Þjóðviljinn - 17.02.1980, Blaðsíða 3

Sunnudagur 17. febrúar 1980. ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 3
BJÖRN ÞORSTEINSSON, prófessor:
Athugasemdir við úlfaþyt
Björn Þorsteinsson prófessor
Ekki er ofsögum sagt af því aö
atkvæöagreiöslur ollu ýmiss kon-
ar hugarangri á bæjum á s.l. ári.
Ein slik angurvaka varö I heim-
spekideild Háskóla lslands hinn
30. nóv. 1979. Þá greiddu deildar-
menn atkvæöi um umsækjendur
um prófessorsembætti I almennri
sagnfræöi, sem ólafur Hansson
haföi gegnt.
Dómnefndarálit og atkvæöa-
greiöslur á deildarfundum hafa
hingaö til veriö triinaöarmál, en
þeim trúnaöi hafa einhverjir
deildarmenn brugöist, því aö
hlutar dómnefndarálita og úrslit
atkvæöagreiöslunnar hafa þegar
birst I blööum. I Morgunblaöinu
14. febr. s.l. segir aö Ingi Sigurös-
son Ph.D. bókavöröur hafi hlotiö 7
atkvæöi, Sveinbjörn Rafnsson
fil.dr., starfsmaöur Arnastofn-
unar 17 og Þór Whitehead D.Phil.
3 atkvæöi.
Fyrir fundinum I heimspeki-
deild 30. nóv. lágu dómnefndar-
álit frá okkur Heimi Þorleifssyni
menntaskólakennara og Siguröi
Lindal prófessor I lögum, en okk-
ur þremur haföi veriö faliö aö
meta hæfi umsækjenda. Nefndin
skilaöi aö nokkru sameiginlegu
áliti, en ég minnihluta áliti eink-
um um tvo umsækjendur, sem ég
taldi ekki hæfa til þess aö gegna
prófessorembætti eins og sakir
stæöu. Samnefndarmenn mlnir
voru á annarri skoöun, og þeirra
meirihluta álit var ákvaröandi en
mitt ekki. Meö áliti mlnu vildi ég
vekja athygli á þvl aö gera ber
ólikar kröfur viö hæfnismat til
lektors og prófessors, svonefnd
doktorspróf eru ólikra ætta og aö
mlnu viti ættu prófritgeröir alls
ekki aö vera marktækar viö um-
sóknir um prófessorsstööu(heldur
eingöngu útgefin rit, sem unnin
hafa veriö sjálfstætt og án allrar
handleiöslu.
Á fundinum 30. nóv. var mál
umsækjenda um prófessorsem-
bætti I almennri sögu lögformlega
afgreitt af heimspekideild og sent
ráöherra og þess vænst aö hann
afgreiddi þaö fljótt I samræmi viö
óskir deildarinnar. Háskólann
skortir kennslukrafta m.a. i sagn-
fræöi á kandidatsstigi, svo aö all-
ur óþarfadráttur á veitingu kenn-
araembætta er vægast sagt mjög
bagalegur.
Vilmundur gripur til
biekkinga
Þegar komiö var fram yfir nýár
og ekki bólaöi á nýjum prófessor I
sagnfræöi viö háskólann, tóku
bæöi stúdentar og deildarráö
heimspekideildar aö ganga eftir
þvl viö þáverandi menntamála-
ráöherra, Vilmund Gylfason, aö
hann setti þegar mann I embættiö
I samræmi viö óskir deildarinnar.
Hann brást viö eftirgangsmunun-
um meö þvi aö endursenda dóm-
nefndarálitin ásamt áminningar-
bréfi til deildarinnar dagsettu 23.
jan. s.l. og stlluöu til forseta
hennar, Alan Bouchers prófess-
ors, en I bréfinu beindi hann
L.a
F orsíðu-
myndin
Forsiöumyndin aö þessu
sinni er eftir listamanninn
Zator, sem oft hefur veriö
misnefndur Zetor. Myndin
nefnist „Spitalinn” og höföar
til Islensks raunveruleika I
stjórnmálum og þjóöféiagi.
Bak viö dulnefniö leynist nafn-
númeriö 0524-0174, en skýrslu-
véiar rikisins upplýsa aö þar
leynist Arni Laugdal Jónsson
til heimilis á Asvallagötu. Aö-
spuröur um myndlist sina
sagöi listamaöurinn eftirfar-
andi:
„Baknefnd Rannsóknar-
deildar Sunnudagsblaösins á-
kvaö aö kaupa þessa dellu af
Arna með þvi skilyröi að hann
léti ekki sjá sig i Siðumúla
næsta áratug, þvi henni er
kunnugt um aö hér er kominn
deli sá sem búinn er að láta
sömu málverkin hanga niður á
Hressó undanfarin átta ár, og
er beinlinis orsökin fyrir fólks-
flóttanum úr gamla miðbæn-
um.”
