Þjóðviljinn - 08.12.1979, Page 6

6 StÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 8. desember 1979
Sdlveig Björling og Sigrlður Ella á æfingu.
Jólaópera Þjóöleikhússins
Konur í öllum
aöalhlutverkum
Nii er æft af miklu kappi bæði
kvölds og morgna fyrir jólasýn-
ingu Þjóðleikhússins, sem að
þessu sinni verður óperan
ORFEIFUR OG EVRtDtS eftir
Christoph Gluck.
Við íslendingarhöfum áundan-
Sólheima-
kertin
komin
Frá öndver&u hefur Lions-
klúbburinn Ægir stutt og
styrktheimili þroskaheftra á
Sólheimum i Grimsnesi með
ýmsum hætti. f fyrra var
komið á fót vinnustofu á Sól-
heimum þar sem steypt eru
kerti og tók klUbburinn að
sér sölu og dreifingu þeirra
fyrir jólin. Kertin seldust
ágætlega og likuðu mjög vel,
enda eru þau úrvalsvara,
unnin úr bývaxi og renna
ekki. Þau eru einu handunnu
kertin á markaðnum.
Núhafa Ægisfélagar aftur
hafist handa með sölu kert-
anna og fást þau á eftirtöld-
um stöðum: Gunnar
Asgeirsson h.f., Suðurlands-
braut, Vörumarkaðurinn,
Armúla, Biering H. verslun,
Laugavegi 6, Jólamarkaður-
inn, Arsölum og i Alaska,
Breiðholti. Einnig munu
kiúbbfélagar selja þau á
Lækjartorgi og víðar næstu
laugardaga.
Peningarnir sem inn koma
fyrir kertin verða notaðir til
endurbóta og viðbyggingar á
húsnæöi þvi á Sólheimum,
sem kertin eru unnin i en aö
jafnaði vinna 16 vistmenn að
þessari framleiðslu.
förnum árum eignast álitlegan
hóp góðra söngkvenna og er enda
ætlunin með þessarióperu að sem
flestar þeirra fái notið sin segir I
frétt frá Þjóöleikhúsinu. I óper-
unni eru hlutverk fyrir þrjár
söngkonur og verður sá hátturinn
hafður á svosem viða er gert við
óperuhús erlendis, að tvær söng-
konur skiftast á um að syngja
hvert hlutverk. Þannig syngja
Sólveig Björling og Sigriður Ella
Magnúsdóttir hlutverk Orfeifs til
skiftis, hlutverk Evridisar syngja
þær Ólöf K. Harðardóttir og
Elisabet Erlingsdóttirog Amor er
sunginn af þeim Ingveldi Hjalte-
sted og önnu Júliönu Sveinsdótt-
ur.
Tvær þessara söngkvenna
syngja nú sln fyrstu óperuhlut-
verk á sviði Þjóðleikhússins. Þær
Elisabet Erlingsdóttir og Anna
Júli'a Sveinsdóttir sem undanfar-
in ár hefur starfað viö óperuhús I
Þýskalandi. Sólveig Björling söng
á sinum tima hlutverk Orlofsky
prins I Leðurblökunni eftir
Strauss hér I Þjóðleikhúsinu, en
Sigriður Ella söng fyrst hlutverk
Cherubino I Brúðkaupi Figaros
eftir Mozartog fyrir nokkrum ár-
um söng hún Carmen I sam-
nefndri óperu Bizet. Ólöf Harðar-
dóttir var um árabil i Þjóðleik-
húskórnum og söng sitt fyrsta
hlutverk I Kátu ekkjunni eftir
Lehár, en Ingveldur Hjaltested
sönghér fyrst hlutverk Micaelu i
áðurnefndri uppfærslu á Carmen.
Auk söngkvennanna kemur yfir
40 manna kór fram I verkinu
ásamt Islenska dansflokknum.
Leikstjóri og höfundur dansanna
er Kenneth Tillson frá Bretlandi,
en hann stjórnaði hér ballettsýn-
ingu fyrir nokkrum árum. Ragn-
ar Björnsson stjórnar kór og
hljómsveit en Alistair Powell ger-
ir leikmynd. Hann hefur áöur gert
leikmyndir fyrir Þjóöleikhúsiö
við ímyndunarveikina eftir
Moliére og Kátu ekkjuna.
Jóla-
kort
Barna-
hjálpar
S.Þ.
