Þjóðviljinn - 13.07.1979, Blaðsíða 4

4 StÐA — ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 13. júll 1979
DJOBVIUINN
Málgagn sósialisma, verkalýðs-
hreyfingar og þjóöfrelsis
t'tgefandi: Otgáfufélag Þjófiviljans
Framkvæmdastjóri: Eióur Bergmann
Kitstjórar: Arni Bergmann, Einar Karl Haraldsson.
Fréttastjóri: Vilborg Haróardóttir
L msjónarmaöur Sunnudagsblaös: Ingólfur Margeirsson.
Rekstrarstjóri: Olfar Þortbóösson
Auglýsingastjóri: Rúnar Skarphéöinsson
Afgreiöslustjóri: Filip W. Franksson
Hlaöamenn: Alfheiöur Ingadóttir, Einar Orn Stefánsson, Guöjón
Friöriksson, Ingibjörg Haraldsdóttir, Magnús H. Gislason, Sigurdór
Sigurdórsson.
Erlendar fréttir: Halldór Guömundsson. Iþróttafréttamaöur:
Ingólfur Hannesson.
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Leifur Rögnvaldsson.
Otlit og hönnun: Guöjón Sveinbjörnsson, Sævar Guöbjörnsson.
Handrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Elias Mar.
Safnvöröur: Eyjólfur Arnason
Auglýsingar: Sigrlöur Hanna Sigurbjörnsdóttir, Þorgeir Olafsson.
Skrifstofa: Guörún Guövaröardóttir, Jón Asgeir Sigurösson.
Afgreiösla:Guömundur Steinsson, Kristfn Pétursdóttir.
Sfmavarsla: Olöf Halldórsdóttir, Sigriöur Kristjánsdóttir.
Bflstjóri: Sigrún Báröardóttir
Húsmóöir: Jóna Siguröardóttir
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jónsdóttir.
ttkeyrsla: Sölvi Magnússon, Rafn Gúömundsson.
Ritstjóm, afgreiösla og auglýsingar: Siöumúla 6, Reykjavlk, sfmi 8 13 33.
Prentun: Blaöaprent hf.
Upplýsingastríð um
smjör og smjörlíki
• Heilbrigðir lifnaðarhættir og þar með skynsamlegt
mataræði eru fastagestir í umræðu f jölmiðla, og er að
sjálf sögðu ekkert eðlilegra. Eftir að tókst að kveða niður
ýmsa skæða sjúkdóma, ræðst heilsufar í æ ríkara mæli
af því hvernig menn sjálfir kjósa að fara með líkama
sinn.
• Fátt er þá of tar á dagskrá en það, hvernig menn geta
forðast hjarta- og æðasjúkdóma eða að minnsta kosti
skotið þeim á frest sem lengst. Miljónir manna í vel-
ferðarríkjum gleypa í sig fáanlegar upplýsingar um
skaðsemi ákveðinna fæðutegunda fyrir hjarta og æðar
og reyna að laga sig eftir þeim eins og sjálfsaginn leyf-
ir.
• í þessu samhengi hefur vakið nokkra athygli sam-
antektsem birtisthér í Þjóðviljanum í vikunni um smjör
og smjörlíki. Þar var rif jað upp að mikil skrif um skað-
semi mettaðra fitusýra sem finnast í dýrafitu hafi
breytt að verulegu leyti neysluvenjum manna. Ekki síst
með þeim hætti, að smjörneysla hefur verið á undan-
haldi, en smjörlíki, sem einu sinni þótti ómerkilegur
staðgengill góðrar vöru rétteinsog gervikaffi, hefur sótt
fram. Á þeim forsendum að smjörlíkisf ita sé sótt til
jurtaríkisins og væru þær f itusýrur ómettaðar og hvergi
nærri eins skaðlegar og þær sem f innast í smjöri.
• Samantektin greindi frá auknum efasemdum vís-
indamanna um þessa kenningu. Skoðanir eru enn mjög
skiptar um þetta mál hjá læknum og fæðusérfræðing-
um, en ekki verður betur séð en að þeir hallist æ meir
að því að sýkna smjörið og lýsa því yf ir í leiðinni að öf I-
ug útmálun á ágæti smjörlíkis sé skrum mestan part.
• Þetta mál vísar út fyrir sjálft sig með ýmsum hætti.
Við höf um séðá undanförnum árum, hvernig furðulega
margir menn hafa komið sér upp mjögbláeygðritrú á
vísindi, ekki sist læknavísindi, og látið þá trú eins og
koma í staðinn fyrir kirkju eða flokk eða hugsjóna-
hreyfingu einhverskonar. Hér sýnint komið enn eitt
fróðlegt dæmi um það hve grátt þessi trú getur leikið
áhangendur sína og att þeim útí ráðvillt gönuhlaup.