Aðspurður um einkasýning-
ar sagöi Arni aö hann væri lit-
ið fyrir slikt, en hafi þó staöið
fyrir nokkrum „hengingum”
utan Reykjavikur, fyrst á
Mánakaffi á tsafirði 1976, siö-
an i kjallara Bókhlööunnar á
Akranesi 1978, og siöast en
ekki sist i Smiöjunni I Litluvlk
1979. (Fjarlægöin gerir fjöllin
blá, þetta mun vera I Þórshöfn
i Færeyjum. Ritstj.) Hann
merkti ekki myndir sinar með
eigin nafni vegna þess aö nú á
öld hraða, tækni, offjölgunar
og veröbólgu væri afskaplega
mikilvægt aö geta gert grein-
armun á „Jónösum”. Þar aö
auki veröi menn sem mála aö
1
Zator meö ööru nafni Arni
Laugdal Jónsson.
reikna meö aö veröa heims-
frægir, þó ekki væri nema I
Kópavogi.
Rætt var um námsferil og
önnur störf og sagðist Arni
hafa starfað sem gjaldkeri i
nokkrum bönkum hér I höfuö-
borginni, en stundað bygging-
arvinnu þess á milli.
„Þegar ég var smástrákur
dreymdi mig um aö veröa
flugfreyja þegar ég væri orö-
inn stór, en þvl miöur varö ég
of stór og þar aö auki voru
jafnréttismálin ekki komin
jafn langt I dentiö, ekki einu
sinni I landi framleiöslunnar,
Ameriku, svo ég innritaöi mig
bara i Dallas Art Institute og
hékk þar i þrjú ár, átti hvort
sem var ekki fyrir farinu
heim.
Ég hef verið teiknikennari i
tveim litlum sjávarplássum,
og þaö var fyrst þá sem ég
kynntist frjálsri tjáningu fyrir
alvöru.
Þar var mér kennt aö ganga
I hempu hins sanna lista-
manna, blárri úlpu, og gera
litlar kröfur til lifsins og i dag
er ég ánægöur ef ég á nokkura
strætisvagnamiða i vasanum
og fæ aö hafa mitt Old spæs I
friði, sagði Arni aö lokum
• —”— ... nupuiais lor^miouucmg lurther^B^es lol
1> giec (oiic ycar course) are being consuicred by tlic Board, and rnore proposals are expected.
J. iJuuug 1976 tlic boaid liave approved candidales l'orilngííer'dcgrcesias follows:
D.D.
LL.D
4. Tl:e lioaid appioved 394 Research Students fot<lícgre~es,as follows:
369
M.Lilt.
13
1 lie board bclieve that it will be of intcrest to tlic University to note that the Special Regul-
Degree contrnue to uttract a steady llow of applications, and fourteen candidates *»•
LJcgree undcrUieSpecialJ^iuktionsJn 1976.
Úr skýrslu frá Háskólanum I Cambridge 1977
.J
nokkrum skeytum til mln. Ég
svaraöi meö bréfi til deildar-
forseta 5. febrúar s.l. og fara
aðalatriöin úr svöfum mlnum hér
á eftir.
— í bréfi ráöherra segir aö
vöndun og yfirvegun skuli sér-
staklega stjórna geröum manna I
heimspekideild, af þvl aö hana
„skipa kennarar I óllkum fræöi-
greinum og ganga allir til at-
kvæöa um umsækjendur um
hverja stööu og greiöa þá flestir
atkvæöi á grundvelli dóm-
nefndarálits fyrst og fremst aö
þvi er ætla má.” — Þetta á siöur
viö um heimspekideild en ýmsar
aörar deildir háskólans.
Aöalstofnanir heimspekideiidar:
bókmennta-, málfræöi- og sagn-
fræöistofnunin — eru sprottnar af
sama meiði og náiö samstarf hef-
ur jafnan rlkt milli kennara og
nemenda deildarinnar, sem eiga
sér m.a. sameiginlegt félag,
Félag islenskra fræöa. Aö guö-
fræði-, lögfræöi og viöskipta-
fræöideildum undanskildum mun
heimspekideiid ein hin samstæö-
asta innan háskólans.
