Þjóðviljinn - 13.11.1979, Blaðsíða 9

8 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Þriöjudagur 13. nóvember 1979
Merkar
rannsóknir
í Skotlandi:
Dr. Ian Glen skýrir frá rannsókn-
um: Næst er aö kanna áhrif
mikils fiskáts á tslandi og i
Færeyjum.
Er
fiskát
ráð
við
minnistapi
hjá
öldruðu
fólki?
Vera má að Islendingar
og aðrar f iskveiðiþjóðir
geti hrósað happi yf ir þeim
tíðindum úr læknavísind-
um, að f iskur sé gagnlegur
gömlu fólki og komi í veg
fyrir minnistap og skyldan
andlegan hrumleika ellinn-
ar.
Frá þvi var skýrt fyrir nokkru i
blaöinu Scotsman, aö hópur
lækna I Edinborg hafi unniö aö
undanförnu aö rannsóknum á
minnistapi og annarri andlegri
hnignun, sem hrjáir margt gam-
alt fólk og hefur hingaö til veriö
fyrst og fremst litiö á sem óhjá-
kvæmilegan fylgisfisk ellinnar en
ekki sem sjúkdóm.
Þeir hafa gert tilraunir sem
veröa efni i heilanum sem choline
nefnist. Þessar tilraunir sýndu aö
hægt var aö bæta minni sjúklinga
meö því aö gefa þetta efni i æö.
Efni þetta, choline, er m.a. aö
finna i fiski. Dr. Ian Glen, sem
skýröi frá tilraununum i hinu
skoska blaöi, segir aö næst á dag-
skrá hjá læknahópnum sé aö
rannsaka áhrif mikils fiskáts á
Islandi og i Færeyjum á minni og
andlegt ásigkomulag aldraöra.
Má nærri geta, aö ef þaö þykir
sýnt aö gamalt fólk á Islandi og
Færeyjum sé yfir höfuö betur á
sig komiö en gamalt fólk sem lít-
ils fiskjar neytir, þá er lfklegt aö
vinsældir fiskafuröa muni vaxa
aö miklum mun.
— áb
Er hætta á því að dýrtíðarrausið fari svo á heilann á
okkur að við gleymum öllu öðru, m.a. skyldum okkar til
samhjálpar?
Hlýtur mannvirki eins og Þjíðarbókhlaða alltaf að
víkja fyrir neyslukapphlaupinu?
Eina leiðin til aðtryggja frjálst útvarp er að ef la ríkis-
útvarpið. \
Getur lýðræði verið meira en orðin tóm ef við nennum
ekki að hlusta hvert á annað?
Þessara og annarra spurninga spyr Vésteinn Olason I
erindi um daginn og veginn, sem Þjv. hefur fengið leyfi
til að birta. Það er lítið eitt stytt. *
Vésteinn
Olason
Verdbólga, samhjálp,
sjálfsvirðing
og fjölmiðlafrelsi
Hætt er viö aö oft veröi minnst á
veröbólguna á næstu vikum. Eins
og aörir landsmenn hef ég mestu
skömm á kvikindinu þar aö auki
leiöist mér oröiö sjálft. Þaö er
eins og tungan smitist og bólgni út
þegar maöur tekur sér þetta i
munn og ýmsir mætir stjórn-
málamenn fá allt aö þvi andar-
teppu eöa fara aö stama þegar
veröbólga berst i tal. Einu sinni
var veröbólgan kölluö dýrtiö ef ég
man fétt. og kann ég sæmilega
viö þaö. Gaman væri ef fram-
bjóöendur gætu nú oröiö sam-
mála um aö leggja niöur oröiö
veröbólga og taka upp annaö orö
t.d. dýrtiö, meöan þörf er á ein-
hverju heiti um þetta fyrirbæri.
Nú þykir hlustendum etv, óviö-
eigandi aö skemmta um hinn
óskemmtilegasta hlut, þótt
meistari Jón Vidalin hafi átt þaö
til. En öllu gamni fylgir nokkur
alvara. Veröbólguþvarg stjórn-
málamanna keyrir oft svo úr hófi
aö manni viröist þeir gleyma þvi
aö þjóöin eigi sér nokkur önnur
markmiö en efnahagsleg og
nokkra aöra hugsjón eöa viömiö-
un i lifinu en peninga. Auövitaö
veröum viö aö ná þeim tökum á
fjármálum okkar aö efnahagslegt
sjálfstæöi þjóöarinnar sé tryggt.
