Þjóðviljinn - 17.03.1979, Qupperneq 8

8 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 17. mars 1979
Um fiskveiðar og friðun,
að gefnu tilefni
I Þjóðviljanum 4. mars s.l. er
grein eftir Magna Kristjánsson
skipstjóra i Neskaupstað, einn af
hinum miklu aflaskipstjórum is-
lenska veiöiflotans. Ég tel það
tvimælalaust gott innlegg i um-
ræðuum fiskveiðimál þegarslikir
mpnn stinea niður penna, og
þyrftu fleiri skipstjórar að láta til
sin heyra á þessu sviði.
Ég vil þá fyrst þakka Magna
Kristjánssyni fyrir það að láta
mins nafns getið i þessu sam-
bandi, þvi það er tilefni þess, að
ég tel nauðsynlegt að ræða áfram
i þessum þætti, um fiskveiðar og
friðun.MagniKristjánsson segir i
grein sinni: „Þegar ég var að
ljúka þessum pistli barst mér i
hendur Þjóðviljinn föstudaginn
23. febrúar. 1 blaðinu var þáttur-
innFiskimál skrifaður af Jóhanni
J. E. Kúld. Eins og svo oft áður
var þar margt fróðlegt að finna.
Jóhannhefurum árabil skrifaðaf
mikilli þekkingu um fiskvinnslu
og fiskveiðar. Það olli mér þvi
miklum vonbrigðum þegar ég sá i
umræddri grein að hann virtist nú
fylla þann flokk manna sem til-
einkar sér Matthiasar-kenning-
una. Matthiasar-kenningin felur
sem kunnugt i sér þá staðhæfingu
að nú séu i gangi geysilegar frið-
unaraðgerðir umfram þaö sem
áður var og vartsé hægt að ganga
öllu lengra I þeim efnum. Margir
sem aðhyllast þessa kenningu,
þar á meðal Jóhann J. E. Kúld i
umræddri grein, telja meira að
segja að minnkaður afli undan-
farið stafi i og með af þessum
friðunaraðgerðum, þ.e. skipin
komistekkitilveiða þarsem fisk-
ur er fyrir hendi. Satt er að svæði
hafa veriö friðuð undanfarin ár
með lögum og reglugerðum. En
ég fullyröi að margfalt stærri
svæöi hafi verið friðuð oft áður.
Ekki með valdboði á einn eða
annan hátt, heldur af náttúrunnar
hendi og vegna skorts á tækni og
búnaði við veiðarnar.
Það eina sem stendur upp úr i
öUu friðunarbrölti undanfarinna
ára er stækkun möskvans og
skyndilokanir vegna smáfisk-
veiða. 1 stað þeirra svæða sem
lokuð hafa verið fyrir togurum
undanfarin ár hafa þeir hagnýtt
sér mjög og sumsstaöar stór
veiðisvæði, sem áður var ótog-
andi á með botnvörpu. Fyrir örfá-
um árum var aUt hafið friðað
fyrir togveiðum nema örfá fet við
botninn. Nú hefur þaö verið opnað
með tilkomu flotvörpunnar.” Til-
vitnun i grein Magna Kristjáns-
sonar lýkur.
Hér er óneitanlega um nýja
kenningu aðræða, þarsem þvi er
haldið fram, að stækkun möskv-
ans úr 135 mm i 150 mm og lokun
veiðisvæða til að hlifa smáfiski
ásámt öörum þeim ráöstöfunum
sem gerðar hafa verið, þar á
meöal stöðvun þorskveiða um
tima, hafi ekki orðiö til að minnka
heildaraflamagn á þorskveiðum.
Þetta hafi unnist upp með notkun
flotvörpu og nýjum veiðisvæðum.
Ég hef aldrei haldiö þvi fram,
hvorki I þeirri grein sem Magni
Kristjánsson vitnaði i né öörum
greinum um fiskimál, að frið-
unaraðgerðir sem í gangi eru nú,
séu svo viðtækar að vart sé hægt
að ganga lengra í þeim efhum. Ég
hef aldrei látið mér detta í hug
slika órökstudda fuliyröingu, þar
sem ég veit að viðtækari frið-
unarráðstafanir er hægt að gera,
sé þeirra þörf, sem ég tel vera og
kem að þvi siðar. Hinu hélt ég
fram i þættinum um skýrslu Haf-
rannsóknarstofnunar og ég held
þvi ennþá fram, að friöunarráö-
stafanir þær sem i gangi hafa
verið gagnvart þorskstofninum’
að undirlagi fiskifræðinga
hafi orðið honum til
styrktar, og verið nauðsynlegar.
