Þjóðviljinn - 09.06.1979, Page 8

8 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 9. Júni, 1979
Súmyndsem dagblöðin draga
upp af konum hefur oft verið
gagnrýnd, bæði hér á
Jafnréttissiðunni sem annars
staðar. Því hefur hins vegar
veriðminni gaumur gefinn hver
hlutur kvenna er i efni og fram-
leiðslu blaðanna. Hversuoft eru
konur spurðar álits f blöðunum?
Hversu margar konur starfa
sem blaðamenn við þau dagblöð
sem hér eru gefin út og hvaða
efnisþætti fjalla þær um? Okkur
fannst það liggja vel við höggi
ogstanda okkur ekki viðs fjarri,
að fjalla litils háttar um þátt
kvenna i fslenskri dagblaðaút-
gáfu, og ákváðum þvi að
gægjast bak við siður blaðanna.
Sérhver hlutur á sinum
stað
Fjölmiölar, fjölskylda og
skólar eru þær stofnanir þjóð-
félagsins sem hafa m.a. þvi
hlutverki aö gegna að viðhalda
borgaralegri hugmundafræði.
Dagblöð miðla ekki einungis
fróðleik, fréttum og skemmti-
efni, þau miöla einnig ákveðinni
heimsmynd ogskoðunum, og þá
á flestum tilfellum rikjandi
skoðunum. Þaö er eins og aö
nefna snöru i hengds manns
húsi aö tala um hlutlaus og
ópólitfsk dagblöð.
Blaðamennska er pólitik. Blöðin
miðla kyrrstæöri og staðfest-
andi mynd af samfélaginu þar
sem hver hlutur er á sfnum stað
og hægtaðganga að honum sem
visum. Sjaldnast eru dagblöðin
þess valdandi að slagsiða kom-
ist á myndina.
Og þar sem hver hlutur er á
sinum staö i heimi dagblaðanna
þá er ekki við öðru að búast en
að á siðum þeirra séu konur og
karlar f sinum fastmótuöu og
viðteknu hlutverkum. Konur i
hlutverkinu þolendur
tilfinningaverur og kyntákn.
Karlar gerendur og skynsemis-
verur.
Flest þeirra dagblaða sem
gefin eru út á Islandi I dag, voru
sett á fót i nánum tengslum við
pólitiska flokka á þeim árum
þegar þátttaka kvenna i pólitisku
starfi var enn minni en hún er I
dag. Blöðin voru þá skrifuö af
körlum fyrir karla ogberaenn i
dag sterk merki þessarar
fortiðar.
Umsjón:
Guðrún Ögmundsdóttir
Hildur Jónsdóttir
Hjördís Hjartardóttir
Kristín Ástgeirsdóttir
Sólrún Gísladóttir
„Kvennamál”
og „alvörumál”
Það er fleira pólitík en
,, pólitik”
Blaðamennska tekur gjarnan
útgangspunkt i þvi sem kallaö
er „pólitik” i hinu karlstýröa
kapitallska þjóðfélagi. Undir
hugtakið „pólitik” falla
málaflokkar svo sem efnahags-
mál, utanrikispólitik, vinnu-
markaðurinn o.fl. Þegar blöðin
fjalla um þessi mál, þá er þaö
nær undantekningarlaust út frá
sjónarhólikarla.Og þó konur og
karlar sömu stéttar hafi sam-
eiginlegra stéttahagsmuna að
gæta, þá er ekki sama við
hvorar bæjardyrnar er staðið
þegar málin eru vegin og metin.
Svo dæmi sé tekið, þá má t.d.
benda á aö þegar blöðin fjalla
um atvinnuleysi, þá gleyma þau
oftast nær þeirri hlið sem snýr
sérstaklega að konum. Þau
gleyma þeim geigvænlegu
afleiöingum sem atvinnuleysi
hefur fyrir þann kvennaskara
sem myndar her varavinnuafls
á vinnumarkaðnum. Það dettur
engum I hug að bera það á borð
fyrir okkur að karlmenn séu að
sinna göfugu eöli sinu með þvi
að ganga atvinnulausir; því er
aftur á móti markvisst haldið
fram um konur.
