Þjóðviljinn - 13.10.1979, Side 6

6 SÍÐA — ÞJÖÐVILJINN Laugardagur 13. október 1979
Sigrún Eirlkur Hildur
Hjartardóttir Guöjónsson Jónsdóttir
„Gerum hitt rétt”
Ráöstefna
á Selfossi
Rauösokkahreyfingin efnir til
ráöstefnu á Hótel Þóristúni,
Selfossi, helgina 27.—28. októ-
ber. Fariö veröur af staö frá
Reykjavik á laugardagsmorgni
og komiö aftur á sunnudags-
kvöidi. Barnagæsla veröur
skipulögö á staönum.
A ráöstefnunni veröur rætt
um vetrarstarf hreyfingarinnar
og teknar mikilvægar ákvarö-
anir þar aö lútandi. Skráning
þátttakenda er þegar hafin.
Þeim félögum, sem áhuga hafa
á aö sækja ráöstefnuna, er bent
á að tilkynna þátttöku i sima
28798, millikl.5 og6.30daglega.
Opinn fundur
um dagvistar-
mál
Fimmtudaginn 18. október
n.k. heldur Rauðsokkahreyfing-
inopinn fund um dagvistarmál I
Félagsstofnun stúdenta viö
Hringbraut, og hefst hann kl.
20.30.
Þrir framsögumenn veröa á
fundinum: einn frá borgar-
stjórnarmeirihlutanum, annar
frá Fóstrufélaginu og sá þriöji
frá Rauðsokkahreyfingunni. Aö
ræöum þeirra loknum veröa
almennar umræöur, og munu
framsögumennirnir þá svara
spurningum fundarmanna.
Foreldrar, fóstrur og aörir
áhugamenn um dagvistarmál,
eru eindregiö hvattir til að fjöl-
menna á fundinn og taka virkan
þátt i umræöunum.
Nýlega kom út bók hjá Iöunni
sem skylt er aö geta á Jafn-
réttissiöu þótt Flosi Óiafsson
hafi lltillega minnst á hana i
Þjóðviljanum áöur (29. sept.)
Þetta er fræösiubók um ung-
linga ogfyrir unglinga ogheitir
VIÐ ERUM SAMAN. Höfundar
eru sjö norskir Iæknanemar,
fjórar stelpur og þrir strákar,
og þýöandi er Guösteinn
Þengilsson, iæknir, sem er
lesendum þessa blaös aö góöu
kunnur.
Þekktu sjálfan þig
í Við erum saman er aöallega
veriö aö fræöa krakka um
kynlifiö og kynferöismál — án
þessþó aö reyna nokkurs staöar
aö kenna fólki aö gera þaö rétt
eins og Flosi las út úr henni. Það
er lögö megináhersla á aö
hvetja fólk til aö kynnast likama
sinum og viöbrögöum hans,
læra aö kunna vel viö hann og
veraekki hræddur viö hann. Allt
i kringum okkur halda auglýs-
Taktu víst mark á
þó ad hún sé á túr!
Eitt af helstu verkefnum
kvenfrelsiskvenna hefur ævin-
lega verið aö efla viröingu
kvenna og karla fyrir konum.
Þáttur f þvl verkefni er aö
berjast gegn hleypidómum á
borö viö þá aö konur séu ekki
meö sjálfum sér nema rétt viö
og viö, þær séu duttlungafuliar
og óútreiknanlegar þegar þær
séu óléttar og ekki meö öllum
mjalla þegar þær séu á túr og
þess vegna séu þær ónýtur
s tar fskraftur.
1 andróöri gegn þessum
ævagömlu fordómum hefur
■ veriö lögö áhersla á það aö
breytingar á hormónastarfsemi
áöur en tiöir byrja geti valdiö
vanliöan, jafnvel svo mikilli hjá
einstaka konu aö hún þurfi aö
liggja fyrir eða taka verkjatöfl-
ur til aö halda sér gangandi.
Þetta stafar af eölilegum orsök-
um og konur eiga aö leita
læknisaöstoöar ef þetta hindrar
þær viö venjuleg störf en reyna
annars aö hlífa sér viö auka-
erfiöi þessa fáu daga. En um-
fram aBt veröa konur ævinlega
aö varast aö trúa oröi af þvisem
sagterum aöþær séueldci sjálf-
ráöar geröa sinna og þvi eldci .
hæfar i ábyrgðarstööur eöa
nokkur verk sem skipta máli.
Þær veröa lika aö varast annars
konar áhrif af þessum fordóm-
um, þær mega ekki nota þá tii
þess að biöja um vorkunnsemi
og umhyggju, detta i þá gryfju
aö láta fara meö sig eins og
kenjóttan krakka en ekki full-
veöja manneskju
Æsifregnastill
A sunnudaginn var birtist i
Þjóðviljanum þýdd grein úr
ensku kvennablaöi i æsifregna-
stil meö gifuryrtum aöfara-
oröum um morð og glæpi
kvenna. 1 greininni er sagt frá
niöurstööum breskra lækna sem
virðast benda til þess aö helm-
ingur allra kvenna sé akkúrat
eins og gömlu fordómarnir
segja til um, óvitandi vits tvær
vikur af hverjum fjórum.
