Þjóðviljinn - 14.12.1979, Blaðsíða 13

Þjóðviljinn - 14.12.1979, Blaðsíða 13
Föstudagur 14. desember 1979. ÞJÓÐVILJINN — StÐA 13 Punktar í mynd Ljóðaflokkur Kristjáns frá Djúpalæk Nýlega er komin út hjá Skjald- borg bók eftir Kristján frá DjUpa- læk. Þaö fer ekki hjá þvi, aö hinir mörgu aödáendur hans biöi eftir hverri nýrri bók frá honum meö nokkurri eftirvæntingu. Hvernig bók er þetta þá? Hún nefnist Punktar i mynd meö skir- skotun til frumbernsku höfundar- ins. Eins og nafniö bendir til er þarna um aö ræöa vel af- markaöar svipmyndir eöa leiftur frá bernsku hans, lýst andrúms- loftinu á heimili foreldra hans, gleöiogsorgmóöurhans, viöhorfi fulloröna fólksins gagnvart þessari nýju persónu, sem komin var i heiminn. Höfundur lýsir meö innsæi skáldsins atburöum, sem hafa komiö viö kviku barnsins, þannig aö viö sjáum þá ljóslifandi fyrir okkur. Þetta eru atvik og tilfinningar, sem viö þekkjum meira og minna Húsið í Stóru- skógum frá Set- bergi Setberg hefur gefiö út bókina Húsið i Stóru-Skógum en hún er úr bókaflokknum „Húsiö á slétt- unni” sem sýndur er i Islenska sjónvarpinu. Höfundur er Laura Ingalls Wilder, en Herborg Friö- jónsdóttir islenskaöi. Ljóöin i bókinni þýddi Böðvar Guömunds- son. en höfum ekki náð aö skynja eöa vinna úr á þann hátt, sem skáld- um einum er mögulegt. Bökin er i 14 köflum, og fyrir hverjum þeirra er tilvitnun: Cr VI. kafla, en tilvitnunin i upphafi hans er „Veit nokkur staö hvar næöa engir vindar um nakiö brjóst”. K.f.D. Einhvers staöar liggur ósýnilegbók, i henni finnast punktar i Iffsmynd þina. Punktar, barn, sem þú hefur sjálft strjálaö þar á iöngum fortiöarferli og bætir við hvern ævidag eöa þurrkar út, lýsir eöa skyggir meö hugsun, orði, athöfn. Heilabú þitt rúmar enn svo litið. Bókin er tæpar 200 blaösiöur skreytt 70 undurfögrum teikn- ingum. smátt og smátt sfast fortiðarminnin þar inn, vekja þer skQning á örlögum þfnum En svo ertu lagður i fang móöur þinnar, finnur brjóstvörtuna milli vara. Lindin hvita fyllir kroppinn fró, andi þinn kominn i var. t eldslogum þjáninganna hefur rautt blóm sprungið út: Móöurást. Og móðir þfn fagnar i hjarta sér. Þú ert sonur hennar, skálda og draumamanna. Hún veit aö slfkir þurfa mikla líkn, þeir búa i veikbyggðu húsi. Allt skynja þeir næmara skQningi en aörir menn. Tilfinning opin kvika. Mikil er þeirra sorg. Mikil og djúp þeirra gleöi. Hvaö má þá segja um form þessa skáldverks? Þaö er löngu kunnugt, aö Kristján frá Djúpa- læk hefur ljóömáliö algjörlega á valdi sinu, hann hefur notað jafn- velhina erfiöustu hætti án þess að rimið bæri nokkru sinni innihald- ið ofurliði. I þessari bók er ekki um að ræða kvæöi i venjulegri merk- ingu orðsins, heldur er málið á henni að verulegu leyti óbundiö. Þar gæti þó mjög mikillar stuöla- setningar og máliö er hnitmiöaö og upphafið. Það er mjög erfitt aö finna nokkrar hliöstæöur i Islenskum bókmenntum, helst detta mér i hug Daviðssálmar. Einn'igminnir Kristján frá Djúpalæk formiö dálítiö á texta Kristjáns i „Oöur steinsins”. Það er skoðun min, aö mikill fengur sé aö þessari nýju bók. Aö Kristján hafi unniö þar umtals- verðan sigur.ogaö um sé aö ræöa athyglisveröa endurnýjun. Að lokum langar mig að vitna i kafla i bókinni, sem ég hygg aö sé táknrænn fyrir innihald hennar: Válegar myndir greypast á hvit blöö barnshugar, setjast aö i leynihólfum, gægjast úr skotum langa ævi, skjótast fram æpandi þvert á veg manns i myrkri. Vofur fortiðar stignar upp úr hyljum hugans. Vaggan er sem á bersvæði i baöstofunni, ákveöra fyrir geöbrigöum og fasi heimilisfólks. Þaö hyggur kornabarn ónæml á sveiflu umhverfis. Fávislegt, skynjan þess er ofurnæm. Bókin er smekklega útgefin og hana