Þjóðviljinn - 29.04.1980, Blaðsíða 8

8 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Þriftjudagur 29. april 1980
Þriðjudagur 29. aprll 1980 ÞJÓDVILJINN — SIÐA 9
Úrslit í skólaskák 1980:
Karl Þorsteinsson og
Krístján Pétursson
Islandsmeistarar
islandsmeistarar I skólaskák á
landsmótinu á Varmalandi um si.
helgi urðu þeir Karl Þorsteinsson
Langholtsskóla I eldri flokki, 13-16 ára,
með 7 1/2 vinning og Kristján Péturs-
son Asgarðsskóla i yngri flokki, 7-12
ára, með 6 vinninga.
Tefld var ein umferð i flokkunum og
voru keppendur 9 I hvorum flokki, en
landsmótið var lokaþáttur yfirgrips-
mikilla skákmóta, sem fariö hafa
fram i grunnskólum um allt land.
Fyrsti þátturinn var um 250 skólamót,
viöast haldin i náinni samvinnu kenn-
ara og skákáhugamanna, 50 sýslu og
kaupstaðamót voru haldin á vegum.
taflfélaga og 16 kjördæmismót vora
haldin af taflfélögum og svæöasam-
böndum taflfélaga.
Landsmótiö sem er keppni skóla••
skákmeistara kjördæmanna er haldiöt
á vegum Skáksambands Islands undir
stjórn skóiaskáknefndar.
Skólaskák hefur á undanförnum ár-
um haft mjög hvetjandi áhrif á skák-
iökun og félagslif skákáhugamanna,
sérstaklega 1 dreiföari byggöum
landsins. Athyglisvert er, aö móta-
haldi hefur aö mestu veriö haldiö uppi
af áhugamönnum, sem viöa hafa þó
notiö verulegs stuönings félaga, skóla-
nefnda og hreppsnefnda.
Annan mótsdaginn mættu heiöurs-
gestir mótsins, þeir Jóhann Hjartar-
son Skákmeistari lslands 1980 og Jó-
hannes G. Jónsson landsliösmaöur i
skák, en þeir uröu i I. og II. sæti á
Landsmóti Skólaskákar 1979. Borg-
firöingar og kjördæmismeistarar tóku
þátt i fjöltefli við Jóhann. Johannes
Gisli snnaöist skákskýringar og fór
m.a. yfir nokkrar skákir, sem tefldar
voru á mótinu.
I kaffisamsæti sem Varmalands-
skóli efndi til á sunnudag afhenti Dr.
Ingimar Jónsson varaforseti Skák-
sambands Islands islandsmeisturum
farandgripi, sem eru skákfákar skorn-
ir i tré, en minni skákfáka fengu þeir
til eignar, auk verðlaunapenings og
bókagjafa frá Friöriki Olafssyni for-
seta F.I.D.E. Viðurkenningar fyrir 2.
og 3. sæti voru verölaunapeningar. Aö
verðlaunaafhendingu lokinni afhenti
Dr. Ingimar keppendum öllum og
starfsmönnum mótsins landsmóts-
fána.
í frétt frá Skáksambandinu um mót-
ið er hrósaö mjög allri keppnisaðstööu
I Varmalandsskóla svo og móttökum
af hálfu skólastjórans Vigþórs Jör-
undssonar og annars heimafólks.
Eldrl flokkur. Frá vlnstri, aftari röð: Ingimundur Slgurðsson, Selfossi, Magnds
Steinþórsson, Egilsstöðum, Pálmi Pétursson Akureyri, Guðmundur Traustason,
Blönduósi, Ólafur Brynjarsson, Grundarfirði. Fremri röð: Lárus Jóhannesson
Reykjavik, Karl Þorsteinsson Reykjavfk, Guðmundur Gfslason tsafirði. A
myndina vantar Björgvin Jónsson, Njarðvfk. — Ljósm. JennlR. ólafsson.