Þetta er viö fyrstu sýn eins og
högg I andlit kvenréttinda-
kvenna allt frá Bríeti Bjarn-
héöinsdóttur og vandséö hvaöa
erindi þessi grein átti I Þjóðvilj-
ann. Mjög erfitt er lika að sjá
hvers konar „rannsiMcnir” þetta
eru eöa til hvaöa kvenna þær
taka. Eru þetta verkakonur eöa
henni,
aðrar konur sem starfa fullan
eöa hálfan vinnudag utan
heimilis eöa eru þetta innilokaö-
ar konur svefnbæjanna? Hvern-
ig voru kjör þeirra kvenna aö
ööru leyti sem uröu svona viti
sinu fjær einu sinni i mánuöi?
Einnig vantar allar tölulegar
upplýsingar þannig aö greinin
er i raun marklaus.
Þaö á aö veita þeim konum
alla hugsanlega aöstoö sem eru
veikar einhverja daga tiða-
hringsins.enþaö eru furöulegar
og fáránlegar ýkjur aö um
helmingur kvenna á barneigna-
aldri breytist I ólátabelgi og
áftogaseggi eöa „ofstækisfulla
öskrandi valkyrju” (kannski
varúlfynju?) áöur en þær fara á
túr. Hyggi hver aö nánasta
umhverfi sinu.
Loks má benda þýðanda á aö
pituitary gland, sem ekki er
þýtt, er þaö ágæta liffæri heila-
dinguli, og ef bresku læknarnir
eru aö ræöa um sjúkdóma sem
stafa af truflunum á starfsemi
hans þá er málið oröiö býsna
miklu alvarlegra en túrverkir.
Heiladingullinn hefur áhrif á
starfsemi ýmissa mjög mikil-
vægra kirtla i likömum fólks,
t.d. skjaldkirtils og nýrnahetta,
, auk kynkirtla, og ástæöa til aö
hvetja fólk til aö heimta aðstoð
ef þaö er eitthvaö aö honum.
endur þvi aö okkur aö viö séum
ekki almennileg nema viö litum
út eins og kraftatröll og
kynbombur, og þaö ræktar upp
rótgróna minnimáttarkennd hjá
mörgum unglingum. Höfundar
bókarinnar vilja hjálpa krökk-
um (og öðru fólki sem les bók-
ina) til aö fá sjálfstraust og
jákvæöa afstööu gagnvart sjálf-
um sér, og þaö tekst aö minu
mati vel. Einnig er góö fræösla
um getnaöarvarnir og kynsjúk-
dóma og sama áherslan þar: aö
hvetja fólk til aö vera ófeimiö og
hafa traust á sjálfu sér, tala
opinskátt saman og vera ekki
hrætt. Þaö má raunar segja aö
meginkrafa bókarinnar sé aö
fólk tali saman, fari ekki i felur
eða ljúgi til um tilfinningar
sinar heldur sýni ævinlega
hreinskilni.
Istuttu máli sagt er þessi bók
mikill fengur og þaö hlýtur aö
vera skemmtilegt aö nota hana I
kennslu og umræöum innan og
utan skóla. Spurningarnar sem
fylgja hverjum kafla eru
ögrandi og spennandi viöfangs-
efni. Bókin er lika mjög falleg,
ljósmyndirnar eru góöar
(dýrleg myndin af ólétta
stráknum bls. 59!) og skýringa-
teikningarnar eru óvenjuljósar
og auöskildar. Sumar þeirra eru
þær bestu sem ég hef séð, t.d.
myndirnar af hettunni (53) og
lykkjunni (56).
Kynferðismótun
og jafnrétti
Annaö er þó ekki siöur fengur
viö bókina og þaö er hvaö hún
leggur mikla rækt viö jafn-
réttisboöskap sinn. Fyrsti kafli
bókarinnar er um kynhlutverk-
in og þar er lýst i stuttu máli
kynferðismótun stelpna og
stráka og afleiöingum þess
siðar meir i llfinu. Stelpan fær
hrós fyrir allt sem styöur
kvenimyndina: hún er svo stillt
og falleg; og strákar fá hrós
fyrir þaö sem samrýmist karl-
mannshugsjóninni: hann er svo
sterkur og haröur af sér, vælir
ekki eins og stelpa.Hins vegar
fá þau skammir fyrir aö snúa
þessu viö, stelpan fyrir aö
fljúgast á ogstrákurinn fyrir aö
sýna linku og leika sér meö
dúkkur. Vafasamara fannst
mér aö segja aö drengurinn
kynnist fyrst og fremst athöfn-
um fööur sins (6). Störf feöra
eru flestum börnum lokuö bók i
okkar samfélagi og þaö er
kannski miklu fremur aö marg-
ir drengir búi sér til óska-
drauma um störf fööur sfns,
fjarri öllum veruleika, sem
getur komiö báðum feögum i
koll seinna.
