Þjóðviljinn - 21.01.1981, Page 8

8 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Miftvikudagur 21. janúar 1981
gerðar eru kröfur um að fá framlag af
almannafé til þess að bæta taprekstur
fyrirtækja, þá hefur rikisstjórnin sem
umboðsaðili skattgreiðenda skýlausan
rétt til að hafa hönd i bagga með þvi
hvernig fénu er varið.
. Elsa
Kristjánsdóttir,
Sandgerði.
Spor í rétta átt, en
hvað um frai nhaldið?
Þá hafa fyrirhugaðar efna-
hagsaðgerðir rikisstjórnarinnar
veriöopinberaðaröllum landslýð.
Enginn vafi er á, að þær eru spor i
þá átt að hemja verðbólguna, en
viö yfirlestur fer samt ekki hjá
þvi að margar spurningar vakni.
Margt er með næsta almennu og
óljósu orðalagi og miklu getur
skipt hvernig nánari útfærslu
verður háttað. Og hvað tekur við
eftir að verðstöðvun lýkur 1. mai?
Ekki ætla ég mér aö gera neina
úttekt á þessum aðgerðQm hér i
dagskrárgrein, enda enginn sér-
fræðingur á þvi sviði. Hins vegar
langar mig tii þess að vikja nokk-
uö að þvi sem snýr að atvinnu-
vegunum og þá einkum sjávarút-
veginum. I 8. gr. segir: „tJtgerð
og fiskvinnslu verður gert kleift
aö breyta skammtimalánum og
lausaskuldum i lengri lán.” Þaö
er eins og maöur hafi heyrt þetta
áður. Þegar gripið er til sömu aö-
gerðanna æ ofan i æ og sami
vandinn er alltaf jafn óleystur,
hlýtur sú spurning að vakna,
hvort ekki sé eitthvað annaö væn-
legra. Er þetta ekki rétt eins og
að gefa magnyl við tannpinu? Ef-
laust hjáipar þetta þó einhverjum
fyrirtækjum, sem eiga við tima-
bundna erfiðleika að etja. Hin eru
áreiöanlega fleiri, sem hreinlega
skortir þann rekstrargrundvöll
sem þarf til þess að geta staöiö i
skilum. Ef rikisvaldið ætlar á
annað borð að aöstoða þessi fyrir-
tæki, verður frekar að huga að
undirstöðunni. 1 fyrsta lagi þarf
að fara fram úttekt á fyrirtækjun-
um, húsnæði, tækjabúnaði, nýt-
ingu, hráefnisöflun o.fl. Slikar út-
tektir hafa raunar verið gerðar á
nokkrum stöðum, m.a. hér á
Suöurnesjum, á vegum Fram-
kvæmdastofnunar rikisins. Til-
lögur til úrbóta byggðar á úttekt-
inni verði siðan lagöar fyrir fyrir-
tækin og aðstoð bundin þeim skil-
yröum aö tillögunum verði fylgt.
Sum fyrirtæki eru e.t.v. ekki lif-
vænleg, og þá ber að leggja þau
niður. önnur gætu húgsanlega
sameinast. Þá má nefna aðstoö
við að endurnýja eða auka tækja-
kost og húsnæði, sérfræðiaðstoð
og endurskipulagningu og hag-
ræöingu og bætt skipulag á hrá-
efnisöflun. Fleira mætti telja upp,
en þetta látið nægja.
Það hefur viljað brenna við, aö
fé sem veitt er til hagræöingar
hefur farið i allt annað en til var
ætlast. Þvi þarf að koma til
strangt eftirlit með notkun þess.
Ýmsir hrópa vafalaust upp, að
þarna sé verið að skerða frelsi og
sjálfsákvörðunarrétt atvinnu-
rekenda, þarna sé helv... komm-
unum réttlýst. Þvl er til að svara,
að ef geröar eru kröfur um aö fá
framlag af almannafé til þess að
bæta taprekstur fyrirtækja, þá
hefur rikisstjórnin sem umboös-
aðili skattgreiöenda, skýiausan
rétt og ber raunar skylda til aö
hafa hönd I bagga með þvi hvern-
ig fénu er varið.
