Þjóðviljinn - 29.07.1980, Blaðsíða 4

4 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Þriöjudagur 29. júll 1980
UÚÐVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýds
hreyfingar og þjódfrelsis
titgefandi: Útgáfufélag Þjóöviljans
Framkvæmdastjóri: EiBur Bergmann
Ritstjórar: Arni Bergmann, Einar Karl Haraldsson. Kjartan Olafsson
Fréttastjóri: Vilborg HarBardóttir.
Auglýsingastjóri: Þorgeir Olafsson.
UmsjónarmaBur SunnudagsblaBs: Þórunn SigurBardóttir
Rekstrarstjóri: Úlfar ÞormóBsson
AfgreiBslustjóri: Valþór HlöBversson
BlaBamenn: AlfheiBur Ingadóttir, Einar Orn Stefónsson, GuBjón FriBriks-
son,Ingibjörg Haraldsdóttir, Magnós H. Gislason, Sigurdór Sigurdórsson.
Þingfréttir: Þorsteinn Magnússon.
iþróttafréttamaBur: Ingólfur Hannesson.
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Gunnar Ellsson
Handrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, EHas Mar.
SafnvörBur:Eyjólfur Arnason.
Auglýsingar: SigrfBur Hanna Sigurbjörnsdóttir.
Skrifstofa :GuBrún GuBvarBardóttir.
AfgreiBsia : Kristln Pétursdóttir, Bára Halldórsdóttir, Bára SigurBardóttir.
Sfmavarsla: Olöf Halldórsdóttir, SigríBur Kristjánsdóttir.
Bflstjóri: Sigrún BárBardóttir.
HúsmóBir: Jóna SigurBardóttir.
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jónsdóttir.
(Jtkeyrsia: Sölvi Magnússon, Rafn GuBmundsson.
Ritstjórn, afgreiBsia og auglýsingar: SfBumúla 6, Reykjavfk, sfmi 8 13 33.
Prentun: BlaBaprent hf.
klrippt
Draumaland
Geirsmanna
Mogginn og
olian
Skrif Morgunblaösins um
oliukaup Islendinga allt frá þvi
aö svokölluö vinstri stjórn iók
Tvennt gleymist
I þvi ofurkappi sem blaöiö
lagBi á þaö aö koma höggi á
Svavar Gestsson viöskiptaráö-
herra á þessum tlma og draga
um leiB úr viöskiptum viö
Sovétrikin gleymdist tvennt.
1 fyrsta lagi aö þaö var Bjarni
Benediktsson sem I miöju kalda
striöinu dreif sig til Moskvu er
• Eins og rækilega var minnt á í kosningabaráttunni á
síðasta vetri bar leiftursókn Sjálfstæðisf lokksins sterk-
an keim af þeim hugmyndum um efnahagsmál sem
„Járnfrúin" í Bretlandi framfylgir nú af mikilli hörku.
Þaðátti að gefa verðlag og vexti frjálst, skera niður rík-
isútgjöid um 35 miljarða króna og afnema verðtryggingu
launa. Samkvæmt kokkabókum Geirs-armsins átti síðan
verðlag og verðbólga að rjúka upp úr öllu valdi þár til
kreppan kæmi og togaði allt niður á við f draumaland
íhaldsins, þar sem markaðslögmálin ráða nær óheft. I
kjölfarið átti svo að fórna efnahagslegu sjálfstæði og
íslenska gjaldmiðlinum með því að opna allar gáttir fyr-
ir erlendu f jármagni.
• AAorgunblaðið trúir enn á Thatcher og fer um stjórn
hennar viðurkenningarorðum í síðasta Reykjavfkur-
bréfi. Um aðför íhaldsstjórnarinnar í Bretlandi að opin-
berri þjónustu við almenning segir Morgunblaðið að
„enn sé of snemmt að segja f yrir um það hvernig þessari
umbyltingu vegni, en gleðilegt sé að sjá þess merki að
stjórnmálamenn hafi til þess þrek og þor að hugsa á
annan veg en þann, að öllu sé best fyrir komið í höndum
ríkisvaldsins." Síðar segir að „fái rfkisstjórn Margaret
Thatchers ráðrúm til að vinna að stefnu sinni um minni
íhlutun ríkisvaldsins á þeim sviðum, þar sem samkeppni
og markaðslögmál geta skilað miklu betri árangri, sé
ekki að efa, að fleiri muni feta i þau fótspor, öllum til
góðs."
