Þjóðviljinn - 29.04.1980, Blaðsíða 4

4 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Þriöjudagur 29. april 1980
UOOVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýds-
hreyf ingar og þjódfrelsis
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóöviljans
Framkvæmdastjóri: EiÖur Bergmann
Hitstjórar: Arni Bergmann, Einar Karl Haraldsson. Kjartan Ölafsson
Fréttastjóri: Vilborg Haröardóttir.
Auglýsingastjóri: Þorgeir Ölafsson.
Umsjónarmaöur Sunnudagsblaös: Ingólfur Margeirsson.
Rekstrarstjóri: Úlfar ÞormóÖsson
Afgreiöslustjóri: Valþór Hlööversson
Blaöamenn: Alfheiöur Ingadóttir, Einar örn Stefánsson, GuÖjón Friöriks-
son, Ingibjörg Haraldsdóttir, Magnils'H. Gíslason, Sigurdór Sigurdórsson.
Þingfréttir: Þorsteinn Magnússon.
tþróttafréttamaöur: Ingólfur Hannesson.
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Gunnar Elísson
Útlit og hönnun: Guöjón Sveinbjörnsson, Sævar Guöbjörnsson,
Handrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Elías Mar.
SafnvörÖur:Fviólfur Arnason.
Auglýsingar: Sigríöur Hanna Sigurbjörnsdóttir,
Skrifstofa :Guörún Guövaröardóttir.
Afgreiösla:Kristin Pétursdóttir, Bára Halldórsdóttir, Bára Siguröardóttir
Simavarsla: Ólöf Halldórsdóttir, Sigrlöur Kristjánsdóttir.
Bílstjóri: Sigrún Bánöardóttir.
Húsmóöir: Jóna Siguröardóttir.
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jónsdóttir.
útkeyrsla: Sölvi Magnússon, Eafn Guömundsson.
' Ritstjórn, afgreiösla og auglýsingar: Síöumtila 6, Reykjavfk, simi 8 13 33.
Prentun: Blaöaprent hf.
Stefnumörkun
í menningarmálum
• Fyrr í þessum mán. hreyfðu þau Guðrún Helgadóttir
og Helgi Seljan þörf u máli á Alþingi. Eins og kunnugt er
kemur það viðhorf fram í stjórnarsáttmáia ríkis-
stjórnarf lokkanna að auka þurf i framlög til menningar-
mála. Þar er þó ekki um beina stef numörkun að ræða og
því hafa þingmennirnir tveir gert tillögu um að Alþingi
feii ríkisstjórninni að beita sér fyrir gerð almennrar
stefnumörkun í menningarmálum í því skyni að jafnt
atvinnu sem áhugamennska í þessum efnum hafi við
ákveðnari viðmiðun að styðjast frá ríkisvaldinu.
• Á slíka viðmiðun hafa menningarfélög og samtök
listamanna mjög kallað í nágrannalöndum okkar og á
það ekki síst við um einstök menningarleg átök, viss f or-
gangsverkefni, sem útundan hafa orðið, og aukna
tryggingu fyrir eðlilegum, skipulegum f járstuðningi við
alhliða menningarstarfsemi. Þingmennirnir leggja til að
kannaðar verði sem best allar mögulegar leiðir, beinar
sem óbeinar, til aðstoðar áhugafélögum í listsköpun.
Sömuleiðis hvernig best megi auka stuðning hins opin-
bera við íslenska menningarstarfsemi með beinum f jár-
framlögum, niðurfellingu ýmissa tolla og skatta og með
öðrum örvandi aðgerðum.