Ég Ht hinsvegar svo á, að vernd-
un smáfisks sem I aðgeröunum
felst og var aökallandi að minu
mati, hafi að einhverjum hluta
komiðfram I minnkuðum afla tvö
siðustu árin. Þessa ályktun mina
öyggi ég fyrst og fremst á eftir-
fárandi: A fimmtán ára timabili
frá 1961-1975 var meðaltals þorsk-
afli á ári 394.447 tonn. A þessum
árum voru stórir erlendir veiði-
flotar á islenskum miöum sem
veiddu upp að 12 milna mörkum
meirihluta timabilsins. Sfðasta ár
þessa timabils 1975 var ársafli af
þorski þrátt fyrir þetta 370,991
tonn. Árið 1976 fellur svo þorsk-
aflinn niður i 347,849 tonn, en
þetta er einmitt það ár þegar
þorskaslagurinn stóð viö Breta á
islenskum miðum. Og þrátt fyrir
allar veiðihindranir gagnvart
Bretum, þá minnkar aðeins
heildarársaflinn um 23,142 tonn,
sé miðað við næsta ár á undan. 1
öðru lagi, þá þykir mér aukin
þorskgengd viöa við landiö á
grunnslóð á siðasta ári, svo sem á
Húnaflóa, svo dæmi sé nefnt,
benda til þess, að hin takmarkaða
friðun sem verið hefur gagnvart
þorskstofninum sé þrátt fyrir allt
farin að segja til s&i. Ég tel þar til
annað verður sannað, að allar
takmarkanir sem gerðar eru á
þorskveiðum okkar, hljóti i' ein-
hverjum mæli að koma
fram i minnkuðum afla, sérstak-
lega fyrst i staö. En ég tel frið-
unarráðstafanir gagnvart smá-
fiskijafn sjálfsagðar fyrir það, og
óumflýjanlegar ætium við okkur
að lifa af fiskveiðum i framtíö-
inni.
En þrátt fyrir það tel ég nauð-
synlegt, að við gerum okkur grein
fyrir þvi', hverju þaö getur munað
áheildarafla, að vernda smáfisk-
inn og ég held að það sé ekki á
færi annara en fiskifræðinganna
sjálfra aö meta slikt. Af þessari
ástæðu saknaði ég að þessa var að
engu getið i skýrslu Hafrann-
sóknarstofnunarinnar, en fyrri
tölur um heildarafla eru frá þeim
tima þegar engum smáfiski var
hlift. Ég vil engan veginn gera
litiðúr þeirri miklu tæknibyltingu
san orðið hefur i fiskveiðum okk-
ar siöasta áratuginn, sérstaklega
með tilkomu flotvörpunnar og si-
felldri fúllkomnum leitartækja.
Þessi nýja tækni kallar á ný við-
Magni
Krístjánsson
skipstjórí
skrífar:
Slfelit *ru ilskveíöímál
lit urnræðu I þjiíðléfagínu.
Það er að sjAHsögftu
mj&s eftlilagi hjé þjóft sem
fæfttr sifl ofl skwftir úr sjft.
Fyrr í ökSum helgaftiit
>essi umræfta siundum a<
jænarskrém til kóngsins i
Kaupínhavn, — hvar (
/Qiftarfatraleysí þjftftaiv
innar var tiundaö meft b»«
jm úrbæiur I þeím efnum.
‘Aarflt er breytt siftan ofl nú
>r svo komift aft vift erum
iaus undan kftngl og
veíftarfæraleysi ekk* teij-
»ndi meftal þjftftarlnnar.