• Annað er þó miklu verra. I smjörlíkisumræðunni
kemur það greinilega fram, hvernig voldugir auðhring-
ar hagnýta sér með slóttugum hætti það sem er til um-
ræðu hjá læknum og heilsufræðingum. Auðhringir eins
og Unilever, sem ræður beint og óbeint yfir gífurlegum
hluta hinnar arðsömu smjörlíkisframleiðslu, hefur með
þaulhugsaðri innrætingarherferð gert ker.ningar og til-
gátur um mataræði að óvefeng janlegri staðreynd í vit
und fólks og breytt venjum þess í samræmi við það. í
leiðinni erum við neydd til að spyrja um heiðarleika vís-
indanna. Að minnsta kosti er það svo, að ýmsir læknar
saka aðra starfsbræður sina um að hafa verið á mála
hjá hinum voldugu smjörlíkishringum, tekið í eigin-
hagsmunaskyniþáttíaðskapa í vitund almennings „já-
kvæða mynd” af framleiðslu þeirra. Þýska rannsókna-
sambandið (Deutsche Forschungsgemeinschaft) kemsl
t.d. að þeirri niðurstöðu að „ekki verði útilokað að við-
skiptalegir hagsmunir hafi í einstaka tilfellum leitt til
einhliða túlkunar vísindalegum niðurstöðum eða jafn-
vel til útbreiðslu ósannaðra skoðana". Þetta er vægt til
orða tekið — en þeir sem dýpra taka í árinni sýkne
smjörið, en finna ýmsar hættur á bak við smjörlíkis-
brosið.
• Upplýsingastríðið mikla um sálir neytenda er háð með
þeim aðferðum sem heimta sívökula og gagnrýna af-
stöðu af hverjum og einum.
—áb
Bara 900 þúsund
I nýjasta hefti tímaritsins
Frjálsrar verslunar er okkur
gerð grein fyrir þeirri voðalegu
staðreynd að islenskir fram-
kvæmdastjórar eru með þeim
allra lægst launuðu i Evrópu.
Eru tölur til tindar, og kemur
þá i ljós sú voðalega staðreynd
að vesalings framkvæmdastjór-
arnir hafa ekki nema 900 þúsund
krónur I laun að meöaltali á
mánuði.
Þarna eru þvi hin raunveru-
legu olnbogabörn okkar þjóðfél-
agsfundin, ogþvíhljótum við að
krefjast þess af ASÍ, að tekin
verði upp hörð barátta fyrir þvi
að þessi laun verði hækkuð
verulega og fari allavega upp
fyrir miljón á mánuöi. Takist
ekki aðfá þvi framgengt leggur
Þjóðviljinn til að stofnaður
verði „Fórnarl-undarsjóður
rikisins” með þaö markmið að
«styðja fátæka heildsala til
endurhæfingar i betur launuð
störf.
Laun framkvæmdastjóra í fyrir-
tækjum með allt að 2 milljarða
króna veltu. Þúsundir kr.
Land á mánuðl
Sviss 2.390
V-Þýzkaland 2.140
Belgía 2.110
Bandaríkin 1.830
Danmörk 1.710
Frakkland 1.550
Holland 1.490
Svíþjóð 1.430
Spánn 1.150
Noregur 1.090
(talía 1.055
Bretland 1.025
ísland 900
Finnland 750
■ Enn ein sönnun þess að tsland
• er „láglaunasvæði”.
J Niðurgreiðslur
! eru kjarabót
Og meðan við erum með hug-
■ ann viðlágtekjufólk, þá bendum
| við á samþykkt miðstjórnar
■ Alþýöusambands Islands frá
■ þvi fyrr i vikunni, þar sem mót-
mælt er minnkandi niður-
! greiðslum á landbúnaðarvör-
I um:
„Rikisstjórnin hefur nú dreg-
ið úr niðurgreiðslum á land-
■ búnaðarafurðum og hækkuðu
þær þvi um 7 — 9% um siðustu
mánaðamót — og fyrirhugað
mun aö draga enn frekar úr
! niðurgreiðslum.
Þessi minnkun niðurgreiðslna
kemur harðast niður á tekju-
■ lægstu hópum þjóðfélagsins,
[ einkum barnafólki, og mun
m draga úr neyslu landbúnaðar-
L...............
Árnað heilla
Sextugur á
sunnudaginn
Karl Sæmundarson, um-
sjónarmaður í ölfusborg-
um, verður sextugur á
sunnudaginn 15. júli. Karl
hefur tekið drjúgan þátt í
baráttunni. Hann starfaði
lengi í iðn sinni sem hús-
gagnasmíðameistari og
siðan að verslunarstörf um
í mörg ár. Þá var hann í
allmörg sumur gæslumað
ur á Þórsmörk.
ASl vill viðhalda niöurgreiösl-
unum, þannig aö hið holla smjör
verði ódýrara en ella.
vara. Miöstjórn Alþýðusam-
bands Islands mótmælir því
þessari ákvörðun rikisstjórnar-
innar og varar alvarlega við
þvi, að haldið sé áfram á þessari
braut.”
