Þjóðviljinn - 17.03.1981, Qupperneq 5

Þri&judagur 17. mars 1981. ÞJÓDVILJINN — SÍÐA 5
Þrjár yirkjanir á 15 árum gefa:
2000 Gwh á ári
í nýjan iðnað
Orkulindirnar bakhjarl sem þarf ad hagnýta, en tryggja
ber íslenskt forræði, segir Hjörleifur Guttormsson
Margt er nú rætt um nauðsyn
þess að hefja hið fyrsta fram-
kvæmdir við nýja stórvirkjun á
landi hér. Þjóðviljinn ræddi þessi
mál við Hjörleif Guttormsson
iðnaðarráðherra i gær.
Við spurðum ráðherrann um
ástæður þess, að ekki væri nú
þegar búið að taka ákörðun um
næstu virkjun, og hvenær þeirrar
ákvörðunar mætti vænta, — en
báðum hann að segja okkur þó
fyrst sitt álit á frumvarpi Sjálf-
stæðisflokksins um virkjana-
framkvæmdir, sem lagt var fram
á Alþingi f gær.
Hjörleifur sagði:
— Það er ákaflega litið nýtt
sem kemur fram I frum-
varpi Sjálfstæðisflokksins, og
engan veginn kemur það á óvart,
þótt stjórnarandstaðan vilji láta i
sér heyra með einhverjum hætti
um þessi mál. Það vekur þó at-
hygli, þegar skoðað er frumvarp
þingmanna Sjálfstæðisflokksins,
að þar er um mjög almenna
stefnumörkun að ræða. Þar er
talað um að „hraða svo sem kost-
ur er”byggingu þeirra orkuvera,
sem nefnd eru, en ekkert er hins
vegar kveðið á um röðun fram-
kvæmda, eða hversu ört skuli
virkjað, — og reynda beinlinis
tekið fram að ekki megi hefjast
handa um framkvæmdir, nema
fyrir liggi „nákvæmar áætlanir
um orkuverin”.
Það eru einmitt þessar áætlan-
ir, sem við erum að vinna að á
vegum iðnaðarráðuneytisins, og
hluti af þvi verki sem þegar ligg-
ur fyrir, er notað sem fylgigögn
með frumvarpi Sjálfstæðisflokks-
ins! Þar á ég m.a. við efni úr
kynningarbæklingum Rafmagns-
veitna rikisins um Blönduvirkjun
og Fljótsdalsvirkjun, sem ég lét
dreifa fyrir nokkru til þing-
manna.
Hér skiptir frumvarp þing-
manna Sjálfstæðisflokksins auð-
vitað engu meginmáli, en sjálf-
sagt er að fræða lesendur Þjóð-
viljans nokkuð um stöðu þessara
mála nú.
Lagaheimildir
fyrir vorið
Ég hef nokkrum sinnum áður á
þessum vetri gert grein fyrir þró-
un mála i sambandi við undirbún-
ing virkjana, og hvar við værum
þar á vegi staddir. Þetta hef ég
bæði gert á Alþingi og utan þess.
— Þar hefur komið fram, að ég tel
nauðsynlegt, að þær lagaheimild-
ir sem afla þarf til nýrra virkj-
anaframkvæmda liggi fyrir áður
en Alþingilýkur störfum i vor. Og
við þetta er enn miðað af minni
hálfu.
Næsta virkjun utan
eldvirkra svæða
Það hefði verið tiltölulega auð-
velt að kasta fram tillögum til
heimildarlaga um næstu virkjun
eða virkjanir strax i þingbyrjun,
en slik tillögugerð hefði ekki verið
undirbyggð með þeim hætti sem
ég tel nauðsynlegt. Allir þekkja
væntanlega stjórnarsamninginn
að þessu leyti, um næstu virkjun
utan eldvirkra svæða,og þannig
var ástatt i vetrarbyrjun að mikl-
ar vettvangsrannsóknir höfðu
farið fram á s.l. sumri vegna
stórvirkjunar á Austurlandi. Hins
vegar var eftir að vinna úr þeim
gögnum, svo og að ganga frá mál-
um gagnvart rétthöfum þar, svo
sem landeigendum, og að fá um-
sögn Náttúruverndarráðs um
fyrirhugaða virkjun. — A Norður-
landi vestra lá að visu fyrir
tæknilega allvel undirbúin virkj-
un Blöndu, en óleystur var og er
enn harður hnútur varðandi land-
nýtingarmál og aðra samninga
við landeigendur og rétthafa á þvi
virkjunarsvæði.