Yngri flokkur. Frá vinstri, aftari röð: Hermann Frlðriksson Raufarhöfn, Blrgir
ö. Birgisson Borgarnesi, Páll A. Jónsson Sigluflrði, Davfð Ólafsson Reykja-
vfk, Arnaldur Loftsson Reykjavfk, HelgiHansson Neskaupstað. Fremri röð: Úif-
héðinn Sigurmundsson Selfossi, Kristján Pétursson Kjós og Eyþór Eðvarðsson
Súgandafirði. Ljósm. Jenni R. ólafsson.
mMKMIR
Ulfheáinn Sigurrn,
tyþór EárardáSQi
davið 'OiafssQK

Hristján fíéturasoif
ÍHU. fi.Jónsso#:
llJÆ
Birgir ö Birgirss.:
'á

‘A
•A

a
'A
•á
'ÁL
raraHraranras
.EummuR
1 2 3 4 5 6 7 8

\Xarl þorsteins
VINN RÖÐ
■3,
Xm. 2.
w\m
16. 1.
ð. 7
UL 9.
'UmKi: i mm
LLA \8.\

VINN ROÐ
o. 6.
5'A 5.
A 9.
7.
6- 2.
5A fL 5.
f. A
7JÁ L
Selfoss&Áóta S./.
Sc/áureijri V. f.
Hólabrekkusk. fi.v.
físgorðsskóia ftn-
Sioiufírð/ H/.-V.
A/esskó/a AusiL
Raufarhofn. Nf. £
Hliðarikóía. kvik.
Borgarnes/ V /.
SeJfo&sskó/a S.l.
'fiiftamýrarsk. fiy.
Gruncfarfiroi V.L.
EqUssiþðum fiu.i.
Isafiroi Y.f.
Oddeurorsk. JiL-£.
Niaravikursk. R.n.
OÍðnduósi M/rV.
ianghoHsskó/a fiv.
Góöir fundarmenn, fundarstjóri,
Mér er þaö mikil ánægja aö fá
tækifæri til þess aö ávarpa ykkur
hér viö upphaf fræöslufundar
þessa um heilsuvernd, sem hefur
veriö rækilega undirbúinn af
fjölda manna og á vonandi eftir
aö skila okkar heilbrigöisþjón-
ustu góðumárangri. A þeirri
stundu sem viö höldum þennan
fund fara fram ákaflega mikl-
ar umræöur i þjóöfélagi okk-
ar um kostnaö viö hina félags-
legu þjónustu. Þaö er ekki nýtt
aö slfk umræöa fari fram
og þaö er heldur ekki neitt sér-
stakt fyrir tsland, þvi um
þessar mundir er vaxandi um-
ræöaum slikt hvarvetna, þar sem
kostnaöur viö félagslega þjónustu
hefur vaxiö mjög á undanfömum
árum og áratugum og sú þjónusta
hefur vitaskuld þar af leiöandi
fariö batnandi. Menn spyrja sig
nú gjarnan þeirrar spurningar
hvort við séum komin aö vega-
mótum, þar sem aö ekki veröi
meira fé tryggt til þessarar
félagslegu þjónustu en veriö hef-
meö sanngjömum hætti bera
saman þessi tvö ár geri sér grein
fyrir þvi hversu fráleitt þaö er af
okkur aö ákalla áriö 1950 sem sér-
stakt keppikefli.
En heilbrigöisþjónustan hún
birtist okkur sem betur fer ekki
bara I Utgjaldatölum, eins og þó
mætti ætla af umræðum ýmissa
manna um heilbrigöismál á
tslandi á undanförnum misser-
um. Otgjöldin til heilbrigöismála,
vaxandi fjöldi fólks sem starfar-
viö heilbrigöismál, birtist okkur
einnig i verulegum árangri
heilbrigöisþjónustunnar á undan-
förnum áratugum. Þessi árangur
er svo mikill aö erlendar þjdöir,
þær sem fylgjast vel meö á sviöi
heilbrigöismála, undrast árang-
urinn og dást aö þeim stórstlgu
framförum sem hafa oröið hér á
tslandi I þessum efnum.
