Þjóðviljinn - 06.05.1980, Blaðsíða 7

ÞriOjudagur 6. maí 1980 ÞJÖÐVILJINN — SIÐA 7
á Borginni
Bubbi Morthens og fleiri góöir á
vísnakvöldi
Rukka vanskilaskuldir fyrir aöra
.Fyrir skömmu var stofnsett i Reykjavik, nýtt fyrirtæki sem
sérhæfir sig I innheimtu vanskilaskulda eftir sérstöku kerfi, auk
þess sem fyrirtækiö býöur viöskiptavinum sinum uppiýsinga-
þjónustu varöandi greiöslugetu og áreiöanleika fyrirtækja, jafnt
innlendra sem erlendra.
Fyrirtækiö nefnist Lögheimtan h.f. og er til húsa á Laugavegi
'18, en starf fyrirtækisins veröur skipulagt eftir erlendum fyrir
myndum, svonefndum „Inkasso” fyrirtækjum. Meö samstarfi
viö slik fyrirtæki erlendis er einnig boöiö upp á innheimtuþjón-
ustu utan Islands.
Lögheimtan hf. segist leggja höfuöáherslu á aö fá skuldir
. greiddar án þess aö þurfa aö leita til dómstóla, en sé þaö nauö-
synlegt sjá lögfræöingar fyrirtækisins um þá hliö málareksturs-
■ ins, en þeir eru Asgeir Thoroddsen hdl. og Ingólfur Hjartarson
hdl. Skrifstofustjóri fyrirtækisins er Þórdls Hallgrlmsdóttir.
Styrkur til náms í Kiel
Borgarstjórnin I Kiel mun veita Islenskum stúdent styrk til
námsdvalar viö háskólann þar I borg næsta vetur, aö upphæö 750
þýsk mörk á mánuöi I 10 mánuöi, frá 1. október 1980 til 31. jiilí
1981, auk þess sem kennslugjöld eru gefin eftir. Um styrk þennan
, geta sótt stúdentar, sem hafa stundaö háskólanám I a.m.k. þrjú
| misseri. Umsækjendur veröa aö hafa nægilega kunnáttu I þýsku.
Umsóknir skal senda skrifstofu Háskóla Islands eigi sföar en 31.
mai 1980og þeim fylgja vottorö a.m.k. tveggja manna um náms-
ástundun og námsárangur og eins manns, sem er persónulega
kunnugur umsækjanda. Ennfremur námsvottorö og upplýsingar
um fjárhagsaöstæöur. Umsókn og meömæli skulu vera á þýsku.
Hjördís var þaö, heillin
Missagt var i frétt i sunnudagsblaöinu aö Hjörtur Bergsson væri
einn þeirra sem ætti efni á snældu eöa kasettu, sem Visnavinir
hafa gefiö út. Þar átti aö standa Hjördls Bergsdóttir.og leiörétt-
ist þaö hér meö.
Vortónleikar Tónlistarskólans
Tónlistarskólinn I Reykjavlk heldur slna árlegu vortónleika I
kvöld, þriöjudaginn 6. mai, kl. 19 I Austurbæjarbíói. Þar koma
fram nokkrir af eldri neméndum skólans og nemendur sem eru
aö ljúka kennaraprófi frá skólanum. A efnisskrá eru m.a. verk
eftir Brahms, Mozart, Barók, Chopin og Schumann. Velunnarar
skólans eru velkomnir á tónleikana meöan húsrúm leyfir og er
aögangur ókeypis.
Dugir ekki minna en hiö besta
Fundur hjá Nemendafélagi
Fósturskóla Islánds nýlega
fagnaöi skipun starfshóps á
vegum Dagvistunarnefndar til
athugunar á innra starfi dag-
vistarheimila og væntir mikils
af starfi hans.
Ef athugum þessi og tillögur
til úrbóta, sem hópurinn mun
væntanlega leggja fram, getur
leitt til gróskumeira uppeldis-
starfs á dagvistar-
heimilunij þá er vel gert,
en almenningur svo og
rekstraraöilar veröa aö viöur-
kenna nauösyn góöra upp-
eldisstofnana 1 nútimaþjóö-
félagi, segir I ályktun fund-
arins, og gæti sú viöur-
kenning falist I lögfestum,
samræmdum markmiöun
fyrir öll dagvistarheimiii og
einnig i auknum fjár-
veitingum til rekstursins.
Jafnframt lagöi fundurinn
þunga áherslu & nauösyn vel
menntaös starfsfólks á þess-
um stofnunum, „þvl viö
getum ekki sætt okkur viö
minna en hiö besta þeim til
handa, er erfa eiga landiö,”
segir aö lokum.
