Þjóðviljinn - 23.08.1980, Síða 6

6 S'íbA — tfJÖDVILJlNN
UOBVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýðs-
hreyfingar og þjóðfrelsis
Útgefandi: Otgáfufélag Þjóöviljans
Framkvemdastjóri: EiÖur Bergmann
Ritstjórar: Arni Bergmann, Einar Karl Haraldsson. Kjartan Olafsson
Fréttastjóri: Vilborg Haröardóttir.
Auglýsingastjóri: Þorgeir Olafsson.
Umsjónarmaöur Sunnudagsblaös: Guöjón Friöriksson
Rekstrarstjóri: Úlfar Þormóösson
Afgreiöslustjóri: Valþór Hlööversson
Blaöamenn: AlfheiÖur Ingadóttir, Einar Om Stefánsson, GuÖjón Friöriks-
son, Ingibjörg Haraldsdóttir, Magnús H. Glslason, Sigurdór Sigurdórsson.
Þingfréttir: Þorsteinn Magnússon.
iþróttafréttamaöur: Ingólfur Hannesson.
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Gunnar Elisson
Utlit og hönnun: Guöjón Sveinbjörnsson, Sævar Guöbjörnsson^
Handrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Elías Mar.
Safnvöröur:Eyjólfur Arnason.
Auglýsingar: Sigrföur Hanna Sigurbjörnsdóttir,
Skrifstofa: Guörún Guövaröardóttir.
Afgreiösla: Kristin Pétursdóttir, Bára Halldórsdóttir, Bára Siguröardóttir.
Simavarsla: Ólöf Halldórsdóttir, Sigrlöur Kristjánsdóttir.
Bflstjóri: Sigrún Báröardóttir.
Húsmóöir: Jóna Siguröardóttir.
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jónsdóttir.
Utkeyrsla: Sölvi Magnússon, Rafn Guömundsson.
Ritstjórn, afgreiösla og auglýsingar: Sföumúla 6, Reykjavfk, sfmi 8 13 33.
Prentun: Blaöaþrent hf.
Kaupmáttur og
viðskiptakjör
• Fyrir stuttu var á það bent hér í Þjóðviljanum, að
samkvæmt spá Þjóðhagsstofnunar yrðu ráðstöfunar-
tekjur heimilanna þegar búið væri að greiða skatta 19%
hærri að raungildi á þessu ári heldur en 1975, enda þótt
viðskiptakjörin út á við mættu heita þau sömu.
% Margir eru þeirrar skoðunar að kaupmáttur launa
eigi að haldast í hendur við þróun viðskiptakjara okkar í
utanríkisviðskiptum. Þjóðviljinn hefur að vísu fullan
fyrirvara á í þeim efnum, en við skulum engu að síður
bera saman hér þróun viðskiptakjaranna annars vegar
og þróun kaupmáttarins hins vegar a' undanförnum
árum og sjá hvort þetta hef ur haldist í hendur.
• Við tökum okkur í hönd aprílhefti Fréttabréfs
Kjararannsóknarnefndar á þessu ári og flettum upp á
blaðsíðu 37. Þar höfum við traustastar upplýsingar um
kaupmáttarþróunina. Og við lítum þar á dálkinn ,,allir
launþegar". Það er samanvegið meðaltal kaupmáttar
kauptaxta margra ólíkra hópa launafólks.
• Hin heimildin er skýrsla Þjóðhagsstofnunar frá 8.
júlí s.l. Þar höf um við þróun viðskiptakjaranna í töf lu á
blaðsíðu 43. — Og nú skulum við bera saman. Köllum
kaupmáttinn árið 1975 100 stig og viðskiptakjörin út á við
það ár líka 100 stig. Hver hefur þá þróunin orðið síðan?
• Arið 1976: — Viðskiptakjörin batna úr 100 stigum í 112.7
stig, en kaupmátturinn dettur úr 100 stigum niður í 94.9
stig. Þetta var eitt af „góðu" árunum hans Geirs Hall-
grímssonar.