Jótakort þessa árs frá Barna-
hjálp Sameinuðu þjóðanna
(UNICEF) eru komin á markað'
hérlendis en Kvenstúdentafélag
islands sér um dreifingu og fást
kortin f helstu bókabdðum, hjá
félaginu og hjá UNICEF á is-
landi, Stóragerði 30 i Reykjavik,
simar 34260 og 26740.
Sérstaklega er vandað til kort-
annanú I tilefni barnaárs', en þau
eru sem áöur skreytt myndum
eftir listamenn frá ýmsum lönd-
um.
Að þvi er fram kemur i frétt frá
Barnahjálpinni erstefnt aðþvi að
gera hlut kortasölunnar meiri i
tekjuöfluninni, en hún hefur
undafarin ár verið 8—9% af
heildarveltunni. Fjárþörfin er
geysileg og eykst stööugt og ber
þvi nauðsyn til að sem flestir
leggi sitt af mörkum.
bókmenntrir
Ekki eins og allar hirnr
Ragnheiður Jónsdóttir:
Dóra
Myndir: Ragnheiður Gestsdóttir
Iðunn 1979. 2. dtgáfa (1. útg.
1945).
Þegar athugaðar eru söguhetj-
ur i dæmigerðum þýddum stelpu-
bókum, þ.e.bókum sem koma út I
serium og heita eftir aðalsögu-
hetjunni sem er stelpa, þá kemur
eftirfarandi f ljós: Stelpurnar eru
sannarköiluö fyrirmyndarbörn,
duglegar I skóla, oft listfengar,
léttlyndar en umfram allt góð-
hjartaðarog fórnfúsar. Foreldrar
þeirra eru hamingjusamlega gift-
ir og f jölskyldurnar búa við efna-
hagslegt öryggi. Mæðurnar eru
heima og hafa nægan tima fyrir
börnin.
Einhvers konar góðgerðar-
sterfsemi kemur fyrir i næstum
hverri bók og er hún lausn á
vandamálum fátæks fólks sem
sagt er frá. Fátæklingarnir sem
er hjálpað eru ekki i neinni upp-
reisn vegna aðstööu sinnar eða
róttækt i skoðunum, heldur undir-
gefið auðmjúkt og þakklátt.
Dóra.
Og þá erum við komin að Dóru.
Hún er einkadóttir vel efnaðra
foreldra, sæt og léttlynd, er flink
að dansa og ætlar að leggja list-
dans íyrir sig. Hún á vinkonu sem
er af fátækum komin og er góð og
hjálpsöm við hana og fólkið henn-
ar. En þrátt fyrir þetta er bókin
um Dóru allt öðru visi og betri en
hin dæmigerða stelpubók og verð-
ur nú reynt að gera grein fyrir I
hverju munurinn liggur.
Striðsgróðamenn
verkamenn
Almennt mætti oröa það svo.að
á meðan dæmigerða stelpubókin.
fjallar um fyrirbæri eins og t.d.
fátækt og rikidæmi eins og sjálf-
sagt mál, er I Dóru þvert á móti
fjallað um hlutina á gagnrýninn
hátt. í stað þess að lesandi geti i
hugsunarleysi dáðst að riku stelp-
unni sem gefur þeirri fátæku
gamla kjólinn sinn, þá er Dóru-
bókinni vakið til umhugsunar um
misréttið. Það er gert með þvi að
láta Dóru kynnast Völu og heimili
hennar.
Þegar Dóra sér þann regin-
mun sem er á kjörum þeirra
kemst hún ekki hjá þvi að sjá aö
þetta er óréttlátt. „Hugsaðu þér
bara. Mamma hennar var að þvo
hjá öðrum og á sjálf fimm börn og
hefur enga vinnukonu. En
mamma mínhefur ofttvær stúlk-
ur með migeina, sem ekki þarf þó
að passa. Þetta finnst mér rang-
læti.” (12).
Svona samanburði betir höf-
undur snilldarlega alla bókina út i
gegnog mættinefnaumþað mörg
lýsandi dæmi. Dóra kemur heim
til Völu I fyrsta skipti: „Það er
bara eitt svefnherbergi og eldhús
heima hjá henni, engin dagstofa,
engin borðstofa, ekkert bað eða
neitt. Ég skil ekki hvernig hægt er
að lifa þar. Það eru tvær kojur,
eins og á skipi...” (13). Seinna
fara Vala og Kári bróðir hennar
uppi sumarbústað með Dóru:
„Káridáðist að sumarbústaðnum
og hvað hann er stór og fallegur.
Það eru þó ekki nema þrjú her-
bergi og eldhús eins og þú manst,
og pinulitil kompa fyrir stúlku.”
