Þjóðviljinn - 23.08.1980, Blaðsíða 10

10 StÐA — ÞJÓÐVILJINN Helgin 23.-24. ágúst 1980
Guðríður B.
Helgadóttir,
Austurhlíð:
Þótt ádeilan sé mögnuö og
miskunnarlaus þá bendir hún
ekki á leiðir til úrbóta
„Óðal feðranna”
Sinum augum litur hver á silfr-
iö, varö mér aö oröi, er ég gekk út
úr Blönduósbiói nýlega, eftir aö
hafa horft á „Óöal feöranna”.
Þaö áréttaöist degi siöar, þegar
heim til min barst helgarblaö
Þjóöviljans dags. 26.-27. júli sl.
meö „hugdettu” Böövars
Guömundssonar skálds, mennta-
skólakennara, bókmenntafræö-
ings m.m. ofl. ofl.
Ertu aö ögra okkur, sauösvört-
um almúganum, meö skilnings-
leysi og deyfö? Eöa ertu aöeins aö
deyfa uppskuröinn meö góölát-
legu skopi?
Félagi Böövar! Ég þakka fyrir
mina hönd og annarra vanda-
manna. Þaö er ætiö áhugavert aö
sjá viöbrögö einstaklingsins og
framlag hans til áhrifa á örlaga-
keöju framvindunnar. Haraldur
Ólafsson skrifar um svipaö leyti i
Timannog telur „óöal feöranna”
„framlag til umræöu”.Þar er ég
á sama máli og vil jafnvel ganga
feti framar. — Ég æski þess, aö
sú umræöa veröi svo viötæk og
árangursrik aö hún leiöi til fram-
kvæmda, og breytinga á þvi
brenglaöa gildismati sem myndin
fjallar um. Svo miskunnarlaust
sem Hrafn Gunnlaugsson kreist-
ir kýlapest okkar veröbólgu-
braskaraþjóöfélags og ristir
fram úr, má meö sanni segja aö
brýnt sé að sótthreinsa undina,
fjarlægja óþverránn og græöa aö
nýju.
Sumir lfkja þessari mynd viö
„Sölku Völku eftirb'pun” og telja
„út i hött”.
Ég neita þvi ekki aö „Skapa-
dægur” SillenpaSs, „Ditta
mannsbarn”, „Þrúgur reiðinn-
ar”, „Salka Valka” og,,Sjálfstætt
fólk” svo eitthvaö sé nefnt,
plægöu mér ungri þann akur i
bókmenntaheiminum sem ég hef
erjaö siöan. Slikar bókmenntir
skilja engan eftir ósnortinn.
En „Óöal feöranna” er aö ger-
ast hér og nú, i okkar eigin
heimalandi, með okkar þjóö.
Enda tekur fleiri i hjartaö en mig,
þó meö ööru móti sé, það má sjá á
skrifum margra. Nú siöast i dag
sá ég grein dr. Eysteins Sigurös-
sonar undir fyrirsögninni:
„Gjaldþrot Kaupfélagsins i Oöali
feöranna”. Timinn 2. ágúst 1980).
Hann eins og fleiri litur á Kaup-
félögin/Sambandiö sem heilaga
jómfrú sem hvitþvo veröi i krafti
trúarinnar á innrætingu og ein-
hliöa upplýsingastreymi i veldi
fjölmiölunar, ef á hana slettist.
En þegar hann segir aö
„margskonar spilling i fjármál-
um og viðskiptabraski” þekkist
ekki lengur „sem nú á dögum sé
út i bláinn aö tala um” þá bók-
staflega trúi ég honum ekki, þvi
aö ég veit betur. Af hverju er
Kaupfélagsvelóiösvona hörunds-
sárt? Ekki tek ég myndina bók-
staflega, sem árás á mig og mina
i sveitinni, þó aö Hrafn noti hana
sem vettvang aö miklu leyti.Þaö
mun vera æöimargt i okkar þjóö-
félagsgerö, sem tengist sveitinni,
landinu og kaupfélögunum beint
og óbeint og erfitt aö sniöganga
þaö.
Fyrir minu brageyra rimar
þetta saman viö þá stuöla og höf-
uöstafi sem Hrafn gefur sér. Eöa
sem uppistaöa og ivaf þeim lit-
auöga myndvef sem hann setur
upp.