Á 30 árum hefur
meðalæfin lengst
Þaö er til dæmis athyglisvert að
lesa upplýsingar um það aö árið
Að skapa
ur vegna þess aö fólkiö neiti aö
greiöa kostnaöinn viö þjónustuna
i gegnum almennt skattakerfi.
Eigum við að snúa
aftur til ársins 1950?
Eins og iöulega kemur fyrir þá
er umræöan um þessi mál á
tslandi á heldur lágkúrulegu
plani. A dögunum þá rakst ég t.d.
á grein i einu dagblaöanna, þar
sem borin var saman skattabyröi
landsmanna áriö 1950 og árið 1980
Þar er þvi haldiö fram aö á árinu
1980 greiöum viö um þaö bil 45%
af tiltekinni þjóöhagsstærö I
skatta, en höfum greitt áriö 1950
aöeins 25%, og þaö má skilja þaö
svo á orðum blaösins aö áriö 1950
höfum viö sannarlega lifaö þá
gósentima sem viö eigum aö
leggja áherslu á aö ná fram til á
nýjan leik.
Viö skulum viröa þetta lítillega
fyrir okkur. Spyrjum fyrst hver
ætli hafi veriö heildarútgjöldin til
heilbrigöismála áriö 1950 og t.d.
áriö 1978, en þar er raunar siöasta
áriö sem ég er meö haldbærar töl-
ur um. Þá kemur i ljós aö áriö
1950 námu Utgjöld til heilbrigöis-
mála sem hlutfall af vergri
þjóöarframleiöslu 3.1%. En áriö
1978 námu þessi útgjöld 7.5% af
vergri þjðöarframleiöslu. Mis-
munurinn á þessu tvennu nemur
vafalaust mörgum tugum
milljaröa kf-óna og sennilega
samsvarar þessi mismunur lang-
leiöina öllum tekjuskatti einstakl-
inga i landinu.
Ef við lítum á annan þátt þessa
máls og könnum hversu margt
fólk starfar viö heilbrigöisþjón-
ustuna. Nýjustu samanburöartöl-
ur um þetta efni eru frá 1963 og
1977.1 þeim tölum kemur fram aö
áriö 1963 voru starfsmenn heil-
brigöisþjdnustu 2188, en áriö 1977
voru þeir 7138.
Utgjöld til heil-
brigðismála hafa
5-faldast á 30 árum
Frdölegt er aö bera saman visi-
tölu þjóöarframleiöslu, einka-
neyslu og heilbrigöisútgjalda á
mann á fóstu verölagi miöaö viö
annars vegar áriö 1950 og hins
vegar árið 1978. Viö þann saman-
burö kemur I ljós aö áriö 1978 var
þjóöarframleiösla á mann 2.28
sinnum meiri en áriö 1950. Einka-
neysla á mann var 2.45 sinnum
meiri en áriö 1950, en heildarút-
gjöld heilbrigöismála á mann
voru 5.35 sinnum meiri áriö 1978
en áriö 1950. Hiö sama er auövitaö
aö segja um almannatrygginga-
kerfiö á þessum tlma, þaö hefur
sem betur fer eflst og styrkst frá
árinu 1950 og ég hygg aö allir sem
betra samfélag
1951 var ungbamadauöi á hverjar
þúsund fæðingar á lslandi 28.1 en
áriö 1974 er sambærileg tala 15.0.
