Þjóðviljinn - 28.12.1978, Side 4

4 StÐA — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 28. desember 1978.
DJOÐV/Um
Málgagn sóslalisma, verkalýðs
hreyfingar og þjóðfrelsis
btgefandi: (Jtgáfufélag Þjó&viljans
Framkvæmdastjóri: Ei&ur Bergmann
Ritstjórar: Arni Bergmann, Einar Karl Haraldsson.
Fréttastjóri: Vilborg Har&ardóttir
Rekstrarstjóri: Olfar Þormó&sson
Auglýsingastjóri: Gunnar Steinn Pálsson.
Afgrei&slustjóri: Filip W. Franksson
Bla&amenn: Alfhei&ur Ingadóttir, Einar Orn Stefánsson, Erla Sig-
ur&ardóttir, Gu&jón Fri&riksson, Ingibjörg Haraldsdóttir, Ingólfur
Margeirsson. Magniis H. Glslason, Sigurdór Sigurdórsson. tþrótta-
fréttama&ur: Ingólfur Hannesson
Þingfréttama&ur: Sigur&ur G. Tómasson
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Leifur Rögnvaldsson.
btlit og hönnun: Gu&jón Sveinbjörnsson. Sævar Gu&björnsson.
Handrita- og prófarkalestur, BlaOaprentsvakt: Andrea Jónsdóttir,
Elias Mar, Óskar Albertsson.
Safnvör&ur-. Eyjólfur Arnason.
Auglýsingar: Rúnar Skarphé&insson, Sigrl&ur Hanna Sigurbjörnsdóttfir.
Skrifstofa: Gu&rdn GuOvarOardóttir, Jón Asgeir Sigur&sson.
Afgreiösla: Guömundur Steinsson. Kristin Pétursdóttir.
Slmavarsla: Ólöf Halldórsdóttir, Sigrf&ur Kristjánsdóttir.
Bflstjóri: Sigrón- Bár&ardóttir.
HUsmóOir: Jóna Sigur&ardóttir.
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jónsdóttir.
btkeyrsla: Sölvi MagnUsson, Rafn Gu&mundsson.
Ritstjórn, afgreiOsla og auglýsingar: Sl&umúla 6.
Reykjavlk, slmi 81333
Prentun: BlaOaprent h.f.
25 % markiö
og stórframkvœmdir
• Það hefur mjög verið á oddinum i umræðum um
efnahagsmál á siðustu misserum að fjárfestingar-
hlutfallið i verðmætaráðstöfun þjóðarbúsins hafi
verið of hátt á Islandi miðað við nágrannalönd, og
offjárfesting ásamt skipulagsleysi og handahófi i
fjárfestingarmálum hafi rýrt lifskjör landsmanna.
Þetta sjónarmið virðist nú njóta nokkuð almennrar
viðurkenningar, enda þótt augljóst sé að á sumum
sviðum geti fjárfesting umfram þjóðarsparnað
borgað sig og blátt áfram verið lifsnauðsyn.
• Við afgreiðslu fjárlaga var gengið út frá þvi
meginsjónarmiði að fjárveitingar til opinberra
framkvæmda yrðu skornar niður um 12% og stefnt
er að þvi að lánsfjáráætlun verði við það miðuð að
heildarfjárfesting þjóðarbúsins haldist innan 24 til
25% af vergri þjóðarframleiðslu. Upphaflega gerði
fjármálaráðherra ráð fyrir að niðurskurður i opin-
berum framkvæmdum yrði 16 til 17%, en gegn þvi
lagðist Alþýðubandalagið eindregið og taldi að
samdráttur af þeirri stærðargráðu stefndi atvinnu-
öryggi landsmanna i hættu.
