Þjóðviljinn - 08.07.1979, Blaðsíða 8

8 SIÐA — ÞJÖÐVILJINN Sunnudagur 8. júll 1979
Sigurður Líndal og syndir
verkalýðshreyfingarinnar
Sigurður Li'ndal prófessor hefur
verið að punda á verkalýðshreyf-
inguna og forystu hennar. Verst
þykir honum að rétti til verkfalla
er enn á lofti haldið. Verkföll eru
ofbeldisverk aö hans dómi, þau
eru andstæð vitsmunum, þau
koma niður á launafólki sjálfu,
þau eru strfð allra við alla, þau
bæta ekki kjörin, þau eru i ætt viö
fjárkúgun. Hér við bætist aö for-
ystulið verkalýðshreyfingarinnar
skQur ekki þjóðfélagið. kann ekki
að gagnrýna það, heldur fram
biekkingum um kjör manna, ber
ekkert skyn á hagræðingu. Nú
siðast var Sigurður að tala um
stúdenta við háskólann og fannst
þeir slappir: Ein helsta ástæðan
fyrir þvi var sú, að þeir hefðu lært
af verkalýðshreyfingunni sem
heimtaði og heimtaði og gerði
ekki kröfur til sjálfrar sin.
Við munum þess ekki dæmi, að
jafn hatrömm tQraun hafi veriö
gerð áratugum saman til þess aö
gera verkalýöshreyfinguna aö
allsherjarsökudólgi f samfélag-
inu. Það er ekki aö undra þótt
menn séu reiöir. Það væri eitt-
hvað skrýtið ef þeir væru það
ekki.
Þurfa ekki að lita á verkalýðs-
hreyfinguna sem heilagakú fýrir
þvi.
Af hundasúrum
hunang
En skammademba prófessors-
ins getur átt sér jákvæðar hliðar.
Sigurður Li'ndal er ekki skrýmsli
tilaöbrennaá báli. Hann þjappar
saman svotil öllu þvi sem menn
vQja punda á verkalýðshreyfingu
hérog i nálægum löndum. Og þótt
hans ræða sé rammur hægri-
mjöður, má einnig greina I henni
atriðisem velmættirekast á i tali
þeirra sem telja sig óralangt til
vinstri þótt í öðru samhengi væri.
Allt getur þetta orðiö lærdóms-
rikt, brýning. Hvaö segir ekki
Shakespeare kariinn: Svo máoss
fljóta af hundasúrum hunang, og
siöaspeki af fólsku fjandans
sjálfs.
Af mörgu er aö taka. Við skul-
um láta okkur nægja eina hliö
málsins.
Hver er
fyrirmyndin?
Þótt undarlegt megi viröast er
sem Sigurður Lindal oghans likar
geri ráö fyrir þvi, að verkalýös-
hreyfingin sé rikjandi afl, ráði
viöhorfum I samfélagi, ráöi þvi
hvað menn telja eftirsóknarvert.
Svo er látið sem einmitt á vett-
vangi verkalýðshreyfingar fæöist
allt sem kallað er heimtufrekja,
lifsþægindagræðgi, striö allra
gegn öllum, aukið misrétti, jafn-
vel hyskni námsmanna.
Hér er snúið viö samhengi hlut-
anna.
Þvi neitar enginn, að verka-
lýðshreyfingin hefur haft veruleg
áhrif á samfélag af okkar gerö.
En fyrst og siðast blasir sú stað-
reynd við, að þegnar erualdir upp
við borgaraleg viðhorf, borgara-
lega lifsskoðun — og einnig þeir
sem koma viö sögu I verkalýös-
hreyfingu. Og við erum alin upp á
því skeiöi, þegar gamlar borg-
aralegar dyggðir (iðjusemi) eru á
undanhaldi fyrir þvi sem Sigurð-
ur Lindal og fleiri kalla að
„heimta allt af öðrum”. Oft og
mörgum sinnum höfum við rif jað
upp góða vinstriþulu: öflugur
neysluiðnaöur.vitundarsmiði sem
stendur gQdum fótum bæði I aug-
lýsingaiönaði og skemmtiiönaði
gerir mikinn usla 1 sálartetrinu.
Það er þessi samslungni iönaður
sem býr tQ fyrirmynd um eftir-
sóknarvert lif og fer þar mest
fyrir stöndugu fólki, sem getur
haft mikiö umleikis I einkaneyslu
ogþarf ekkineittaö starfa, að þvi
er best verður séö. Það er þessi
magnaði iönaður sem beinlinis
framleiðir óánægju, reynir að
gera alla vansæla með íbúðina,
bilgreyið, útlitið, fatnaðinn og
sannfærir þá um að þeir þurfi að
kaupa eitthvað nýtt og stórfeng-
legt, vQji þeir menn heita.