Dánartlðni á þúsund Ibúa áriö
1951 er 7.7,áriö 1974 6.7. Lifsllkur
karla áriö 1951 voru 67 ár, en 1974
73dr. Lifslíkur kvenna voru 73 ár
1951, en 78 ár 1974. Ekkert er á
móti því aö bera þessa þætti
saman viö önnur lönd, enda kem-
ur þá I ljds aö hlutur tslands er af-
ar myndarlegur. Útgjöld til
heilbrigðismála eru þó sist meiri
en i grannlöndum okkar. Til
dæmis þá er talið aö útgjöld til
heilbrigöismála sem hlutfall af
vergri þjóöarframleiöslu séu
svipuö á Islandi og I Finnlandi, en
útgjöld til heilbrigöismála sem
hlutfall af vergri þjóöar-
framleiölu eru hins vegar mun
meiri I Noregi og miklum mun
meiri I Sviþjóö en á tslandi og I
Finnlandi. Ef viö berum hins
vegar saman greiöslur til
heilbrigöis-, trygginga- og félags-
mála sem hlutfall af vergri
þjóöarframleiöslu á Noröurlönd-
unum kemur I ljós aö tslendingar
eru langtá eftir grannrlkjum sin-
um I heildargreiöslum til þessara
þátta i þjóölifinu. 1 þessu
sambandi er athyglisvert, aö þó
viö greiöum minna fé til rekstrar
heilbrigöis-, félags- og trygginga-
mála sem hlutfall af vergri
þjóöarframleiðslu en grannriki
okkar þd greiöum viö hlutfalls-
lega mest til þess málaflokks sem
er dýrastur, þaö er til sjúkra-
mála. Meöan tslendingar greiöa
50% til sjúkrakostnaðar, þá
greiöa Danir 32%, Finnland 31%,
Noregur 42% og Svlþjóö 42% af
heildarútgjöldum til félagsmála,
tryggingamála og heilbrigöis-
mála.
Þegar þessar tölur eru bornar
saman viö grannlönd okkar
veröur aö hafa þaö I huga aö
þjóöartekjur á mann á tslandi eru
lægri en i grannlöndum okkar aö
Finnlandi undanskildu. T.d. eru
þjóöartekjur á mann I Sviþjóð um
37% hærri en á tslandi áriö 1976,
þær eru um 17% hærri I Noregi og
um 23% hærri I Danmörku, en 8%
lægri I Finnlandi. Hlutfall heil-
brigöisútgjalda á mann er 45 og
46% hærra I Danmörku og Noregi
en á íslandi, en 126% hærra I
Svíþjóö.
Fyrir rúmri öld dó
þriðja hvert barn á
fyrsta ári
Mér hefur dvalist nokkuö viö
talnaspeki og er þaö ekki óvenju-
legt þegar svokallaöir
stjórnmálamenn eru aö ræöa
málin og ég vona aö mér fyrirgef-
istþaö, en ég taldi óhjákvæmilegt
aö koma á framfæri þessum
atriöum sem ég hef nefnt hér
vegna þess aö þau skipta ákaf-
lega miklu máli. Viö Islendingar
getum með beinum hætti sýnt
fram á myndarlegan árangur
okkar heilbrigöisþjónustu I
samræmi viö þau stórauknu
útgjöld til heilbrigöismála sem
oröiö hafa á undanförnum árum
og engum manni kemur til hugar
að sjá eftir þeim fjármunum sem
Svavar Gestsson
Avarp
Svavars
Gestssonar,
heilbrigðis-
ráðherra, á
fundi um
heilsuvernd
þann
25. þessa
mánaðar
varið er til þess að lengja líf
manna eöa til þess aö gera liöan
þeirra bærilegri meöan þeir lifa.
tslenska þjóöin lifði um aldir viö
þjáningar farsótta og haröinda og
hér varö mannfellir ár eftir ár og
áratugum saman. Það er ekki
nema réttliölega eitt hundraö ár
slöan heilsufar Islendinga var svo
bágboriö aö þriöja hvert lifandi
fætt bam lést áöur en þaö náöi
eins árs aldri.