prýöa stórkostlegar myndir úr hinu sérkennilega steinasafni Agústs Jónssonar. Magnús Asmundsson. Verkafólk í sjávarútvegi Ályktanir á afmœlisráöstefnu i Vestmannaeyjum Breytt launakerfi. Ráöstefnan telur aö núverandi launakerfi sjómanna, sem gerir þá kjaralega bundna af fiskverðs- ákvöröunum, sé hemill á kjara- baráttu þeira, þar sem rikisvald- iö hefur I flestum tilfellum úrslitaáhrif á fiskveröið hverju sinni og beitir þvi markvisst sem hagstjórnartæki. Ráöstefnan telur nauösynlegt aösjómenn hefji markvissar um- ræöur um breytt launakerfi og • aðrar þær leiöir sem til álita koma I kjarabaráttu siómanna. Birting á könnun. Ráðstefnan skorar á nefnd þá, sem vann aö könnun á félags- og heilsufarslegum aðstæöum togarasjómanna og fjölskyldna þeirra, og lauk störfum 1976, aö birta niðurstööur slnar. Jafnframt skorar ráöstefnan á Sjómannasamband Islands aö hafa þessar niöurstööur til hliösjónar viö komandi samn- ingagerö. Menntun sjómanna Ráöstefnan skorar á Sjómannasamband íslands aö setja fram kröfur á hendur rikis- valdinu um aukna menntun sjómanna. Ráöstefnan telur sérstaklega brýnt aö slfkri menntun veröi komiö á varöandi öryggismál, og fyrir þá sem eru aö hefja störf til sjós, eöa viö nýjar veiöiaðferöir og telur aö meö þvi megi draga verulega Ur slysatiöni meöal sjómanna. Framleiðni og vinnuálag. Vinnutimi verkafólks i sjávarútvegi er óeölilega langur og oft mjög óreglulegur. Þetta hefur i för meö sér öryggisleysi, san aftur þýöir óæskilega mikil mannaskipti, en vant verkafólk er undirstaöa góörar framleiöslu Framleiöniaukning i sjávarút- vegi hefur verið byggö upp á auknu vinnuálagi verkafdlksins, i staö hagræöingar og vöruvönd- unnar. Aðbúnaður og hollustuhættir. Aöbúnaður á vinnustööum bæöi til sjós og lands er mun verri en i öörum atvinnugreinum. Ráðstefnan álitur aö núverandi lög ogreglugerðir um aöbúnaö og hollustuhætti á vinnustöðum gangi ekki nógu langt I þá veru aö gæta heilsu og öryggis verkafólks i sjávarútvegi. Ráöstefnan lýsir sig fylgjandi hinu nýja frumvarpi um aöbúnaö, hollustuhætti og öryggi á vinnustööum sem lagt var fram á slöasta Alþingi en náöi ekki fram aö ganga. Ráöstefnan gagnrýnir þó harölega, aö hvergi skuli I frum- varpinu, gert ráö fyrir aö verka- lýösfélögin hafi hönd i bagga meö vali öryggistrúnaöarmanna og öryggisnefnda. Ráðstefnan ályktar aö stjórn vinnueftirlits rikisins, sem frumvarpiö gerirráö fyrir aö sett veröi á fót, eigi skilyröislaust vera skipuö að meirhluta fulltrúum frá verkalýðshreyfing- unni. Verkkennsla og verkmenntun Ráöstefnan ályktar aö mjög skorti á verkkennslu og verk- menntun verkafólks i sjávarútvegi. 40 stunda vinnuvika Ráöstefnan Itrekar aö I nútima- þjóöfélagi sem risa vill undir þvi nafni, er þaö taliö til sjálfsagöra mannréttinda aö allir verkfærir þegnar þesshafinæga atvinnu og þau þjóöfélög, sem vilja telja sig i röö þróaðra rikja, leggja einnig metnaö sinn i aö verkafólki nægi 40 stunda vinnuframlag á viku til aö geta á mannsæmandi hátt framfleytt sér og sinum. 1 þeim rikjum, sem náð hafa svo langt að hafa mannsæmandi laun fyrir 40 stunda vinnuviku hefur þaö ekki komiö af mannkærleik þeirra sem auömagninu ráöa, heldur af þrotlausri baráttu verkalýös- hreyfinga þessara landa. Vinnuþrælkun Grundvallarkrafa Islensks verkalýðs við upphaf stétta- baráttu á tslandi var krafan um aö 8 stunda vinnudagur nægöi til mannsæmandi lifs. Þessi krafa -hefur þvi miöur falliö i skuggann af nýjum launakerfum, sem hafa leitt til vinnuþrælkunar I mörgum tilvikum. Þvi ályktar ráöstefnan aö nU beri islenskri verkalýös- hreyfinguað beina öllum kröftum sinum til þess aö ná fram þessari grundvallar kröfu um 8 stunda vinnudag og