Holl og góð
Við lifum i samfélagi þar sem
samkeppnin er holl og góð, þaö er
hún sem knýr áfram fram-
farirnar, og hún sæmir sigurveg-
arana verðlaunum fyrir frammi-
stöðuna I formiefnislegra gæöa —
það heitir að komast áfram i lif-
inu (og andskotinn hirði þann
aftasta). Það er dyggð að græða
fé, auögast. Alþýðlegar hand-
bækur umokkar góöa og frjálsa
markaöskerfi, segjaaðsá sem
hugsar vel um eigin hag hafi
gegnt skyldum sinum við sam-
félagið með prýöi. Sá sem selur
vöru sina dýrt er þjóðfélaginu
dýrmætur. Ef hann selur útlend-
ingum er hann þjóðhetja, jafnvel
þótt hann selji á okurverði. Ef
hannerslyngursölumaöur sinnar
vöru og þjónustu heimafyrir, þá
er hann að byggja upp auðsæld,
hann er að „veita atvinnu”. Og á
þessum vettvangi hefur það
aldrei verið góð latína að fara
með s jálfsgagnrýni, iörast
óheiðarlegra skattaframtala,
játa yfirfærslu dýrrar einka-
neysluyfir á fyrirtækin, lýsa þvi
yfir aö grimmileg viöskiptastriö
séu þjóðhagslega óhagkvæm eöa
annað þessháttar. Vinstriskrif
Eftir
Árna
Bergmann
um þá hluti eru talin nið og of-
sóknir.
r
Osaltir upp
úr pækli
Siðan kemur Sigurður Lindal —
og hann er ekki einn á báti — og
hneykslast á þvi að launafólk og
verkalýðshreyfing hafi ekki slitið
sig undan þeim viðhorfum, því
siðferði, þvi gildismati, sem þess-
ar aðstæðuralaaf sér. Launafólk,
samtök þess og forystumenn,
eiga aðstanda á miklu hærra sið-
feröisstigi en þeir sem ráða fyrir
auöog landi (og kannski ættu þeir
að þakka það kompliment sem i
sllkri tilætlunarsemi felst). Þeir
sem selja vinnuafl eiga að sýna
miklu hærri samfélagsþroska en
til dæmis þeir sem selja bila og
tannkrem. Það eru þeir sem eiga
að skQja og viðurkenna i verki
þarfir og möguleika samfélags-
ins. Þeir eiga aö setja umhyggju
fyrir náunganum ofar eigin hag
meö samstöðupólitik. Einmitt
þeir eiga að sleppa ósaltir upp úr
pækli sérhyggjunnar sem hefur
veriö heQt yfir allt samfélagið.
Gagnrýni
frá vinstri
Hér með er komið að sérkenni-
legum skyldleQta sem sýnist vera
á milli hægrigagnrýni Siguröar
Li'ndals og gagnrýni ýmissa
vinstrisinna á verkalýðshreyf-
ingu og flokka. Þvi marga lang-
hunda hafa sósialistar fyrr og
siðar skrifað til að vara við þvi
sem þeir vildu telja borgaralegar
tiUineigingar I starfi og fram-
göngu verkalýðssamtakanna.
Vara við þvi, að hún mengist af
rikjandi viðhorfum, að hún láti
kröfúr einkaneyslunnar hafa for-
gang, vara viö að einstakir vel
settir hópar launafóUcs taki sig út
úr krafti sérstöðu sinnar og
sundri bráðnauðsynlegri sam-
stööu.
En þessi gagnrýni frá vinstri
stafar auövitað af þvi, aö menn
vita að ef borgaraleg viðhorf til
samkeppni, einstaklingshyggju,
einkaneyslu sigra á öllum vett-
vangi, þá kelur sósialismann á
báðum fótum, máski króknar
hann i hel, og hver má þá lifga
hann við?
Afneita eigin
afkvæmi
Þegar hægrisinnar þykjast
hafa efni á að býsnast yfir þvi' að
samtakarétti sé misbeitt, sérhlif-
in heimtufrekju vaði uppi i samfé*
laginu, að sérhagsmunapot kljúfi
samfélagið I herðar niður og þar
fram eftir götum — þá eru þeir
vissulega aö tala um raunveruleg
fyrirbæri. En það er höfuðfölsun
að gera verkalýðshreyfinguna að
ábyrgðaraöila. Þegar háborgara-
legir málflytjendur eru aö býsn-
astyfir „flugstjórum”, „uppmæl-
ingaraöli” eöa einhver jum öðrum
hópum I þvi skyni að koma óorði á
verkalýðshreyfinguna eins og hún
leggur sig, þá eru þeir blátt
áfram að reyna aö sverja af sér
eigin afkvæmi, og hefur það
aldrei þótt manndómsiðja. Aldrei
kom ég þar nærri, sagöi Pétur
Gautur sem hafði eignast í trölla-
gleði afsproigi sem skakklappa
var, rétt eins og hann sjálfur
„haltur á sinninu”. Og flúði.
Syndir verkalýöshreyfingar-
innar — sannar, oghálfsannar og
upplognar — stafa ekki af þvi aö
hún sé of hvass fleinn i holdi
þjóðarlikamans, heldur einmitt
af þvi aö hún er eitt af liffærum
þessa sama kropps.
-áb.
* sunnudagspistíll
m