Lanflt er slftan siftðflir
oc-nn komu aufla A aft
tlkomumftfluteíkar og
•lélfstæftl landsmanna
l'r*s»jr,ir *rv 1U »! $»ai-
»t»rft n*a» »« fUkunum*. «1»
(iaCtr. Jftnwcntr * 6k*IU *etn
iva y»t nvfiiftur ftjami »*writ
AtM rrít«ik«aytó »m ktaft.fré
ntml UkWn* !'■<& r.nía retliUft*
verift Mfvilir fcíiuc ruktfraftÍRftkr
her * Uedi. Þefr kiflCa éruah
jwMui frahigrrin oítoi >jft&*r-
ua’r vií hk'úyrst
Aftt* fi**ífreWn*» mönum »Í6
«kki ft»t* rignasc (yrr »n efiir
ktrlft Scu:ru ri(n»fti*c þjftftio h*f
r*n»*ftkiur*ki(i i:ví»di C htfuft
þes**r* v--i*;f)r6«rRi*r,t:a dnat.
Tihfrt *hn*r» þc»k*r» xkip* b*r
»ft nieh dAKÍft >ftr*t»k-uni fteltl
A *lM*rirar.vfo niklu * »fiftind*
ftr.ifuflnusi n*ut J*kcV>„■*ínhtvm
a*k•ráto ttaiMi oy rir«ítna»r
mr6*! slktreMf*>»na»fta. Bcyí*
*fbu;ft*r»r**|} of> (iraulsoigur VÍ6
»ffd*rc*n>:*ðksir og ‘•.‘IdarioU. Á
lw«*um ínm. Xdnþyfcktu tf-
Kertarraens r« *jöm«ran «ft oigra
li *e<*Uk»n *k«i: 1 t»*6 wo kcvnar n«r Bi «6 rttft *)*If»*»ftu *kk»ri um *«*tl
lil þ«* »S ffctrmcyu þctU app ciú *r *a »wV»yað sft fuiUi rtaum «*m tltkr* M
■*uf *rn» Knftrik* iHM v*r6»»t ft»f« brtftl til tf*ír mlllu frefc.r þ»im »korti t
•ftc»rr*9n*«fcn* 1>«IU *wrt» fnktfr»tl*R*cv>* OMncrvind, nutttm oe kbyrater-
«!•**«» ú! þe«c» surf* -----.-.77-.. .
1 j» vit* «6 Sftrabi þrarhi »ln* v*fciia h*l» þntr orílft »ft fcak*
* þe**» Sjúft íecs *ftr flvmieUr 4k»»r6*nir uz b*
urtehaínfcu fii JakoUi virftUt oln. o* þjftfti*. »R* , u; í
índ«*Urt» h*as. 1 þígu *«rat«gur kluti hcúasr. lefii sk«i
I*rt tyrír þi l«i*u.- 1>«1U r*gir
*»* M«r vfrftMC »fJftroo>íl»
fcienn ».m.k, ra»rfcir hreriir
t*n»» <n*« tytirx*y*ð» 4« trij*
»t !>«* umkxntna ss bons*
rafturitt«vr (Uk«rehin*» o/ b»U
! j---------------------------------------------
iy»a;<aaa
Um fiskveiðar
og friðun að
gefnu tilefni
horf i fiskveiðum, betri og mark-
vissari stjórnun veiðanna. Og
umfram allt, forsvaranlega með-
ferö þess afla sem veiddur er, svo
hægt sé að vinna úr honum fyrsta
flokks vöru.
Rányrkja eyðileggur
fiskimiðin
Ég benti á það fyrir mörgum
árum, en fékk þá litla áheyrn, að
nauðsyn bæri til að setja strang-
ari reglur um meðferð þorska-
neta á hrygningarstöðvum þorsks-
ins hér fyrir suðvesturlandi.
Þessar reglur komu of seint, og
þaðsem verra er, þeim hefur al-
drei veriö forsvaranlega fram-
fylgt. Eftirlitið með veiðunum
hefur vantað i raun. Þorskaneta-
trossur hafa tapast án þess að
þær væru slæddar upp, en legið á
botninum með rotnandi fiski i
mánaða vis. Þetta hefur orsakaö
dauð svæði á miöunum, þar sem
áöur voru árvissar fiskgöngur.
