Þjóðviljinn - 08.07.1979, Blaðsíða 24

DlOÐVIUINN
Sunnudagur 8. júll 1979
Aöalsimi Þjóöviljans er 81333 kl. 9 — 20 mánudaga til
föstudaga, kl. 9 — 12. f.h. og 17 — 19 e.h. á laugardögum.
Utan þess tima er hægt aö ná i blaöamenn og aöra starfs-
menn blaösins i þessum slmum: Ritstjórn 81382, 81527,
81257 og 81285, afgreiösla 81482 og Blaöaprent 81348.
C 81333
Kvöldsími
er 81348
Benedikt
Gröndal
í þessari viku tók Benedikt
Gröndal utanrikisráöherra þá
ákvöröun aö leyfa bandariskum
hermönnum af Keflavikurflug-
velli ótakmarkaöa útivist. Aöur
höföu þeir hins vegar þurft aö
vera komnir til hibýla sinna
hálftólf aö kveldi.
Akvöröunin mæltist illa fyrir
A fimmtudag iagöist Benediki
svo sjúkur en var á föstudag
synilega oröinn heill á ný, þvi þá
tók hann útivistarleyfiö aftur.
Þjóöviljinn átti stutt spjall viö
Benedikt um þessi mál.
— Benedikt, teluröu ekki aö
ákvöröunin um aö leyfa her-
mönnunum ótakmarkaöa úti-
vist hafi brotiö i bága viö stjörn-
arsáttmálann?
„Nei. Ég taldi ákvöröun mina
hreint framkvæmdaatriöi en
ekkistefnuatriöi. Svona mál eru
bara afgreidd beint milli varn-
arliösins og ráöuneytisins.”
— En mér skilst þó aö ekki
hafi legiö fyrir bón frá þvi sem
þú nefnir „varnarliö”?
„Nei, þetta var algerlega mitt
frumkvæöi.’.’
— Hvernig stóö á þvl?
„Kveikjan var sú, aö mikill
fjöldi ameriskra blaöamanna
var hér í kringum heimsókn
Mondales varaforseta i vor og i
greinum sem birtust eftir þá
vestra var mjögleiöinlegur tónn
varöandi þetta mál. Hermenn-
irnir eru auövitaö lika menn
einsog viö, og ég hef þá skoöun
persónulega, aö við eigum aö
reyna eftir megni aö skilja lif
einstaklingsins frá pólitöcinni.”
— Má þá lita svo á aö þaö hafi
einungis veriö skrif I bandarisk
blöö, sem ollu leyfisveiting-
unni?
„Þau voru kveikjan I minum
huga, já..”
— Finnst þér ekki ósæmilegt
aö utanrikisráöherra islendinga
láti skrif blaöamanna úti heimi
hafa svona rnikil áhrif á sig?
„Þaö veröur hver aö dæma
fyrir sig. Ég hef nú þaö mikla
reynslu, bæði innanlands og
utan, að ég veitað stundum geta
fáir bókstafir sem menn skrifa
haft mikil áhrif.”
— Nú finnst þér sjálfum rétt
af mánnúöarástæöum aö leyfa
hermönnunum ótakmarkaöa
útivist. Myndiröu þá ekki svara
játandi ef þeir bæöu um aö fá aö
búa utan vallarins ,,af mannúö-
arástæöum”?
„Ég myndi athuga félagsleg-
ar aðstæöur. Sennilega er
hyggilegra aö láta þá búa fyrir
innan. Það er ekki heldur svo
mikil skeröing..”
— Hefuröu oröiö var viö and-
stöðu viö veitingu útvistarleyf
isins I þingflokki Alþýöuflokks-
ins?
„Já, ég hef oröiö var viö þaö
aö þingmenn Alþýðuflokksins,
nokkrir— ekki allir, eru andvfg-
ir henni.”
— En hvaö olli þvi aö þú aft-
urkallaöir leyfiö svona skömmu
eftiraöþú veittirhermönnunum
þaö?
,,Hin formlega ástæöa er sú,
aö eftir öruggum upplýsingum
sem éghef.þá erutanrikisnefnd
Alþingis á móti leyfinu. Hún
hefur aö vlsu ekki haldiö fund,
en af yfirlýsingum i meölima
hennar i fjölmiðlum er ljóst, aö
nefhdin er á móti. Hún getur
tekiö svona m ál upp og ály ktaö
um þau. Þaö er hiö formlega til-
efni.” — ÖS
„Ár trésins” 1980:
ur, Schierbeck landlæknir, sem
vann sér margt til ágætis. Méðal
annars lagði hann það á sig að
læra islehsku af islenskum stúd-
ent i Kaupmannahöfn til þess að
geta fengið landlæknisembætti
hér, en islenskukunnátta var
skilyrði. Hann kom aö verulegu
leyti fyrir ungbarnadauöa á Is-
landi með ýtarlegri fræðslu fynr
ljósmæður landsins. Hann taldi
grænmetisneyslu Islendinga allt
of litla og kom upp tilraunagarð-
rækt þar sem hinn gamli kirkju-
garður Reykvikinga stóö á horn-
inu við Túngötu og Aðalstræti,
þar sem hann gróðursetti m.a.
trén sem fyrr var getið. Auk þess
kom hann upp matjurtagarði þar
sem nú stendur Lögreglustööin i
Reykjavik, og er talinn framá-
maður i garöyrkju hér á landi.