Að lausn allra þessara mála
hefur verið unnið kappsamlega I
vetur og niðurstöðu senn að
vænta bæði varðandi virkjun á
Austurlandi, svo og hvað varðar
horfur i deilunum um Blöndu-
virkjun. Ég áforma að leggja fyr-
ir rikisstjórnina nú á næstu vikum
framkvæmdaáætlun i raforku-
málum fyrir næstu 10—20 ár og
jafnframt tiilögur varðandi laga-
heimildir er afla þarf i þvi sam-
hengi.
Ég vek athygli á að vegna
þeirrar miklu undirbúningsvinnu,
sem átt hefur sér stað á siðustu
misserum,eigum við nú væntan-
lega fleiri kosta völ en áður, og
eigum að geta rifið okkur upp úr
þvi fari, sem virkjanamál okkar
hafa fallið i. Þar á ég við, að horf-
ur eru á, að nú megi takast I
fyrsta sinn að reisa meiriháttar
virkjun fyrir landskerfið utan
Þjórsársvæðisins. Þeir virkjun-
arkostir, sem mest hefur verið
rætt um að undanförnu, það er
Fljótsdalsvirkjun, Blanda og
Sultartangi, eru allir álitlegir
hver með sinum hætti, og i þá
veröur væntanlega alla ráðist
fyrir næstu aldamót, og e.t.v.
fleiri virkjanir.
Hraöinn rædst af
nýtingarkostum
Hraðinn i þessum efnum er hins
vegar undir þvi kominn, að við
finnum hagkvæm verkefni i orku-
frekum iðnaði, sem sé á færi
okkar Islendinga að hafa forystu
um að byggja upp og reka. — Þvi
hefur ráðuneytið unnið sérstak-
lega að orkunýtingarmálum að
undanförnu, og við hlið þess sú
nefnd á vegum stjórnarflokk-
anna, sem starfar að mótun orku-
stefnu til lengri tima.
— Hvaða dæmi gætir þú nefnt,
Hjörleifur, um hugsanlega kosti i
sambandi við orkufrekan iönað á
okkar eigin vegum, og hvernig
telur þú rétt að standa að þeim
málum?
— Fyrir utan islenskt forræði,
sem m.a. hlýtur að fela i sér
meirihlutaeign islenska rikisins i
hugsanlegum iðjuverum.þá legg
ég áherslu á að dreifa áhættunni
með þvi að veðja ekki einhliða á
einn eða tvo framleiöslukosti.
Þetta er i minum huga hliðstætt
við þá nauðsyn að dreifa virkjun-
um okkar milli landshluta, en
setja ekki allt á eitt spil.
Getum við framleitt
allt okkar eldsneyti
fyrir aldamót?