mannsæmandi li'f verkafólki til handa. Ráöstefnan ályktar aö þat launakerfi sem gildir fyrir isl. fiskimenn stuðli aö þvi að halda niöri launum þeirra. Verðmætasóun Ráöstefnan átelur harölega þá sóun á verðmætum, sem á sér staö I islenskum sjávarútvegi. Sá hugsunarháttur aö magn framleiöslu skipti meira máli en verömæti, er þvi miöur alltof rikjandi hjá þeim sem ráöa feröinni i fiskveiöum og vinnslu. Ráöstefnan telur þaö brýna nauösyn aö skipuleggja og stjórna veiöum og vinnslu sjávar- afla, sérstaklega þegar tekiö er miöaf ástandi fiskistofna og óhóf- legu vinnuálagi verkafólks i sjávarútvegi. Vandamál farand- verkafólks Ráöstefnan lýsir yfir fullum stuöningi viö kröfur farandverka- fólks og telur aö þær kröfur eigi viö allt verkafólk i sjávarútvegi. Ráöstefnan telur aö til aö tryggja öryggi farandverkafólks, bæöi islensks sem erlends, þurfi allar ráðningar verkafólks að faraf gegnum hendur verkalýös- félaganna á hverjum staö. Því er þaö nauðsynlegt aö vinnumiölun komist alfariöundirstjórnverka- lýösfélaganna. Ráöstefnan korar á V.M.S.I. og SS.t. aö hefja nú þegar samstarf, til aö finna lausn á vandamálum farandverkafólks. Eftirvinna og næturvinna A meöan aö verkafólki er búin sú aðstaöa aö þurfa aö vinna óhóflega langan vinnudag, á þeim forsendum aö veriö sé aö bjarga verðmætum, vill ráöstefnan vara alvarlegaviö öllum hugmyndum stjórnvalda á hvaöa tima sem er til aö hreyfa viö þeim ákvæöum i samningum, sem tryggja verka- fólki hærri laun fyrir eftin- og næturvinnu. Veröi þaö gert legg- ur ráöstefnan til aö verkalýös- hreyfingin i heild svari þvi á viö- eigandi hátt. Óvitarnir komnir á bók IÐUNN hefur gefiö út leikrit- iö óvita eftir Guörúnu Helgadóttur. Leikritiö er samiö aö beiöni Þjóöleik- hússins á barnaári Samein- uðu þjóöanna og kom út i bók á frumsýningardegi, 24. nóvember. Leikritið er I tólf atriöum. Gylfi Gislason geröi sviösteikningar sem birtar eru i bókinni. A kápu er mynd úr sýningu Þjóð- -leikhússins. Guðrún Helgadóttir hefur samið fjórar bækur handa börnum: Tvær um Jón Odd og Jón Bjarna, I afahúsi og Pál Vilhjálmsson. Hafa þær allar notiö vinsælda og fyrri sögunni um Jón Odd og Jón Bjarna veriö snúiö á dönsku og finnsku og er væntanleg á fleiri málum. óvitar eru fyrsta leikrit Guörúnar og tileinkar höfundur þaö minn- ingu Jökuls Jakobssonar. ÓVITAR Játningar Margaret Trudeau Ot er komin á vegun IÐUNNAR bókin MARAGRET TRUDEAU:1 hreinskilni sagt. Rekur þar fyrrverandi eiginkona Pierres Trudeau, áöur for- sætisráöherra Kanada og foringja Frjálslynda flokks- ins, lifshlaup sitt. Segir hún frá uppvaxtarárum sinum, lifi meöal hippa, tilhugalifi sinu og forsætisráðherrans, hjónabandi þeirra og em- bættisskyldum og loks enda- lokum sambúðar þeirra. I kynningu bókarinnar segir svo meöal annars: „Vegna stöðu sinnar fór Margaret Trudeau i margar opinberar heimsóknir, kosn- ingaferðalög, veislur hjá þjóöhöföingjum og stjórn- málamönnum. En formregl- urnar, öryggisráðstafanirn- ar, öll sýndarmennskan lagöi höft á frelsisþrá hennar sem henni fundust að lokum óbærileg. Þegar hún hafði náö tökum á prótókollinum kæröi hún sig ekki lengur um að fara eftir honum....A opin- skáan og lifandi hátt leiðir hún hér fram fólk eins og bresku konungsfjölskylduna, Jimmy Carter, Fidel Castro, Alexei Kosygin, Chou en Lai, Rolling Stones. Engin kona þjóðarleiötoga á áttunda áratugnum hefur veriö jafn umtöluð og gagnrýnd og Margaret Trudeau.” Caroline Moorhead skráði frásögn Margaretar og skiptist hún I þrettán kafla, auk formála og eftirmála. Fjöldi mynda er i bókinni. Þýðinguna geröi Birna Arn- björnsdóttir. Prisma prent- aði.

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.