Þjóðviljinn - 28.01.1979, Page 6

6 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 28. janúar 1979.
Rætt við Ragnar Arnalds, ráðherra ^ÆbL STJÓRNMÁL Á SUNNUDEGI
í jmÍ MmkmSsmm
Verðbólga, vextir, vísitala
Stjórnarflokkarnir hafa
borið fram hugmyndir sín-
ar um efnahagsmál, og um
þær er fundað stíft þessa
daga. I því tilefni var
Ragnar Arnalds ráðherra
spurður um þau atriði sem
Alþýðubandalagið hefur
lagt mesta áherslu á og þá
gagnrýni sem fram hefur
komið á tillögur flokksins.
I hvaða röð?
— I tillögum okkar, sagöi
Ragnar, er lögö höfuöáhersla á
þrjú meginmarkmiö. 1 fyrsta lagi
að tryggja fulla atvinnu. í öðru
lagi að tryggja kaupmátt launa. í
þriöja lagi aö draga úr veröbólgu.
Þaö er engin tilviljun aö verö-
bólgan er ekki sett efst á blað, þvl
þaö er fyrir hendi mjög sterk til-
hneiging hjá hægriöflunum til aö
vinna gegn veröbólgu fyrst og
fremst meö þeim hætti aö þrengja
verulega aöstæöur á vinnumark-
aöi og skeröa launin.
Viö i Alþýöubandalaginu viljum
skoöa öll þessi markmiö samtim-
is og ekki fórna atvinnuöryggi eöa
lifskjörum til þess aö ná árangri I
baráttu gegn verðbólgu. Sé ein-
blint á hana eina má þaö vera aö
verulegt atvinnuleysi gæti stuölaö
að hjöönun veröbólgu. En hitt er
alls óvist hvort stórfelld kjara-
fórn af hálfu launafólks komi aö
neinu sérstöku gagni i glimunni
viö verðbólguna. Viö höfum dæmi
um þaö, t.d. frá 1975-76, aö reynt
var aö draga Ur veröbólgu meö
llfskjaraskeröingu og þá meö þvi
aö kippa visitölunni Ur sambandi
um tima, en þetta haföi ekki telj-
andi áhrif eins og menn vita.
Munurinn á okkar tillögum og
tiliögum hina stjórnarflokkanna
liggur m .a. i þessu viðhorfi okkar,
aö viö viljum ekki fórna atvinnu-
öryggi og Hfskjörum fyrir árang-
ur i verðbólgustriðinu og teljum
reyndar, aö hægt sé aö ná fullt
eins góöum árangri án þess aö til
þeirra fórna komi.
Viö viöurkennum jafnframt, aö
þaö er ekki raunhæft að veröbólg-
an hverfi eins og dögg fyrir sólu,
heidur veröur aö draga Ur henni i
nokkrum áföngum á 2-3 árum og
ná henni niður i 8-12%.
Þetta er skýringin á þeirri
áherslu sem viö leggjum á at-
vinnumálin I okkar tillögum.
BRUSSEL — Hópur sóslaiista i
Belgiu hafa tilkynnt aö þeir muni
standa fyrir söngmóti sem yröi
mótsvar viö sönglagakeppni
Eurovision sem haldin veröur
31.mars. Vili hópurinn þar meö
sýna fram á aö til sé raunveruleg
og vinsæl alþýöumenning i álf-
unni.
I bráð
og lengd
— Tillögur flokksins eru eink-
um gagnrýndar fyrir aö þær séu
almennar viljayfirlýsingar um
þróun efnahagsmála en gripi ekki
á vandanum nU.
— Þaö er rétt, aö okkar tillögur
eru ekki bundnar við liöandi
stund, viö bráðabirgðaráðstafan-
ir, heldur sýna þær viðleitni til aö
móta efnahagsstefnu til lengri
tima. Siöan stjórnin var mynduö
hafa átökin milli stjórnarflokk-
anna snUist um prósentuhækkan-
irá laun og þaö, hve fjárfestingar
megi vera miklar. Þar höfum viö
barist hart gegn þvi aö um yröi að
ræða kjaraskeröingu eöa stór-
felldan samdrátt i félagslegri
þjónustu. En nU er sannarlega
kominn timi til að horfa svolitið
fram fyrir tærnar á sér og hyggja
aö þeim kerfisbreytingum sem
óhjákvæmilegar eru til aö tryggja
lifskjörin til frambUöar, — jafn-
framt þvi sem dregiö er Ur verö-
bólgu.
