Þjóðviljinn - 10.10.1980, Page 3

Þjóðviljinn - 10.10.1980, Page 3
Nóbelshafinn pólskur Föstudagur 10. október 1980 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 3 Andófsskáldið Czaslaw Milosz ,,Við erum ákaflega ánægö að heyra um Nóbelsverðlaunin. i hópi póiskra ljóðskálda er hann meðal hinna bestu”, sagði Miroslaw Chokecki, forstöðu- maður útgáfufyrirtækisins Nowa í Póllandi I gær, er fréttist um þá ákvöróun sænsku akademiunnar að sæma Czaslaw Milosz Nóbels- verólaunum ibókmenntum. Fyrir þremur árum hóf Nowa útgáfu á sjö binda bókaflokki með verkum Milosz I bundnu máli og lausu. SiOasta bindið er ókomið út en Nowa starfar óopinberlega og I nánum tengslum viO pólsku andófshreyfinguna. Nóbelsverölaunahafinn Þrátt fyrir lækkandi verölag á oliuvörum úti I heimi er ekkert lá á hækkununum hér á landi, og gær hækkaöi bensfn og gasolia um 7% og svartolfan um 0,6% Útvarpað til skiptis frá Reykjavík og Akureyri: Vikulokin mœta fyrsta vetrardag Öli H. Þórdar meðal umsjónar- manna Næstu tvo laugardagseft- irmiödaga veröa iandsmenn vikulokalausir, en nýr viku- lokaþáttur hefur göngu sina fyrsta vetrardag,25. október. Björn Gislason fulltrúi á dagskrárdeild útvarpsins sagöi I gær aö I þessari viku yröi endanlega gengiö frá ráöningu nýrra umsjónar- manna og játti hann þvi aö Óli H. Þóröarson væri i þeim hópi. Hins vegar sagöist hann ekki vita nöfn fleiri manna i hópnum, en fjórir munu veröa meö þættina, tveir Reykvikingar og tveir noröur á Akureyri og er meiningin aö þættinum veröi útvarpaö til skiptis frá þess- um stööum. Hinn Reykvik- ingurinn mun vera Asthildur Siguröardóttir og Akureyr- ingamir eru Askell Þórisson og Björn Arnviöarson. Næstu laugardagseftir- miödaga veröa fluttar unnar dagskrár. A laugardaginn kemur veröur dagskrá um Amnesti Intemational I sam- antekt Friöriks Páls Jónssonar og Margrétar Jónsdóttur ásamt erindi Gunnlaugs Þóröarsonar hrl. Laugardaginn 18. október veröur siöan dagskrá meö rússneskum þjóösögum og þjóölögum. Jón Gunnarsson les sögurnar, Baldur Pálmason kynnir lögin. Czaslav Milosz hefur, eins og svo margir oddvitar pólskra bók- mennta, dvaliö verulegan hluta æfisinnar i útlegö, eöa siöan áriö 1951, en fyrr og siöar hafa póli- tiskar ástæöur hrakiö pólsk skáld aö heiman. Frægasta dæmiö er ástmögur þeirrar þjóöar Adam Mickiewicz, sem lauk æfi sinni i Frakklandi. Milosz er fæddur I Lithauga- landi áriö 1911 meö pólsku aö móöurmáli. Hann hefur komiö viö sögu bókmennta á mörgum sviö- um, en hann hóf feril sinn sem ljóöskáld. Sem ungur stúdent kemur hann fram i skáldahópi sem kenndur var viö borgina Hver bensinlitri hækkaöi úr 481 kr. I 515 krónur. Astæöur hækk- unarinnar nú eru gengissig, hækkun bensingjalds og álagn- ingar oliufélaganna, en heföi ver- ið farið að óskum þeirra heföi bensínlitrinn hækkaö I 540 kr. Björgvin Guömundsson, formaöur Verölagsráðs sagði i gær að cif-verð hvers bensinlitra i hý ja verðinu væri 139 krónur og 9 aurar. Hefur þaö lækkað um tæp 8% frá siðustu verðlagningu bensins I lok júni. Hins vegar sagði Björgvin að Bandarikja- dollar hefði hækkað um 15,2% á sama tima og vegur bensinlækk- unin engan veginn upp á móti þeirri hækkun. Þá hækkaði bensingjald til vegagerðar um 12 kr. á hvern litra og er nú 112,47 kr. Alagning oliufélaganna hækkaði um 4,11 kr. og er nú 36,92 kr. á hvernlitra. Erþetta 12% hækkun, en sótt var um 24% hækkun álagningar. Hlutur opinberra gjalda i bensinverðinu er nú 286,20 eða rúmlega 55%. Gasolia hækkaði i gær úr 196 kr. 40aurum i 210krónur hver litri og eru ástæður þeirrar hækkunar gengissig og hækkun álagningar. Svartolian hækkabi