Þjóðviljinn - 10.03.1979, Qupperneq 6

6 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 10. mars 1979.
Vidreisnardraumar og
y erkalýdsfj andskapur
Það eru orsakir óróleikans í Alþýðuflokknum
ÞjóAin hefur veriö að velta fyrir
sér hvers vegna þessi óréi hefur
veriói vetur I Vilmundi Gylfasyni
og ýmsum öftrum þingmönnum
Alþýðuflokksins. Frá þvi að rikis-
stjórnin var mynduð hefur hann
og ýmsir félagar hans haft uppi
margvislegar tilraunir til þess að
gagnrýna rikisstjórnina, til að
setja henni stóiinn fyrir dyrnar,
til að hrópa hana út og suöur og
sverta samstarfsflokkana I
augum þjóðarinnar. t þeirri ræðu
sem Vilmundur Gylfason flutti i
kvöld kom i raun og veru fram
skýring á þessari andstöðu, þess-
um óróleika i þingmanninum
gagnvart r ik is s t jó r nin n i.
Skýringin fólst I ýmsum atriöum,
sem hann vék að i ræðu sinni.
Viðreisnarárin
I fyrri hluta ræðu sinnar lýsti
Vilmundur Gylfason mikilli
aðdáun á viðreisnarárunum. Sú
stjórnarstefna sem þá var við lýöi
var greinilega óskadraumur. Þaö
var nánast hugljúft að hlýða á þaö
hvernig Ragnhildur Helgadóttir
tók siðan undir þennan lofsöng
um viöreisnarárin. Kannski er
hún i þeim hópi Sjálfstæðifslokks-
ins sem Vilmundur kallaði hér
fyrr i kvöld „huggulega Sjálf-
stæðismenn” og e.t.v. er Albert
Guömundsson einnig i þeim hópi
og Gunnar Thoroddsen. Ég óska
Vilmundi Gylfasyni góðs gengis
ef hann á einhvern tima eftir að
hafa samfélag með þessum
þremur „huggulegu” þing-
mönnum Sjálfstæöisflokksins.
En Vilmundur Gylfason
gleymdi aö lýsa þvi hvaö gerðist
á þessum viöreisnarárum, hvaöa
þróun átti sér stað i islensku þjóð-
félagi. Þaö hefur svo oft verið
rif jað upp, að ég ætla ekki að fara
um þaö mörgum orðum hér i
kvöld. Ég ætla aöeins aö drepa á
nokkur meginatriöi vegna þess,
aö þar felst ein af skýringunum á
þeim ágreiningi, sem hefur verið
milli Alþýðuflokksins annars
vegar, sérstaklega ákveðinna
þingmanna hans, og þingmanna
Alþýöubandalagsins hins vegar.
Fyrsta megineinkenni viðreisn-
aráranna var, að atvinnuvegir
landsmanna sjálfra, sjávarút-
vegur, fiskiönaður og almennur
iðnaöur voru settir til hliöar.
Þróunarstefna atvinnulifsins á
Islandi fólst ekki I þeim atvinnu-
vegum, sem landsmenn höfðu
sjálfir forræöi yfir og byggðu á
innlendum auðlindum. Togara-
flotinn var látinn grotna niður.
Fiskiönaðurinn var látinn grotna
Annað megineinkenni þessara
ára var aö þegar atvinnustefna
viðreisnarstjórnarinnar hafði
fengiö aö bera ávöxt fram eftir
áratugnum þá hófst hér einhver
mesti landflótti, sem þekkst
hefur í islandssögunni frá
Amerikuferðum. Þúsundum
saman þurfti islenskt launafólk
að leita sér vinnu á Norður-
löndum og jafnvel i öörum heims-
álfum. Landflótti launafólks og
sifelld hnignun innlendra at-
vinnuvega var sá raunverulegi
árangur, sem viöreisnartimabilið
skildi eftir sig.
Kaflar úr rœöu Ólafs Ragnars
Grímssonar á Alþingi
s.l. miðvikudagskvöld
niður. Almennum iðnaöi var meö
inngöngunni i Efta teflt i þá tvi-
sýnu, sem hann hefur veriö siöan.