Framleiðni, hagstjórn og
sparnaður
Þá leggjum við áherslu á
þrennt. 1 fyrsta lagi stórátak i at-
vinnumálum til aö auka fram-
leiðniog gera þeim hluta atvinnu-
rekstrar sem stendur höllum fæti
kleyft að fullnægja þeim kröfum
sem til fyrirtækjanna veröur að
gera. Fyrirtækin eru mjög mis-
jafnlega rekin, mörg þeirra ákaf-
lega óaröbær og óhagkvæm, og
það er óhjákvæmilegt ab opinber-
ir aöilar hafi forystu um þaö aö
stokka þessi fyrirtæki upp og
tryggja aö þau séu tæknilega vel
bUin og skipulagslega.
Annaö höfuöviöfangsefniö er
heildarstjórn fjárfestingarmála.
Samstarfsflokkar okkar hafa lagt
gifurlega áherslu á þaö, aö tak-
marka fjárfestingar rikisins.
Vissulega hefur okkar flokkur
taliö rétt aö um einhvern sam-
drátt yröi að ræöa, en fjárfesting-
ar rfkisins eru aöeins litið brot af
heildarfjárfestingunni i þjóðfé-
laginu og auövitaö skiptir mikiu
meira máli að ná tökum á öörum
þáttum fjárfestingarmála.
I þriöja lagi höfum viö lagt
megináherslu á sparnaö I hag-
kerfinu. Viö erum vissulega mjög
meömæltir þvi aö reynt sé aö
Söngmótið verður haldiö á
sama tima og Eurovision-keppn-
in. Meðal þátttakenda veröa Tom
Robinson Band frá Bretlandi,
Dario Fo frá ttaliu, en um þessar
mundir sýnir AlþýöuleikhUsiö
einmitt leikrit eftir hann (Vib
borgum ekki). Einnig koma
þarna fram Christianne Stefanski
spara i rikiskerfinu, viö höfum
einmitt lagt sérstaka áherslu á
það aö dregiö sé Ur rekstrarUt-
gjöldum rikisins. En um þetta
gildir þaö sama og um fjárfest
ingarnar, aö enn meira máli
skiptir það aö koma á verulegum
sparnaöi utan rfkisgeirans. Þá á
ég bæði viö hálfopinberan rekstur
eins og bankakerfið og ýmsa
milliliöastarfsemi t.d. viö oliu-
dreifingu, vátryggingar og inn-
flutningsverslun.
frá Belgiu og Jose Alfonso.
Hópurinn sem að baki söngmót-
inu stendur, segir Eurovision
stila upp á Evrópu kapi-
talistanna, þar sem ameri-
kanseruö og hugsunarlaus menn-
ing sé lögö fram og þvi vilji þeir
einnig kynna menningu venju-
legra verkamanna
Laun og viðskiptakjör
— Hvaöa mál eru einna erfiö-
ust viöureignar i viöræöum
stjórnarflokkanna?
— Þaö er rétt aö nefna fyrst
visitölumálin. Ég held aö viö Al-
þýöubandalagsmenn getum veriö
sammála um þaö aö þaö visitölu-
kerfi sem viö búum nU viö sé ekki
þess eðlis, aö ekki megi sjá á þvi
neikvæðar hliðar og gagnrýna
þaö. En þaö skiptir mestu og allt
veröur aö miöast viö þaö, aö
verötrygging launa verði áfram i
gildi. Um þetta hefur styrinn
staöiö og svo mun áfram veröa.
En frá þessu grundvallaratriöi
viljum viö ekki vikja.
Þaö er svo allt annaö mál, hvort
til greina koma einhverjar tækni-
legar breytingar á visitöiukerfinu
sem koma I veg fyrir aö aövifandi
verösveiflur magnist upp I okkar
efnahagskerfi. Ég tel skynsam-
legt aö veröbótavisitala taki aö
einhverju leyti miö af viöskipta-
kjörum, sem þýðir til dæmis, að
ef olia eöa einhver mikilvæg hrá-
efni hækka snögglega i veröi þá
fái ekki öll þjóöin kauphækkun Ut
á slik tiöindi. Þvi aö þegar verðið
lækkar aftur er þessi erlenda
sveifla bUin aö ganga nokkrum
sinnum gegnum Islenska hag-
kerfið og magna upp verölag inn-
anlands i mun stærri stil en
sveiflan var þegar hUn barst að
okkar landsteinum.