Bubbi Morthens leikur listir
sinar á Borginni I kvöld.
i Vlsnakvöld veröur haldiö á
Hótel Borg i kvöld og hefst
klukkan 20.30. Þar koma m.a.
fram Þrjú á palli, Bubbi
Morthens og Prins Fats, en
þau ásamt fleirum eiga efni á
snældunni, sem Visnavinir
hafa gefiö út og hefur aö
geyma úrval efnis vísnakvöld-
anna frá i vetur. 1 kvöld
veröur einmitt byrjaö aö selja
snælduna á Hótel Borg. Þá
koma fram á visnakvöldinu
þeir Bjartmar Hannesson
bóndi á Hreöavatni og ná-
granni hans, Haukur Ingi-
bergsson skólastjóri Sam-
vinnuskólans aö Bifröst, og
flytja frumsamin lög og ljóö.
— eös
á dagskrá
Skyldi nú ekki vera kominn tími til
að hinn landlausi almenningur geri
þá kröfu til þingmanna sinna að
þeir semji og setji lög í þágu
þjóðarheildarinnar, en ekki
eingöngu tiltölulegra
fárra eignamanna?
Finnur Torfi
Hiörleifsson:
Landið okkar —
eign eða öfugmæli
„Land mins föður, landið
mitt.” Þetta ákall siðasta þjóð-
skáldsins hefur almenningur á
hátíðastundum viljað gera að
sinu. Með hvaða rétti? Þó að hér
sé vafalaust um tiifinningalega
afstöðu að ræða, þykir mér liklegt
að hún sé i hugum flestra bundin
viö einhvers konar eignarrétt, viö
eigum landiö öll, a.m.k. vissan
umferðar- og afnotarétt.
Deilurnar um
landréttinn
Landréttur hefur nokkuð verið
til umræðu, og þó einkum
Ekki var það ætlun min með
þessu greinarkorni að taka þátt i
lögfræðilegum bollaleggingum
um þessi mál, heldur einungis
benda á nokkur atriði sem ég held
að séu þess verð að almenningur
hugleiði þau.
Almannarétturinn
er of veikur
Nýlega (30. mars) gekkst Skot-
veiðifélag tslands fyrir ráðstefnu
um landrétt — veiðirétt. Þar var
m.a. fjallaö um útiltfsréttindi
almennings. Samþykktum þess-
arar ráðstefnu hafa litil skil veriö
Tvær greinar
náttúruverndarlaga,
nr. 47/1971, sem
kveda á um rétt og
réttleysi P1
almennings
11. gr.
Almenningi er heimil för um landsvæöi utan landareigna lög-
býla.svoogdvöláþesumsvæöum I lögmætum tilgangi.
Gangandi fólki er þvi aöeins heimil för um eignarlönd manna,
aö þau séu óræktuö og að dvöl manna þar hafi ekki I för meö sér
ónæöi fyrir búpening né óhagræöi fyrir rétthafa aö landinu.
Sé land girt, þarf leyfi landeiganda til aö feröast um þaö eöa
dveljast á þvi. Sama gildir um ræktuð landsvæöi.
20. gr.
Eigi má setja byggingar, giröingar né önnur mannvirki á
sjávarströnd né á vatnsbakka og árbakka, þannig aö hindri
frjálsa umferb fótgangandi manna. Akvæöi þessarar máls-
greinar eiga þó ekki viö um þær byggingar eöa þau mannvirki,
sem nauösynleg eru vegna atvinnurekstrar, þar meö talin
ibúöarhús bænda, né þau, sem reist eru meö leyfi réttra yfir-
valda á skipulögöum svæöum, eöa mannvirki, sem reist hafa
verið fyrir samþykkt þessara laga.
almahnaréttur til landsins. Meö
ýmsum hætti hefur verið deilt um
það á undanförnum árum hver
skyldi vera réttur almennings til
umferðar um landið og ekki siöur
um ýmis landnot sem tengd eru
útivist, svo sem veiðirétt. í
þessum deilum er tekist á um
hagsmuni landeigenda annars
vegar og hins vegar þarfir flestra
þéttbýlisbúa, hins landlausa al-
mennings. Þær hafa birst i
ýmsum myndum á ólikum vett-
vangi, i fjölmiölum, á náttúru-
verndarþingum, i árekstrum á
fuglaveiðilendum, fyrir dóm-
stólum. Einn anginn af þeim
gægðist inn i kastljós Sjónvarps-
inn 25. aprll sl., þar fór fram
kappræöa um laxveiðar út-
lendinga og það hvort Islendingar
ættu aö hafa nokkurn forgang til
landgæða i eigin landi. Deilurnar
hafa kallaö á lögfræöilega um-
fjöllun, og má i þvi sambandi
benda á greinar eftir prófessor-
ana Sigurð Lindal og Stefán Má
Stefánsson (S.L.: Útilifsréttur,
Clfljótur 1. tbl. ’78 (birtist fyrr i
ársriti Otivistar 3 og síöar litiö
breytt I ÍJtilifi, riti landverndar
6). St. M. St.: Almannaréttur og
landnýting, Olfljótltr 1. tbl. '78
(birtist fyrr I Landnýtingu, riti
Landverndar 3)).
gerö I fjölmiölum. Þess vegna
m.a. þykir mér rétt að taka hér
upp þann kafla þeirra er þetta
mál varða:
„Ráðstefnan bendir á að sam-
kvæmt gildandi lögum á almenn-
ingurýmsan rétt til landsins, sem
öllum er ekki kunnugt um, s.s.
umferðarrétt, dvalarrétt, rétt til
endurgjaldslausra afnota (berja-
tinslu), til vatnsafnota og á víö-
áttumiklum svæöum til fugla-
veiða.