hins vegar ekki nema um 0,6% úr 127.300 kr. tonnið I 128.100 kr. og er það vegna minni verðsveiflna og hækkana á henni á heimsmark- aði. „Viöskiptaráöherra hefur hald- iö mjög vel og skynsamlega á málum varöandi Portúgal,” sagöi Tómas Þorvaldsson for- maöur stjórnar Sölusambands islenskra fiskframleiöenda á fundi meö fréttamönnum I gær. Tómas sagöi ennfremur, aö þaö sem komiö heföi fram i fjölmiðl- um varöandi Portúgalsmarkaö og Isporto væri alrangt og rangtúlkaö á ýmsa lund. „Ollum þeim gifuryröum sem fram hafa komib i þessum skrif- um visum við til föðurhúsanna,” sagði hann. „Allt tal um einokun og misferli er gjörsamlega raka- laust.” Wilno (Vilnius höfuðborg Lithaugalands), en verulegur hluti ibúa hennar var pólskur. Þessir ungu stúdentar gáfu út bókmenntarit sem „Greinar” hét. Fyrstu bækur Milosz „Óður um frosinn tima”, og „Þrir vetur” komu út á fjórða áratug aldarinnar. Þessar ljóðabækur þóttu dæmi- geröar fyrir þá sterku vitund fyrir aöfarandi stórslysum sem var mjög útbreidd á árunum milli striða. Wilnohópurinn reyndist mjög næmur á menningarkreppu timans og fann á sér þær ógnir sem yfir Póllandi og Evrópu allri vofuöu og uröu aö veruleika eftir að Þjóðverjar réöust á Pólland 1939. Eftir hernámiö stöðvaðist aö mestu pólsk bókmenntastarf- semi: Skáldin voru mörg virk I andspyrnuhreyfingum, i besta falli tókst stundum aö fjölrita eftir þau smákver og dreifa meö miklum háska. Sjálfur segist Milosz hafa skrifað sin bestu ljóö meöan á nasiska hernáminu stóö. Hann var i tengslum viö kommúnista- fiokk Póllands en lenti fljótt i and- stööu viö hann eftir valdatökuna og skar á tengslin áriö 1951 og fluttist til Bandarikjanna. Siöan þá hafa ekki verib birt verk eftir hann opinberlega i Póllandi nema þau sem komiö höföu frá hans hendi fyrir 1951. Milosz er nú kennari i pólskum bókmenntum viö Berkely háskól- ann. Skömmu eftir komuna til Bandarikjanna ritaöi hann slna frægustu bók sem hann nefndi „The Captive Mind” og er eins- konar úttekt hans á sinni kynslóö pólskra menntamanna og afstööu þeirra til pólsks kommúnista. Skilgreining á þvi hvaö þaö er i opinberum marxisma þess tima sem fangar hug þeirra, hvers- konar málamiölun sumir þeirra gera ýmist I nafni þjóöernis- hyggju eöa hentistefnu. Milosz hefur einnig ritaö viöamikla sögu pólskra bókmennta. Milosz var ekki i hópi þeirra sem liklegir voru taldir til þess aö hljóta Nóbelsverðlaun I ár, en til þeirra höföu verið nefndir menn eins og Graham Greene, Glinther Grass og Norman Mailer m.a. annarra. Áriö 1978 hlaut Milosz Neustadt bókmenntaverðlaunin á vegum Oklahoma háskóla, en þeim úthlutar alþjðöleg dóm- nefnd tiu rithöfunda og gagnrýn- enda. I rökstuöningi sænsku aka- demiunnar segir aö heimurinn sem Milosz lýsir I ljóöum, rit- gerðum og öörum verkum sinum sé „sá heimur sem lifað er I eftir brottreksturinn úr Paradis”. Nóbelsverölaunum er nú úthlutaö i 77.sinn og fer afhendingin fram i Stokkhólmi 10. desember. — AB/ekh Tómas sagði að enginn samn- ingur heföi veriö gerður á vegum SIF við Portúgal frá þvi um mánaöamótin febrúar-mars sl. Þá hefði verið samið um mikið magn og enginn nýr samningur heföi veriö geröur i vor og aldrei um þaö rætt. Forsvarsmenn sögðu aö ein- faldlega væri um yfirboð að ræða hjá ISPORTO, þegar talað væri um að selja saltfisk til Portúgals fyrir 2600 dollara tonnið. Tómas Þorvaldsson sagði, að á árunum 1968—69 hefðu tekist samningar um aukna sölu á salt- fiski til Portúgals, og hefði þá verið um að ræða lélegri fisk en Þrátt fyrir lækkun í innkaupsverði: Bensínið í 515 krónur vegna gengissigs, hœkkunar bensingjalds og meiri álagningar — AI. SÍF um staðhæfingar Isporto: „Yfirboð 55 Jón Revkdal við eitt verka sinna; hann fæst viö manninn og náttúruna meö oliulitum. Ljósmieik lón Reykdal sýnir í Norræna húsinu Maðurinn og náttúran Jón Reykdal myndlistar- aöur opnar sýningu i kjallara Norræna hússins á taugardag. Jón er vel þekktur fyrir grafikmyndir sinar og minn- ast eflaust margir styttunnar af Jóni Sig. sem löngum hefur verið nafna hans Reykdal hugstæö i alls konar sam- hengi. Nú bregður svo viö aö Jón Reykdal hefur aö mestu snúiö sér aö oliumálverkinu og getur aö lita 21 málverk þeirrar tegundar I Norræna húsinu. Þegar blaðamann og ljós- myndara bar að garði voru þeir Jón og Þóröur Hall, sem einnig er þekktur grafiker, að hamast viö að hengja upp myndir og smiða serstakan bás fyrir graffkmyndir sem einnig fljóta meö, 27 aö tölu. Jón gekk með okkur um sal- inn og sýndi myndirnar. — Hvers vegna hefuröu snúið þér aö oliumálverkinu Jón? Ég vildi snúa mér að öðru en grafikinni og siöast liðin þrjú ár hef ég málað mest meö oliulitum. Grafikin er svo timafrek aö það er vart hægt að sinna öðru en henni, svo að ég varö að leggja hana til hliðar aö mestu til aö geta sinnt málverkinu, en hvort tveggja er jú handverk. — Er oliumálverkið aftur að verða vinsælasta viðfangsefni myndlistarmanna? Þaö eru auövitaö margir myndlistarmenn sem alltaf hafa málaö með oliu, en þaö er áberandi aö ungir listamenn eru aö snúa til hennar. Til dæmis hafa oliumálverk veriö mjög áberandi á Biennalnum i Paris undanfarin tvö ár. — Hvað viltu segja um þessar myndir þinar? Viöfangsefniö er einkum maöurinn og náttúran. Náttúran er hluti af mann- inum og maðurinn af náttúr- unni. Ég nota mótif sem eru eins og fengin beint af Náttúrugripasafninu I bland við ósnortna náttúru og fólk. i alls kyns litum. — Er ekki dýrt að halda svona sýningu, svo við snúum okkur að jaröbundnari efn- um? Jú, það er geysidýrt. Ég sló á svona 1,3 miljónir bara i beinan útlagöan kostnaö viö þessa sýningu, þá er vinna ekki talin meö. Nú er bara að treysta á aö fólk komi að skoöa, ef ekki skellur á verk- fall. Þaö er þaö versta sem kemur fyrir myndlistarmenn, verkföll og eldgos, þá kemur ekki nokkur maöur. — Enn ein veraldleg spurn- ingi Er hægt aö lifa á mynd- list? Nei. Það eru örfáir mynd- listarmenn sem gera ekkert annaö en aö mála. i mestalagi svona 10 manns og það er ekki neitt sældarlif. Flestir stunda kennslu eða önnur störf með listinni. Þar með kveðjum viö lista- mennina sem snúa sér aftur aö vinnu sinni innan um myndir sem sýna náttúruna i alls kyns ljósi, fugla og menn. A einni myndinni sést styttan hans Asmundar „Ast viö fyrstu sýn” og það nafn segir töluvert um myndaflokkinn: Fuglar og fólk, en eins og ávallt i sllkum tilfellum er sjón sögu rikari. Sýningin hefst sem áður segir laugardaginn 11. okt. og stendur til 26. okt. — ká Forsvarsmenn StF á fundi með fréttamönnum I gær. Frá vinstri: Sig- urður Haraldsson skrifstofustjóri, Tómas Þorvaldsson stjórnarfor- maður og Friðrik Pálsson framkvæmdastjóri. — Ljósm.: —eik. áður var seldur þangað. Siðan hefði verið reynt eftir mætti að halda þessum markaði og hefði mikið verið selt þangað af fiski, sem ekki gengi greiðlega á aðra markaði. Tómas sagöi, aö i viöskiptaráöu- neytinu lægi aöeins fyrir ein umsókn frá ISPORTO, þar sem sótt er um útflutningsleyfi á 1000 kg. af pækilsöltuðum fiski. Hér væri ekki um saltfisk að ræöa, en ekki dæmi fram i umsókninni hvernig þessi fiskur er verkaður. „Okkur yröi umsvifalaust neitað, ef við leggðum inn slika umsókn,” sagði hann. — eös.

x

Þjóðviljinn

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.