I þessum kafla er lika fjallaö
um klámblöö og auglýsingar og
mynd þeirra af kynjunum, og
ýmislegt fleira sem unglingum
er hollt að velta fyrir sér.
Þessu er svo fylgt eftir meö
spurningum eins og t.d. i kafl-
anum um getnaöarvarnir: „Ef
stúlkan þorir ekki aö segja viö
piltinn, aö hann ætti aö nota
smokk er þaö vegna þess aö hún
haldi þá að hann vilji ekkert
meöhana hafa eftir það?” (59)
Þetta er gott dæmi um þá til-
finningalegu kúgun sem stelpur
eru iðulega beittar til aö fá þær I
rúmiö áöur en þær langar nokk-
urn hlut til þess. Þaö er gott aö
benda á þetta, en eitt af þvi sem
mér fannst vanta var aö benda
stelpum á hvernig þær eigi aö
bregöast viö þessarikúgun.Þaö
Umsjón
af hálfu
Þjóðviljans:
íngibjörg
Haralds-
dóffir
Yröu piltarnir varkárari ef þaö
væru þeir, sem ættu á hættu aö
veröa þungaöir? (Myndskreyt-
ing úr bókinni Viö erum
saman).
á aö segja þeim hreinlega aö
láta piltunga flakka sem svona
haga sér, þaö sé ekkert
púkkandi uppá þá hvort sem er.
Strákur getur aldrei oröiö stelpu
nokkurs viröi til lengdar ef hann
ber ekki virðingu fyrir skoöun-
um hennar og ákvörðunum. Þær
eiga aö hafa frelsi til aö segja já
— og lika til aö segja nei, þótt
þaö vilji stundum gleymast i
öllu ástafrelsinu.
I þessu sambandi má nefna
annaö sem vantar i bókina og
þaö er þvingun til kynlifs og
nauöganir. Þaö er stundum
mjótt á mununum þar. Auövitaö
erþaöerfittogviökvæmtefni aö
fjalla um i bók eins og þessari
en á þar ekki siður heima en
kaflinn um aö elska annan ein-
staklingsama kyns (fyrirgeföu,
Guömundur), sem er afar þarf-
ur. Hópkúgun I sambandi við aö
sofa hjá er af ýmsu tagi, allt frá
forvitni félaganna um hvaö
maöur hefur komist langt og i
þaö t.d. aö ráöast margir á
sömu stelpuna.
En þótt einstök atriði kunni aö
vanta eru aöalatriöin skýr:
Hver manneskja á aö þekkja
sjálfa sig og bera viröingu fyrir
sjálfri sér, bæöi anda og efni.
Raunar er þaö lika grundvöllur-
inn aö þvi aö koma i veg fyrir
ofbeldi gagnvart öörum. Ef
maöur ber viröingu fyrir sjálf-
um sér þá fer hann ekki illa meö
aöra og lætur ekki fara illa meö
sig ótilneyddur.
Þýðingin
Ég var ekki fyllilega sátt viö
þýöingu Guösteins á bókinni en
geri þó ekki ráð fyrir aö þaö
komi aö sök viö lestur hennar.
Orðanotkun er dálitiö stirö, t.d.
er oftast talaö um telpur eöa
stúlkur og pilta, meira aö segja I
beinum tilvitnunum i unglinga:
„Ertu tjúlluö? Hvaö helduröu
aðpilturinn áliti þá að hún sé?”
(13) Stundum getur þetta hátiö-
lega mál veriö beinlinis villandi
eins og þegar segir: „Veggir
legganganna eruteygjanlegir —
muniö aöeins aö þegar börnin
fæöast, þá koma þau þessa
leiö.” (36) Þetta hljómar eins og
aðvörun en á aö vera skýring.
Oröanotkun I sambandi viö
kynlif er ákaflega viökvæm og
sjálfsagt lflca háö smekk, en
oftast er best að segja hlutina
tæpitungulaust. Ég kann miklu
betur viö oröasambandiö so£a
hjá en lifa meö, og sérstaklega
fannst mér þó vont að hafa
„lifa” innan gæsalappa. Raunar
eru gæsalappir ofnotaöar i bók-
inni, hvaöa ástæöa er t.d. til
þess aö hafa pollagalla innan
gæsalappa? Oröiö skapagælur
hef ég aldrei séö eöa heyrt en
sögnin aö kela nær þessu atferli
býsna vel.
Oþægilegra fannst mér þó aö
Framhald á bls. 17.