Af körlum fyrir karla.
Þegar við flettum dagblöð-
unum rekum við okkur fljótlega
á það að mun oftar er rætt við
karla og um karla heldur en
konur. Verkalýösforingjar og
atvinnurekendur tjá sig um
launa- og efnahagsmál,
pólitikusar af ýmsum stærðum
og gerðum tjá sig um lands-
málin og flækjur i pólitisku
starfi annarra flokka en sinna,
ogþreyttir og veröbólgnir leysa
sjálfskipuöu hugmyndafræðing-
arnir efnahagsvandann á sinn
sama gamla máta. Nær undan-
tekingalaust eru þessir lands-
feður okkar karlkyns.
Blaðamönnum viröist helst
detta i hug að spyrja konur á
þingi hvernig þeim liki að vera
konur á þingi.
Arið 1973 var gerð kðnnun á
hlutfalli karla og kvenna á
síöum dagblaðanna i Dan-
mörku. Hún leiddi f ljós aö tal-
að er um eða við karla sjö
sinnum oftar en konur. Oftast
var talaö um konur i fréttaefni
blaðanna,en sjaldnast i því efni
sem þau matreiddu sjálf. Nú
vilja ýmsir sjálfsagt halda þvi
fram, að þetta sé ekki nema
eðlilegt, karlmenn séu i öllum
lykilstööum I þjóðfélaginu, þeir
séu einmitt á vigstöövum
blaðanna.
En gott og vel, ef blöðin eiga
sér engin háleitari markmið en
þau að miðla staðfestandi
fréttum og endurspegla
kyrrstæða mynd af
samfélaginu, þá er ekkert við
þvi að segja. Það er hins vegar
hægt að krefjast þess af þeim
blöðum sem telja sig framsækin
og /eöa róttæk, aö þau styöji viö
bakið á kvennabaráttunni og
fariekkí alltaf troðnar slóðir þó
þau séu I samkeppni við önnur
blöö. I þessu felst m.a. ákveðið
endurmat á þvi hvað er
fréttnæmt oghvaðekki, hvað er
pólitik oghvaö ekki, og auk þess
að konur séu spurðar álits oftar
en nú er. Til hverser fyrir konur
að mynda sér skoðanir á
ýmsum málum ef þær eru aldrei
spurðar álits?
16% blaðamanna
konur.
Það sést kannski best á þeim
fjölda kvenna sem vinna sem
blaðamenn hjá dagblöðunum,
hversu li'tinn sess konur skipa i
heimi f jölmiðlanna. Þegar
kannaður erfjöldi blaðamanna i
föstu starfi á dagblööunum, þá
kemur i' ljós, að I grófum
dráttum litur dæmið þannig
út, að hjá Morgunblaöinu
eru 31 blaðamaöur og þar
af 3 konur. Á Þjóðviljanum
eru 13 blaðamenn og þar
af 3 konur, hjá Visi eru
blaðamenn 21 þar af 4 konur,
Timanum 12 blaðamenn og 4
konur, Dagblaðinu 17 blaða-
menn og þar af 2 konur og hjá
Helgarpóstinum (viö látum
hann fljóta með dagblööunum)
eru 5 blaðamenn, en enginn
þeirra kvenkyns. Alls munu um
99 blaðamenn.og þar meö taldir
ritstjórar og ritstjórnarfulltrú-
ar, starfa hjá þessum 6 blöðum,
enafþeim eruaðeins 16konur. 1
prósentuvis reiknast okkur svo
til að um 16.2% blaðamanna við
dagblöðin séu konur.
Fjöldi kvenna segir hins
vegar ekki alla söguna. Þeir
efnisþættir sem konur I blaöa-
mannastétt hafa til umfjöllunar
falla fæstir undir það sem kallað
er „pólitik”. Þær skrifa ekki um
efnahagsvandann, verkalýðs-
mál eða flokkspólitik. Flestar
þeirra viröast fá þau verkefni
hjá ritjórunum að skrifa um
mat og drykk, barnaefni,
tiskuna, f jölskyldumál,
neytendamál, félags- og upp-
eldismál, auk þess að sinna
kvörtunum lesenda og slúöur-
dálkum. Þær sjá sem sagt um
það sem taliö er falla undir
„kvennamál” án þess þó að
konur hafi nokkurn tfmann
skilgreint þau sem sllk.