En þar sem fyrir minum hug-
arsjónum gegnir hver persóna
hlutverki heillar stéttar eöa kyn-
slóöar, þá undrar mig ekki þó hún
veröi á ýmsan hátt afstæö og yfir-
drifin. En mergurinn málsins er
sá, aö okkar kapitaliska lýöræöi
fær þarna þá ádrepu sem ekki
gleymist — og má ekki gleymast
i sæluvimu neyslugræöginnar.
Hann sá svo sem afæturnar
menntamaöurinn i fjölskyld-
unni, — en hann geröi ekki neitt
til þess aö stööva fláttskapinn og
fagurgalann eöa snúa vörn i sókn
á undanhaldi hnignunarinnar.
Ekki reisti hann viö merki fööur
sins fallins eöa hélt viö hugsjóna-
eldi þeirrar gengnu kynslóöar. Og
dettur mér þó ekki i hug aö kalla
baö menntunarinnar sök, heldur
istööuleysi og leti auöginntrar
sálar. „1 ábyrgöar- og' fyrir-
hyggjulausri óminnisvimu lamar
hann sitt likams- og sálarþrek,svo
hann veröur siöan til sorgar og
byröi. Daufdumbt aflvana hrúg-
ald, ónæmt fyrir atburöarás og
æöaslætti lifsins.
Eöa sambandsleysiö, þetta svo-
kallaöa kynslóöabil. Myndi ekki
eðlislæg reisn og höföingsbragur
mæöra og feöra skila sér betur I
arf til uppvaxandi kynslóöar og
hún vera liklegri til að standa af
sér ásókn gervimennskunar og
halda sinu, ef skólar og heimili
fræddu hana nánar um þaö hvaö
eru sönn verömæti og manngildi?
Og hvaö þaö kostar af þolgæöi,
þrautseigju og kjarki aö vera
manneskja og vaxa af hverri
raun.
Eöa eigum viö bjartari framtlö
i sérskóluöum reiölistarungling-
um sem kunna þó vart aö „setja
sætiö á hrossiö?” þó tamiö sé,
hvaö.þá beisla villt og ótamin öfl
sem losna úr læðingi viö skiln-
ingsskort og þekkingarleysi dug-
lausra stjórnenda?
Þó ýmsir „biöi spenntir”, þá er
min von veik um aö þaö veröi af-
kvæmi heilaþveginnar poppdýr-
lingaæsku og útsendara kapital-
ismans, sem i nautnavimu geta af
sér frelsara þessarar þjóöar frá
villu slns vegar. Minn uggur er sá
aö þar sé sá gauksungi i hreiöur
kominn sem gengur hart eftir
mötun. Þar muni rekið veröa siö-
asta smiöshöggiö á sjálfstæöa
efnahags- og afkomumöguleika
(þjóöar) fjölskyldunnar.
Haraldur Ölafsson hefir oft flutt
okkur fróöleg erindi um framandi
þjóðir og þjóðabrot, sem auð-
hringar og ofurveldi fégræðginn-
ar hakka og mala i sig meö kvörn
eyöingarafla sem ekkert viröa.
Hvorki mannhelgi né menningar-
verömæti...
Vel sé Haraldi fyrir þann fróö-
leik. Hann hefur oft oröib mér al-
varlegt umhugsunarefni og
dæmigert fyrir okkar eigið land
og þjóö. Þó aö viö berum oft sárar
tilfinningar meðliöunar meö ink-
um og eskimóum i daglegri bar-
áttu hversdagsins, þá veröa rökin
skýrari milli orsaka og afleiöinga
þegar sagan er skoöuö I ljósi
þekkingar og kunnáttu. Ahuga-
vert væri aö heyra úttekt Harald-
ar og framtiöarspá fyrir Islensku
sjálfstæöi og menningarerföum
meö tilliti til nútima andvara-
leysis og rökvillts mats á lifsgæö-
um, ásamt ásælni erlendra auö-
hringa I orku og völd landsins. Og
hver vill setja upp fyrir mig dæm-
iö um afleibingar (kjarnorku?)
striös á njósnastööina á Miðnes-
heiöi + andlega sýkingu og
geislavirka bæklun þjóöarinnar
frá þessu mengunarbæli frá upp-
hafi til þessa dags?