Hvað varðar skipakaup og
væntanlega endurnýjun fiski-
skipastólsins, þá þyrfti það að
verða verkefni innlendra skipa-
smiöastöðva eftir þvi sem mögu-
legt er. Þar virðist ekki óskyn-
samlegt að stærri skip væru
smiðuö eftir stööluöum teikning-
um, t.d. 3—4 stærðir og að ekki
væru notaðar jafn margar teg-
undir véla og tækja i skipin og nú
er. Það segir sig sjálft, aö öll við-
gerða- og varahlutaþjónusta er
nú margfalt dýrari og erfiðari en
vera þyrfti ef tegundirnar væru
færri. Annað sem vert er að at-
huga þegar keypt eða smiðuð eru
stærri skip er það, aö djúprista
þeirra hæfi þeirri höfn sem þau
veröa gerö út frá. Ef þess er ekki
gætt, skeöur eitthvað af eftirfar-
andi: 1. Sæta veröur sjávarföll-
um. 2. Skipið tekur niðri og verð-
ur fyrir tjóni. 3. Landa verður á
öðrum höfnum og aka siðan afl-
anum til vinnslustöövar. 4.
Leggja þarf i dýpkunarfram-
kvæmdir fyrir tugi eöa hundruð
miljóna, sem annars heföi
kannske verið hægt að komast
hjá. Þvi miður eru mörg dæmi
um að fyrirhyggjuleysi af þessu
tagi hafi reynst ærið dýrt.
Ekki get ég skilist svo við efna-
hagsráðstafanirnar aö ég minnist
ekki á þá fyrirætlun, að breyta
lausaskuldum og skammtimalán-
um húsbyggjenda og -kaupenda i
föst ián til lengri tima. Reyndar
vantar alla vitneskju um hvernig
þetta veröur framkvæmt. Hvaöan
á aö fá peninga? Verður þetta lát-
ið ganga jafnt yfir alla án tillits til
aðstæöna? Hvenær veröur þetta
gert og hver verða kjörin?
Stærsta efnalega átakið i lifi
flestra er að koma sér upp hús-
næöi. Þaö er kaldhæðnislegt, að
einmitt á þvi timabili sem fjöl-
skyldan hefur hvað mesta þörf
fyrir að geta notið samveru, þá er
vinnuálagið svo mikiö, vegna
ibúðarbyggingar eða kaupa, að
samverustundir verða bæði fáar
og strjálar. Sumir biöa þess jafn-
vel aldrei bætur. Fram til þessa
hefur varla veriö um neitt annað
að ræða en aö koma upp eigin
húsnæði og þá á þeim kjörum sem
fasteignasalar og byggingarverk-
takar ákveða, a.m.k. gildir þetta
um Reykjavikursvæðið. Vissu-
lega má segja, að veröbólgan hafi
hjálpaö mörgum meðan lán voru
óverðtryggð, ef þeim tókst að
komast yfir fyrsta og erfiöasta
hjallann. En sá leikur varö ekki
leikinn endalaust. Núna þegar öll
lán eru annað hvort verðtryggð
eöa meö háum vöxtum, hefur fólk
lent i miklum erfiöleikum,
einkanlega þeir sem eru að koma
sér upp ibúð i fyrsta sinn. Margir
hafa engin úrræði. En þetta hefur
reyndar opnað augu fólks fyrir
þvi að verðbólguna verður að
stöðva. Sú aukna áhersla sem nú
er lögð á félagslegar húsbygging-
ar, verkamannabústaði og leigu-
og söluibúðir sveitarfélaga, er
stórkostleg kjarabót fyrir þá
efnaminni og ungt fólk sem ekki
kýs aö eyða bestu árum ævi sinn-
ar sem ánauðugir vinnuþrælar.