Skiptingin i „kvennamál, sem
njóta litillar virðingar, og
„alvöru mál”, sést mjög vel i
siðdegisblöðunum þar sem þau
merkja greinarnarmeð hausum
blaðamannanna. Timinn Þjóð-
viljinn og Morgunblaðið merkja
greinar sinarekki eins rækilega
(Morgunblaðiö merkir þær
sjaldnast) en með þvi að ráða i
Framhald á 14. siöu

eldhúslö
i vlsm Laugardagur 19. mal 1979.
.hœkiokkar!

DAGBLADID.FOSTUDAGUR25.MAl I979J
DB á ne ytendamarkaði
VÍSIR Miövikudagur S. Júnl. 1979
lífo Œ
m
Qi'
Konur í heimi dagblaðanna
ORÐ í BELG
„Almenningur” í S-Afríku og lítil
Miglangartilað leggjaorð
i belg um litla frétt sem lesin
var I morgunútvarpinu sl.
miðvikudag. Fréttin snertir
fjarlæga þjóð sem er kúguö
og arðrænd og stendur i jafn-
réttisbaráttu.
Fjölmiðlar hafa löngum
sýnt hvita minnihlutanum i
S-Afriku mikinn áhuga. Það
er býsnast yfir kynþátta-
stefnu og spillingu, meöan
þjóðir vesturálfu stunda
leynt og ljóst viðskipti viö
stjómvöld, selja þeim vopn
og vistir og viöhalda þar meö
kúguninni. Sjaldan er minnst
á meirihlutann, nema ef
námaslys verður eöa þegar
slettist upp úr þeim suðu-
potti sem S-Afrika er.
íslenska rikisútvarpið birti
þá fregn aö nú gæfist „al-
menningi” I S-AfrCtú kostur
á að láta álit sitt i ljós á
mútuhneyksli Vorster-
stjórnarinnar i kosningum
sem fram fara innan
skamms.
1 þessari frétt er minni-
hlutabrot hvitra manna orðið
aö ALMENNINGI i
S-Afriku! Þvilik frétta-
mennska! Ég játa aö mér
sárnar fyrir hönd þeirra
þúsunda blökkumanna sem
sviptir eru öllum mannrétt-
indum og heyja harða bar-
áttu gégn stjórninni. Mér
sárnar fyrir hönd þeirra
þúsunda kvenna sem fluttar
eru nauöungarflutningum Ut
á hrjóstug landsvæði með
börn sin og mega dúsa þar
við erfið skilyröi meöan
menn þeirra þræla I námum
og verksmiöjum hvitra
manna.
S-afriska stjórnin reynir
hvaö hún getur til aö koma i
frétt í útvarpi
veg fyrir fjölgun blökku-
manna I borgum. Karlmenn-
irnir búa einangraöir i
vinnuskálum svo að þeir nýt-
ist betur sem vinnudýr. Kon-
ur þurfa sérstakt leyfi til að
bUa I borgum og þær veröa
að sanna aö þær hafi vinnu.
Fátækt er mikil, sjúkdómar
og örbirgö, en andófið er
löngu hafið. Konur hafa
skipulagt baráttu, en hreýf-
ing þeirra var stofnuð 1945.
í dag skipuleggja þær aö-
stoð viö börn foreldra sem
sitja í fangelsum eftir
Soweto-uppreisnina.. Þær
berjast fyrir frelsun fanga,
gefa út rit og efna til ýmiss
konar aðgeröa.
Fjöldabaráttan er tæki
hins svarta almennings til að
sýna andúö sina á kynþátta-
misréttinu. Þaö er skylda
okkar að berjast i anda al-
þjóðahyggjunnar fyrir jafn-
rétti allra þjóöa og þvi á að
benda á frétt eins og þessa
sem áöur var vitnað til. Meö
þvi aö kynna baráttu arð-
rændra þjóða, styöjum viö
best við bakiö á konum og
körlum sem berjast fyrir
jafnrétti.