Undir þetta hlýtur Þjóðviljinn
að taka og brýnir þvi ráðherra
Alþýðubandalags og Framsókn-
ar til að láta ekki blaðrið i kröt-
unum ráöa ferðinni um of. Það
verður þó að viðurkennast að
þeim er vorkunn að eiga að
koma vitinu fyrir þá i land-
búnaðarmálum.og vitnum við i
þvi sambandi til viðtals við Eið
Guðnason, fulltrúa
Alþýðuflokks i Harð-
ærisnefnd. Viðtalið birtist i
Alþýðublaðinu: „Þessi nefnder
þvi annarsvegar að fjalla um
vandamál sem skapast vegna
góðæris og mikillar framleiðslu
og hinsvegar þau sem skapast
vegna harðæris — og erfið-
leika”, segir Eiður. Og þá er
okkur spurn: Hvað ætlar nefnd-
in að gera i meðalári?
Norskur
bandamaður
Mörgum hefur þóttnóg um á-
kveðni og hörku Norðmanna i
Jan Mayen málinu og talað um
að frændur séu frænd-
um verstir. Þvi er það ánægju-
efni að sjónarmið Islendinga
virðast samt eiga nokkurn
hljómgrunn i Noregi og mörg-
um virðist þykja nóg um út-
þenslustefnuNoregsá höfunum.
I leiðara blaösins Dagbladet
segir þannig fyrir skömmu:
„Þótt fyrir þvi séu augljósar
röksemdir að vernda fiskistofn-
ana og það þurfi augljóslega aö
taka tillit til fiskimannanna sem
kjósenda, hefur Noregur nú tek-
ið afstöðu sem er í andstöðu við
alla sanngirni. Sem eitt af
mannfæstu löndum Evrópu höf-
um við nú þegar lagt hald á
geysistór hafsvæði. Rétt eins og
200 milna lögsagan umhverfis
meginland Noregs sé ekki nóg,
og við að auki gerum kröfur til
hafsvæðanna viö Svalbarða, þá
stöndum við einnig fast á kröf-
um okkar um efnahagslögsögu
við Jan Mayen. Þetta hefur
valdið verulegum vandræðum i
samskiptum við norræna
bræðraþjóð, sem Noregur hefur
jafnan haft hin allra bestu sam-
skipti við. Það ástand sem nú
rikir milli Islands og Noregs er
allt annað en viðkunnanlegt og
eiginlega ónauðsynlegt, sama
hve mikið stjórnmálamennirnir
þvo hendur sinar og reyna að
varpa sökinni á slitunum yfir á
íslendinga. Okkur er aðeins
kunnugt um einn stjórnmála-
mann sem hefur þorað að kalla
hlutina sinum réttu nöfnum án
tillits til þess hver kynni að
móðgast. Það er Guttorm Han-
sen, sem hefur varpað fram
hugtakinu „Norskur haf-imper-
ialismi” (eða norsk heims-
valdastefna á höfunum. þýö.).
Þetta lýsir þeirri stööu sem við
höfum komið okkur i”, segir
Dagbladet.
Lausmœlgi
ráðherra
Einhver vis maður sagði ekki
fyrir löngu, að meginvandinn i
stjórnarsamstarfinu væri ekki
málefnaágreiningur, heldur
lausmælgi sumra ráðherra.
Ekki hefur Steingrimur Her-
mannsson dregið úr þessum
vanda með klaufalegu hjali sinu
um að gengisfelling væri
væntanleg.
Það hefur jafnan verið talið
eitthvert versta glapræði sem
stjórnmálamanni getur orðið á
að auglýsa hugsanlegar aðgerð-
ir á borð við gengisfellingu.
Kannski hefur hinum sein-
heppna formanni Framsóknar
oröið meira á i messunni með
þessum ummælum, heldur en
með mjög illa þokkaðri em-
bættisveitingu sinni núnýverið.
—eng
Lausmælgi og óvinsælar em-
bættisveitingar eru á góðri leið
með að gera Steingrim að
manni vikunnar.
Karl Sæmundarson
Þess skal getið,
sem gert er
I frásögn hér i blaöinu af
afmælishátið Bændaskólans
á Hvanneyri féll niður að
geta um eina gjöf, sem skól-
anum var færð við umrætt
tækifæri. Var það áletraður
veggskjöldur úr silfri, frá
Öskari Hjartarsyni á Grjót-
eyri, gefinn til minningar um
fööur hans, Hjört á Grjót-
eyri, sem fyrstur manna
sótti um skólavist á Hvann-
eyri.
Er Öskar á Grjóteyri hér
meö beðinn afsökunar á
þessum mistökum, sem ein-
göngu skrifast á reikning
blaðamanns.
— mhg