En til hvers? Er þaö bara gert til
aö tryggja gróöa, aukningu kaup-
máttar og meiri neyslu? Er ekki
dálitil hætta á þvi aö veröbólgu-
eöa dýrtiöarrausiö fari svo á heil-
ann á okkur aö viö gleymum öllu
ööru?
Samstaða meö
fötluðum
I siöustu viku heyröi ég i
útvarpi erindi Magnúsar
Kjartanssonar um málefni fatl-
aöra. Ég geri ráö fyrir aö fleirum
en mér hafí þótt sem þar væri i
sannleika brýnt erindi á ferö. Nú
er þaö meö mig eins og fjölda-
marga aöra aö ég hef enga
reynslu af fötlun og þekking min á
þessum málaflokki er mjög tak-
mörkuö. Samt hef ég fengiö nægi-
legar upplýsingar úr blööum og
útvarpi á undanförnum árum til
aö gera mér grein fyrir þvi aö
fatlaöir, eöa a.m.k. margir hópar
þeirra, eru beittir ósæmilegu
misrétti hér á landi. Nægir aö
minna á upplýsingar sem alltaf er
veriö aö vekja athygli á ööru
hverju um þaö hvernig lög eru
brotin á þroskaheftum börnum og
þau fá ekki aö neyta réttar sins til
menntunar, eöa þá hvernig fötl-
uöu fólki er l mörgum tilvikum
meinaö aö neyta réttar sins til aö
beita þeim starfskröftum sem
þaö hefur. Ætli þaö sé til svo
veröbólguþjáöur Islendingur, aö
honum þætti ekki minnkun aö þvi
aö troöast fram fyrir fatlaöan
mann I biöröö, ég tala nú ekki um
aö hrinda honum þaöan burt meö
öllu? Sá sem þaö geröi yröi vlst
varla talinn heill á geösmunum.
En er þetta ekki þaö sem viö
erum alltaf aö gera þegar viö
svikjumst um aö leggja fram þaö
fé sem þarf til aö fatlaöir fái notiö
réttar sins til náms og starfs? Eru
ekki fulltrúar okkar á þingi aö
innsigla þetta á hverju ári þegar
þeir samþykkja fjárlög? Hér er
ekki spurt um þaö hvort viö höf-
um meöaumkun meö fólki vegna
fötlunar þess. Hún gerir ekki
mikiö gagn. Hér er spurning um’
hvort viö viljum bæta gráu ofan á
svart meö þvi aö auka ranglæti
viö þá erfiöleika sem ekki er hægt
aö komast hjá. Hér er sjálfs-
viröing okkar I veöi. Viö getum
ekki beöiö eftir þvi aö efnahagslif
okkar fari aö ganga eftir tiltek-
inni formúlu, heldur eigum viö aö
leggja fram möglunarlaust þaö fé
sem til þarf.
Ætli þaö láti ekki nærri aö
helmiiigur þjóöarinnar hafi svo
rúm fjárráö aö hann gæti lagt
fram mun meira fé til mála sem
varöa heill þjóöarinnar og sjálfs-
viröingu. Hversu hátt sem menn
kveina yfir sköttum hér á landi er
þaö staöreynd aö viö tökum miklu
minna fé til sameiginlegra þarfa
en nálægar þjóöir meö sambæri-
leg lifskjör. Sannleikurinn er lika
sá aö á mörgum sviöum menn-
ingar- og félagsmála (sem I raun-
inni eru tvær hliöar á sama máli)
stöndum viö okkur hraklega.
Einkaneysla, svo aö ekki sé sagt
bruöl, gengur úr hófi, en lágkúra
og músarholusjónarmiö ráöa
rikjum á mörgum sviöum þar
sem sameiginlegt framlag þarf til
aö koma. Menn tala oft eins og sá
hiuti af tekjum þeirra, sem renn-
ur til samfélagsins, sé glataöur.