• Forvigismenn Alþýðubandalagsins bentu á að
samhliða niðurskurði i almennum framkvæmdum á
vegum hins opinbera hlyti að verða gerð krafa um
svipaðan samdrátt i einkafjárfestingu og i stór-
framkvæmdum. Fyrir tilstilli iðnaðarráðuneytisins
náðist fram samkomulag við stjórn Landsvirkjunar
um að draga úr framkvæmdahraða við Hrauneyj-
arfossvirkjun, en þó þannig að haldið er opinni leið
til þess að 1. áfanga virkjunarinnar ljúki á tilsettum
tlma. Hér er um verulegar fjárhæðir að tefla, eða
frestun sem jafngildir um 3600 miljónum króna á
verðlagi ársins 1979. Þessi ráðstöfun eykur svigrúm
til þess að sinna öðrum framkvæmdaþáttum i land-
inu án þess að farið verði fram úr þeim aðhaldstak-
mörkum sem rikisstjórnin hefur sett sér i fjárfest-
ingarmálum.
• Að sama brunni bera þau tilmæli iðnaðarráðu-
neytisins til stjórnar Járnblendifélagsins að dregið
verði úr framkvæmdum við byggingu 2. áfanga
járnblendiverksmiðjunnar á næsta ári. í samræmi
við samþykkt rikisstjórnarinnar verður það nú
skoðað hvort hægt sé að breyta samningum við lán-
veitendur og orkuseljendur á þann veg að annar
áfangi verksmiðjunnar verði ekki tekinn i notkun
fyrr en 6 til 9 mánuðum siðar en áður var áformað.
• Hér er um flókin og vandasöm mál að ræða en
með harðfylgi ætti að takast að sveigja fram-
kvæmdir þessar undir almenn fjárfestingarmark-
mið rikisstjórnarinnar. Það ber einnig að hafa i
huga i þessu sambandi að einmitt stórframkvæmdir
af þessu tagi hafa á liðnum árum valdið miklu mis-
gengi i islensku efnahagslifi og aukið snúnings-
hraða verðbólguhjólsins. Þegar ráðist er i stór-
framkvæmdir verður að velja áfanga sem eru i
samræmi við heildarmarkmið i efnahagsmálum og
náist ekki að hægja á þessum verkum við verk-
smiðju og virkjun bitnar hin niðurskurðarkrafan
enn harðar á almennum framkvæmdum landið um
kring með ófyrirsjáanlegum afleiðingum.
• í þessu samhengi hlýtur að verða sett spurning-
armerki við þá tilkynningu íSALs, sem sagt var
frá i blaðafregn fyrir jól, að Swiss Aluminium hygg-
ist ljúka byggingu annars kerskálans i Straumsvik i
fulla stærð á næsta ári. Þessi fjárfesting sem nemur
um 5 miljörðum islenskra króna hefur ekki verið
með i dæminu er rætt hefur verið um heildarfjár-
festingu i landinu á næsta ári, heldur aðeins gert ráð
fyrir 1300 miljónum króna i kostnað við mengunar-
varnir. Það má að óreyndu gera þvi skóna að hér sé
allt njörvað niður með samningum, en það hlýtur þó
að þurfa skoðunar við hvernig þessi ráðagerð sam-
ræmist 24-25% markinu áðurnefnda. — e.k.h.
I
Andlegheit og
vopnaleikföng
Leiöarar blaöanna voru aö
vonum friösemdarlegir á aö-
fangadag: viö erum ein fjöl-
Klausa af þessu tagi er ekki
einsdæmi. Þaö lifir reyndar
furöu lengi I hugmyndum um aö
persóna i skáldsögu sé fullkom-
in staöfesting á hugmyndum
höfundar um ákveöna stétt
manna eöa starfsgrein. Vitan-
lega er þetta ekki aö ástæöu-
lausu, þaö má til dæmis ganga
út frá þvi sem visu, aö sá sem
gerir útgeröarmann eöa segjum
komst aö raun um aö skáldsaga
hans Hreiöriö, haföi i danskri
þýöingu hlotiö lofsamlega
dóma, enda haföi ég hrifist svo
af þeirri sögu, aö ég haföi getiö
hennar aö góöu bæöi f háskóla-
fyrirlestri og umsögn I Morgun-
blaöinu”.