• Hér er um það að ræða að marka ákveðna ramma-
stefnu í menningarmálum og eru leidd að því rök að því
fylgi kostir bæði fyrir fjárveitingarvaldið og listskap-
endur að hafa slíka viðmiðun í starfi sínu. í greinargerð
með þingsályktunartillögunni er einmitt vitnað til orða
Helgu Hjörvar framkvæmdastjóra Bandalags ísl. leik-
félaga, þar sem hún tekur fram að með stefnumörkun sé
ekki átt við pólitíska einstefnu eða einhverjar tilteknar
stefnur i iistum, heidur heildarstefnumörkun um sem
frjóust samskipti opinberra aðila og listskapenda. Ekki
sé síður mikilvægt að setja saman áætlanir um for-
gangsverkefni i menningarmálum heldur en til að
mynda að semja áætlanir um atvinnuuppbyggingu og
virkjunarframkvæmdir.
• Á öðrum stað í greinargerðinni er vitnað í ummæli
Njarðar P. Njarðvík lektors þar sem hann leiðir rök að
því að i raun sé styrkur ríkisins til ista og listtúlkunar
enginn, þrátt fyrir nær tveggja miljarða kr. framlags á
f járlögum. „Það skýrist af því að tekjur ríkisins vegna
söluskattsaf bókum íslenskra rithöfunda og þýðenda og
tollar og skattar af efnum og tækjum til listsköpunar
námu í fyrra trúlega sömu fjárhæð. og stendur þannig
rfkiö í raun og veru í beinni f járhagslegri skuld við lista-
menn."
• Njörður P. Njarðvík segir að slíkt ástand geti ekki
verið réttlætanlegt og því beri brýna nauðsyn til að
endurskoða tollskrá ogsöluskattslög með það
fyrir augum að auðvelda listsköpun fjárhags-
lega og stuðla um leið að lægra verði á bókum og öðru því
er til listneyslutelst. Þá víkur Njörður að því að eini f jöl-
miðill landsmanna sem nær til landsmanna allra, alla
daga vikunnar árið um kring, mesti fréttamiðill Islend-
inga, stærsti hljómleikasalurinn og mikilvirkasta
leikhúsið hafi um árabil verið hafður í f jársvelti. Gera
verði þá kröfu að f jársvelti sé létt af Ríkisútvarpinu og
því leyft að njóta sín og sýna hvað raunverulega í því býr
sem menningartæki fyrir landsmenn alla og ekki síst
fyrir landsbyggðarfólk, sem á litla hlutdeild í
menningarframlögum hins opinbera.
• Þjóðviljinn tekur undir það sjónarmið að gerbreyta
þurfi afstöðu ríkisvaldsins til menningarstarfsemi.
Menningarverðmæti verða ekki alltaf vegin og metin á
f járhagsgrundvelli,en það er síður en svo að opinber
menningarframlög séu óarðbærari í krónum og aurum
talið en ýmislegt annað sem hinir vísu landsfeður eru
fúsari til að veðja á. Fyrst og síðast er þó um að tefla
andlega reisn þjóðar sem vill teljast í hópi menningar-
þjóða og þau lifskjör sem felast í því að vera þátttakandi
í frjóu menningarlffi.
• (slensk menning hefur of lengi verið hornreka í f jár-
lögum Alþingis. Um leið og blaðinu verður snúið við með
auknum framlögum til menningarmála þarf að efna til
víðtækrar umræðu um heildarstefnumörkun meðal allra
sem þar eiga hlut að máli og ná samkomulagi um þá
framvindu sem menn helst vilja sjá á menningarsviðinu
hér næstu árin.
—ekh
ingum i fiskirækt. Ástæöa er þvi
til þess a& hvetja almenna hlut-
hafa I Fiskeldi h.f. til þess að
vera vel á veröi gagnvart þvi aö
félagsskapur þeirra þróist ekki
upp i að lúta fámennisstjórn
peningamanna.
Undirbúningsnefnd aö stofnun
Fiskeldis h.f. lagöi fram lista til
stjórnarkjörs á stofnfundinum
17. þ.m. Á þeim lista var aöeins
einn maöur sem unniö hefur aö
fiskeldi og hefur reynslu og
þekkingu á þvi sviði. Eftir-
tektarvert var að á listanum
voru tveir framkvæmdastjórar
stórfyrirtækja, þaö er að segja
Sambandsins og Skeljungs h.f.