Þaö er furöuleg skammmsýni. Og
hyggjum aö þvi aö þaö er ekki
aöeins sjáifsögö skylda okkar aö
leggja fram þaö fé sem þarf til aö
fatlaöir geti notiö fullra
mannréttinda, heldur einnig fjár-
festing sem mun skila margföld-
um ávexti.
Stöðvuð bókhlaða
Hvernig sem frammistööu
þjóöarinnar I málefnum fatlaöra
er velt fyrir sér er hætt viö aö hún
fái lága einkunn. En auövitaö er
þetta ekki eina sviöiö þar sem
skammsýn sérhagsmunastreita
veldur þvi aö viö gleymum sjálfs-
viröingu okkar. Á sviöi mennta-
og menningarmála er auövelt aö
koma auga á mörg verkefni sem
varla getur leikiö á tveim tungum
aö eru brýnni en aö heröa sprett-
inn i neyslukapphlaupinu. Ég get
ekki látiö hjá liöa aö fagna þvi aö
fyrri rikisstjórn skyldi bera gæfu
til aö hætta viö aö stööva
framkvæmdir viö aö reisa svo
nefnda Þjóöarbókhlööu viö
Hringbraut. Holan sem búiö er aö
grafa er svo sem engin músar-
hola en lágkúruleg músarholu-
sjónarmiö heföu þaö veriö aö
heykjast á þeirri framkvæmd,
svo brýn sem hún er oröin. Þótt
mörgum þyki mikiö til um stærö
bókhlööu þessarar er sannleikur-
inn sá aö þeirri áætlun er mjög I
hóf stillt, svo aö ekki sé nú minnst
á hve smá hún er I sniöum
samanboröiö viö þaö fyrirtæki aö
reisa safnahúsiö viö Hverfisgötu
á slnum tima þegar eyöslueyrir
þjóöarinnar var sannarlega af
skornum skammti. Þjóöar-
bókhlaöan mun ekki aöeins leysa
húsnæöisvanda Landsbókasafns
og Háskólabókasafns um nokkra
hriö, heldur einnig Þjóöskjala-
safnsins, sem liklega býr viö
mestan húsnæöisskort allra þess-
ara stofnana. Bókaþjóö viljum
viö kalla okkur en þó eru sorglega
fáar bækur til I landinu þegar litiö
er á fjölda titla. Vonandi er mikill
meiri hluti Islendinga sammála
um aö viö veröum aö ávaxta
menningararf okkar þannig aö
sómi sé aö, en til aö þaö megi
veröa þarf allmikla peninga og
góöa aöstööu, bæöi til aö varö-
veita og rannsaka þaö ga'mla, og
til aö skapa nýtt. Sannleikurinn er
þó sá aö hér er ekki um óheyrileg-
ar fjárhæöir aö ræöa, afar miklu
mætti til leiöar koma fyrir fjár-
veitingar sem eru hverfandi sam-
anboriö viö þaö fé sem viö bind-
um I örfáum hundraöshlutum
fiskiskipaflota, sem sérfræöingar
segja aö sé of stór, eöa i bilaflota
sem áreiöanlega er miklu dýrari
og orkufrekari en hann þyrfti aö
vera.
Útvarp í svelti
Sérkennilegt og lýsandi dæmi
fyrir ólika afstööu okkar til einka-
eyöslu og fjárveitinga til aö leysa
sameiginleg verkefni er afstaöa
okkar til útvarps og sjónvarps.
lslendingar hlusta mikib á útvarp
og horfa geysilega mikiö á
sjónvarp, enda hefur þjóöin á
undanförnum árum variö
óhemjufé til kaupa á viötækjum,
einkum litasjónvarpstækjum.
Hins vegar veröur litiö vart viö aö
þjóöin eöa fulltrúar hennar á
þingi og I stjórnsýslu hafi skilning
á þvi aö nokkru þurfi til aö kosta
aö bæöi sómi og ánægja veröi aö
þvi sem útvarpaö og sjónvarpaö
er. Þingmenn risa einatt önd-
veröir gegn óskum um eölilegar
hækkanir á afnotagjöldum og er
ekki sýnilegt aö kjósendur þeirra
þrýsti á aö fá þau hækkuö. öllum
er þó ljóst aö þaö kostar peninga
aö gera vandaö dagskrárefni og
aö stöönun eöa rýrnun á verömæti
afnotagjalda hefur óöar áhrif á
þaö sem útvarpaö er, þótt áhrifa-
valdarnir séu auövitaö fleiri.