Rósir vaxa

HmBlngw Stríöið og stríðs- ieikföng em bezta söhnaran um jótin —n(|a má <m alt aMI hWn og jar&ar, jafmral iwla ttyrjaldknar þar Mat SovétaMn •&* hwlr Attantakaftbandalafsiiis (ayaaat iaa Evrópu
i í i i í!l ii'li
KærMkur og smheMnl Islendinca/ fagna jólum að þesau unni /jmv-mmð i Uuu* umrrðni um efnahagsvancU. W|
skylda, sagöi Morgunblaöiö,
sliörum vopnin, gleymum vær-
ingum. Dagblaöiö var óvenju
hátiölegt og sagöi m.a. i
leiöara:
,, Jólin eru hátiö samheldni og
kærleika. Þau eiga aö treysta
tryggöarbönd milli vina og
skyldmenna. Þau eru hátlö
ljóssins, sem loga skal i hverju
húsi. Gagnstætt hinu hvers-
dagslega brauöstriti og lífs-
gæöakapphlaupi veita þau tæki-
færi til aö leiöa hugann aö and-
legum verömætum, sem eru
langtum mikilvægari en þau
verömæti, sem meö krónum má
kaupa.”
En svo vildi til aö einmitt viö
hliö þessara ummæla birtist
grein eftir eftir einn af fasta-
gestum blaösins þar sem lagt er
út af heldur nöturlegum hliöum
á þeim kaupskap sem einkennir
jólahald. Þar segir meöal
annars:
„Um allan hinn kristna heim
eru vopnasalar nú á fullri ferö
aö selja vopnaleikföng fyrir jól-
in. A hverju ári græöa þeir mil-
jónirog aftur miljónir á aö selja
sllk leikföng, þvi svo viröist
sem allir, i þaö minnsta allir af
hinu sterkara kyni, elski striö,
sögur af þvi og leikföng tengd
þvi.
Fyrir börnin eru vélbyssur,
sem nota má til aö þykjast
brytja niöur allt heimilisfólk og
brúöur sem klæddar eru I alls
kyns herbúninga, eins og til
dæmis SS hryöjuverkasveitir
Hitlers sáluga. Auk þess er hægt
aö fá svokölluö „model” af öll-
um tegundum vopna, sem ein-
hvern tima hafa veriö fram-
leidd. Fyrir fulloröna eru meira
aö segja tómstundaspil, þar
sem hægt er aö likja eftir heilu
styrjöldunum eöa orustunum,
sem háöarhafa veriö. Auk þess
er mikiö úrval af imynduöum
styr jöldum sem gæti átt eftir aö
heyja.”
Að móðga heilar
stéttir
Svofelld klausa birtist i Vel-
vakanda á laugardag:
„Sjómaður hringdi og vildi
takaundir orö annarssjómanns
sem skrifaöi i Velvakanda s.l.
miövikudag vegna bókarinnar
„Eldhúsmellur”. Sagöi hann
bókina vera árás á sjómanna-
stéttina og vildi vara fólk viö aö
taka þaö trúanlegt sem þar
kemur fram.
,,0ft heldur fólk aö viö sjó-
menn séum ruddamenni en sú
skoöun kemur fram i hinni ýkt-
ustu mynd i „Eldhúsmellur”.
Viöerum i rauninni einsogann-
aö fólk þótt viö kunnum aö virö-
ast haröir á yfirboröinu. Þvi vil
ég eindregiö taka undir þau orö
sem starfsbróöir minn Stein-
grimur Pálssonlætur hafa eftir
sér i Velvakanda.”
heildsala aö allmikilli persónu i
skáldsögu eftir sig læöi inn i
lýsinguna allmikluaf skoöunum
sinum á viökomandi stétt. En
engu aö siöur er ástæöa til aö
taka persónu sem „fulltrúa”
einhvers meö drjúgum fyrir-
vara. Rithöfundur er ekki aö-
eins að búa til „týpur” hann er
aö smiöa einstaklinga, ogef þeir
eiga aö gegna hlutverki si'nu I
vef sögunnar veröa þeir aö vera
annaö og meira en samnefnari
fyrir hóp manna.