Móöirin braut upp hurö og baröi
manndrusluna sina sitt undir
hvorn I réttlátri reiði og rak hann
af höndum sér. En undirrótin,
áhrifaöflin i Lokaliki, þykjast
hvergi nærri koma, en magnast
þó enn og færa út kviarnar. Óöal
feöranna lætur okkur eftir aö
ráöa niöurlögum þeirra. Þó ádeil-
an sé mögnuö og miskunnarlaus,
þá bendir hún ekki á leiðir til úr-
bóta.
Þakka þér fyrir samt, Hrafn
Gunnlaugsson! Þetta var köld
gusa og illyrmisleg — en mál er
aö draumum linni. Þvi fleiri sem
stokkiö hafa fram úr meö andfæl-
um, þeim mun meiri von að ein-
hverjir haldi vöku sinni.
Skrifaö 6. ágúst 1980
Kjartan Ólafsson:
Ritstjórnargrein
Samkvæmt eignaskrá Banda-
rikjahers sjálfs þá nemur nú-
verandi birgöarými fyrir olíu-
vörur tengt Keflavikurflugvelli
117.000 rúmmetrum. Sam-
kvæmt traustum innlendum
heimildum, sem Þjóðviljinn
geymir að sinni, þá er aðeins
um helmingur þessa birgða-
rýmis á Keflavikurflugvelli en
hinn helmingurinn i Hvalfiröi.
Stærö geyma á Suöurnesjum er
nú um 60.000 rúmmetrar. Sam-
kvæmt áætluninni, sem liggur á
boröi utanrikisráðherra á hins
vegar aö byggja nýja eldsneyt-
isgeyma aö stærð 212.000 rúm-
metrar I staö þeirra 60.000 rúm-
metra sem fyrir eru.
Þaö má sannarlega taka und-
ir þab með utanrfkisráöherra aö
þetta sé „veruleg stækkun”, —
en þvi i ósköpunum aö reyna aö
fela þaö fyrir þjóöinni hve stór
hún er.
íáætluninni er við það miöaö
aö meira en þrefalda birgöa-
rými Bandarikjahers á Suður-
nesjum fyrir oliuvörur. Aukn-
ingin er 250%*. * — og kostar 45
miljaröa.
Takk fyrir sagði yfirþjónninn
og hneigði sig. Takk fyrir sagöi
islenska nefndin hans Benedikts
Gröndals og hneigöi sig, og flest
Islensku dagblööin hneigöu sig
lika.
Ef islenska utanrikisráöu-
neytiö veit ekki hvert er núver-
andi birgðarými Bandarikja-
hers hér á landi fyrir oliuvörur,
þá getur Þjóðviljinn lánaö ráöu-
neytinu eintak af eignaskrá
hersins tii upplýsingar, svo
hægt sé aö bera saman viö nýju
áformin.
Þaö skal tekið hér fram, aö
Ólafur Jóhannesson utanrikis-
ráöherra hefur oftar en einu
sinnilýst þvi opinberlega yfir aö
hann hafi ekki samþykkt öll
þessi stækkunaráform og telur
Þjóðviljinn ekki ástæöu til aö
vefengja þær yfirlýsingar. En
fyrr má nú lika rota en dauð-
rota.
Þaö er fjarstæðukennt af tals-
mönnum Bandarikjahers, is-
lenskum og erlendum að þykj-
ast breiða dulu mengunarvarna
yfir svo stórbrotin útþenslu-
áform. Enginn sem skoöar þessi
mál af nokkurri alvöru getur
tekiö minnsta mark á sliku
rugli. Auövitað á herinn aö
hreinsa upp eftir sig óþverr-
ann, en það þýöir ekki það að
honum leyfist að þrefalda eöa
fjórfalda eldsneytisgeymslur
sinar á Suöurnesjum rétt i þann
mund sem verib er aö úthluta
dátunum þessa ágætu islensku
hitaveitu til að verma hýbýli
sin.
Hér veröur aö gera algerlega
skýran greinarmun.
