Þjóðviljinn - 02.09.1979, Blaðsíða 4

4 SÍÐA — ÞJ6ÐVILJINN Sunnudagur 2. september 1979.
UOBVIUINN
Málgagn sósialisma, verkalýðs-
hreyfingar og þjóðfrelsis
t lgefandr: Útgáfufélag l>jóöviljans
Kramkvæmdastjóri: Kiftur Bergmann
Kitstjorar: Arni Bergmann. Einar Karl Haraldsson.
Kréttastjóri: Vilborg Haröardóttir
l msjónarmaöur Sunnudagsblaös: Ingólfur Margeirsson.
Rekslrarstjóri: Clfar Þormóösson
Auglvsingastjóri: Rúnar SkarphéÖinsson
Afgreiöslustjóri: Valþór Hlööversson
Blaöamenn: Alfheiöur Ingadóttir, Einar Om Stefánsson, Guöjón
Friöriksson, Ingibjörg Haraldsdóttir, Magnús H. Gíslason, Sigurdór
Sigurdórsson.
Erlendar fréttir: Halldór Guömundsson.
iþróttafréttamaöur: Ingólfur Hannesson.
I.jtismyndir: Einar Karlsson, Leifur Rögnvaldsson.
L'tlit og hönnun: Guöjón Sveinbjörnsson, Sævar Guöbjörnsson.
Ilandrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Ellas Mar.
Safnvöröur: Eyjólfur Arnason
Auglýsingar: Sigríöur Hanna Sigurbjörnsdóttir, Þorgeir Ölafsson.
Skrifstofa: Guörún Guövaröardóttir, Jón Asgeir Sigurösson.
Afgreiösla: Guömundur Steinsson, Kristfn Pétursdóttir.
Símavarsla: Ólöf Halldórsdóttir, Sigrlöur Kristjánsdóttir.
Bflstjóri: Sigrún BárÖardóttir
Húsmóöir: Jóna Siguröardóttir
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jónsdóttir.
Útkeyrsla: Sölvi Magnússon, Rafn Guömundsson.
Ritstjórn, afgreiösla og auglýsingar: SlÖumúla 6. Reykjavik, «fmi 8 13 33.
Prentun: Blaöaprent hf.
Olíusvínaríið verður
að stöðva
# I vor sem leið kom mikil óáran yfir þjóðina. Oiuverð
hækkaði upp úr öllu valdi, raskaði rekstrargrundvelli í
atvinnurekstri og kastaði ógnarskugga yfir afkomu al-
mennings. Ríkisstjórnin reyndi eins lengi og unnt var að
komast hjá því að leggja auknar byrðar á herðar al-
mennings, en svo fór að lokum, að olíuverð var hækkað
mjög verulega. Og sökum þess að viðskiptakjör koma nú
inn i útreikning verðbóta á laun, þá verður nokkur kaup-
máttarrýrnun nú 1. september, sökum olíuhækkananna.
Um það bil sem ákveðið var að hækka verð á olíu voru
olíufélögin uppi með mikil kvein um vonda afkomu sína
og hótanir um að þau myndu hætta að afgreiða olíur ef
ekki yrði komið til móts við kröfur þeirra um hækkað
verð á olíuvörum öllum.
# Olíufélögin hafa jafnan virst mjög stöndug fyrirtæki
á íslenskan mælikvarða, þótt þau hafi barmað sér og
kvartað undan því að hagnaður þeirra væri ekki mikill í
hlutfalli við veltuna. Þetta hefur mönnum jafnan þótt
heldur undarlegt, ekki hvað sist með tilliti til þess hve
dugleg félögin eru við að f járfesta. Nú hefur Þjóðviljinn
bent á hve lítið er að marka bókhald olíufélaganna. Það
sýnir sig nefnilega að félögunum er heimilt að afskrifa
30% af birgðum sínum í árslok á hverju ári.
# Það er ekkert smáræði sem þeir þarna fá að afskrifa.
Um síðustu áramót hafa þeir samkvæmt þessari reglu
liklega afskrifað um 2 miljarða króna, og í árslok 1977
afskrifuðu þeir um hálfan annan miljarð. Á tveimur
undanförnum árum hafa þeir því látið gufa upp olíu fyr-
ir um þrjá og hálfan miljarð, eða nokkuð nálægt 5 milj-
örðum á verðlagi dagsins i dag. Til samanburðar má
geta þess að þetta samsvarar nokkurnveginn því fé sem
fjármálaráðherra telur sig vanta í ríkiskassann. Á
undanförnum tíu árum hafa þessar afskriftir numið um
20 miljörðum á núverandi verðlagi, og er það vægt reikn-
að.