Okkur hlýtur að vera ofarlega i
huga að iækka oliureikninginn til
viðbötar þvi sem gerist með þvi
að nýta innlenda orkugjafa við
húshitun. Þar á ég m.a. við þá
oliunotkun, sem enn á sér stað i
iönaði okkar, svo sem hjá fiski-
mjöls- og graskögglaverksmiðj-
Um Fljótsdalsvlrkjun
HELSTU KENNITOLUR
(miöað við núverandi stöðu rannsókna)
RENNSLI OG MIÐLUN
Vatnasvlð 600 km'
Meöalrennsli til virkjunar 1060 Gl/a 33,7 m3/s
Meöalafrennsli 56.0 i/s/km
Miðlun Hólmalón 5 km' 18 Gl
Gilsárlón 22 km' 102 Gl
Hölknárlón 3 km' 10 Gl
Eyjabakkalóri 48 km’ 615 Gl
Samtals 78 km' 745 Gl
VEITULEIÐ
Eyjabakkaskuröur ofan Laugarfells 9,5 km
Jarðgöng gegnum Laugarfel! ..........1,8 km
Eyjabakkaskuröur neöan Laugartells 14.5 km
Veituleiö samtals:..................25.8 km
VATNSVEGIR OG VIRKJUNARGÖNG
Aðrennslisgöng .....................1,1 km
Aörennslisskurður . 1,1 km
Fjallgöng 0,7 km
Frárennslisgöng 0,8 km
Vatnsvegir samials: 3.7km
Aðkomugöng ......................... 0.8 km
AFL OG ORKUVINNSLA
Verg fallhæö ...................... 573,5 m
Raunfallhæö viö áætlaöa meðalvatnsstöðu
og fullt álag ................. 553,7 m
Rennslisorka ....................... 1438 GWh/a
Áætluð orkuvinnslugeta ............. 1470 GWh/a
Virkjaö rennsli .......................68 m3/s
Uppsett afl ......................... 328 MW
Nýting ............................. 4500 h/a
HELSTU MAGNTÖLUR
Gröftur lausra jarölaga ....... 4.000.000 m
Sprengingar ................... 2.500.000 m3
Fylling í jaröstíflur ......... 4 500.000 m3
Steinsteypa ...................... 35.000 m3
Mótasmíöi ........................ 50.000 mJ
Steypustyrktarstál ............ 1.300.000 kg
Stálfóðringar ................. 1 300.000 kg
SKYRINGAR
MW - Megawatt - 1000 kW
GWh í Gigawattstund = 1.000.000 kWh
GWh/a - Gigawattstundir á ári
Gi Gigalitri - 1.000.000 m3-- 1.000.000.000 lítrar

Við Blöndu.
um, sementsverksmiðjunni og
viöar, en þessi olíunotkun i iðnaði
errösklega 100 þús. tonn á ári. Þó
ekki væri um að ræða annað en að
koma raforku i gagniö fyrir helm-
ing af þessu magni, þá kallar það
á 400—500 gigawattstunda raf-
orkunotkun á ári.
Þar fyrir utan liggur svo það
stóra verkefni, sem við þurfum að
vera viðbúin að ráðast i strax og
hagkvæmni og öryggi kalla, — en
það er að hefja framleiðslu á inn-
lendu eldsneyti. Slikt mun að
sjálfsögðu gerast i áföngum, en
þar er um mikla orkunýtingu að
ræða. T.d. þyrfti um 1600 Gwh á
ári til að framleiöa orku sem
svarar bensinnotkun landsmanna
eins og hún er áætluö innan fárra
ára.
Þá er ótalin oliunotkun fiski-
skipastólsins sem svarar til um
2200 Gwh á ári, ef framleiða ætti
slikt eldsneyti i krafti raforku
(vetni). Sem nauðsynlegan kol-
efnisgjafa hafa menn nefnt inn-
lendan mó og jafnvel surtar-
brand, en einnig er til álita að
nýta útblástur frá verksmiðjum
svo sem hugsanlegri kisilmálm-
verksmiðju með lokuðum ofn-
um.
Þótt slik orkunýting til að knýja
farartæki og fiskiskip okkar þyki
enn nokkuð fjarlæg og óhagkvæm
eins og mál standa i dag, — þá
hefur þróun siðustu 10 ára kennt
okkur nokkra lexiu, og margir
spá enn stórfelldari breytingum á
orkuverði á næstu 10—20 árum.
Þvi þurfum viö að vera i þennan
stakk búnir.
Margir kostir
í athugun
Aðrir iðnaðarkostir eru vissu-
lega til athugunar, t.d. umrædd
kisilmálmverksmiðja (400 Gwh),
pappirsframleiðsla (400 Gwh) og
magnesiumvinnsla (500 Gwh) og
annað er tengist sjóefnavinnslu. I
þessu samhengi er vert að benda
á, að ef við lykjum við virkjanir
eins og Fljótsdalsvirkjun, Blöndu
og Sultartanga, á t.d. næstu 15 ár-
um, þá væri orkuframleiðsla
þeirra aðeins 2000 Gwh á ári um-
fram þörf hins almenna markað-
ar og þess iðnaðar, sem nú er fyr-
ir i landinu. Þessa tölu geta menn
borið saman við þau dæmi um
raforkunotkun, sem nefnd voru
hér að framan.