Hvort þetta er ein af orsökum
þess að hrygning þorsksins hefur
á síðari árum verið dreifðari en
áður var hér við landiö, treysti ég
mér ekki til að fulllyrða neitt um,
en það gæti verið. Ég minntist
þess, að hinn þekkti norski fiski-
fræðingur Finn Devold hélt þvi
fram, að með langvarandi rán-
yrkju á miðum, þá gæti svo farið
að viökomandi fiskistofn legðist
frá. Sé þetta rétt, þá væri ekki
undarlegt þó Selvogsbanki væri
farinn að segja til um afleiðingar
af langvarandi rányrkju með
þorskanetum. Svo sjálfsagða sem
ég tel friöun ásmáfiski hérá mið-
unum við landið eftir þvi sem við
veröur komið, þá tel ég ekki
minni nauðsyn á þvi, að tekið sé
fyrir þá stjórnlausu rányrkju sem
viðgengist hefur á aðalhrygn-
ingarstöövum þorsksins hér fyrir
Suðurlandi um þrjátiu ára skeið.
Þetta er hægt að gera og er að-
kallandi að gert verði með þvi að
takmarka veiöar'með þorskanet-
um þannig, að tryggt sé aö neta-
trossur geti ekki stöðvað göngu
þorsksins upp á grunnið. En
þegar menn eru komnir með
þorskanetatrossur sem girðingu
yst á hraunbrún Selvogsbanka,
eða út á dýpi fyrir austan Eyjar
strax við upphaf vertiðar þá getur
slikt verkað sem hindrun fyrir
þorskgöngu sem kemur af hafi á
leið sinni upp á grunnið. Ég er
hissa á þvi, hvað menn hafa verið
blindir fyrir þessum staðreynd-
um, og látið þetta afskiptalaust.
Ég held að þetta verði ekki lag-
fært nema með skynsamlegum
reglum um netaveiðar, sem slðan
væriframfylgtmeð góðu eftirliti i
landi i' verstöðvunum, og tveimur
eftirlitsbátum á miðunum fyrir
Suðurlandi á vetrarvertið. Þegar
þetta væri komið I kring, þá fær-
um viðað nálgast það, sem Norð-
menn telja lágmarkseftirlit með
sinum netaveiðum á vetrarvertiö.
Jóhann J.E. Kúld
fiskimé/
Galli botnvörpu sem
veiðarfæris.
Japanir hafa veriö ein allra
stærsta fiskveiðiþjóöheimsins, og
fáir hafa staðið þeim á sporði meö
veiöar i botnvörpu. Þaö er þvi
athygiisvert hvaö þeir telja
stærsta galla botnvörpu sem
veiöarfæris. En þaö er að varpan
slétti of mikið það svæði sem
lengi er togaö yfir.
Afþessum sökum segja þeir að
botninn sé orðinn alltof sléttur á
stórum svæðum við strendur Jap-
ans. Eftir að þrengjast fór um
fiskveiðar Japana á miðum ann-
ara þjóöa eftir útfærsluna i 200
milur, hafa þeir gert áætlun um
endurbyggingu japanskra miöa,
meö þvi að byggja neðan sjávar
garða til að veita fiskinum skjól.
Garða þessa ætla þeir að byggja
úr steinsteyptum einingum svip-
uðum þeim sem settar hafa verið
utan á ytri hafnargarðinn i
Þorlákshöfn, en þær steyptu ein-
ingar munu vera japönsk upp-
finning. Þessi skoöun Japana á
nauðsynlegu neðansjávarskjóli
fyrir fiskinn er i fullu samræmi
við reynsluna úr Norðursjónum,
en þar hafa menn veitt þvi athygli
á siðustu árum, að mestur botn-
fiskur hefur fengist þar sem
skipsflök liggja á botninum, en af
þeim er sérstaklega mikið i
Norðursjónum. Islenskir skip-
stjórar kannast lika við sérstaka
aflasæld við hraunkanta. A slik-
um stöðum safnast fiskurinn
vegna skjólsins sem það veitir
segja japanskir fiskifræðingar.
Lokaorð vegna ummæla
Magna Kristjánssonar
Ég sný mér þá aftur aö upphafi
þessa þáttar, sem eru ummæli
Magna Kristjánssonar aflaskip-
stjóra. Það er algjör misskilning-
ur hans, að ég áli'ti að ekki sé
lengra hægtaö ganga I friðunar-
átt gagnvart þorskstofnunum en
gert hefur verið að undanförnu.