1 staðinn hófst hér innreið
erlendrar stóriðju, sem talin var
framtiðarstefna islensks efna-
hagslifs i krafti þeirra röksemda
viöreisnarráðherranna, að innan
10 ára væri kjarnorkan orðin svo
ódýr, að ef íslendingar ætluðu að
hagnast á vatnsorkunni, þá
yrðum viö á þeim tima að hag-
nýta hana alla i þágu erlendra
álverksmiðja.
Grundvallarágreiningurinn var
annars vegar krafan um erlenda
stóriðju, erlent fjármagn og er-
lenda rekstrarhagsmuni sem
drifkraft i islensku efnahagslífi
og hins vegar krafan um
uppbyggingu atvinnuvega lands-
manna sjálfra, uppbyggingu
fiskiskipaflotans, uppbyggingu
fiskiðnaöar og almenns iðnaðar.
Þetta voru grundvallarátökin,
sem áttu sér stað á viöreisnar-
árunum.
Ný viðreisnarstefna eða
kerfishreinsun?
Það er alveg hárrétt hjá Vil-
mundi Gylfasyni, að koma hér
upp og lýsa aðdáun sinni á þessari
stefnu vegna þess að kjarninn i
þvl efnahagsfrumvarpi, sem
Alþýðuflokkurinn hefur lagt
fram, er einmitt að endurvekja
þessa stefnu.að stefna innlendum
atvinnuvegum landsmanna i
stórfellda hættu og skapa hér slik
samdráttareinkenni á vinnu-
markaönum, að landflótti launa-
fólks blasir i raun og veru við. Ég
vil hæla hv. þm. Vilmundi Gylfa-
syni fyrir það, að vera þó sjálfum
sér samkvæmur hvaö þetta
snertirs. Það er alveg rétt hjá
honum, þó að enginn annar af þm.
Alþýöuflokksins hafi haft kjark til
að oröa það, að þetta fræga frv.
sem lagt var fram er einmitt frv.
um gömlu „viöreisnarstefnuna”.
Enda hefur leiöarahöfundur
Alþýðublaðsins verið svo hrein-
skilinn að bjóða Framsóknar-
flokkinn veikominn i hóp
Viðreisnarflokkanna eins og það
var oröað!
Það er athyglisvert, að Alþýðu-
flokkurinn, sem i siðustu
kosningum hafði uppi mikil orð og
stór um kerfisbreytingar, um
nauösyn þess að hreinsa til, hefur
nú lagt fram efnahagsfrv. og lýst
yfir stuöningi við frumvarpsút-
gáfu frá forsætisráðherra, sem
felur ekki i sér neina hreinsun i
efnahagskerfinu, sem felur ekki i
sér neina atlögu við það mikla
gróðabákn, t.d. I innflutnings-
versluninni, sem kostar þjóðina
tugi miljaröa i umframeyðslu á
ári. Þessi frumvörp fela ekki i sér
neina tilraun til að takast á við
hin öflugu og sterku braskaraöfl I
þessu þjóöfélagi, fela ekki I sér
neina tilraun til aö útrýma I reynd
þeirri margháttuöu spillingu i
efnahagslifinu, sem hér hefur rikt
með þvi að hreinsa til i ákveðnum
valdastofnunum, þar sem sam-
eiginlegir hagsmunir embættis-
kerfisins og gróðaaflanna hafa
fengiö að þróast.
Ég átti satt aö segja von á þvi,
þegar rlkisstjórnin tók til starfa,
aö þá myndum við fá stuðning frá
hv. þm. Alþýöuflokksins I þvi að
hreinsa til, I þvi að takast á viö
þetta gróöabákn, þessa gifurlegu
yfirbyggingu spillingar og gróða-
söfnunar, sem hér hefur þróast.
En þaö er greinilegt aö áhuginn á
þeirri kerfishreinsun viröist vera
frekar litill. Þegar lagt er fram
frv., sem ekki snertir þessi
vandamál, þá er bara hrópað
húrra fyrir því á einum degi i
þingflokki Alþýðuflokksins og
taliö, að nú þurfi ekki frekar aö
gera neitt, nú sé komin efnahags-
stefna til 2ja ára. Hreinsunin á
kannski ekki að hefjast fyrr en
1981?
iha Idsflokkur
Staðreyndin er sú, að eitt af þvi
Úr rædu Vilmundar:
„Ég er aðdáandi Viðreisnar-
sljórnarinnar”
Vilmundur Gylfason: Aðdáandi vlðreisnarstefnunnar.