Hér hafa þvi átt sér staö stór-
stigar framfarir og kemur þar
margt til. Þegar Alþingi fékk lög-
gjafarvald og fjárforræöi lét þaö
heilbrigöismál mjög verulega til
sin taka fljótlega og þaö voru sett
lög sem geröu ráö fyrir fjölgun
héraöslækna, þaö voru sett ljós-
mæöralög og læknaskóli var sett-
ur á stofn. tslendingar böröust
árangursrikri baráttu gegn sulla-
veiki meö fræöslu og löggjöf, hér
voru sett sóttvarnarlög og bólu-
setningarlög, sjúkrahúsum fjölg-
aöi stööugt og mótstöðuafl
þjóöarinnar styrktist meö batn-
andi félagslegu atlæti sem knúiö
var fram þrátt fyrir lltinn skiln-
ing og haröa andstööu oft árum
og áratugum saman. Vaxandi
skilningi og vaxandi fræöslu
fylgdi aukiö hreinlæti og betri
næring. Framfarirnar sjást viöa.
Þær sjást ekki aöeins i tölum,
heldur sjást þær á hverjum degi I
kringum okkur ef viö viljum hafa
augun opin. Heilbrigöi þjóöarinn-
ar hefur styrkst þannig aö á
alþjóöavettvangi hefur það vakiö
athygli að þessi 225 þúsund
manna þjóð hér við ysta haf lifir
lengst allra þjóða og hefur allra
þjóöa lægstan ungbarnadauöa.
Hin jöfnu lifskjör sem hér hafa
veriö aö tiltölu miöaö við
grannrlki okkar, svo og ýmsar
fjölþættar aðgeröir á sviði
heilbrigöis- og félagsmála eiga
sjálfsagt sinn þátt I aö skýra
þessar breytingar.
Höfum einsett okkur
að gera betur
En viö höfum einsett okkur aö
gera betur. Til þess aö ná ennþá
meiri árangri veröum viö aö
leggja á þaö áherslu aö skapa
skilning meöal þjóöarinnar á
nauösyn þess starfs sem unniö er
af heilbrigöisþjónustunni. Viö
megum aldrei láta háar kostn-
aöartölur kúga okkur svo, aö viö
hrökkvum frá ráöstöfunum sem
geta oröiö til þess aö bæta hér
mannlifið sjálft. Viö þurfum aö
halda hátt á loít þvi' starfi sem
unnið er I heilbrigðisþjónustunni
og við sem njótum þess starfs,
eigum aö þakka fyrir þaö sem vel
er unniö. Umræöan um
heilbrigöismál aö undanförnu
hefur nefnilega, aö mér hefur
fundist, snúist alltof mikiö um
neikvæöar, og jafnvel einskis nýt-
ar hliöar málsins. Alltof fáir hafa
veriö vakandi fyrir þeirri staö-
reynd, hversu miklum árangri
hér hefur verið náö og aö hér er
hægt aö ná lengra.
I umræðunum sem hér munu
fara fram kemur vafalaust margt
á daginn sem fróðlegt er og nauð-
synlegt aö leggja áherslu á. Ég
leyfi mér aö nefna þrjá þætti til
ihugunar. I fyrsta lagi nefni ég
bætta heilsuvernd, hjúkrun og
endurhæfingu aldraðra og at-
vinnumál hinna öldruöu.
1 annan staö þurfum viö að
leggja áherslu á batnandi heilsu-
vernd barna, og viö þurfum I þvi
sambandi að huga meira en veriö
hefur aö félagslegu öryggi barna
og unglinga. Viö verðum aö gera
okkur þaö ljóst aö efnahagslegt
öryggi er ekki endilega þaö sama
og félagslegt öryggi.
Loks nefni ég nauösyn þess aö
dregiö veröi úr slysatiöni hér á
landi.
Þvi miöur eru tslendingar ein
mesta slysaþjóö I Evrópu. A
tslandi eru barnaslys, svo hörmu-
legt sem þaö er, tlöari en nokkurs
staðar annars staöar á
Noröurlöndunum.
Þessi mál og mörg fleiri veröa
rædd hér i' dag og ráðstefna þessi
er að mlnu mati til marks um
þann metnaö sem starfsmenn
heilbrigðisþjónustunnar á Islandi
leggja I starf sitt. Þeir vilja gera
enn betur, þó mikið hafi þegar
unnist.