Hinsvegar tel ég þær friðunar-
ráöstafanir sem gerðar hafa ver-
ið góðra gjalda verðar svo langt
sem þær ná, og vil á engan hátt
vanmeta þær. Ef hliðstæðar ráö-
stafanir væru gerðar á aðal
hrygningarstöövum þorsksins
hér fyrir suðurströndinni sem
tryggðu betur göngu hans upp á
grunnið, eins og ég hef rætt um i
þessum þætti, þá tel ég að viö
værum að stiga þýðingarmikið
spor fyrir framtiðina. Þessu til
viðbótar tel ég svo að eftir sé að
skipuleggja betur en gert hefur
verið til þessa fiskimiöin innan
landhelginnar. 1 þessu sambandi
tel ég nauösynlegt að varðveittir
verði um aÚa framtið firðir og
flóar landsins fyrir stórvirkum
botnfisksveiðarfærum.
Það má vel vera að afburða-
aflaskipstjórar eins og Magni
Kristjánsson, geti náö upp þvi
aflamagni sem ég tel að friðunar-
ráðstafanir hljóti að skerða aö
einhverjum hluta, sérstaklega
fyrst f stað, svo nauðsynlegar og
sjálfsagðar sem þær þó eru.
Vinnustaðir á
íslandi:
9 af
hverjum
10 óað-
gengi-
legir
fötluðum
Niu af hverjum tíu
vinnustöðum á
íslandi eru óað-
gengilegir fötluðu
fólki.
Þetta kom fram i könnun
sem félagsvisindadeild Há-
skóla lslands gerði á sl. ári
að frumkvæði Endur-
hæfingarráös rikisins og er á
það minnt i tilefni þess, að á
sunnudaginn kemur, 18.
mars, er alþjóðadagur fatl-
aðra, og þá vekur Sjálfs-
björg, landssamband fatl-
aðra sérstaklega athygli á
réttinum til vinnu.
Allir þjóðfélagsþegnar
eiga rétt á að fá atvinnu við
sitt hæfi og aukin fjölbreytni
i atvinnuháttum og nútima
tækni ætti að gera fötluöu
fólki kleift að inna af hendi
margháttuð störf til jafns við
ófatlaö fólk. En þjóðfélagið
er skipulagt i samræmi við
þarfir þeirra sem eru ófatl-
aðir, bendir Sjálfsbjörg á.
Riki, bæjarfélög og aðrir
atvinnurekendur veröa að
taka höndum saman og
leggja fram fjármagn, til
þess að gera vinnustaði að-
gengilega öllum, sem vilja
og geta unnið. Rannsóknir
erlendis hafa sýnt að fatlað
fólk, sem fær vinnu við sitt
hæfi er góður starfskraftur.
Þjóöfélagið þarf á starfs-
getu fatlaðra aö halda. Við,
sem erum fötluð þurfum lika
á atvinnu að halda, þurfum
að finna að við tökum þátt i
starfsemi þjóðfélagsins,
segir Sjálfsbjörg I frétt um
alþjóðadaginn. Fatlað fólk
vill jafnrétti til vinnu. Það
vill ekki vera metiö eftir þvi,
hvort það vantar hönd eða er
lamað i fótum, heldur þvi,
hvort það getur leyst vinn-
una af hendi.
—vh
Náms-
styrkur
vid Kielar-
háskóla
Borgarstjórnin i Kiel mun
veita Islenskum stúdent
styrk til námsdvalar við
háskólann þar I borg næsta
vetur, að upphæð DM 700,- á
mánuði f 10 mánuði, frá 1.
október 1979 til 31. júli 1980,
auk þess sem kennslugjöld
eru gefin eftir. Um styrk
þennan geta sótt stúdentar,
sem hafa stundaö háskóla-
nám i a.m.k. þrjú misseri.
Umsækjendur verða að hafa
nægilega kunnáttu i þýsku.
Umsóknir skal senda skrif-
stofu Háskóla tslands eigi
siöar en 20. april 1979. Um-
sóknum skulu fylgja vottorð
a.m.k. tveggja manna um
námsástundun og náms-
árangur og a.m.k. eins
manns, sem er persónulega
kunnugur umsækjanda. Um-
sóknir og vottorð skulu vera
á þýsku.
(Frétt frá Háskóla íslands)