® Arið 1977: — Viðskiptakjörin batna enn úr 112.7 stig-
um í 122.2 stig. Kaupmátturinn hækkar líka úr 94.9
stigum í 105.9 stig, en er áf ram langt á eftir hækkun við-
skiptakjaranna. Og til þess að ná kaupmættinum þó
þetta upp þurfti harðvítug verkfallsátök og kjarasamn-
ingana 1977. — Geir Hallgrímsson enn við völd.
• Arið 1978: — Viðskiptakjörin standa í stað og eru
áfram 122.2 stig, en kaupmátturinn hækkar allnokkuð og
kemst í 113.9 stig. Hér urðu stjórnarskipti í ágústlok,
Geir Hallgrímsson vék úr stjórnarráðinu en Alþýðu-
bandalagið settist í stjórn. Rétt er að taka f ram, að f jóra
síðustu mánuði ársins, það er eftir stjórnarskiptin, var
kaupmátturinn 5-6 stigum hærri en hann hafði verið 8
fyrstu mánuði sama árs.
® Arið 1979: — Viðskiptakjörin falla úr 122.2 stigum í
109.6stig, en kaupmátturinn fellur aðeins úr 113.9 stigum
í 112.9 stig. Þarna er stig kaupmáttarins í fyrsta skipti
komið upp fyrir stig viðskiptakjaranna, enda Geir Hall-
grímsson og hans lið i stjórnarandstöðu en Alþýðubanda-
lagið í stjórn.
• Arið 1980: — Hér verður að miða við spá Þjóðhags-
stofnunar um viðskiptakjör og kaupmátt í ár, en hún
spáir að hvorttveggja falli um 6%. Er þá ekki gert ráð
fyrir neinum grunnkaupshækkunum. Málið lítur þá
svona út. — Viðskiptakjörin falla úr 109.6 stigum í 103.4
stig og kaupm Hurinn fellur úr 112.9 stigum i 106.5 stig.
Þarna er þá komið annað ár við hliðina á árinu 1979 þar
sem kaupmáttarstigið er hærra en stig viðskiptakjara,
og eru það einu tvö árin á þessum 6 ára tima, sem það
verður sagt um miðað við að bæði viðskiptakjör og kaup-
máttur séu talin 100 árið 1975. Þessi tvö ár 1979 og 1980
voru einmitt Geir Hallgrímsson og hans lið í stjórnar-
andstöðu en Alþýðubandalagið í stjórn.
• Að lokum skulum við hugsa okkur 12 mánaða tímabil
(t.d. árið 1981) og segjum að tekist hefði með kjara-
samningum að tryggja 5% hækkun kaupmáttar í upp-
hafi þess tímabils og sú hækkun náð aö standa allt tíma-
biliö. Þá liti dæmið svona út sé miðað við að viðskipta-
kjör héldust hins vegar óbreytt: — Viðskiptakjör áfram
103.5 stig en kaupmátturinn færi i 111.8 stig. Þarna væri
þá augljóslega komið langhagstæðasta árið á þessu ára-
bili hvað kaupmáttinn varðar sé hann mældur á móti við-
skiptakjörum. En sé spurt um kaupmáttinn einan sér án
tillits til viðskiptakjara þa yrði hann örlítið lægri en á
bestu árunum 1979 og 1978, það er 111.8 stig á móti 112.9
stigum og 113.9 stigum 1979 og 1978.
Þessar tölur ættu menn að skoða vandlega, allir þeir
sem áhuga hafa fyrir stjórnmálum og fyrir kjarasamn-
ingum. Af tölunum má draga ýmsar merkar ályktanir.
k.
aimanakinu
5 vikur í
blaðamennsku
Þaö er alltaf eitthvaö sérstakt
viö þaö aö byrja i nýrri vinnu.
Mest um vert er auövitaö sjálft
starfiö og hvernig tekst til viö
aö leysa þaö af hendi en margt
annaö spilar einnig inni. Þaö er
sjálfur vinnustaöurinn, aöbún-
aöur og allt sem gerir umhverf-
iö þokkalegt og notalegt og
glæöir starfslöngunina. Svo eru
þaö auövitaö vinnufélagarnir.