í áminnstu bréfi segir aö ráöu-
neytiö telji „afgreiöslu heim-
spekideildar á dómnefndaráliti
um umsækjendur um prófessors-
embætti I almennri sagnfræöi eigi
gallalausa. Kemur þar fyrst til sá
höfuögalli á dómnefndarálitinu
aö dómnefndin viröist ekki taka
nægilegt tiilit til þess aö embætti
þaö sem um ræöir er kennarastóll
I almennri sagnfræöi.
Þetta mál kom mjög til umræöu
á fyrstu fundum nefndarinnar I
mal s.l. vor. Aö gefnu tilliti tók ég
saman handa nefndinni nokkur
atriöi, sem hafa bæri I huga viö
samningu álitsgeröa.
Forsendur álitsgerðar
Auglýst prófessorsembætti er
hiö eina sem kennt er viö al-
menna sagnfræöi viö heimspeki-
deild H.I og mun hliöstætt starf
ekki finnanlegt viö háskóla I ná-
lægum löndum. Aö gefnu tilefni
skal athygli vakin á þvi, aö skipt-
ing sagnfræöi viö H.l. milli is-
lenskrar og almennrar sögu á
ekki framar rétt á sér og var
bundin viö fámennisskeiö heim-
spekideildar. Almenn sagnfræöi
er heildarheiti á svonefndri
mannkynssögu, en tslandssaga er
hluti af henni og skiptist I sér-
greinar og sérfræöitlmabil eins
og hún. Enginn mun nokkru sinni
skýra viöhlitandi neitt megin-
vandamál islenskrar sögu án
rækilegrar þekkingar á almennri
sögu þess timabils sem um er
fjallaö. Óþarft á aö vera aö taka
fram, aö fróöleikur er ekki há-
skólafræöi I sjálfu sér, heldur
þekkingin á þvl hvernig hans er
aflað og hvernig hann veröur til.
Krefjast ber aö hver sagnfræöi-
kennari deildarinnar hafi lokiö
háskólaprófi I almennri sagn-
fræöi, en prófessor ábyrgöarmaö-
ur fyrir sagnfræöilegum vinnu-
brögöum og útskrift sérfræöinga,
veröur einungis valinn eftir
fræöilegu gildi verka sinna. I al-
mennri sagnfræöi óskilgreindri
eru öll sagnfræöileg vandamál
jafngiid til umfjöllunar, fræöilegt
gildi ritgeröar er eitt marktækt,
og auðvitaö er mönnum ávallt
fjölhæfni til framdráttar. Mark-
tæk verk eru endanlega frá-
gengnar og birtar sérfræöirann-
sóknir, en handrit síður, enda
ekki alls staöar tekin gild til
hæfnismats viö erlenda háskóla.
Þá eru prófritgeröir miöur gildar
sökum áhrifavalds kennara. —
Röskleiki I námi og starfi er
mikilvægur eiginleiki hjá hverj-
um háskólakennara og frumleiki,
vlösýni og innsæi I gang mála.
Umbúðalaus áróður
Fyrrverandi menntamálaráö-
herra segirl bréfi sinu frá 23. jan.
aö ekki veröi séö „aö sérálit for-
manns dómnefndarinnar, sem
viröist hafa ráöiö mestu um
hvernig atkvæöi féllu um um-
sækjendur I deildinni, eigi neitt
skylt viö hlutlaust álit fræöi-
manns, heldur er þaö umbúöa-
laus áróöur fyrir einum umsækj-
anda og gegn öörum. Er svo langt
gengiö að telja doktorspróf frá
háskólanum I Edinborg og Oxford
ekki vera fullgild. doktorspróf.”
Ekki er ofsögum sagt af þvl aö
mikill er máttur hins illa. Meö
umbúöalausum áróöri á ég aö
hafa leitt heimspekideild á glap-
stigu, ruglaö þar dómgreind
manna, villt þeim sýn og ráöiö
mestu um úrslit atkvæöagreiösl-
unnar 30. nóv. s.l.
I heimspekideild eru margir
sem þekkja ritverk Sveinbjarnar
Rafnssonar og þurfa engar um-
sagnir frá mér til þess aö meta
þau. Háttvirtur fyrrverandi
menntamálaráöherra hlýtur aö
vita aö hann er hvorki að slá
heimspekideild né Háskóla
íslands gullhamra meö ummæl-
um sinum.
I álitsgerö minni og Forsendum
álitsgeröa reyndi ég aö minna á
aö munur er á;
a) doktorsgrðöu, sem veitt er
fyrir prentaö rit, unniö alveg
sjálfstætt og veitir kennslurétt-
indi, jus docendi, viö þann
skóla, sem gráöuna veitir, — og
b) doktorsprófi, sem lýkur meö
ritgerö unninni undir hand-
leiðslu prófessors.