Aratugum saman hefur veriö rætt
um aö reisa hús yfir útvarpiö og
fé veriö safnaö I sjóöi. Nú eru
peningar til og mætti ætla aö þá
yröi ekki beöiö lengur, en þá er
veröbólgudraugurinn vakinn upp
og nú þykir sýnt aö þenslan I hag-
kerfinu muni ekki mega viö þess-
um framkvæmdum. Ég er yfir-
leitt ekki mikill trúmaöur á
samsæriskenningar en mér er
nær aö halda aö hér hljóti einhver
myrkraöfl aö hafa komiö til
skjalanna. Er þaö tilviljun aö á
sama tima og fæti er brugöiö fyrir
eölilega þróun rikisútvarpsins
skuli borin fram meö meiri
þáreysti en áöur krafan um svo
kallaö frjálst útvarp, þeas. einka-
rekstur útvarpsstööva. Astæöa er
til aö vera dálitiö fyrir sér hvaö
felst I þeirri kröfu.
„Frjálst útvarp"
Þaö er I sjálfu sér skemmtileg
i
Þriöjudagur 13. nóvember 1979 ÞJÖÐVILJINN — SIÐA 9
hugmynd aö hver og einn megi
hafa dálitla útvarpsstöö uppi á
háalofti hjá sér, eöa i kjallaran-
um og geti siöan sent skoöanir
sinar og áhugamál út á öldur ljós-
vakans, eins og þaö hét einu sinni,
ef einhver skyldi vilja leggja viö
eyru. Hætt er þó viö aö sú hugsjón
mundi eiga erfitt uppdráttar I
veruleikanum. Raunverulegir
valkostir okkar i útvarpsmálum
eru aö minum dómi tveir: Viö
getum haldiö núverandi formi
þar sem þessi litla þjóö sameinar
krafta sina til aö reka útvarp og
sjónvarp. Vissulega mætti breyta
einstökum atriöum I rekstri rikis-
útvarpsins, svo sem áhrifaveldi
útvarpsráös, jafnvel reglum um
kjör þess, og auka frelsi einstakra
dagskrágeröarmanna, en innan
ramma núverandi skipunar er
hægt aö efla og bæta þjónustu
stofnunarinnar á margá lund, ef
viö viljum borga fyrir. Viö getum
bætt tæknileg gæöi útsendingar
og jafnvel sent út tvær hljóö-
varpsdagskrár samstundis hluta
úr degi og gæti önnur þeirra veriö
breytileg eftir landshlutum. Viö
getum lagt meira fé til dagskrár-
geröar fyrir sjónvarp og jafn-
framt hagab málum þannig aö
þaö veröi til eflingar islenskri
kvikmyndagerö. Hinn valkostur-
inn er aö greiöa afnotagjaldiö al-
fariö til vöruframleiöenda sem
siöan verji þvi til aö auglýsa vöru
sina. Nú þegar greiöum viö hluta
afnotagjaldsins á þennan hátt. Ég
er hræddur um aö mjög erfitt yröi
um vik aö efla rikisútvarpiö aö
marki þegar risnar væru viö hliö
þess útvarpsstöövar reknar af
einkaaöilum. Þeir sem hlustuöu
meira á auglýsingastöövar en
rikisútvarpiö mundu veröa mjög
óánægöir meö allar hækkanir á
afnotagjöldum rikisútvarps og
mundi þetta hamla vexti þess.
Þaö mundi missa eitthvaö af aug-
lýsingatekjum og góöum starfs-
mönnum til einkastöövanna. Lit-
ill vafi er á ab helstu talsmenn
einkaframtaks utan þings og inn-
an mundu telja litla þörf á aö
verja almannafé til rekstrar rik-
isútvarps þegar svona væri komiö
og taka aö hreyfa þeirri hugmynd
aö leggja þaö alveg niöur.