• Sjálfsagt er öllum fyrir bestu að hóf sé á ríkisfor-
sjánni og valddreifing sé sem mest, en í ofstæki sínu
vilja markaðshyggjumenn gjarnan lita framhjá því að
ríkisvaldið er ákaflega samsett fyrirbæri. Veigamiklir
þættir þess felast í hverskyns þjónustu við almenning og
samræmingu í atvinnu-, menningar-, og félagsstarf-
semi, sem nútíma samfélag kallar á. Þegar vegið er að
slíkum þáttum með reglustikuviðhorfi nýfrjálshyggju-
fólks er voðinn vís.
• Eric Varley talsmaður breska Verkamannaflokks-
ins í atvinnumálum sagði í breska þinginu fyrir
skömmu, aðá nokkrum mánuðum hefði íhaldsstjórninni
tekist að búa til á Bretlandseyjum sjúkasta efnahagslif á
Vesturlöndum. Eftir að beitt hefur verið ströngum að-
haldsaðgerðum í peningamálum, í ætt við það sem
Alþýðuflokkurinn og Geirs-armurinn í Sjálfstæðis-
flokknum hafa prédikað hér á Islandi, í eitt ár, ganga
tvær miljónir manna atvinnulausar og varla líður sá
dagur að ekki leggi eitthvert fyrirtækið upp laupana. At-
vonnuleysi hefur aldrei verið meira í Bretlandi á eftir-
stríðsárunum og verkalýðsleiðtogar líkja ástandinu við
kreppuárin uppúr 1930.
• Síðasta Gallup-könnun sýnir að íhaldsflokkurinn
hefur misst meirihluta sinn meðal kjósenda og 54%
Breta telja stjórn hans á villigötum. Samdráttur í efna-
hagslíf inu, alltof háir vextir og of há gengisskráning eru
meðal þeirra ástæðna sem atvinnurekendur gefa fyrir
lokun fyrirtækja. Eina skrautf jöður stjórnarinnar er að
aðeins hefur hægt á verðbólguhraðanum, en samt er
hann meiri í Bretlandi, en í flestum öðrum iðnríkjum,
eða 21 %. Og það sem afdrifaríkara er: Almenningur tel-
urekki lengur verðbólguna helsta vanda efnahagslífsins
heldur atvinnuleysið.
• Jafnvel íhaldssinnaðir viðskiptamenn í Bretlandi
trúa ekki lengur á draumaland Thatchers. Þeir segjast
óttast að verði haldið áfram á sömu braut rfsi ekkert
fyrirmyndarríki upp af rústunum, eins og Thatcher lof-
ar, heldur muni Bretar sitja uppi með rústirnar og annað
ekki. Vikuritið Newsweek telur ólíklegt að breska iðnað-
inum muni vaxa fiskur um hrygg þegar verðbóígan
lækkar, eins og Thatcher-fólkið lofar. Hættan sé sú að
allur breskur iðnaður verði kominn undir græna torfu
áður en breskir viðskiptajöfrar svífa yfir í drauma-
landið með „Járnfrúnni".
0 Hér heima trúir Geirs-armurinn enn á draumaland
frjálshyggjunnar og Mrogunblaðið horfir fullt trúnaðar-
trausts á breska íhaldið leggja atvinnulífið í rúst.
— ekh
viö völdum haustiö 1978 eru á- 1
reiöanlega kafli i blaöasögunni
sem íhaldsmenn vilja aö liggi I
þagnargildi. Þessvegna vill
klippari gjaman rifja þau upp,
þvi nú koma dýrir dropar til
Islands Ur öörum áttum en
þeirri sovésku.
Meginrök Morgunblaösins
voru þau til aö byrja meö aö
Sovétmenn væru sviöingar I viö-
skiptum, okurkarlar og
hörmangarar okkar tlma. Þeir
lékju okkur svo grátt I olluviö
skiptum aö þeir væru aö setja
Island á hausinn. Skammaöi
blaöiö viöskiptaráöherra þáver-
andijslenska olfufursta og Þjöö-
viljann fyrir þá Rússaþjónkun
aö vilja ekki kaupa ódýrari ollu
annarsstaöar, enda væri nóg
framboö af slikum varningi viö
vægu veröi.