Af einni ástæðu hef ég rika
ástæðu til að bera hlýjar taugar
til Sjálfstæðisflokksins. Af sögu-
legum ástæðum er ég aðdáandi
Viðreisnarstjórnarinnar og
þeirra aðgerða, sem hún greip
hér til. Ég er þeirrar skoðunar,
að þá hafi veriö framkvæmdur
uppskuröur á efnahagskerfinu,
það var veriö að útrýma spill-
ingu, sem fólst I höftum og leyf-
um. Þaö var gerður aðdáunar-
verður uppskuröur á efnahags-
kerfina Ég held að samfélagið
allt hafi haft af þvi mikinn
hagnaö, þeim aðgerðum sem þá
var lagt út i, þegar til lengri
tlma er litið. Af þessum sökum
m.a. hefði maður getaö haldið,
að I a.m.k. hliðstæöum málum
og þessum væri hægt að eiga
samvinnu við Sjálfstfl. Upp á
slika samvinnu var boðiö, t.d.
með þvi aö hér i upphafi þings
var flutt frv. um raunvexti þar
sem verið er að útrýma annars
konar, en þó sams konar spill-
ingu, þ.e.a.s. skömmtun á láns-
fé, sem hér hefúr varað i efna-
hagskerfinu.
„Það var ekki stefna
Alþýðuflokksins að
samningamir skyldu
fara i gildi — það var
bara Björn Jónsson
sem vildi það”.
Hér er talaö um samningana i
gildi. I greinargerö með þeirri
tillögu sem hér er til umræðu er
sagt að það hafi veriö stefna
tveggja rikisstjórnarflokka,
Alþýðuflokksins og Alþýðu-
bandalagsins að samningarnir
skyldu fara i gildi. Sannleikur-
inn er sá um þessa hluti, aö
þetta er ekki rétt. Það var ekki
stefna Alþýöuf iokksins, að
samningar skyldu fara I gildi.
Viö gáfum út pésa, sem við köll-
uðum „Gerbreytta efnahags-
stefnu”. Eitt af þvi sem við þar
lögðum tíl, er breytt visitölu-
kerfi eða svokölluö þjóöhags-
visitala, sem er annað nafn yfir
þaö, sem nu er kallaö viðskipta-
kjaravisitala.
Við höfum alltaf gert okkur
ljóst og talsmenn flokksins hafa
margsinnis um það fjallað, að
visitölukerfið er meingallaö.
Það er veröbólgualandi á
margan hátt án þess aö af þvi sé
sáhagurfyrir launafólk, sem til
var stofnað. En um slagorðiö
samningana i gildi, þá er rétt,
aö einstakir frambjóðendur
Alþfl. og þá auðvitaö fyrst og
fremst maður, sem hér er fjar-
verandi af veikindaástæöum,
Björn Jónsson, forseti Alþýðu-
sambands Aslands, var auð-
vitað fyrir þessu slagplani. Ég
vil seg ja fyrir mig, að viku fyrir
kosningarnar sat ég fyrir svör-
um í sjónvarpi, þar sem spurt
var um þessi mál. Þá var þvi
lýst i smáatriðum, ég veit að
einhverjir þingmenn muna eftír
þvi, þá var til umr. módel, sem
Reykjavikurborg hafði sett á
laggirnar i launamálum og
Morgunblaðiö réðist á af mikilli
hörku. Ég lýsti þvi, að ég gerði
mér samskonar hugmyndir um
það, hvernig skyldi meö launa-
og vlsitölumál farið. Þetta var
viku fyrir kosningar og ég held
ekki, að nokkur maöur hafi
verið um þessa hluti blekktur.
Ég neita þvl að þetta hafi
verið kosningastefna Alþýðu-
flokksins. Við lýstum almennri
samstöðu með launþegahreyf-
ingunni, en ekki I þeim smá-
atriöum, aö við skilyrðislaust
myndum alltaf og um alla ævi
hafa vísitölukerfið i fullum
gangi, enda héf ég sjálfur marg-
oft lýst þvi, sem mér þykir vera
ágallar á núverandi visitölu-
kerfi.