Eflum útvarpið
Rikisútvarpiö á sér nú oröiö
hálfrar aldar sögu og þótt margt
mætti þar betur fara er þaö
merkur og ómissandi þáttur I
menningu okkar. Viö höfum nú,
eins og ástatt er um tækni og
almenna velmegun, mikla mögu-
leika til aö stórefla þessa stofnun
og auka meö þvi frelsi I umræð-
um, skoöanaskiptum og alhliöa
menningarllfi, ef viö lltum á þetta
sem sameiginlegt verkefni. Þessu
tækifæri gætum viö lika glataö og
eyðilagt hálfrar aldar starf á svo
sem tiu árum, ef þjóöin vill heldur
láta fjölþjóöaauöhringana sjá sér
fyrir afþreyingu sem auöveldar
'henni aö gleyma veru-
leikanum á bilinu milli starfs og
svefns. Viö veröum aö hafa I huga
aö samanburöur viö aörar þjóöir
kemur okkur hér aö takmörkuöu
gagni. Stórþjóö eins og Bretar
getur sett auglýsingasjónvarpi I
landinu svo strangar reglur aö
þar sé innan um aö finna vandaö
menningarlegt efni og áhuga-
veröa þjóömálaumræöu, þótt
afþreyingarefni sé þar samt yfir-
gnæfandi. Viö finnum oft sárt til
þess I útlöndum aö ríkisútvarpiö
okkar stendur hliöstæöum stofn-
unum meö nágrannaþjóöum aö
baki. En þetta stafar af fámenni
þjóöarinnar og reyndar aö hluta
til af skorti hennar á stórhug og
vlðsýni. Útvarpsstöövar I einka-
rekstri yröu enn frekar lakari og
einhæfari en einkastöövar
erlendis eru aö jafnaöi, vegna
þess hve makaburinn sem á aö
standa undir þeim er lltill.
Það er aöeins ein leiö til aö
tryggja okkur frjálst útvarp og
hún er aö efla rikisútvarpiö.
Annars vegar meö þvl að f jölga
vel menntuðu starfsfólki og gefá
þvi frjálsari hendur I dagskrár-
gerö, hins vegar meö þvl aö auka
skoöanaskipti og leyfa öllum
röddum aö hljóma.
Að vera í kallfæri
Nærri allir ef ekki allir tslend-
ingar telja sig vlst vera lýöræðis-
sinna en auövitaö greinir okkur
á um hvaö lýöræöi sé I raun og
veru. En ef viö erum ekki allra
yst út á einhverjum jaöri
stjórnmálaskoöana held ég þó aö
viö hljótum aö geta oröiö sam-
mála um aö til þess aö lýöræöiö
geti oröiö meira en oröin tóm
veröum viö aö reyna aö hlusta
hvert á annaö. Þegar rökræöa,
eöa tilfinningamál, er kveöiö
niöur meö valdboöi, eöa meö
öskri og stappi, fer lýöræöiö úr
sambandi. Um þetta sýnir sagan
mörg dæmi og sjálfsagt er ekki
alltaf hægt aö sporna viö þvl. Þó
vildum viö liklega flest fegin geta
ráöiö málum okkar til lykta meö
samtali. Þingræöi er vitaskuld
reist á þessari hugsjón, og þjóö-
málaumræöa I fjölmiölum og
annars staöar.
Auövitaö geta menn þreyst á
þvi aö heyra endurtekningar I
málflutningi andstæöinga og þaö
sem þeim finnst vera áróöurinn
einber, og þá fer heyrnin aö
dofna JSn fleiri raddir hljóma inn
á sviö þjóömálanna en raddir
stjórnmálamanna. Skáld og rit-
höfundar taka einatt til meöferö-
ar I verkum slnum þau gildi sem
viö miöum llf okkar viö, og þótt
þau fylgi ákveönum málstaö
veröa orö þeirra hvorki áróöur né
þrætubók þegar þeim tekst vel.