íhaldið hrópar að visu hátt um að
verið sé að hefta einstaklings-
framtakið og hneppa fólk i átt-
hagafjötra. En hver er gróöinn af
þvi að kaupa ibúð á frjálsum
markaöi og selja hana siðan fyrir
talsvert hærra verð en hún var
keypt á? Endursöluverðið hefur
hækkað, rétt er þaö>en allar aörar
ibúöir hafa hækkað samsvarandi
svo að skiptin veröa oftast slétt
þegar upp er staðiö. Ef eigandi
verkamannabústaðar vill breyta
um húsnæði, fær hann endurgreitt
meö verðbótum þaö fé sem hann
hefur lagt fram. Þaö eru slétt
býtti lfka. Upphæöin er trúlega
lægri en hjá þeim sem seldi á
frjálsa markaðinum, en kannski
hefur þá veriö afgangur til þess
að eyöa i eitthvaö annaö. En ekki
er nóg að lögin séu til. Nú kemur
til kasta sveitarfélaganna að
standa viö sinn hlut. A þeirra
valdi er að ákveða hversu mikið
verður byggt á þessum grundvelli
á næstu árum.
, Það er allt gott að segja um
lengri lán og betri kjör, en höfuð-
markmiðið hlýtur þó aö vera að
lækka byggingarkostnaðinn.
Norræni sumarháskólinn:
Tólf hóf>ar
áformaðir
tslandsdeild Norræna sumar-
háskólans er nú að hefja starf-
semi ársins 1981. Að venju fer
starfið fram i námshópum er taka
til umræðu ýmis félagsleg og vis-
indaleg viðfangsefni sem ofar-
lega eru á baugi hverju sinni. Sér-
hvert viðfangsefni er skoðað i
ljósi margvisiegra fræðigreina.
Námshópar starfa nú i 20 borg-
um á Norðurlöndum og á sumrin
eru haldin sumarmót þau sem
skólinn dregur nafn sitt af. Þar
hittast fulltrúar allra þeirra
námshópa, sem starfað hafa að
vetrinum. Að loknu sumarmóti
starfa hóparnir svo áfram að
haustinu. Sumarmót var haldið á
tslandi árið 1978 en næsta sumar
verður slikt mót i Danmörku.
Viðfangsefni Norræna sumar-
háskólans i ár eru eftirfarandi:
1. Gildi þróunarkenningarinnar,
2. Heilbrigði og sjúkdómar, 3.
Tölvan og þjóðfélagið, 4. Full-
orðinsfræðsla og verkmenntun, 5.
Samfélagshlutverk millistéttar,
6. tþróttir og samfélag, 7.
Kvennahreyfing og kvennarann-
sóknir, 8. Efnahagskerfi og þjóð-
riki, 9. Tónmennt og tónlistar-
áhugi, 10. Héraðssaga — byggða-
þróun, 11. Félagsmótun, 12.
Félagslegar útopiur.
Starfsemi námshópa hefst með
fundi allra sem áhuga hafa i
Norræna húsinu þriðjudaginn 27.
janúar nk. kl. 17. Þar verður skipt
i námshópa og valdir náms-
stjórar. Ahersla verður lögö á að
mynda námshópa um viðfangs-
efnin 1, 2, 4, 7, 9 og 10 en reynist
nægjanlegur áhugi fyrir öðrum
viðfangsefnum er ekkert þvi til
fyrirstöðu að slikir námshópar
taki til starfa.
Það skal tekið fram að náms-
hópastarf Norræna sumarháskól-
ans er ekki einungis ætlað há-
skólafólki, heldur geta allir sem
áhuga hafa tekið þátt i þvi.
1 heildarstjórn samtakanna er
af Islands hálfu Þorlákur Helga-
son kennari og ritari íslands-
deildar er Hrafn Hallgrimsson
arkitekt.