# Sósialistar hafa jafnan gert til þess kröfu að olíufé -
lögin verði þjóðnýtt. Hafa þeir byggt þá kröfu á því að
fáránlegt væri að viðhalda þreföldu dreif ingarkerf i fyr-
ir olíu sem kæmi til landsins í einu skipi. Það mætti spara
skrifstof ukostnað og dreifingarkostnað með því móti.
Auk þess sem sú starfsemi sem þarna er um að ræða sé
svo mikilvæg að rétt sé að hið opinbera hafi með henni
f ullt eftirlit. Nú hef ur bæst við enn ein röksemdin.
• Ef olíufélögin væru nú í almenningseigu, er enginn
vaf i á að þau gætu skilað 2-3 miljörðum meira til sam-
eiginlegra þarfa þjóðfélagsins en þau gera nú. Þeir pen-
ingar kæmu sér óneitanlega vel nú, þegar f jármálaráð-
herra kref st þess dag hvern að auknir skattar verði lagð-
ir á almenning til þess að endar náist saman hjá ríkis-
sjóði. En þá er að benda f jármálaráðherra á þann mögu-
leika að þjóðnýta olíufélögin, eða í það minnsta að af-
nema nú þegar þessi fáránlegu hlunnindi. Eða er Fram-
sóknarf lokkurinn svo gjörsamlega í klóm olíuauðvalds-
ins hjá SIS að hann sé reiðubúinn að horfa aðgerðarlaus
á þetta svinarí? Einnig er ástæða til að spyrja sið-
væðingarmennina í Alþýðuflokknum hvort þeir telja
ekki meiri ástæðu til að snúast gegn þessu svínaríi heldur
en aðskammast út í Hæstarétt, eða kref jast þess að ungt
fólk sem er að koma yf ir sig húsnæði þurf i að borga allt
að50% ársvexti? Það væri verðugt af mælisverkef ni fyr-
ir ríkisstjórnina og f lokka hennar að þjóðnýta olíuf élögin
á þessu ári sem nefnt hefur verið ár barnsins, en er í
raun ár olíunnar.
Föngum sleppt
Margt hafa kúbönsk yfirvöld
gert til afi angra afturhal.sliö i
heiminum, en fátt hefur þó fariö
jafnilla fyrir brjóstiö á þeim
sem hæst gaia um mannréttindi
og lýöræöi en sú ákvöröun sem
tekin var á s.l. hausti aö póli-
tiskir fangar skyldu látnir laus-
ir. Allar götur siöan hafa veriö
aö birtast ööru hverju litlar
fréttaklausur um aö svo og svo
margir fangar hafi veriö látnir
lausir, og þess þá jafnan getiö
aö þetta gangi nú allt hægt og
stirölega, og aö Fidei Castro
standi sig ekki sem skyldi I
þessu máli.
Morgunblaöiö býöur lesend-
um sinum stundum upp á þýdd-
ar greinar um þjáningar af
völdum heimskommúnismans.
Ein sllk birtist 18. ágúst s.l. og
nefnist „Gúlag undir suörænni
sól”. Höfundur er einhver
Christopher Jones, sem ekki er
gerö nánari grein fyrir.
Skemmst er frá þviaö segja,aö
grein þessi er einhver sá mark-
lausasti þvættingur sem Morg-
unblaöiö hefur bir t um Kúbu, og
er þá mikiö sagt.
Hingaö til hefur enginn þoraö
aö nefna hærri tölu en 20.000 i
sambandi viö fjölda pólitiskra
fanga á Kúbu, en Kristófer þessi
gerir sér litiö fyrir og tvöfaldar
töluna. Greinhans hefst á þess-
um fleygu oröum:
„Kúbumenn, þessir krossfar-
ar hinna kommúnisku hugsjóna,
láta sér mjög annt um álit sitt
meðal rikja þriöja heimsins og
tU aö treysta stööu sina fyrir
væntanlegan fund þeirra i Hav-
ana i sept. n.k. hétu þeir þvi aö
þeir skyldu láta lausa 3000 af
40.000 pólitiskum föngum þar i
landi. Viö þessi heit sin hafa
þeir ekki staöiö, þvert á móti
benda siöustu atburöir tii end-
urtekinna ofsókna á hendur
kúbönskum andófsmönnum”.