(120). „Það er von, að Völu
blöskraði að sjá þetta stóra hús
standa svona auttog hugsa um i-
búðina, sem þau hafa. En ég get
ekki gert að þessu.” (120-21).
Það er lóðið, Dóra hefur gert
sér grein fyrir að misréttið verö-
ur ekki afnumiö með góðgerðar-
starfsemi. Hún lætur sér reyndar
detta I hug að fá pabba sinn til aö
kosta skóla fyrir Völu en sér að
þaðmuniekkiganga. „Fólkgetur
veriö stolt þó að það sé fátækt og
hreintekkisiður.” (21). Það er að
vísu mikiö til Dóru að þakka að
Vala kemsti menntaskóla þvi að
hún fer með verkefnin Ur einka-
skólanum til Völu og þær læra
saman og þannig getur Vala
fylgst með þótthUn hafi ekki efni
á að vera I skólanum. En Vala er
ekki bara þiggjandi, hún hefur
margt að gefa. Hún er betri
námsmaður en Dóra og Dóra sér
sjálfri sér hag i að læra með
henni. Þannig verður Vala alls
ekki bara aukapersóna til þess
gerð að gefa Dóru kost á að gera
góðverk.
Og Vala hefur ákveðnar
skoðanir og i henni er baráttu-
hugur. ,,Ég hitti Völu Gisla um
daginn og spurði hana hvort hún
yrði með i einkaskólann. En hún
var meðreiging og sagði að pabbi
sinn væri bara verkamaður og
hefði ekki ráð á að borga sjötiu
krónur um mánuðinn fyrir sig.
Það væri munur að vera dóttir
striðsgróðamanns.” (12) Það er
ljóst að Vala er stoltur fulltrúi
sinnar stéttar.
Erfiðir foreldrar
Þvi er y firleitt haldið að okkur I
barnabókum og viöar að ekkert
sé jafngott og mamma sem er
heima oghefur nógan tima til að
sinna börnunum. 1 þessari bók er
okkur sýnt að það orkar stundum
tvimælis. Dóra segir um mömmu
slna: „Henni finnst aö hUn hafi
svo mikið að gera við aö lita eftir
mér. Það er dálitiö þreytandi
þetta rex og bara truflar mig við
námið.” (18). Dóra er þvi oft
fegnust þegar mamma hennar
hefur mikið að gera i skemmt-
analifinu þvi að það er erfitt þeg-
ar foreldrarnir eru alltaf með
nefið niðri þvi sem börnin eru að
gera. Þó að Dóra sé á yfirborðinu
hlyðin foreldrum sinum þá getur
hUn oft ekki annað en fariö á bak
við þau og gert ýmislegt sem hún
kærir sig ekkert um að þau viti.
Hún veit að mamma hennar er
fordómafull og vill ekki að Dóra
umgangist verkafólk sem býr i
skúr. „Éggæti ekki gegnt þvi, en
mér þætti leiðinlegt að óhlýðn-
ast.” (52).Þessvegna erhUnekk-
ert að segja frá þvi. Um mömmu
slna segirhUn: „Sarnt er hún góð
i sér. En hún skilur þetta ekki.”
(30). Dóra treystir best sinni eigin
dómgreind og hagar sér sam-
kvæmt þvi. Lesandinn skilur að
foreldrar eru stundum þannig að
börn geta ekki hlýtt þeim. Þetta
er mjög eftirtektarvert I barna-.
bók.
Góð bók
Það mætti taka til fjölmargt i
vrðhót sem þessi bók hefur sér til
ágætis. Vala er t.d. hörð á þvi ,,...
að strákar eigi ekki að hafa nein
sérréttindi fram yfir stelpur, og
að það eigi ekki að liða karlmönn-
um að vera með nein merkileg-
heit.” (120) Dóra er heldur ekki
náttúrulaus eins og stelpur I fyrr-
nefndum serium. Húneraöbyrja
aöfá áhuga fyrir strákum og það
er ósköp eðlilega um það rætt. I
sögunni speglastsá timi sem hún
er skrifuö á trúverðugan hátt og
fallegar myndir Ragnheiðár
Gestsdóttur undirstrika það.
— Þ.J.
Landsk j örs t j órn
kemur saman I alþingishúsinu laugar-
daginn 8. þ.m., kl. 13.30 miðdegis, til að út-
hluta 11 uppbótarþingsætum.
Reykjavik, 6. des. 1979.
Landskjörstjórnin.