96-, 97-, 98-
og 99- komin
i samband
við útiönd
Siðan sjálfvirkt val til út-
landa fyrir simnotendur á 91-
simasvæðinu hófst i október
sl. hefur verið unnið að þvi
að veita notendum annarra
svæða sömu þjónustu og geta
nú notendur sjálfvirka sima-
kerfisins á 96-, 97-, 98-, og 99-
svæðinu einnig valið sjálf-
virkt til útianda. Undan-
skildir eru þó notendur I
Þingeyjarsýslum sem til-
heyra langlínustööinni á
Húsavik, en áætlaö er að
framkvæmdum þar ljúki um
næstu mánaðamót, að þvi er
fram kemur i fréttatilkynn-
ingu frá Póst- og simamála-
stofnuninni.
Leiðarvisir um notkun
sjálfvirka simans er á siðum
10—12 i simaskránni.
Starfsmannafélag Reykja vikurborgar:
Mótmælir skerðingu
nýrra kjarasamninga
Starfsmannafélag Reykja-
vikurborgar hefur sent frá sér
eftirfarandi ályktun:
„Fundur i stjórn og fulltrúaráði
Starfsmannafélags Reykjavikur-
borgar mótmælir harðlega fyrir-
hugaðri skerðingu á nýgerðum
kjarasamningum við opinbera
starfsmenn.
Fundurinn minnir á að þeir
samningar voru taldir innan
þeirra marka, sem báðir aðilar
áttu að geta staðið við. Jafnframt
hvetur fundurinn opinbera starfs-
menn til að taka mið af þessari
þróun samningamála við gerð
samninga i nánustu framtiö”.
Ungar stúlkur seldar í Indlandi
Ríkir Arabar
að skemmta sér
Fátæktin i rikjum þriöja
heimsins rekur fólk til hinna al-
varlegustu uppátækja. 1
Indlandi er komiö upp
vandamál sem viröist ill-
viöráðanlegt. Nýrikir Arabar
streyma til borgarinnar
Hydrabat til aö kaupa jiar
stúlkubörn sem þeir ýmist gift-
ast eöa smygla til Arabaland-
anna sem ódýru vinnuafli.
Fátækar fjölskyldur sjá þarna
tækifæri til aö losna við þá byrði
sem stúlkur eru fjölskyldum
sinum (vegna heimanmundar)
og vonin um að losna við fátækt-
ina meö þvi að selja dæturnar
veröur allri skynsemi yf-
irsterkari.
Trúarleiðtogar múhameðs-
trúarmanna og yfirvöld reyna
að sporna við en allt kemur fyrir
ekki. Arabarnir koma og kaupa
stúlkurnar, stundum skila þeir
þeim eftir brúðkaupiö, þegar
þeir hafa gamnaö sér meö þeim.
Þeim nægir aö segja þrisvar: ég
skil við þig.og þeir eru lausir
allra mála samkvæmt lög-
málum spámannsins.
Þetta athæfi komst upp þegar
56 ára gamall Arabi frá Saudi
Arabiu var ákærður fyrir aö
hafa nauðgaö 14 ára gamalli
eiginkonu sinni, en hann haföi
lofaö aö snerta hana ekki fyrr en
hún yrði „mannbær”. Það kom i
ljós aö maðurinn hafði gifst
þremur öðrum stúlkum I þessu
frii sinu I Hydrabat sem stóö I
fimm vikur. Hann haföi þegar
skilið við eina.
Þaö hefur veriö kannað hvað
orðið hafi um stúlkurnar sem
seldar hafa veriö úr landi. 1 ljós
hefur komið að flestar hafa ver-
ið blekktar. Þær héldu að þær
væru öskubuska og heföu fundið
sinn rika prins, en þegar til
.Arabarikjanna kom, voru þar
fyrir eiginkonur og þeim var
ætlað hlutverk þrælsins.
Margar stúlknanna hafa flúið
heim aftur eða komist heim á
þeirri forsendu aö ekki fékkst
tilskilið leyfi til að flytja þær
inn i Arabarikið. Eftir stutt
hjónaband með nýrikum Araba
hafa þær falliö i veröi á hjóna-
bandsmarkaðnum og þeirra
biður i flestum tilfellum ekki
annað en vændi eða nýr
þrældómur.
Þýtt úr Information.
— ká.