Sveigjanlegur
framkvæmdahraði
Við þurfum að átta okkur á
þeim gerbreyttu viðhorfum sem
skapast hafa og eru að skapast I
orkumálum á alþjóöavettvangi,
og sem viö hljótum að setja i
samhengi við tök okkar á þessum
málum. Að minu mati er enginn
vafi á þvi að fyrir islenska efna-
hagsstarfsemi geta orkulindirnar
orðið afar þýðingarmikill bak-
hjarl. Þennan bakhjarl þurfum
við að hagnýta, en þó meö fullri
hliðsjón af öðrum þáttum okkar
atvinnulífs. Það verður verkefni
næstu missera og ára að átta sig
á þeim fjölþættu möguleikum,
sem nýting orkulindanna býður
upp á, og varðandi orkuöflun
þurfum við að vera viðbúin
ákveðnum sveigjanleika, þ.e. að
geta hert á (eða hægt á ferðinni)
eftir þvi sem skynsamlegir kostir
bjóðast og aðstæður breytast.
Með þetta i huga er unniö að til-
lögugerð hér i ráðuneytinu, og um
þær tillögur verður senn fjallað af
rikisstjórn og á Alþingi.
k. i
I ■■ ■ ■ ■ ■■ ■ ■■ ■ ■■ ■ ■■ ■ ■!
Atvinnulausum
jjölgar á
Akureyri:
Erfid-
leikar
viö gerð
fjárhags-
áætlunar
Helgi Guðmundsson tré-
smiður og bæjarfulltrúi á
Akureyri sagði i samtali við
Þjóðviljann .1 gær að það
gengi erfiölega að koma
saman f járhagsáætlun i
bæjarstjórn fyrir þetta fjár-
hagsár. „Astæðan er nú fyrst
og fremst sú hvað menn eru
framkvæmdaglaðir, en auð-
vitað eru menn ekki sam-
mála um hvaða verkefni
skuli hafa forgang.” Heigi
sagðist ekki búast við að
meirihlutasam starfið i
bæjarstjórn væri I neinni
hættu en sagöist búast við að
harka færðist i málin undir
lokin.
Uppbygging dagvistunar-
stofnana á Akureyri er mjög
brýnt mál og sama er að
segja um úrbætur i dvalar-
heimilismálum aldraðra. Til
dæmis um ástandið benti
Helgi á að jafnmörg börn
væru á biðlista eftir dagvist-
un eins og þau börn sem
fengið hefðu inni á stofnun-
um, og fleiri eru á biðlista
eftir elliheimilisplássi en
þeir sem fengið hafa inni. „A
báðum þessum sviðum verð-
ur að gera stórátak,” sagði
Helgi, ,,en þá verða menn
lika að horfast i augu við að
það verður ekki gert öðru
visi en með þvi að draga
saman seglin t.d. i gatna-
gerð.”
Framhald á bls. 13
Mistök í
mynd-
birtingu
Slæm mistök urðu i mynd-
birtingu með grein Svavars
Gestssonar „Stjórnmál á
Sunnudegi — Norðurlönd —
Kjarnorkuvopnalaust
svæði” í Sunnudagsblaðinu
14. — 15. mars. Skolaðist
. heldur betur til frá útlits-
teikningu enda var það
hvorki ætlan greinarhöf-
undar né útlitsteiknara að
gera hlut Olof Palmes,
Anker Jörgensens, Ib
..Christiansens, K.B. Ander-
sons og Hjörleifs Guttorms-
sonar meiri á Norðurlanda-
ráðsþingi en efni stóðu til.
Framangreindir rituðu sem-
sé ekki undir bréf sósialista
til forsætisnefndarinnar þar
sem skorað var á hana að
efna til norrænnar þing-
mannaráðstefnu um kjarn-
orkuvopnalaust svæði á
Norðurlöndum eins og ráða
mátti af myndinni. Hjörleif-
ur Guttormsson tók hins-
vegar undir hugmyndina i
ræðu. Hinir sem nefndir voru
koma með öðrum hætti við
sögu I greininni.