SÍS-forstjórinn datt hinsvegar
út af lista i kosningu og inn kom
Jakob Hafstein sem um langan
aldur hefur sýnt fiskeldismálum
mikinn áhuga. I sjö manna
stjórn almenningshlutafélags-
ins sem hefur á stefnuskrá sinni
uppbyggingu rekstur fiskeldis-
fyrirtækis eru aðeins tvö nöfn
sem tengd eru fiskeldi.
Hinir síðustu
fyrstir
Á stofnfundinum kom i ljós aö
þeir tveir menn sem telja má aö
kunni nokkur skil á fiskeldis-
málum, Eyjólfur Friögeirsson
fiskifræöingur og Jakob Haf-
siein áttu mestu fylgi aö fagna
meöal fundarmanna auk full-
trúa landsbyggöarinnar Bjarna
Aöalgeirssyni bæjarstjóra á
Húsavik. Næstur i kosningunni
kemur siöan verkfræöinaur en
fræöingur aö mennt svo ljóst er
að þeir sem munu fara meö
daglega stjórn þess á næstunni
eru þekktari af öðru en sér-
stakri kunnáttu á sviöi fiskeldis-
mála.
Þekkingin rœöur
úrslitum
Peningamennirnir ráöa
feröinni i stjórn Fiskeldis h.f.
enda þótt þveröfugur vilji hafi
endurspeglast i kosningunni á
stofnfundinum. Enda þótt
gróðavonin sé ærin i fiskeldinu
þegar fram liða stundir verður
sá gróöi hvorki auðsóttur né
skjótfenginn nema aö unniö sé
af kostgæfni og kunnáttu að
uppbyggingu þessarar atvinnu-
greinar hérlendis og byrjunar-
örðugleikar yfirstignir i krafti
þekkingar og reynslu. Annars
veröur allt i þeim stil andabúa,
glerverksmiðja og axlabanda-
stassjóna sem Halldór Laxness
segir okkur af i útvarpslestri á
Guösgjafaþulu þessa dagana.
Hér er ekki um dauða fram-
leiöslu að ræöa sem viöskipta-
og peningamenn geta komiö á
laggirnar svo vel fari meö
venjulegri peningasláttu og
stórbrotnum framkvæmdum i
húsum og vélabúnaði. Hér er
um framleiöslu á lifandi dýrum
að tefla, þar sem umhirða,
aöbúnaður og þekking skiptir
meginmáli. Fregnir af ýmsum
byrjunaröröugleikum og sjúk-
dómum hjá frumherjum fiski-
í
Undlrbúnlngsnefnd Flskeldis h.f. á blaöamannafundl: Hverju munu almennlr hluthafar ráfta I framtfö-
ftlíppt
; Ahuga- eða pen-
ingamannafélag?
Almenningshlutafélög lita vel
út á blaði þegar hundruö manna
úr öllum stéttum reiða fram fé
til þess að koma fram þörfu
málefni og hefja til vegs nýja
atvinnugrein. Allt er þar
lýðræðislegt að forminu til en
reynslan er yfirleitt sú að völdin
og hlutaféö safnast á fárra
hendur og úr verða samsteypur
innan félaganna sem ráöa svo
miklu að áður en varir nennir
enginn að standa i þvi að halda
uppi einhverju lýöræðisstreði
innan almenningshlutafélags-
ins.
Fyrir stuttu var haldinn I
Reykjavik stofnfundur almenn-
ingshlutafélags um fiskeldi og
fór vel á stað. Sex hundruö
tuttugu og tveir höföu gerst
hluthafar og hlutafjárloforð
reyndust vera alls kr. 104
miljónir króna. Áhugamenn
hafa tekið höndum saman um
stofnun þessa hlutafélags, sem
á að vera alislenskt, og öllum
gafst kostur á að vera meö.
