamál bitna
ekki aö einhverju leyti á þeim
tima sem maöurinn eöa konan
hafa fyrir heimiliö; og þaö er
hending ef bæöi hjónin hafa
áhuga á öllum sömu hlutunum.
Hér er t.d. ekki hentug aöstaöa
fyrir þessa iðju og verö ég
stundum aö nota eldhúsvaskinn
viö framköllun, þvi ekkert vatn
er I myrkrakompunni minni. Þú
getur rétt imyndaö þér hvort
þetta er vel séö af konunni.
Annars skaltu spyrja hana
sjálfa að þessu.
Og það gerði ég.
— Þessu svara ég nú bara
ekki, var svariö sem ég fékk.
— Þetta er þó betra en
brenniviniö, spyr ég meö
sakleysissvip.
— flún litur á mig meö
kankvisu brosi og svarar: — Þú
heldur þaö.
—je."
eriendar
baekur
And Never Said a Word
Heinrich Böll. Translated from
the German by Leila Vennewitz.
Secker and Warburg 1978.
Und sagte kein eiziges Wort
kom út i fyrstu 1953, þýdd á ensku
undir heitinu Acuainted with the
Night og kom út undir þvi heiti
1955. Þetta er ný þýöing. Efni
þessarar skáldsögu er fátæktin,
allsleysiö og samskipti hjóna viö
þær aöstæöur. Böll fjallar um
efniö af þeirri nærfærni sem
honum ,er eiginleg, og skilningur
hans og samúö meö manneskj-
unurn eru þau einkenni sem
auöga öll verk hans og eru lyk-
illinn aö snilld hans sem höfundar.
Þessi saga nýtur sin ágætlega i
þýöingu Vennevitz, en hún hefur
annast þessa þýöingu meö fullu
samþykki höfundar. Secker and
Warburg hafa nú gefiö út
margar skáldsögur Bölls i vönd-
uöum þýöingum.
The Portable Bernard
Shaw
Edited, with an Introduction and
Notes, by Staniey Weintraub.
Penguin Books 1977.
The Viking Portable Library
hefur reynst farsælt fyrirtæki,
bæöi sem úrval úr verkum ein-
stakra höfunda og sem úrval
varöandi viss efni. Nú gefur
Penguin-útgáfan þessi rit út og er
þaö vel. Stanley Weintraub er
hæfastur manna til þess aö sjá
um útgáfu úrvals úr verkum
Shaw. Hann er höfundur tveggja
ævisöguverka um Shaw og er út-
gefandi The Shaw Review.
Agætur inngangur er fyrir
þessari útgáfu auk bókfræöi-
legrar samantektar um verk
Shaws. Úrval sem þetta er
hentugt til aö hafa meö sér i
feröalög eöa lesa á biöstofum, auk
þess sem þaö getur veriö hentugt
upphaf aö lestri Shaws hvar sem
er.
1876.
A Novei. Gore Vidal. Heinemann
1976.
Tvö hundruö ára sjálfstæöis-
afmælis Bandarikja Noröur-
Amreiku var minnst meö pomp
og prakt. Genginna forustu-
manna var minnst á þann hátt
sem tlðkast á stórafmælum og öli
saga rikjanna ágætt á allan hátt.
Sama ár kom þessi bók út, þar
sem höfundur lýsir sögu Banda-
rikjanna siöari hluta 19. aldar,
undir öörum forteiknum en
húrra-patriótisma afmælis-
hátiðanna. Þetta var timabil
Mark Twain, Henry James og
Fanny Kermide og svo allra póli-
tikusanna, sem hafa sumir
hverjir veriö settir upp á stall
sem mikilhæfir stjórnvitringar.
Vidal er einkar laginn aö setja frá
öllum þeim umsvifum og undir-
málum sem fylgja forseta-
kosningum, mútunum
áróörinum sem fylgja forseta-
kosningum, mú mútunum,
áróörinum og blekkingunum og
siöan valdniöslunni sem
venjulega sigldi I kjölfariö.
A þessu timabili voru Banda-
rikin aö veröa iönaöarstórveldi,
þau höföu náö sér eftir borgara-
styrjöldina og gróðamöguleikar
athafnamannanna virtust ótæm-
andi, nýrikt fólk mótaöi smekkinn
og gróöaöflin stjórnuöu þeim full-
trúum sem þjóöin kaus sér til
þess aö stjórna. Vidal dregur upp
eftirminnilegar myndir af
ýmsum áhrifamiklum stjórn-
málamönnum timaskeiösins og
fjallar um ýmsar athafnir þeirra
innan rikis og utan. Sagan er vel
skrifuö og sumir gagnrýnendur
hafa taliö hana best skrifaða af
sögum Vidals um sögu Banda-
rikjanna.