Hafliöi fræddi okkur ennfremur
á þvi að gljáviöirinn sem þarna er
sé talinn mjög harðger og sanna
það fleiri tré viöar um bæinn af
þessum sama stofni. Eftir strið
kom hingað annar gljáviðisstofn,
en hann hefur ekki reynst eins
harðger og sá danski sem land-
læknir gróöursetti á sinum tima.
Silfurreynirinn hinsvegar á færri
afkomendur, þar sem honum er
sáö með fræjum trésins, en fugl-
arnir eru oftast á undan mannin-
um að ná i þau.
Neðst á Laufásveginum er
einnig eitt elsta tré borgarinnar,
við tröppurnar á Laufásvegi 5, en
það er álmur frá 1906 og segir
sagan aö rætur hans nái niður I
Miðbæjarskólaport. Þegar grafið
var i götuna komu hinar miklu
rætur i ljós og fylgir sögunni að
verkamenn hafi mokaö meö
skeiðum af rótunum til þess aö
eyöileggja þær ekki. Annar
myndarlegur álmur stendur
neðst á Túngötunni en hann er þó
miklu yngri eða frá þvi á árunum
á milli 1920-30, en hann hefur vak-
ið athygli margra fyrir reisn og
glæsileika.
þs
Þetta er silfurreynirinn, annaö tveggja elstu trjáa I Reykjavik, en bæöi
trén standa i hinum gamla Vlkurkirkjugaröi. Hafliöi Jónsson, garö-
yrkjustjóri borgarinnar lét búa garðinn í núverandi form og hefur mik-
inn áhuga á að láta setja minningarspjald I garðinn um Georg Schier-
beck landlækni, sem gróöursetti trén rétt fyrir aldamótin. Og þaö ætti
að standa ýmsum lslendingum nærri aö gefa sllkt minningarspjald, þvf
Schierbeck kom m.a. aö verulegu leyti i veg fyrir ungbarnadauöa á ís-
landi.
Elstu tré
í Reykjavík
Það eru ekki bara gömul
hús í Reykjavík sem eiga
sér langa sögu og duglega
baráttumenn. Þótt gömul
tré séu bæði færri og fyrir-
ferðarminni, eiga þau sér
líka merka sögu af við-
skiptum við menn og nátt-
úru. Þvi miður hefur trjá-
vernd ekki verið mjög til
umræðu fyrr en á síðustu
árum er umhverfisvernd-
unarmenn tóku baráttu
fyrir tilveru þeirra með í
verndunaráróður sinn.
Ekki er lengra siðan en 10-
15 ár að eitt elsta tré bæj-
arins, sem var gljávíðir er
stóð á bakvið stjórnarráðs-
húsið, var felldur, Hann
var af sama stofni og elsti
gljávíðir borgarinnar, sem
einnig er elsta tré bæjarins
ásamt nágranna sínum
silfurreyni, en báðir
standa á horni Aðalstrætis
og Túngötu.
Saga gamalla trjáa verður án
efa rifjuð rækilega upp á næsta
ári, sem skógræktarmenn hafa
ákveðið að tileinka málefni sinu
og verður árið nefnt ,,Ar trésins”.
Er ætlunin að helga árið fræðslu i
skógrækt, garðyrkju, og trjá-
vernd og nota til þess ýmsar leiö-
ir. Verður fjallað nánar um til-
högun þessarar herferðar á aðal-
fundi Skógræktarfélags Islands
siðar I sumar og málið þá kynnt i
fjölmiðlum.
Viö brugöum okkur i bæinn meö
ljósmyndara og skoðuðum nokk-
ur af elstu trjám bæjarins en Haf-
liði Jónsson garöyrkjustjóri gaf
okkur ýmsar upplýsingar um
sögu þeirra.
Elstu trén eru talin vera frá
1884-6, en þau standa sem fyrr seg
ir á Aðalstrætishorninu. Þau
gróðursetti merkur maöur dansk-
ÍÍIS'I
' íjs

tftip - v\:'
ImB áiíiSj m
Nær Aöalstrætinu stendur hinn harögeröi gljáviöir, sem á marga af-
komendur víöa og hefur staöiö af sér marga storma og snarpa um æf-
ina. Þessi stofn hefur reynst miklu harögeröari en gljáviöisstofn sá
sem fluttur var hingað til lands eftir seinni heimsstyrjöldina. Stór grein
var söguö af þessu tré, þar sem hún slútti mjög yfir gangstéttina, en
tréö er margklofið frá rótum.