Þótt viö kunnum aö vera ósam-
mála þeim um einhver atriöi
stjórnmála eöa lifsskoöunar held
ég aö viö ættum aö leyfa þeim aö
tala og leggja eyrun viö. Litiö
þykir fara fyrir lýöræöinu þar
sem skáldum er bannaö aö láta til
sln heyra.
Fyrir nokkrum vikum kom á
markaö plata þar sem ungt fólk
sem kallar sig heimavarnarliö
söng og lék nokkur kvæöi sem þvi
þóttu vel til fallin aö heröa
hugann I baráttu fyrir þvi mark-
miöi aö engar herstöövar veröi á
Islandi. Sjálfsagt er þessi kveö-
skapur ekki allur jafnvandaöur
og jafnvel eitthvaö leirboriö þar á
meöal. Ég heyröi nokkrum sinn-
um sungiö I útvarp tvö kvæöi af
þeirriplötu, annað eftir Guömund
Böövarsson frá Kirkjubóli en hitt
eftir Þorstein Valdimarsson, tvö
ágæt skáld sem nú eru gengin.
Ekki varö ég var viö aö fleira af
plötunni væri flutt I útvarpi. Svo
undarlega bar viö aö upp komu
raddir manna sem þóttu þaö firn
mikil aö orö Guðmundar
Böövarssonar og Þorsteins
Valdimarssonar skyldu hljóma úr
rlkisútvarpinu, einn þeirra sem
verst leiö undir söngnum ritaöi
útvarpsráöi stóryrt bréf sem birst.
hefur I dagblöðum. Mér finnst
þessi viöbrögö hættumerki fyrir
lýöræöiö I landinu og ég vænti
þess aö jafnvel fleiri en eindrægn-
ir herstöövaandstæöingar geti
oröiö mér sammála. Mig langar
til aö ljúka máli mlnu á þvl aö
lesa þau kvæöi sem um er aö
ræöa. Vona ég aö hlustendur taki
vel eftir og velti slöan fyrir sér
hvers vegna þau geti valdið
mönnum hugarangri og hvort
tjón muni unniö frelsi og lýöræöi I
landinu meö þvl aö leyfa þeim að
hljóma einu sinni enn um landiö I
þessum ríkisfjölmiöli. Seinna
kvæöiö er Völuvlsa eftir Guö-
mund Böðvarsson.
Eitt verö ég aö segja þér áöur en ég dey,
enda skalt þú börnum þinum kenna fræöi mln,
sögöu mér þaö álfarnir I Suöurey,
sögöu mér þaö dvergarnir I Noröurey,
sögöu mér þaö gullinmura og gleymérei.
og gleymdu þvf ei:
aö hefnist þeim sem svikur sina huldumey,
honum veröur erfiöur dauöinn.
Frjóar umrœður
um
bamamenningu
Steinunn Jóhannesdóttir leikari
átti sæti f undirbúningsnefndinni
sem skipulagöi Listamannaþing
um barnamenningu, sem haldiö
var á sunnudaginn. Blaöamaöur
Þjóöviljans náöi tali af Steinunni
og spuröi hana fyrst um aödrag-
anda þingsins og störf undirbún-
ingsnefndarinnar.
— Hugmyndin varö til I
barnaársnefnd leikarafélagsins I
fyrravetur, og stjórn BIL sam-
þykkti þaö svo I vor aö þingib yröi
haldiö I haust. Undirbúnings-
nefndin starfaöi mjög reglulega,
kom saman á fundi einu sinni I
viku.
Þess var snemma fariö á leit
viö Þorbjörn Broddason aö hann
skýröi frá könnun sinni um börn
og fjölmiöla, sem er mjög merki-
leg aö þvl leyti aö hún er fram-
haldskönnun. Fyrsti hluti hennar
var geröur áriö 1968, og nú var
sama fólkiö spurt aftur, auk þess
sem samanburöur var geröur á
fjölmiölanotkun barna þá og nú.
Einnig langaöi okkur aö heyra
álit uppeldisfræöinga á gildi listar
fyrir nám og uppeldi barna, og
fengum Guðnýju Guöbjörnsdótt-
ur sálfræöing til aö gera þvi efni
skil, sem hún geröi I mjög góöu
erindi. Þá fengum viö fulltrúa
allra aöildarfélaga BÍL til aö
segja frá skoöunum sinum á stööu
viökomandi listgreina. Hug-
myndin var semsé aö stefna sam-
an skoöunum fræöimanna og
listamanna.