Enda þótt skipaöar væru
nefndir til þess aö kanna alla
Nú getur Geir beitt áhrifum sln-
um hjá Thatcher.
möguleika á ollukaup-
um — Morgunblaöiö hélt þvl
jafnan fram aö þáverandi
stjórnarherrum heföi dottiö I
hug aö leita aö. oliu annarsstaö-
ar vegna þess aö Geir
Hallgrlmsson mælti svo fyrir i
bréfi einu tlttnefndu — stóö I
mönnum aö finna ódýru drop-
ana sem Mogginn haföi jafnan
veöur af. Þá skipti blaöiö um
taktlk og fór aö geipa um þá
pólitisku þýöingu sem þaö heföi
fyrir Islendinga aö vera fastir á
olluklafa Sovétmanna. Þrátt
fyrir þorskastrlöiö, Jan-
Mayen -deilur og hverfula fisk-
markaöi vestra taldi blaöiö
Islendinga betur setta I náöar-
faömi Breta, Bandarikjamanna
og Norömanna heldur en I
hrömmum rússneska bjarnar-
ins.
100% vitleysa
Morgunblaösmenn vildu alls-
ekki hlusta á þau rök aö sem
stæöi væri ekki ódýrari oliu aö
fá en frá Sovétrlkjunum og
Islendingar yröu fyrst og fremst
aö tryggja öryggi sitt I oliuinn-
flutningi. Þegar einn af ollu-
furstum landsins sagöi I viötali
viö Þjóöviljann aö málfluning
ur Morgunblaösins væri 100 %
vitleysa, brást blaöiö ókvæöa
viö og hellti óbótaskömmum yf-
ir olíufurstana og taldi þá hug-
myndasnauöar liöleskjur I viö-
I skiptum.
hinir frjálsu fiskmarkaöir höföu
brugöist og tókst aö selja Sovét
mönnum þær birgöir sem safn-
ast höföu fyrir I landinu. Þaö
var upphaf oliuviðskipta Islands
og Sovétrlkjanna.
I ööru lagi talaöi Mogginn fátt
um þaö aö einmitt rlkisstjórn
Geirs Hallgrimssonar haföi áriö
1975 — eftir oliukreppuna
fyrri á þessum áratug — samið
um veröviömiöun viö Rotter-
dammarkaðinn I nýjum fimm
ára viöskiptasamningi viö
Sovétrlkin.
Dæmið snýst við
Þaö stoöaöi lltt aö benda á
staðreyndir varöandi Islensku
oliukaupin á árinu 1979. Þó var
þvl haldiö fram meö rökum I
Þjóöviljanum aö Rotterdamviö-
miöun heföi veriö okkur hag-
kvæm og myndi reynast okkur
hagkvæm í viöskiptum meöan
nóg framboö væri á ollu á
heimsmarkaðsveröi. Einnig aö
samningsöryggi, reglulegir
flutningar, gæöi ollunnar og
flutningsgjöld væru mikilvæg
atriöi er oliukaup væru metin.
A öllu árinu I fyrra meöan
olluframleiöslurlki eins og íran
drógu úr framleiöslu sinni,
Arabaríkin hertu þumalskrúf-
una meö verölagningarstefnu
sinni og mikiö hamstursæöi
greip um sig I iönrlkjunum fór
veröiö á olíu á uppboösmarkaö-
inum í Rotterdam upp úr öllu
valdi. Meöan á þessum hasar
stóö reyndist hiö svokallaöa
„mainstream”-verð I viðskipt-
um olíuhringanna muri hag-
kvæmara.
A þessu ári hafa hlutirnir snú-
ist viö. Veröiö á uppboösmark-
aöinum I Rotterdam, sem miðaö
er viö er veröútreikningar eru
geröir á förmum frá Sovetrlkj-
unum til Islands, hefur fariö
lækkandi og er nú talsvert undir
hinu svokallaða „mainstream!’
veröi olluhringanna.