Ólafur Ragnar Grimsson: thalds-
stefna Vilmundar er eldri en
„elstu kallar” á þingi.
sem gerir erfitt að stjórna með
Alþýöuflokknum, er sá hug-
myndafræðilegi og hagsmunalegi
tvískinningur, sem greinilega
þjáir flokkinn um þessar mundir.
i forystu flokksins I dag og I þing-
mannahópi hans eru áhrifarikir
menn, sem I raun og veru aöhyll-
ast ekki jafnaðarstefnu, ef dæma
mrf af öllum þeirra málflutningi,
heldur aöhyllast Ihaldsstefnu i
efnahagsmálum. Þessi afstaöa
birtist i þeim efnahagstillögum
sem lagðar hafa veriö fram. Hún
birtist i löfsöngnum um viö-
reisnarárin. Hún birtist I þeim
gifurlega fjandsamlegu yfir-
lýsingum gagnvart verkalýðs-
hreyfingunni, sem hér hafa komið
fram i skrifum frá sumum af
þessum mönnum eins og hv. þm.
Vilmundi Gylfasyni og ekki nokk-
ur sannur og einlægur sósial-
demókrat myndi láta frá sér fara
á Noröurlöndum eða á megin-
landi Evrópu.
Ég held aö það sé ein af tima-
skekkjum ættarveldisins á
tslandi, að þessir ágætu menn
hafa villst inn I Alþýðuflokkinn.
Þeir eiga þar i raun og veru ekki
heima nema það sé tilgangur
þeirra og ætlunarverk, að breyta
Alþýðuflokknum I frekar frjáls-
lyndan ihaldsflokk og minnka
Sjálfstæöisflokkinn á þann hátt,
taka i raun og veru við hlutverki
Sjálfstæðisflokksins. Kannski
tekst þeim þaö, þótt aö nýjasta
skoðanakönnun sýni, að eitthvaö
miðar þvl ætlunarverki nú öfugt.
Fjandskapur í garð verk-
lýðshreyfingarinnar
Ég sagöi hér áðan, að varla trúi
ég þvi, að nokkur jafnaðarmaður
i nágrannalöndunum hefði haft
uppi þau orð um verkalýöshreyf-
inguna og um stefnu forseta Al-
þýöusambands íslands, Björns
Jónssonar, sem hv. þm. Vilmund-
ur Gylfason lét frá sér fara i þing-
sölum fyrr I dag. En þessi grund-
vallarágreiningur milli verka-
lýösarmsins i Alþýðuflokknum,
og þess sem ég hef kallað Ara-
götuarminn i Alþýðuflokknum er
ekki nýr.
Fyrir nokkrum árum siöan,
flutti Björns Jónsson, forseti ASI,
stefnuræöu 1. mal á Lækjartorgi.
Þessiræða varö hv. þm. Vilmundi
Gylfasyni tilefni til þess, að skrifa
kjallaragrein i siödegisblað þar
sem hann hafnaði algjörlega boð-
skap Alþýðusambandsins, sem
forseti þess Björn Jónsson flutti.
Neitunarorð Vilmundar var: „Al-
þýðuvöld, nei takk”,-þá viljum
við á Aragötunni nú frekar fá aö
halda okkar völdum. Það er ein-
mitt þessi afneitun á alþýðuvöld-
um, þessi afneitun á hlutverki
verkalýðshreyfingarinnar, þessi
hatramma árás á verkalýðs-
hreyfinguna i heild sinni, bæöi
skipulega og stefnulega séð, sem
hv. þm. hefur haldið uppi, ekki
bara nú I vetur heldur lika i nokk-
ur ár. Þessi barátta er I raun og
veru staðfesting á þvi, að sú
stefna sem hann aðhyllist er
ihaldsstefna, en alls ekki sósial-
demokratisk jafnaöarstefna, eins
og hún hefur tiökast i nálægum
löndum. Það er gifurleg gjá á
milli málflutnings forystumanna
Alþýðusambandsins með Björn
Jónsson i fararbroddi og þeirrar
ræöu, sem flutt var hér fyrr i
kvöld af hv. þm. Vilmundi Gylfa-
syni.
Framhald á 18. siðu