Þjóðviljinn - 22.05.1979, Qupperneq 7

Þriöjudagur 22. mai 1979. ÞJóÐVlLJINN — SÍÐA 7
Natóandstædingar geta aldrei gerst óbeinir þátt
takendur i starfsemi Nato ætlist þeir til að vera
teknir alvarlega. Séu hin „hlutlausu og ópólitisku
visindi sett ofar öllu öðru hefur viðkomandi
einangrast algjörlega frá baráttunni við Nató
og her i landi.
Gylfi Páll Hersir
Natóstyrkir og
Natórádstefnur
Hin seinni ár hefur starfsemi
NATO breyst all mikiö og tekið
til æ fleiri þátta m.a. jafnfjar-
skyldra mála og lista og
visinda. Reynt hefur verið að
breiða yfir skuggalegt eðli
þessara samtaka, sem stofnuð
voru til að vernda og iltbreiða
kúgun auðvaldsstéttar
Vestur-Evrópu og
Norður-Ameriku á alþýöu allra
landa. Eða er ekki margt likt
meö nauðsyn rannsóknar-
styrkja NATO fyrir framþróun
islenskra visinda og „varnar-
liðsþyrlunnargóðu” fyrir llftóru
islensku þjóðarinnar? Þá
stefnir NATO að þvi að hafa
ákveðin áhrif á þróun visind-
anna, m.a. meðþaðfyrir augum
að notfæra sér i framtiöinni
tæknimenntun þessa fólks
t.a.m. til framleiðslu aöskiljan-
legra, hugvitssamlegra morð-
tóla I „Vietnömum” næstu ára
og áratuga. Þetta nýja starfe-
sviðNATO felsteinkum I þvi að
styrkja námsmenn/konur sem
og fullmenntað fólk til hinna
ýmsustu „visindastarfa” og
fjárveitingu til „vlsindaráö-
stefna”. I þessum pistli verður
greint nánar frá þessum fyrir-
bærum sérstaklega hvað Island
varðar og færö rök fyrir þvi,
hvers vegna NATO-and-
stæðingar ættu að neita sér um
þann munað að sækja um þessa
styrki og taka þátt I ráðstefnu-
haldinu.
Hversu margir hafa
notið góðs af
NATO-gulIinu?
I fylgiriti Morgunblaðsins frá
4. april siöastliðnum, sem ber
hið hjákátlega nafn „Friður I
þrjátiu ár”,er gerð nokkur grein
fyrir styrkveitingum NATO.
Þær eru þrenns konar:
1 fyrsta lagi er um aö ræöa
„fræöimannastyrki Atlantshafs-
bandalagsins”, en þá hafa alls
15 Islendingar hlotið allt frá
árinu 1958. Styrkirnir hafa fyrst
og fremst veriö veittir
fiillmenntuðum NATO-dindlum,
sem hafa „rannsakað „ýmis
vandamál NATO s.s. „Fisk-
veiöimörk Islands — friðsamleg
lausn efnahagslegrar deilu
innan Atlantshafsbanda-
lagsins”. Núverandi utanrikis-
ráðherra Benedikt Gröndal
hlaut styrkinn 1968-1969, en
hann reit um: „Island frá hlut-
leysi til NATO aðildar”.
I öðru lagi eru „umhverfis-
málastyrkir” sem fyrst voru
veittir árið 1971. Þann styrk
hafa alls 7 Islendingar hlotið, en
auk þess gat „rannsóknar-
hópur félags læknanema” ekki
á sér setið og nældu þeir sér i
styrkinn árið 1975.
I þriðja lagi er hinn vinsæli
„vfeindastyrkur Atlantshafs-
bandalagsins” (NATO science
fellowship), semallshefur verið
veittur 194 sinnum allt frá árinu
1961.
Auk fyrrgreindra styrkja hafa
tvær NATO-ráöstefnur (NATO
Advanced Study Institute) verið
haldnar hér á landi. Hin fyrri
fjallaöium jarðeðlisfræði og var
haldin árið 1974, en sú seinni um
vistfræði og var hún haldin
tveimur árum seinna.
Ráðstefnuhald
Fjárstuöningur NATO við
jarðeðlisfræðiráðstefnuna 1974
oDi nokkrum deilum. Enda ekki
að furöa, þar sem hann fólst
aðallega i greiöslu ferða-
kostnaðar og dvalareyrfe fyrir
þátttakendur. Þessum aurum
eru riki eða stofnanir sem
hlutaðeigandi vinna hjá vanar
að punga út án teljandi erfið-
leika. Auk þessa gefur NATO
venjulega út bók með fyrir-
lestrum ráöstefnanna. Svo var
einnig þá, þó með ákveðinni
undantekningu. Fyrirlestrum
sovésku visindamannanna var
smalað' saman i sérrit ásamt
nokkrum fyrirlestrum um
Islendingana og siðar géfnir út
af Visindafélaginu. Fyrirlestrar
Sovétmannanna máttu sumsé
ekki fljóta með i áróðrinum um
hin „hlutlausu og ópólitfeku”
visindi.