En hvergi náum viö árangri,
hvergi náum viö aö sækja fram
nema viö störfum saman. Þaö á
hvergi betur viö en I þeirri starfs-
grein sem hér heldur fund. Ef viö
vinnum vel saman og gerum okk-
ur grein fyrir því aö við eigum aö
vinna aö sameiginlegu verkefni,
aö viö eigum saman þá fjármuni
sem við nýtum, — ef samstaða og
samhugur einkennir allt okkar
starf frá degi til dags, þá munum
viö ná enn meiri árangri en þó
hefur náöst I farsælli sögu
Islenskrar heilbrigöisþjónustu.
Þá mun okkur auönast aö skapa
betra samfélag afkomenda okkar
á nýrri öld.
Ég óska ráðstefnunni góös
árangursí starfi.
á dagskrá
Þegar litið er á skýrslu Oryggiseftirlits
ríkisins fyrir árin 1970-1977, um vinnu
_slys, kemur í ljós að í byggingariðnaði
hafa orðið 35,8% allra vinnu
slysa á þessu tímabili
Vinnuvemdarmál
Vinnuvemdarmál hafa nú um
nokkurn tima notiö öllu meiri at-
hygli en oftast áöur.
Astæöantil þessaer m.a. sú, aö
verkafólki verður æ ljósara
mikilvægi þess að allur aðbún-
aður og öryggi á vinnustöðum sé
til fyrirmyndar og á þaö raunar
við um allt vinnuumhverfið.
I þessu sambandi er mjög brýnt
aðbenda á að þeir sem skila full-
um vinnudegi, úti á vinnumark-
aöinum, dvelja um helming vöku-
tima á vinnustað. Hér er einnig
rétt aö hafa i huga, aö allur þorri
verkafólks vinnur munlengri
vinnudag en 8 stundir.
Við gerum miklar kröfur til
húsnæöis, enda er Ibúöarhúsnæöi
okkar allflestra meö því vandaö-
asta sem þekkist, samanboriö við
nágrannalönd okkar.
Það er þvi I eðlilegu samhengi
viö þær kröfur, sem viö gerum
um ibúöarhúsnæöi, aö viö leggj-
um áherslu á aö aöbúnaður á
vinnustööum sé góöur og öllum
ákvæöum laga og kjarasamninga
þar aö lútandi framfylgt, ekki síst
þegar þess er gætt hvaö viövera
verkafólks á vinnustaönum er
stór hluti af vökutimanum.
Grundvallaratriöi allrar
vinnuverndar eru að sjálfsögöu
þau sömu og eru fyrir annarri
heilsu- og öryggisgæslu, þ.e.a.s.
af mannúöar- og félagslegum
ástæöum.
Innan vinnuverndarhugtaksins
er allt það, sem getur komið I veg
fyrir heilsutjón hverskonar,
fullkomin hreinlætisaöstaöa og aö
húsnæöi vinnustaða sé meö þeim
hætti, sem lög, reglugeröir og
kjarasamningar segja fyrir um.
Viö byggingamenn höfum á s.l.
tveim mánuöum staöiö fyrir
áróöursherferö um vinnu-
verndarmál, meö fjölmörgum
vinnustaöafundum og nokkurri
umfjöllun I fjölmiölum. Tilgang-
urinn er aö sjálfsögöu sá aö vekja
athygliá hversu alvarlegt ástand
er vlöa á vinnustöðum hvaö
varöar þessi mál og jafnframt að
reyna aö tryggja aö nú veröi
virkilega eitthvað gert til úrbota.
Það er engin tilviljun aö
Samband byggingamanna hefur
nú valið sem eitt helsta verkefni
sitt, aö sinna þessum málum.
Þegar litið er á skýrslu örygg-
iseftirlits rlkisins fyrir árin
1970—1977, um vinnuslys, kemur I
ljós að I byggingariönaöi, verk-
legum framkvæmdum og tré-
smlðaiönaði hafa oröiö 35,8%
allra vinnuslysa á þessu tlmabili.