Nokkur brögö viröast vera aö
þvi að landeigendur virði ekki
almannarétt og krefjist jafnvel
gjalda fyrir afnot sem almenningi
eru heimiluð i lögum, t.d. fyrir
tjaldstæði á ógirtu og óræktuöu
landi. Afstaða sumra landeigenda
til fuglaveiða á afrettum er dæmi
um hiö sama.
Svo virðist sem dómsvaldiö sé i
þessum málum tregt til aö fella
stefnumarkandi dóma, heldur
einskorði þá viö afmörkuð mál.
Þrátt fyrir þann almannarétt
sem lög kveða á um, er hann samt
illa tryggður. Hann er ekki varinn
af 67. gr. stjórnarskrárinnar,
getur ekki unnið hefö gagnvart
tiltekinni eign og aðild skortir
fyrir dómi til aö fylgja honum
fram.
Ráðstefnan telur aö mjög brýnt
sé að stofnanir og félög, sem
starfa á sviði útilifs eða náttúru-
verndar, taki höndum saman til
aö
1) festa i sessi þann rétt sem
almenningur á nú samkvæmt
lögum og
2) berjast fyrir frekari nauðsyn-
legum réttindum.
Þetta er brýnna nú en oft
endranær vegna þess aö yfir
stendur endurskoöun á ýmsum
þeim lögum sem varöa almanna-
réttindi, t.a.m. náttúruverndar-
lögum og lögum um fuglaveiöar
og fuglafriðun:1
Er löggjafinn tæki
í höndum landeigenda?
Það væri með ólikindum að
deilur þjóðlifsins um landréttinn
endurómuðu ekki i sölum
Alþingis. Þvi miður hefur i
þessum málum, sem ýmsum
öðrum er varða rétt almennings,
fremur farið að ólikindum en
likindum. Alþingismenn viröast
hafa verið furðu vel samtaka um
að þjóna hagsmunum eigna-
manna, þ.á.m. landeigenda, en
láta almannaréttinn lönd og leið.
Helsta undantekningin frá þessu
er þingsályktunartillaga og siðar
frumvarp, sem Alþýöuflokks-
menn fluttu á árunum 1971—’77,
um eignarráð á landinu, gögnum
þess og gæðum.
Núgildandi náttúruverndarlög
eru frá 1971. Þar er með ýmsum
hætti kveðið á um rétt (og rétt-
leysi) almennings til landsins.
Svo hörmulega tókst til i með-
förum Alþingis að með þessum
lögum var umferðarréttur
almennings um landið þrengdur
verulega frá þvi sem var i fyrri
lögum. Samkvæmt einu ákvæði
11. greinar laganna er það laga-
legur möguleiki að landeigendur
geti lokað viðáttumiklum land-
svæðum fyrir almenningi með
girðingum. Bót er I máli að laga-
ákvæðið er svo fjarri réttarvitund
almennings að flestum góöum
ferðamönnum hefur þótt sjálfsagt
að brjóta það hvenær sem þeir
hafa þurft þess með. Þvi hefur
verið haldið fram aö setningþessa
ákvæðis i lög hafi verið „slys”.
Þvi fer þó fjarri. 20. grein sömu
laga bendir til þess að um mjög
fastmótaða stefnu hafi veriö að
ræöa. Þar eru hnýttar sllkar
undantekningar við frjálsan
umferðarrétt um sjávarströnd og
vatns- og árbakka að til mikils
baga er. Það liggur lika i augum
uppi að löngu væri búiö aö leiö-
rétta 11. greinina, ef hún heföi
verið slys. Hitt er sönnu nær að
hagsmunagæsla löggjafans fyrir
hönd landeigenda komi viöar
fram I lögum, og mætti t.d. nefna
lög um fulgaveiöar og fuglafriðun
frá 1966.
Skyldi nú ekki vera kominn timi
til að hinn landlausi alm^nningur
geri þá kröfu til þingmanna sinna
að þeir semji og setji lög I þágu
þjóðarheildar, en ekki eingöngu
tiltölulegra fárra eignamanna?
Hvernig væri að reyna a’i veita
þeim dálltið aðhald? Annars
kynni svo að fara að ákall þjóö-
skáldsins yrði aö öfugmæli i
munni lýös án föðurleyföar.