Þaö getur skipt sköpum hvernig
samstarfsfólki maöur lendir
meö og hvernig þaö tekur öllum
þeim mistökum, vandræöum og
kvabbi sem nýr starfsmaöur
getur dregiö meö sér inn á ann-
ars „rútineraöan” vinnu-
staö. — Þaö er ætlun min meö
þessum linum aö gera smá
grein fyrir þeirri reynslu sem ég
þykist hafa aflaö mér á fimm
vikna starfsferli á Þjóöviljanum
sem sumarafleysingamaöur,
hvernig starfi ég hafi búist viö
og hver raunin hafi oröiö á.
Fyrsti dagurinn rann upp.
bjartur og fagur, og ég var
mættur timanlega i Síöumúlann
til þess aö vera viss um aö fá
ekki neinn letistimpil á mig.
Eftir þvi sem mér haföi skilist
átti fyrri vaktin aö byrja kl.
10.00 en fyrstu væntanlegu
samstarfsmenn minir byrjuöu
aö tinast inn úr dyrunum upp úr
hálf ellefu. Þaö kom svo i ljós
um kvöldiö aö þótt vakt ætti aö
vera lokiö kl. 18.00 þá voru
menn kannski aö vinna viö ýmis
verkefni eitthvaö leng-
ur. — Mér varö ljóst strax á
fyrsta degi aö hérna var ekki
um neina 9-5 vinnu aö ræöa.
Ekki var nauösynlegt aö fylgja
klukkunni i einu og öllu, mestu
skipti aö hlutirnir væru fram-
kvæmdir.
Mér og ritstjóra kom saman
um aö best væri fyrstu dagana
aö ég fylgdist meö starfinu á
blaöinu til þess aö átta mig á
hlutunum og sjá hvernig vinnu-
brögöin væru. Ég var settur
lauslega inn i umbrot og upp-
setningu blaösins, leturgerö og
stærö, fyrirsagnir og mynda-
texta, og hvernig allt þetta væri
merkt inn á handritablöö svo
þaö yröi skiljanlegt úti i prent-
smiöju. Fyrsta æfingarverkefn-
iö var aö stytta og umoröa
fréttatilkynningu frá einhverju
iönfyrirtæki, sem óspart var á
lofsyröin um eigin ágæti og vör-
unnar sem þaö framleiddi. Þó
allar útskýringarnar heföu
hljómaö einfaldar og auöfram-
kvæmanlegar inni hjá ritstjór-
anum þá gekk allt á tréfótum
hjá mér. Astæöan: Auövitaö
haföi ég gleymt aö skrifa hjá
mér helstu atriöin i útskýring-
um hans og ruglaöi þvi öllu
saman. — Regla nr. eitt var til
oröin. Alltaf aö hafa penna og
blaö viö hendina til aö geta hrip-
aö niöur minnispúnkta.
Þaö var ekki aö sökum aö
spyrja. Þar sem ég sit i vand-
ræöum minum kemur ritstjór-
inn inn og tilkynnir mér aö
hætta þessu i bili. Þaö sé blaöa-
mannafundur og kynnisferö hjá
ákveönu félagi út i bæ og þaö
vanti mann til aö fara. Þetta sé
auövelt verkefni og upplagt fyr-
ir mig. — Privatregla nr. eitt
varö þegar tilhjá mér. Aldrei aö
trúa fullkomlega á ritstjóra. Þó
var ég blessunarlega feginn aö
sleppa frá iönfyrirtækis- skrúö-
mælginni og gleymsku minni
svo ég dreif mig af staö meö
Ijósmyndara en aö þessu sinni
festi ég á blaö hvaö helst bæri aö
gera i slikum feröum sem þess-
ari. Mikill barningur var aö
setja saman nokkrar linur þá
ferö, en þetta var fyrsta tilraun-
in til aö koma á framfæri ein-
hverju viö lesandann, einhverju
sem maöur haföi sjálfur séö og
heyrt og þaö varö hvatning til
frekari aögeröa. Iönaöartil-
kynningunni bjargaöi ég i horn,
eins og sagt er i boltanum, meö
þvi aö leita á náöir eins starfs-
félagans og var ekkert sjálf-
sagöara en aö hjálpa mér I þvi
máli. — Regla nr. tvö. Aldrei
aö vera hræddur viö aö spyrja
samstarfsfólkiö ráöa. Þaö hefur
sjálft gengiö i gegnum byrjun-
arvandamálin og er yfirleitt
fústtil aö hjálpa grænjöxlunum.