Hitt er þó öllu alvarlegra, aö af 20
vinnuslysum, sem ollu dauöa, á
þessu sama timabili voru átta I
byggingariönaöi og verklegum
framkvæmdum.
Þá vekur lika athygli I þessari
sömu skýrslu, að 25.6% allra
vinnuslysa verða á fólki á aldr-
inum 16—20 ára, fólki, sem er aö
byrja á vinnumarkaöinum.
Ég hef nefnt hér nokkrar tölur
varöandi vinnuslys. Þaö er hins
vegar erfiöara að nefna tölur um
það, sem við gjarnan köllum
aöbúnaö á vinnustööum og á ég
þar viö matstofu og hreinlætis-
aöstööusérstaklega. Hvaö varöar
byggingaiðnaöinn, þá er það þvi
miöur staðreynd, aö þessi atriöi
eru alls ófullnægjandi mjög viöa,
þó rétt og skylt sé aö geta þess aö
þeir vinnustaöir eru til, þar sem
þessi mál eru óaöfinnanleg og til
fyrirmyndar. En sllkir vinnu-
staöir eru þvl miður I miklum
minnihluta.
Ef viö snúum okkur aö matstof-
unum og hreinlætisaöstööunni, þá
veröur það að segjast eins og er,
að þessi aöstaða er vlöast hvar
fyrir neðan allar hellur. Þaö er
algengt aö I þessum efnum sé
boöiö upp á óeinangraöa báru-
jamsskúra, járngáma eöa kassa
utan af bilum, meö lofthæö frá
einum og hálfum til einum og
áttatlu. Jafnvel er þetta húsnæði
svo óupphitaö og án allrar hrein-
lætisaöstööu. Algengt er aö i
þessu húsnæöi ægi slöan öllu
saman, verkfærum ýmiskonar og
efni, svo sem mótavír o.fl. þ.h.,
ásamt frumstæöri aöstöðu til þess
aö setjast niður og matast.
Þaö er ástæða til I þessu sam-
bandi, aö undirstrika mikilvægi
þess aö þessi aöstaöa sé góö, meö
sérstakri sklrskotun til þess aö
hér er um aö ræöa útivinnu, I mis-
jöfnum veörum, og er því þörfin á
hlýjum og vistlegum matstofum
og góöri hreinlætisaöstööu
sannarlega ekki minni hér en I
öörum atvinnugreinum.
Þaö ástand sem ég hef lýst hér
aö framan, á fyrst og fremst við
útivinnustaði okkar bygginga-
manna; ástand þessara mála 'er
öllu betra á verkstæðunum, þó
þar sé vlöa pottur brotinn.
Einn þáttur þessara mála og
hann mjög mikilvægur, er at-
vinnusjúkdómar. Það hefur
nokkuö verið deilt um þaö aö
undanfömu i hve rikum mæli
þessum þætti hafi veriö sinnt á
undanförnum árum og mér þætti
mjög fróölegt að sjá tölur I þessu
sambandi og ekki slður upplýs-
ingar um tegund þessara sjúk-
dóma. Ég er raunar persónulega
þeirrar skoöunar aö þessum þætti
hafi harla lítiö veriö sinnt og þvi
stórverkefni á þessu sviöi
framundan, ef sinna á þvi meir en
hingaö til
Ég hef aðeins stiklað á örfáum
atriöum, sem varöa vinnu-
vemdarmál, I þessum greinar-
stúf, en um vinnuverndarmál og
ástand þeirra væri sannarlega
hægt aö skrifa langt mál.
Ég get þó ekki lagt frá mér
pennann án þess aö minnast á þaö
frumvarp um aöbúnaö, hollustu-
hætti og öryggi á vinnustööum,
sem nú liggur fyrir Alþingi. Hér
er um aö ræöa lög, sem verkafólk
væntir mikils af og viö treystum
því aö þetta fmmvarp veröi staö-
fest sem lög áður en Alþingi
veröur slitið I vor.