I sumum löndum tlökast aöeins
gráöan, I öörum prófiö, og I enn
öörum hvort tveggja.
Þá ber þess einnig aö geta aö
starfsmat B.S.R.B. og rlkisins
1969 metur doktorspróf (PhD og
viöllka gráöur) til launa ekki
mikiö fram yfir fil.lic.—
Þessu til staöfestingar æski ég
aö birt sé tafla úr starfsmatinu:
merkra háskólamanna á Noröur-
löndum.
Ég sé ekki ástæöu til aö svara
neinu, sem „ítarleg svör tveggja
umsækjenda viö dómnefndarálit-
inu” höföuaöflytja, og tel þau aö-
eins staðfesta réttmæti álitsgerð-
ar minnar.
Ingi Sigurösson gerir sér ekki
ljóst að PhD-ritgeröir eldast eins
og allt annaö. Sllk ritgerö frá 1972
óprentuö getur veriö gott framlag
til lektorsstarfs 1976, en gagnslft-
iö til prófessorsembættis þremur
árum slöar. Þá viröist Ingi ekki
hafa skiliö aö gera beri strangari
kröfur til fræöilegra afreka
prófessors en lektors.
Þeir Ingi og Þór Whitehead
segjast I sameiginlegu bréfi frá
29. nóv. 1979 hafa hlotib „æöstu
prófgráöu I enskumælandi lönd-
um”. Ekkikemur þessi fullyröing
heim viö þaö sem segir I bókinni
British Universities eftir Sir
James Mountford, London 1967,
bls 58 (ljósrit fylgir. —
„Postgraduates are awarded
the degree of ,master’ in their
own faculty or (at a more ad-
vanced level) og ,doctor in philo-
sophy’ (Ph.D)., a title wich is
common to all faculties. The
higher doctorates, as D.Sc. or D.
Litt., are awarded on the evi-
denceof a body of published work
contributing substantially to
knowiedge.”
Hér segir aö eftir B.A.-próf geti
hinn útskrifaði tekiö meistara-
gráöu I deild sinni eöa (enn
fremra stig) „doktorsgráöu I
heimspeki” (Ph.D.).ensá titiller
sameiginlegur öllum deildum.
Æðri doktorsgráöur, D.Sc. eöa
D.Litt., eru veittar fyrir prentuö
rit, sem hafa aö geyma verulegan
þekkingarauka.
A umræddum deildarfundi 30.
nóv. haföi ég vlst orö á þvl aö
P.d.D-gráöan væri aö veröa
„færibandaframleiðsla” á Bret-
landi og lagöi fram skýrslu frá
háskólanum i Cambridge, 1977,
máli minu til sönnunar. Þar segir
aö námsnefnd hafi samþykkt 369
stúdenta til Ph.D-náms 1976. Þá
vekur nefndin einnig athygli á þvi
að „Sérstöku reglurnar” um
Ph.D.-gráöuna haldi áfram aö
draga aö stööugan straum um-
sækjenda. —
Lektorar og prófessorar
Frá minum bæjardyrum séö er
þaö réttlætismál islenskra
Cand. real. (Nor). mag. scient=(D), 190 ABC-Kl-l 1/2)D
Cand.mag (H.í)+ uppeldis- og kennslufræöi (H.I.) = 210 ABC
Cand.med. (H.I., = 215 ABC+2D
Cand.act og cand. stat. (Danmörku), = 215 ABC
Fil.Iic., Fil.kand. = 200 ABC+(2-3)D
Lic.Tech., Cand.polyt. = 215 ABC+(2-3)D
Dr.Rer.nat., Dr. Ing. = 215 ABC + (2-3)D
Dr.phil. (minni kröfur) = 215 ABC+(2-3)D
Ph.D.(GB. og USA) = 205 ABC+(1-3)D
Læknar meö sérgrein. Cand.med. = 240 ABC+(6-7)D
Fil. Dr„ D.Sc.,
Dr.phil (mestar kröfur) = 240 ABC+( 5)D
Sveinbjörn Rafnsson tók fil. dr.-
próf, en fékk ekki dósentskeme-
tance fyrr en hann haföi gefið út
eina tlmaritsritgerö enn á prenti.
Slíkt er alþekkt I Sviþjóö og þykir
ekki tlöindum sæta. Aö því leyti
er Sveinbjörn I hópi ýmissa
stúdenta, sem inna af hendi mikil
rannsóknarstörf hjá mér og öör-
um, aö þeim sé ekki skipaður
óæöri sess en fjöldafram-
ieiöslunni bresku aö námi loknu.
Ef hér á aö miöa hæfi manns til
Framhald á 21. slðu.