Dagarnir liöu einn af öörum
og uröu aö viku og annari viku
og þeirri þriöju og fjóröu og
fimmtu og mikilvægari reynslu
var safnaö i sarpinn. Saman
fóru rútinuverk og skynditilfelli
og ailtaf reiö á aö átta sig á þvi
sem fréttnæmt var, reyna aö
vinna hratt og örugglega úr efn-
inu og fullvissa sig um aö heim-
ildir væru áreiöanlegar og
fréttaflutningur réttur. Allt
krefst þetta þolinmæöi og þraut-
seigju og ófáar voru þær stundir
sem mig langaöi mest til aö
grýta simtólinu i gólfiö eftir aö
hafa árangurslaust reynt aö ná I
pétur og pál út um allan bæ.
Skipulögö vinnubrögö, eöa öllu
heldur óskipulögö eru mikil-
vægur þáttur i starfinu. Oft þarf
aö vinna fleiri fréttir i einu,
Árni
Þórdur
Jónsson
skrifar:
safna upplýsingum og hafa
samband viö fólk og stofnanir
sem einungis er hægt aö ná I á
ákveönum tima og þá dugir ekki
aö Ijúka einu atriöinu I ró og
spekt og missa svo allt hitt út úr
höndunum á sér. Þessu fylgir
eilift kapphlaup viö timann og
þaö dugir ekki aö sitja auöum
höndum og horfa i klof sér og
hugsa. Þaö eina sem dugir er aö
byrja aö skrifa og skrifa svo og
skrifa þar til hugsanirnar taka á
sig form og fréttin er oröin til.
Þá er aö leiörétta auösjáanlega
feila og stafsetningarvillur og
biöja svo i hljóöi til prófarkales-
aranna að þeir lagfæri þaö sem
yfir hefur sést. — Þriöja reglan
i starfinu og sú mikilvægasta er
aö reyna aftur og aftur þar til
árangur næst og gefast ekki upp
þáá móti blási um stundarsakir.
Hlutverk dagblaöa I nútima
þjóöfélagi er mikilvægt og sú
staöreynd krefst þess aö vandaö
sé til þeirrar vinnu sem lögö er i
blöð. Aö visu er kannski til of
mikils mælst af blaöamönnum
aö þeir séu einhverjir frelsarar
mannkynsins og englar réttlæt-
isins sem leysa vandamál
heimsins I hvert skipti sem þeir
drepa niöur penna. Nær lagi er
aö blaöamenn séu eins konar
„þúsundþjalasmiöir”, meö
staögóöa þekkingu á sem flest-
um hlutum og málefnum og séu
þarafleiöandi færir um aö miöla
fréttum jafnt sem viötölum viö
sérfróöa aöila til almennings á
máli sem allir skilja. Mikill
hluti starfsins er hrein og bein
skrifstofuvinna, slmahringing-
ar og upplýsingaöflun og úr-
vinnsla úr þeim. Þó koma alltaf
inn á milli úthlaup og feröalög
og annað það sem gerir starfiö
mjög fjölbreytt og áhugavekj-
andi. Sem lokaorö þessa pistils
mætti hafa, þaö sem einn starfs-
félagi minn sagöi viö mig þegar
hann útlistaöi kosti og galla
blaöamannastarfsins. „Þaö er
eins gott aö þú sért meö sterkan
maga þvi þetta er ekkert nema
stress en þar ofan á kemur fjöl-
breytnin og aö alltaf er veriö aö
fást viö eitthvaö nýtt á hverjum
degi. Einn daginn gerist ekkert
en þann næsta er kannski farið
aö gjósa og sama á hverju dyn-
ur, blööin þurfa aö koma út”.