Umbrotin i olluviöskiptunum
og spádómar um aö Sovétmenn
kunni aö draga úr olluútflutn-
ingi á næstu árum hafa gert Is-
lendingum ljósa nauösyn þess
aö dreifa ollukaupum slnum.
Hinsvegar er allsendis óvlst aö
þaö leiöi til lækkaös olluverös
eöa aö sllk pólitlk tryggi hag-
kvæmustu kaupin.
Breskt okur
Þetta er ljóst á stööunni I dag,
þvl nú hefur BNOC — breska
rlkisollufyrirtækiö — tekið viö
hlutverki „okurkarla” og „hör-
mangara” af Sovétmönnum svo
notuð sé rökvlsi og talsmáti
Morgunblaösins I garö mikil-
vægs viöskiptaaöila.
Viö þetta ágæta fyrirtæki var
gerður samningur um ollukaup
til þess aö draga úr olluviöskipt-
um viö Sovétmenn. Upphaflega
var áætlað aö kaupa 100 þúsund
tonn af gasollu af BNOC, 85
þúsund tonn af Sovétmönnum
auk þess sem ollufélögin útvega
eíns og áöur 50—60 þúsund tonn
á þessu ári. Nú hafa Sovétmenn
þegar sent okkur alla þá gasollu
sem samiö var um. Vegna orku-
sparnaöar innanlands, hitaveit-
uframkvæmda og milds tiöar-
fars hefur veriö hægt aö minnka
magniö frá BNOC niöur I 80
þúsund tonn. Þaö er llka eins
gott, þvl verösamningar hafa
------------------------------,
ekki tekist enn. Þegar er sýnt aö
gasolia sem viö fáum á siöari
hluta þessa árs, fyrsti farmur er
væntanlegur I september, verð-
ur á miklu hærra veröi en olía
samkvæmt Rotterdamviömiö-
un.
400 miljóna
munur
Um stæröargráðuna er ekki
vitaö enn. Vlsbendingu gefur þó
svartollufarmur sem kom, hing-
aö I þessum mánuði frá Bret-
landi. Tvö hundruö dollara
tonniö kostaöi sá 20 þúsund
tonna farmur, en siðasti sovéski
farmur af sömu stærö kostaði
165 dollara. 1 Rotterdam hefur
tonnið á svartollu fariö niöur I
132 dollara á árinu. Þar viö bæt-
ist aö flutningurinn á svart-
ollunni frá vestrænum löndum
er fjórum dollurum dýrari á
tonniö heldur en frá Sovétrikj-
unum.
Munurinn á þessum breska
svartollufarmi og sovéskum er
ekki undir 400 miljónum
Islenskra króna. Þessari svart-
ollu munum viö brenna I ágúst
og september, en svo er nýgerð-
um olíusamningi viö Sovétmenn
aö þakka aö Islendingar fá
meiri svartollu þaðan á þessu
ári en áöur.
Sendum Sighvat til Lundúna.
Svavars-
betrungar?
En gasolluna munum viö
kaupa dýru veröi frá „okrur-
um” og „hörmöngurum”
breska rfkisins þaö sem eftir er
þessa árs. Morgunblaöiö lagöi á
sinum tlma ofurkapp á þaö aö
Svavar Gestsson notaöi meint
sambönd sln viö ráöamenn I
Kreml til þess aö lækka oliuverö
til okkar. Sighvatur Björgvins-
son formaöur þingflokks
Alþýöuflokksins tók mjög I
sama streng og var á honum aö
skilja aö hann væri fyrir löngu
farinn austur til þess aö kippa
hlutum I lag meö félaga
Brésnév ef hann væri I sporum
þáverandi viöskiptaráöherra.
Klippari leggur nú eindregiö
til aö þeir félagar Geir og
Sighvatar gerist nú Svavars-
betrungar og taki sér ferö á
hendur til Bretlands. Geir ætti
aö eiga innhlaup hjá járnfrúnni
„flokkssystur” sinni og Sig-
hvaturer skyldur henni i andan-
um. Nú þarf ekki annaö en aö
þeir skrúfi frá NATÓ-sjarman-
um og vefji henni um fingur sér.
Þó ekki væri nema aö þeir
tryggðu okkur rússneskt verð
fyrirbresku oliuna það sem eft-
ir er ársins þá munu þeir lengi I
hávegum hafðir.
— ekh
skorið