Þeir vilja byggja geymana i
Helguvik, örskammt frá Kefla-
vikurkaupstað. Væri ekki best
að fá þessar margföldu elds-
neytisbirgöir hersins bara á að-
altorg bæjarins? Þá þyrfti nú
ekki aö óttast mengunarhættu
eöa aðrar hættur'.l — Þaö þykir
vist hvort sem er ekkert viö þaö
aö athuga, aö Bandarikjaher
leggi undir sig nýtt og nýtt land
á Suöumesjum, þvi ekki er
Helguvik innan giröingar.
Þaö er sagt aö Helguvik sé
rétt á milli Keflavikurkaupstaö-
ar og kirkjugarösins. Máske
þeir dengi oliutönkunum miklu
aö lokum i kirkjugaröinn svo
framliðnir öölist lika nýja gull-
öld og gleöitiö.
MM Keflavíkur og kirkjugarðsins
Þaö er ekki á hverjum degi
sem Þjóðviljinn fær i hendur
meiriháttar gögn úr skjalasafni
Bandarikjahers sem hér situr.
Þetta geröist þó fyrir fáum dög-
um erokkur barst nákvæm skrá
frá hernum yfir alla fastafjár-
muni hans viökomandi herstöö-
inni i Keflavik. Sannarlega er
þar ýmsan fróðleik aö finna.
Viö birtum hér i blaöinu á
föstudag svolitiö sýnishorn úr
þessari eignaskrá hersins, upp-
lýsingar um stærö oliugeym-
anna, sem ýmsir vilja nú fara
að „endurnýja”.
A boröi utanrikisráöherra
Ólafs Jóhannessonar liggur
áætlun um byggingu nýrra oliu-
geyma i nágrenni Keflavikur
fyrir herinn og er kostnaður
áætlaöur um 45 miljarðar is-
lenskra króna.
Þessi áætlun er samin af full-
trúum Bandarlkjahers og nefnd
nokkurra Islendinga, sem á sin-
um tima var skipuö af Benedikt
Gröndal.
Flest dagblööin önnur en
Þjóöviljinn hafa klappað saman
lófum eins og börn og kallað upp
aö endilega þurfi að fram-
kvæma þessa ágætu áætlun og
þaö sem allra fyrst.
Margt er skritiö i islensku
stjórnkerfi. Þaö þykir til dæmis
viöhæfi aö kynna hér tillögu um
byggingar oliugeyma Banda-
rikjahers viö Keflavik án þess
aö nokkuð sé um það sagt, hvað
mikla stækkun frá núverandi
birgöarými hersins áætlunin feli.
i sér.
Og þessi vesalings islensku
dagblöð, sem vanist hafa á aö
taka öllu meö lofgjörö og þökk,
sem kemur frá bandariska
hernum þau láta sér ekkert
komaviö.hvorthérerá feröinni
meiriháttar aukning hernaöar-
umsvifa eöa ekki áður en þau
taka sina barnslegu afstööu, —
auövitaö meö hernum.
Þjóöviljinn einn dagblaöanna
hefur óskaö eftir upplýsingum
frá utanrikisráöuneytinu um
þaö, hvaö áformin um nýja oliu-
geyma feli i sér mikla stækkun.
En þá gerast furðulegir hlutir.
UtanrikisráSierra landsins fær-
ist undan aö svara nokkru um
þetta, segir þó aö „stækkunin sé
veruleg”, en deildarstjóri
„varnarmáladeildar” utan-
rikisráðuneytisins segir á hinn
bóginn aö stækkunin sé „ekki
veruleg”.
Hvers konar stiórnkerfi er
þetta eiginlega? A ekki almenn-
ingur I landinu rétt á aö vita
hvort 45 miljaröa hernaðar-
framkvæmdir á Suöurnesjum
feli eingöngu i sér endurnýjun
þess sem var, ellegar meirihárt-
ar útþenslu?
Viö heimtum hreina vitneskju
um þessi mál frá réttum is-
lenskum aöilum. Undanbrögö
og vifillengjur um svo alvarleg
mál eru engum til sóma.
En þótt Islenska utanrikis-
ráöuneytið hafi kosið að þegja,
þá voru til aörar leiöir. Þær not-
færði Þjóöviljinn sér til aö upp-
lýsa málið.