Stúdentar höfðu dug I sér til
að sækja ekki þessa ráöátefnu.
Þaðsamaveröur þvimiður ekki
sagt um blessaða róttæku lif-
fræðinemana, sem sumir hverj-
ir læddust inn á Hótel Loftleiðir
meðan hópur herstöðvaand-
stæðinga stóð i mótmælaskyni
fyrir utan, þegar NATO hélt
ráðstefnu er fjallaði um vfet-
fræði. Það var lika einkar vel tU
fundiö svona rétt eftir að eitt
ráðstefnulandið hafði lagt vist-
kerfi Vietnam I rúst með „hlut-
lausum” stuðningi annarra
NATO-rikja.
Látið NATO-gullið/ -
sauðargæruna vera
Eins ogfyrrvar vikið að hefur
fjáraustur NATO til ráöstefnu-
halda og sfyrkveitinga aukist ár
frá ári. Upphæðin, sem NATO
veitir tíl námsdvalarstyrkja, ein
stakra rannsóknarverkefna,
fyrirlestra fræðimanna, ráð-
stefnuhalda og áþekkra verk-
efna óxúr 1.15miljónum banda-
riskra dala i 10 miljónir á tima-
bilinu 1957-1976 og efalaust enn
meir siöustu árin. Visinda-
mönnum/konum, sem vilja
auka við þekkingu sina og hitta
starfsbræður/systur i öðrum
löndum,er þvi gert erfiðara og
erfiðara fyrir vilji þeir/þær ekki
sitja undir fána NATO.
Islenska rikisvaldið bregst að
sjálfsögðu við þessu af barns-
legri gleði, enda styrkirnir óræk
sönnun þess að NATO sé ekki
einungis hernaöarbandalag,
heldur einnig mikilvæg lyfti-
stöng fyrir blessuð visindin, en
þau ku efla alla dáð. Ekki aðeins
er talið að visindamönn-
um/konum vorum sé sýndur
mikill sómi með slikum
styrkjum heldur spari rikið sér
jafnframt þó nokkur fjárútlát
fyrir vikiö. Styrkirnir eru þvi
hið mesta ljúfmeti i munni póli-
tikusum sem þeim er sönn
ánægja að kyngja.
Það er varla tilvfijun, að á
sama ti'ma og styrkveitingar
Visindasjóðs hafa minnkað,
hafa styrkveitingar NATO
vaxið. Er ekki sama hvaðan
peningarnir koma kunna ein-
hverjir langsoitnir námsmenn-
irnir/konurnar að spyrja. Ef viö
fengjum ekki NATO-gullið
fengju það bara einhverjir
hægriskúnkarnir. Að sjálfsögðu
er þaðekki sama. Þeir/þærsem
sækja NATO-ráðstefnur ob
þiggja NATO-styrki eru sam-
ábyrgir fyrir blekkingarvef
NATO. Samábyrgir fyrir sivax-
andi stjórnun NATO á visinda-
starlfsemi.jafnvel þótt hún snúist
alls ekki um framleiöslu morö-
tóla.
Eins og margoft hefur verið
bent á eru visindin hvorki hlut-
laus né ópólitisk. Þess vegna
geta þeir/þær,sem við þau fást,
hvorki verið hlutlaus né ópóli-
tisk. Samt sem áður halda ansi
margir þessu fram um leiö og
viðfangsefnin spanna allt frá
gerð kjarnorkusprengja til
tæknilegra ellegar sál-
fræðilegra brellna til aö auka
vinnuhraðann á kostnaö verka-
fólks.
Það er ekki hægt aö slita I
sundur atvinnu og nám annars
vegar og pólitik hins vegar.
Annaðhvort ertu NATO-and-
stæöingur eöa þú ert það ekki.
Það er ekki hæft að vera á móti
NATO á kvöldin og um helgar
en „hlutlaus og ópólitiskur”
vinnuþræll á daginn.
Aths.: Hugtakið menn/konur
kann að hljóma ankannalega.
Astæða þess að ég skrifa það er
pólitisk þ.e.a.s. til að vekja
athygli á þeirri staðreynd, hve
fáar konur leggja stund á raun-
visindi, sem eru dæmigerö
karlastörf.
Ýmsir punktar
frá Gautaborg
Ég undirritaður hef nú búiö hér
i nokkra mánuði en hiö svokall-
aöa „plan” er að snúa heim i
september, þar sem ég er nemi.
Einn málsháttur segir eitthvaö
á þá leið að glöggt sé gests auga,
en meö fullri virðingu fyrir Is-
landi finnst mér ég hafa stigiö
nokkur ár fram I timann er ég
kem hingað. Það tekur ekki lang-
an tima að verða eins og Svenson
og týna niður hluta af sérkennum
mörlandans, en hluti loöir þó allt-
af við okkur eyjarskeggja.
Hér er mikið af mörlandanum.