Hitt er jafnframt þarft aö
skoöa, aö lögin ein sér nægja ekki,
þaö þarf ekki siöur aö tryggja aö
þeim sé öragglega framfylgt og ef
viö lftum á ákvæöi laga og kjara-
samninga I dag, þá er þaö ekki
fyrst og fremst þar sem skórinn
kreppir aö. Þaö er framkvæmd
þessara ákvæöa, sem I allt of
mörgum tilfellum hefur brugöist.
Þartelég aö viö alla málsaöila sé
aö sakast, viösemjendur okkar,
sem ekki hafa framfylgt
samnigaákvæðum, þær opinberu
stofnanir, sem eiga aö framfylgja
lögum um öryggismál og heil-
brigöishætti, verkafólkiö á vinnu-
stööunum og verkalýösfélögin
sjálf, sem ekki hafa gengiö nógu
hart eftir þvf að ákvæöum laga og
kjarasamninga hér aö lútandi sé
framfylgt.
Grétar Þorsteinsson
Reykviskar konur sinnulausar um mikilsvert heilsuverndarstarf:
Fáar hafa þegið boð um
vörn gegn rauðum hundum
Sinnuleysi reykviskra kvenna,
sem fengið hafa boð um mótefna-
mæiingu vegna rauðra hunda,
veldur heiibrigðisyfirvöldum
borgarinnar miklum vonbrigð-
um, að þvi er segir I frétt frá
Heilsuverndarstöð Reykjavikur,
en fáar þeirra hafa sinnt um að
þiggja boðið.
I ársbyrjun var ákveöiö að
hefja herferð i Reykjavik til aö
útrýma fósturskemmdum vegna
rauðra hunda og hefur veriö
unniö mikiö starf viö aö skrá þær
konur, sem ekki hafa verið mæld
mótefni hjá. Þeim hefur veriö
skrifaö og boöiö aö koma i sýna-
töku á mæöradeild heilsu-
verndarstöövarinnar og slðan eru
þær bólusettar gegn rauðum
hundum, sem ekki hafa mótefni i
blóðinu. Um helmingur kvenna á
aldrinum 16 til 40 ára eiga nú aö
hafa fengiö bréf um þetta, en
þessa dagana er veriö aö senda
siöari helmingnum bréf. Viröast
konur ekki gera sér grein fyrir
hve mikilsvert heilsuverndarmál
hér er um aö ræöa, þvi fáar hafa
enn sinnt þessu boði, segir i frétt
frá Heilsuverndarstööinni.
Rauöir hundar eru miklir vá-
gestir fyrstu þrjá mánuöi meö-
göngutimans og þær fóstur-
skemmdir sem sjúkdómurinn
veldur eru fyrst og fremst
heyrnardeyfa. 1 faraldrinum,
sem gekk 1963 — 1965 fæddust
a.m.k. 30-40 börn heyrnarskert,
en með fyrirbyggjandi aögeröum,
eins og nú er boöiö uppá, hefði
veriö hægt aö koma i veg fyrir
þessa fötlun.
I fréttinni er minnt á aö um síö-
ustu helgi var verið aö selja
landsmönnum rauöa fjööur til
styrktar heyrnarskertum og
safnaöist þar mikiö fé. ,,t þvi
sambandi hefði mátt leggja
anerslu á, að mest um vert er, aö
koma i veg fyrir heyrnarskerö-
ingu”, segir þar.
Nú stendur reykviskum konum
til boöa aö leggja þessu máliö liö
og stuðla aö þvi aö koma i veg
fyrir þann skaöa, sem rauöir
hundar geta valdiö ófæddum ein-
staklingi og eru þær hvattar til að
panta tima strax og þeim hefur
borist bréfið. Timapantanir eru
alla virka daga i sima 22400 kl.
8.30-9.30 og aðgeröirnar eru kon-
um að kostnaöarlausu. — Al