NU má auövitaö spyrja, hvort
ekki sé allt I stöðugri hækkun
hvort sem er. Arið 1974 varö mjög
mikil hækkun á hverskonar hrá-
efnum og sU sveifla átti mjög rik-
an þátt I aö vekja upp þá miklu
veröbólgu sem varö þaö ár — en
þá hækkaði innflutningsverð á
föstu gengi um 34% A næstu
árum á eftir lækkaöi veröiö aftur
á flestum vörutegundum og olia
hefur oft sigiö niöur hlutfallslega
miöaö viö annaö vöruverö.
Eflitiöerá lengri tima, þá hafa
viöskiptakjör okkar fariö heldur
batnandi, sem þýöir, að ef sam-
tenging visitölu viö viöskiptakjör
hefði verið komin á fyrir t.d. 20
árum, þá heföi launafólk haft hag
af þessari tengingu, um leiö bg
komiö heföi veriö i veg fyrir
óvæntar sveiflur sem hafa gert
mikinn usla i okkar efnahags-
kerfi.
En breytingar af þessu tagi
verða aö vera hlutlausar gagn-
vart launafólki I þeim skilningi aö
þær virki til beggja átta, en veröi
ekki til þess eins aö skeröa hlut
launamanna.
Verðtrygging lána
Vaxtamálin eru eitt erfiöasta
viðfangsefni rikisstjórnarinnar.
Við Alþýöubandalagsmenn telj-
um aö það sé ákaflega hæpiö aö
láta vexti af hverskonar skamm-
timalánum og rekstarfyrir-
greiöslu við atvinnuvegina elta
veröbólguna. Vextina má ekki aö-
eins skoða sem afleiðingu verö-
bólgu, háir vextir eru einnig tölu-
veröur verðbólguvaldur. En ég
tel allt ööru máli gegna um f jár-
festingarlán tillengritima. Ég tel
aö þaö sé ekkert óeölilegt aö þau
séu verðtryggð ef vextir eru nógu
lágir, enda hækka eignirnar I
verði til jafns viö hækkun lánsins.
Þaö er meiriháttar munur á
rekstrarláni annarsvegar og lán-
um til fjárfestinga hinsvegar.
Yfirleitt er enginn verðbólgu-
hagnaöur af rekstrarlánum eöa
ekkert svipaöur og af fjárfesting-
arlánum og þvi geta ekki gilt
sömu reglur um báðar tegundir
lána.
Eins er grundvallarmunur á
láni sem tekið er meö háum vöxt-
um og verötryggðu láni. Lán sem
á hvíla háir vextir felur i sér gif-
urlegar byrðar fyrir lántakanda á
fyrstu árum lánstimans, en þegar
frá liöur veröur lániö mjög viö-
ráöanlegt. Greiöslubyrðin af
verötryggðu láni dreifist aö sjálf-
sögöu miklu jafnar á lánstimann.
Auövitaö veröur svo aö hafa I
huga, að ýmiskonar fjárfesting er
þess aðlis, að hUn stendur ekki
undir verötryggöum lánum meö
vöxtum. Þaö dugir ekki aö láta
fjármálavangaveltur um vaxta-
mál skyggja á félagsleg sjónar-
mið, sem i mörgum tilvikum eiga
fullan rétt — t.d. varðandi ibUÖ-
arbyggingar láglaunafólks.
Að lappa upp á
kapítalismann
— Aörir veröa til aö kalla það
fáránlegt, aö Alþýöubandalagiö
sé eina feröina enn aö reyna aö
lappa upp á kapitalismann, jafn
vonlaust verk og þaö er.
— Já, um þá hluti mætti lengi
ræöa. Það þarf aö sjálfsögöu ekki
mikla skarpskyggni til aö sjá aö
efnahagstillögur okkar eru býsna
langt. frá sósialisma. Við leggjum
aö visu þunga áherslu á félags-
legan rekstur, en i heild veröa til-
lögur af þessu tagi aö miöast viö
rikjandi pólitiskar aöstæöur. Þvi
eru þær aögerðir sem boöaöar eru
fyrst og fremst miðaöar viö þetta
tvennt: aö tryggja atvinnuöryggi
og batnandi lifskjör. — AB.
DARIO FO SYNGUR Á
AND-EUROVISION í ÁR