Sagt er aö hér sé á milli 1000-2000
manns á Gautaborgarsvæöinu og
fari fjölgandi. Það er sjálfsagt
ekkert skfitið að fólk komi frá
Fróni i atvinnuskyni. Mesta að-
dráttarafliö eru sennilega launin
sem eru talin há hér.
Ef viö athugum kaupið hjá
verkamanni, þá er þaö að meðal-
tali 4700-5000 kr. á mánuöi. Hér er
staögreiðslukerfi skatta og er þvi
dregið af laununum áður en þau
eru greidd út. ’ Sænska skatt-
heimtan gefur út sérstakar töflur
sem allir launþegar og atvinnu-
rekendurfá sendar. Þar eru gefin
upp ýmis laun og siðan hvaö
draga skal af.
Einhleypingur sem hefur t.d.
4700 kr. á mánuðijhann fengi 3.100
kr. útborðaðar. Gift fólk og/eða
með barn fær 100-300 kr meira.
Þaö má til gamans geta þess að ef
einstaklingur hefði 5.700 kr. á
mánuöi þá fengi hann útborgaðar
3.500 eöa 400 kr. af þessum 1000
kr. sem við bætast. Þess vegna er
það aö Svenson vinnur yfirleitt
ekki aukavinnu.
Því hefur verið haldið fram
bæði hér I Sviþjóö og annarsstað-
ar að töluvert atvinnuleysi finnist
hér, en á sama tima auglýsa stór-
fyrirtækin eins og Volvo eftir
fólki. Það er þvi mitt álit að hluti
þessara svokölluðu atvinnuleys-
ingja hafi það svo gott á styrkjum
aö þeir vilji ekki taka þau störf
sem bjóðast.
Verðlag hér, ef á heildina er lit-
ið,er að mlnu mati örlitið betra
en heima en það hefur þó farið
töluvert versnandi hin slöustu ár.
Það er margtdýrthér en fleira þó
ódýrara. Til dæmis eru raf-
magnsvörur hér mun ódýrari en
heima, en öll þjónusta s.s. bila-
viögeröir og klipping er helmingi
dýrari. Matur og húsnæöi er Ivið
dýrara hér, en bensin er hér á að-
eins 2 kr. /1 eða þriðjungi ódýrara
og hefur ekkert hækkað frá ára-
mótum.
Hér I Sviþjóð eru engar auglýs-
ingar i útvarpi og sjónvarpi en
verslanir bæta það þó upp með
þvi aö gefa út sin eigin auglýs-
ingablöð sem þeir svo dreif I hús-
in. Ég hef fengiö minn skerf af
þessum blöðum eða 2-3 fermetra i
hverri viku. Þetta eru allt lit-
prentuö blöð og yfirleitt eingöngu
auglýsingar . Nú er rekinn mikill
áróður fyrir orkusparnaði og er
búið að koma á fót áróöursnefnd
til þess arna.
Eitt auglýsingablaö, sem er
gefið út af I.C.A. verslunar-
hringnum, fékk ég nú fyrir stuttu
og I þvi blaði var meira en aug-
lýsingar, þar var aö finna nefni-
lega mikinn orkusparnaðaráróö-
ur. Þar er meðal annars verið að
hvetja fólk til þess að lækka hús-
hitann niður I 20 gráður á Celsius
á daginn og 18 gráður á Celcius á
nóttunni, stilla isskápinn og fryst-
inn á rétt hitastig, þvo ékki nema
íulla þvottavél, aka saman i og úr
vinnu og láta bilinn ganga sem
minnst I hægagangi. Þessi áróður
á að spara Svenson nokkur
hundruð miljónir S kr. á ári.
Ég læt þá þessum punktum
minum héðan frá Gautaborg lokið
að sinni.
Kristján Sveinbjörnsson
Prófessorembœttið
í rikisrétti
Lagadeild
mælir meö
Gunnarí G.
Schram
Dómnefnd hefur nú fjallað um
umsóknir um prófessorsembætti I
lagadeild með aðalkennslugrein á
sviöi rfkisréttar, þe. stjórnskip-
unar- og stjórnarfarsrétti. Tveir
sóttu utn embættið, Björn Þ.
Guðmundsson og Gunnar G.
Schram og voru báðir úrskuröað-
ir hæfir af dómnefnd.
Lagadeild hefur samþykkt með
öllum atkvæðum, 7, að mæla með
Gunnari G. Schram. .
Línuveiöar aftur
viö Snæfellsnes
1 þessari viku var kannað svæði
það viö Snæfellsnes, þar sem iinu-
veiöar voru bannaðar i febrúar á
s.i. ári vegna smáþorsks.
Sýndi þessi könnun, að smá-
þorskur á þessu svæöi er langt
undir viðmiðunarmörkum Haf-
rannsóknastofnunarinnar og
hefur sjávarútvegsráðuneytið þvi
fellt úr gildi reglugerö um bann
við línuveiöum við vestanvert
Snæfellsnes.