Menn eru tregir til aö viöur-
kenna þetta i reynd —■ ogeins og
lifiö i Sumarhúsum var taliö niö
um islenska bóndann og sveita-
menninguna þá er saga Guö-
laugs Arasonar talin niö um sjó-
menn. Leigubilstjórar hafa b.or-
iö upp hliöstæöar kvartanir,
einnig prestar.
Skáldið og
ritdómarinn
Þaösem núvar sagt minnir á
þaö, aö yfir blaöalesendur heftir
gengiö flóö bókadóma: sjálft
bókaflóöiö var mikiö og tók
skemmri tima en oft áöur og
eftir þvi lögöu skrif um bækur
undir sig óvenjumikiö rúm. 1
þeim fyrirgangi öllum vill þaö
bregöa viö aö ritdómarar ger-
ist ringlaöir nokkuö og taka
skrif þeirra óvænta stefnu.
Skemmtilegt dæmi um þetta
varö í Morgunblaöinu á dögun
um. Guömundur Hagalin var aö
skrifa — einkar lofsamlega
reyndar — um nýja ljóöabók
eftir Olaf Jóhann Sigurösson og
segir þá meöal annars:
„Þá gladdi þaö mig þegar ég
á smjöifjalli
Annar er sá hópur manna sem
gerir um þetta leyti árs mikiö
tilkall til hinnar hæpnu eiliföar
prentsvertunnar en þaö eru
þingmenn. Þeir spila gjarna af
fingrum fram og inn á siöur
alþingistiöinda hin skrautleg-
ustu blóm. Mest fer þar fyrir
hinum sjálfvirka talsmáta sem
getur nánast þýtt hvaö sem er.
Eitt litiödæmiskalhérhaft eftir
Páli Péturssyni, en hann vitnar
á dögunum i nokkra parta i
ræöu kollega sins Pálma Jóns-
sonar um landbúnaöarmál.
Pálmi hefur meöal annars sagt.
„Um þetta skal ég ekkert fúll-
yröa á þessustigi. Mér sýnist þó
ljóst, aö þessa leiö þurfi aö taka
tilathugunar, eins ogaðrar sem
hér eru mögulegar. Mér er ekki
ljóst hvort unnt er aö nota þessa
leiö aö hluta og aörar leiöir aö
hluta, þannig aö þessi leiö t.d.
veröi mestmegnis ráöandi i
mjólkurframleiöslunni, en
aörar leiöir ráöi i kjötfram-
leiöslunni. Þetta þarf allt aö at-
huga nánar og til þess þarf aö
gefast nógur timi”. Skömmu
siðar hefur Pálmi Jónsson hnýtt
þeirri slaufu á mál sitt aö segja
„en kynbætur má efla mjög
meöal bændanna sjálfra”.
Með uppsteit
við guð
Og sem fy rr hefur ööru hvoru
veriö minnt á I þessum pistlum
þá hafa óvenju margir kveöiö
sér hljóös um trúmál nálægt
þessum jólum. Eitt sérstæöasta
framlagiö 1 þeim málum kemur
frá Isaac Bashevis Singer sem
fékk Nóbelsverölaun I bók-
menntum nú i ár. Þessi gamli
gyöingur kemst svo aö oröi i
viötali sem fyrir skömmu var
þýtt I einu blaöanna:
„Trúarsannfæring min er til-
finningin fyrir þvi aö ég eigi að
vera meö uppsteit. Ég segi oft
viö sjálfan mig aö Guö vilji aö
viö mótmælum. Hann sé búinn
aö fá nóg af þeim, sem stööugt
syngja honum lof og pris, og
vegsama hann fyrir alla
grimmdina sem hann auösýnir
mönnum og skepnum.”
A.B
9)
í sveiflunni
miíli tveggja and-
stæðra tíða”
Ólafur Jóhann Siiíurðssoni
VIRKI OG VÖTN.
Mál og mennlng.
— Reykjavík 1978.
Mér var óblandin ánægja
frétta það, að íslenzkt skáld h
loks hlotið hin árlegu ve,
og í fið'-
'innig