Greinilegt var á stofnfund-
inum að þessi hugmynd á sér
sterkan hljómgrunn manna á
meöal. Sá eindregni vilji
fundarmanna kom fram aö ekki
yröi fariö hraöar en svo i hluta-
fáraukningu aö félagsmönnum
inni innan almenningshlutafélagsins?
I sjálfum gæfist tækifæri á aö
I tryggja sér eölilega hlutdeild i
• henni. Jafnframt var fellt aö
I skrá hlutabréf á handhafa og
I ákveðið aö þau yröu skráö á
I nöfn. Meö þessu var veriö aö
I' koma i veg fyrir að stórfyrir-
Í* tæki og fjársterkir einstaklingar
gætu keypt upp stóran hlut I
félaginu og tryggt sér meiri-
J hlutaitök i stjórn þess.
I Tvö nöfn tengd
: fiskeldi
I Fiskirækt og sjávarbúskapur
I er talinn mjög arðvænlegur at-
vinnuvegur og þvi eðlilegt að
peningamenn hugsi sér gott til
glóðarinnar á þessu sviöi.
Minna má á aö viða um heim
eru auðhringir nú aö færa út
landhelgi sina með fjárfest-
lestina ráku nokkrir kunnir
peningamenn af höfuðborgar-
svæðinu.
Eins og annarsstaöar kemur
fram i blaöinu hefur stjórn
Fiskeldis h.f. skipt meö sér
verkum og kemur þá i ljós aö
hlutum hefur verið snúiö viö og
eru hinir siöustu nú or&nir fyrst-
ir i kristilegum bræöralags-
anda. Sá sem hafði fæst atkvæði
sér aö baki i stjórnarkjöri,
bæjarstjórinn i Garðabæ, er
kjörinn formaður stjórnar, og
Jón Friðjónsson rekstrarhag-
fræðingur varaformaöur og
Skeljungsmaðurinn Arni ól.
Lárusson ritari. Framkvæmda-
stjóri fyrirtækisins er viöskipta-
—og
ræktar á tslandi eru óræk
sönnun þessa.
Þaö er þvi full ástæöa fyrir I
hinn almenna hluthafa i Fisk- I
eldi h.f. að vera á veröi og gæta ■
þess að hlutafé þeirra sé ekki I
eytt i yfirbyggingu fyrirtækis I
áður en nokkur rekstur er I
hafinn, og að félagiö veröi ekki ■
'stökkpallur handa peninga- I
mönnum og framagosum sem I
ávallt fara á stjá þar sem þeir I
telja auögunarvon. Slikt fyrir- *
tæki verður aldrei óskabarn I
almennra hluthafa, hvað þá I
óskabarn þjóöarinnar eöa far- I
sæl byrjun á nýrri atvinnugrein |
i landinu. I
—ekh I
skorrið
Tryggt fyrir áföllum
af náttúruhamförum?
Heilbrigöis — og tryggingar-
ráöherra hefur skipaö nefnd til
þess aö kann amöguleika á þvi aö
tryggja þjóöina fyrir áfölium af
meiriháttar náttúruhamförum.
Formaöur nefndarinnar er
Asgeir Ólafsson, forstjóri
Bruna—bótafélagsins.
Verkefni nefndarinnar verða að
enduskoða lög um Við-
lagatryggingu íslands, td. vegna
eigna sem nú falla utan
trygginga, flokka náttúrhamfarir
i skilningi laganna og gera spá
um hugsanlega tjónatilvik i
hverjum flokki, gera grein fyrir
fjárhagslegum og félagslegum
afleiðingum meiriháttar tjóna,
kanna möguleika og köstnað við
endutryggingar vegna eignatjóna
og framleiöslutaps þjóöarbúsins
og að lokum gera tillögur um
stefnumörkun varðandi byggð og
mannvirkjagerð eftir áhættu-
svæöum.
Viðlagatrygging tslands kostar
störf nefndarinnar. I henni eiga
sæti auk formanns: Guðmundur
Hjartarson, bankastjóri, Pétur
Stefánsson, verkfræðingur og
Þorleifur Einarsson, jarð-
fræðingur.