Viö gátum aö mörgu leyti byggt
á fenginni reynslu aöildarfélag-
anna. Arkitektafélagiö haföi t.d.
haldiö ráöstefnu snemma I vor
um umhverfi barna, og gefiö út
efni þeirrar ráöstefnu I sérstöku
fjölriti, og varö aö ráöi aö viö
færum aö dæini þeirra. Rithöf-
undar höföu tekiö þátt I alþjób-
legu barnabókasýningunni aö
Kjarvalsstööum nú fyrir
skömmu, og þar haföi safnast
saman fróöleikur um barnabæk-
ur. Myndlistarmenn og leikarar
höföu llka rætt um barnamenn-
ingu sín á meöal. Bókin er þvi af-
rakstur af töluvert vönduöu
undirbúningsstarfi.
— Hvernig tókst svo þingiö
sjálft?
— Ég hef ekki oröiö vör viö ann-
aö en aö menn hafi veriö ánægöir.
Og þaö var gaman hve margir
sóttu þingiö. Umræöur voru mjög
frjóar, og margar hugmyndir
komu fram um þaö sem hægt er
aö gera til úrbóta á þessu sviöi.
— Og hvert veröur framhaldiö?
— Viö vonum aö þetta þing og
þaö starf sem þar var unniö hafi
einhver áhrif. Þaö var almennt
álit þingfulltrúa, aö aöstööu
barna til þess aö njóta og skapa
menningu væri helst hægt aö
jafna fyrir tilstilli skólakerfisins.
I nokkrum erindanna sem flutt
voru á þinginu kom fram, aö list-
fræösla er ekki mikil I Islenskum
skólum, t.d. er leikræn tjáning
aöeins kennd 1 fáum skólum, eng-
inn dans og ekkert um byggingar-
list. Þaö eru einkasólar sem sjá
aö miklu leyti um tónlistarupp-
eldi barna. Og þaö væri hræöilegt
ef sú stefna yrði mótuö á barna-
árinu aö skera niöur framlög til
mennta- og menningarmála.
Allur niöurskuröur á þessu sviöi
kæmi haröast niöur á þeim börn-
um sem eru verst sett fyrir.
Viö ætlum aö bjóöa þetta f jölrit
Steinunn
Jóhannes-
dóttir
yfirmönnum ýmissa menningar-
stofnana og æöstu yfirvöldum I
mennihgarmálum. A þinginu var
samþykkt tillaga um aö skora á
menntamálaráöherra aö skipa
sérstaka starfsnefnd listamanna,
sem kanni Islenska barnamenn-
ingu, og vonum við aö þeirri
nefnd veröi komiö á laggirnar og
aö hún fái abstööu til aö fylgja
eftir þeim hugmyndum sem fram
komu á þinginu.
Nefndin þarf aö fá geröar kann-
anir á aöstööu og viöhorfum
barna til aö geta gert vel hugs-
aðar tillögur til úrbóta.
„Eitt meginvandamál samtlm-
ans hvaö varöar sjálfstæöa
smekkmótun og myndun gildis-
mats hjá einstaklingnum, hvort
sem um er aö ræöa börn eöa full-
oröna, er framboö allskyns
skemmtivarnings, sem á aö
höfða til þessara einstaklinga.
Þvi óvirkari sem þessir viötak-
endur eru þvi llklegra er aö
varningurinn seljist” — sagöi
Stefán Edeilstein I ágætu erindi
um tónlistaruppeldi. Svipaöar
skoöanir komu fram hjá mörgum
ræöumönnum, og þeir töldu aö
meö því aö vekja og örva sköpun-
arþrá barna, þannig aö þau yröu
sjálf skapendur, væru helst llkur
á þvi aö þau gætu variö sig fyrir
alls kyns rusli sem yfir þau hell-
ist, greint hismiö frá kjarnanum.
-ih
Niöurskuröur
til menningarmála
kemur hart
nidur á börnum sem
eru verst sett fyrir