Siöan kemur löng raunarolla
um hrikaleg afdrif manna sem
„sitja I fangelsi á Kúbu” fyrir
aö hafa skrifaö ljóö. Nenni ég
ekki aö elta ólar viö þann sam-
setning, en leyfi mér þó aö
benda á, aö einn þessara
manna, Herberto Padilla, sem
sagður er „sitja inni” siöan
1971, var i raun handtekinn þá
og sat inni i nokkra daga. Hon-
um var hinsvegar sleppt lausum
ogslöustu fréttir af honum eru
þær, aö kúbanskt forlag gaf ný-
a
Kubu
lega út þýöingar hans á enskum
ljóöum.
Bandariska blaöiö Christian
Science Monitor veröur varla
sakaö um óhóflega Kúbuaödá-
un, en i þvi blaöi mátti lesa 31.
janúar s.l.: „um þessar mund-
ir rikir mun meira tjáningar-
frelsi á Kúbu en nokkurn tima á
þeim 20 árum sem liðin eru frá
þvi dr. Castro komst til valda.”
A fyrstu árum kúbönsku bylt-
ingarinnar, þegar gagnbylt-
ingarstarfsemi stóð sem hæst og
skemmdarverk af ýmsu tagi
voru daglegt brauö, komst tala
„pólitiskra fanga” á Kúbu upp i
20.000. Þessi tala hefur siöan
fariö hraölækkandi, vegna þess
aö Kúbumenn voru ekki aö
byrja á þvi i fyrrahaust aö
sleppa föngum, heldur hafa þeir
veriö aö þvi árum saman.
1 fyrrahaust var svo komið a ö
fjökli „pólitiskra fanga” var
u.þ.b. 4000 manns. Þessir menn
höföu allir veriö viöriönir
skemmdarstarfsemi af ein-
hverju tagi, og sumir þeirra
voru sdcir um glæpi framda
fyrir byltingu, á dögum Batista
einræöisherra.
í september hófust viöræöur
Fidels Castro viö fúlltrúa kúb-
anskra útlaga, búsettra i
Bandarlkjunum og vlöar. Meöal
annars sem þeir ræddu voru
„fangamálin” og niöurstaöa
viöræðnanna varö sú, aö Castro
bauöst til aö láta lausa 3600
Ingibjörg
Haraldsdóttir
skrifar
fanga, meö þvi skilyröi aö
Bandarikjastjórn veitti þeim
fanganna sem þess óskuöu land-
vistarleyfi i Bandarikjunum,
svo og fjölskyldum þeirra. 400
fanga treysti Castro sér ekki til
aö láta lausa og eru þaö ýmist
menn sem eru i tengslum viö
hryöjuverkasveitir sem enn eru
viö lýöi („Viö viljum ekki
auövelda þeim starfsemina” —
sagöi Fidel) eöa menn sem eru
sekir um svo alvarlega glæpi aö
almenningur á Kúbu myndi risa
upp og mótmæla, væri þeim
sleppt.
í júni s.l. haföi 1900 föngum
verið sleppt úr haldi, en aöeins
335 þeirra voru þá farnir til
USA. Astæöan er tviþætt: I
fyrsta lagi vilja margir fang-
anna veröa eftir á Kúbu, og i
ööru lagi hafa bandarisk yfir-
völd veriö treg til aö láta föng-
unum og ættingjum þeirra
vegabréfsáritanir i té.
Þaö er nefnilega tvennt ólikt,
aö halda fagrar ræöur um mann
réttindi eöa taka á móti stórum
hópum afbrotamanna og fjöl-
skyldum þeirra. Margir þessara
manna geröust afbrotamenn
beinlinis fyrir tilstilli CIA eða
undir áhrifum þess linnulausa
andkommúniska áróðurs sem
dunið hefur á KUbumönnum I 20
ár gegnum útvarpsstöðvar staö-
settar á Florida. Þaö viröist þvi
nokkuð augljóst aö Bandarikja-
menn hafa skyldum aö gegna
viö þetta fólk.
Kúba er ekki Gúlag, sem bet-
ur fer. Amnesty International
hefur staöfest aö á Kúbu sé
pyntingum ekki beitt I fangels-
um. Samtökin hafa einnig fallist
á þá skýringu kúbanskra yfir-
valda aö þeir menn sem setiö
hafa I fangelsi fyrir gagnbylt-
ingarstarfsemi sitji þar ekki
fyrir skoöanir sinar, heldur
fyrir ákveðnar aögeröir, þar
sem ofbeldi hefur veriö beitt.
— ih.
— eng.