Þjóðviljinn - 06.05.1981, Side 5

Miftvikudagur 6. mai 1981 þjöÐVILJINN — SIÐA 5
FRETTASKÝRING
Undarlegar kosning-
ar i Suður-
Afríku
Þjóðernissinnar héldu velli þótt
það kvarnaðist úr flokki þeirra
A miðvikudaginn var fóru
fram kosningar til þings hvitra
manna i Suður-Afriku. Þær
breyttu ekki miklu: Þjóðernis-
sinnaflokkur Botha forsætis-
ráðherra fékk 83 þingsæti af
þeim 105 sem um var kosið í ein-
menningskjördæmum. Keppi-
nautur Botha um það hægrá
fylgi, sem harðsviraðtast er Her-
stige Nasionale Parti, jók veru-
lega fylgi sitt, en komst ekki á
þing. Stjórnarandstöðuflokkur-
inn PFP, sem stefnir að afnámi
kynþáttastefnu Þjóðernissinna
vann og á, bætti við sig tveim
þingsætum.
Þetta voru undarlegar kosn-
ingar. Þjóðernissinnaflokkur
P.W. Botha hefur gert á undan-
förnum árum nokkrar tilslakan-
ir á kynþáttaaðskilnaðarstefn-
unni, og varðar þar mestu, að
svartir menn hafa nú aðgang að
íleiri störfum en áður, og þeir
hafa rétt til að stofna verkalýðs-
félög. Þessar tilslakanir hefur
stjórn Suður-Afriku auglýst
óspart, ekki sist til að hressa
uppá orðstir sinn erlendis. En i
kosningaslagnum þögðu
Þjóðernissinnar sem mesí þeir
máttu um þetta. Þeir otuðu
hinsvegar ófeimnir i áróðurs-
bæklingum að þeim 2 miljónum
hvitra manna sem atkvæðisrétt
hafa, staðreyndum, sem annars
er reynt að fela.Vitið þið.segir i
einum kosningabæklingi, að
hvitir menn i Suöur-Afriku eiga
1,7 miljónir bila en allir hinir 366
þúsundir? Bæklingurinn hrósaði
stjórn Þjóðernissinna (sem hafa
farið með völd i landinu siðan
1948) fyrir það að niu sinnum
meira fé væri varið til að
mennta hvitt barn en svart, og
að svartur maður með eitt eða
fleiri börn á framfæri borgi
meiri skatt en hvitur maður
með sömu tekjur.
Verri en vondir
Þessi áróður átti að svara
ásökunum frá hinum ,,for-
hertu” i Hestige Nasionale
Parti, en flokkur Botha óttaðist
að nú tækist þvi liði að komast á
þing eftir 12 ára tilraunir. HNP
vill ekki hverfa frá apartheid-
stefnunni i neinu. Fiokkurinn
sakar stjórn Botha um að hal'a
svikiðhvita verkamenn með þvi
að opna fleiri starfsgreinar
svörtum mönnum (það kom að
sjálfsögðu ekki til af góðu. held-
ur af þvi, að hvitir menn eignast
færri börn en áður og hvitt
vinnuafl nægir enn siður en áður
tilaðreka áfram efnahagslifið).
HNP vill og nota kornsölu til
annarra Afrikurikja til að kúga
þau til að hætta öllum stuðningi
við frelsishreyfingar svartra
manna — og ráðast á þau með
Botha; reyndi að sannfæra kjósendur um að hann væri engu lakari
fasisti en hinir.
vopnavaldi el kornsölubann
ekki dugar.
Óvissa
Botha hefur nú sloppið við að
heyra þennan boðskap i þingsöl-
um. Hitt er svo annaö mál, að
hann hefur ekki fengist til að
gefa neitt upp um það, hvort
hann ætlar að reyna að frysta
ástandið i kynþáttamálum eins
og það er, eða reyna að sneiða
hjá þeirri allsherjar uppreisn
svartra sem hann óttast, með
þvi að halda lengra inn á
tilslakanabraut. Fleiri likur eru
á þvi að hann reyni að halda i
óbreytt ástand og ber þar margt
til — meðal annars það, að
stjórn Reagans Bandarikja-
forseta helur sýnt það i ýmsu,
að þótt hún gjaldi varaþjónustu
mannréttindakröfum þeldökkra
Suður-Afrikumanna, þá er hún
fyrst og fremst reiðubúin til að
sýna hinni hvitu kynþáttakúg-
unarstjórn „sanngirni”.
Hvaða stefnu réttindabarátta
svartra manna mun taka á
næstunni er erfitt aö spá. Helen
Suzman, helsti talsmaður hins
hvita umbótaflokks PFP sagði
nýlega, að Suður-Afrikumenn
gætu margt lært af þróun mála i
Póllandi og þeim gifurlegu
áhrifum sem nýju verkalýðs-
samtökin þar hefðu haft. Hún
spáði þvi, að með sama hætti
mundu svartir menn notfæra
sér verkalýðsfélög sin og vax-
andi efnahagslegt vald til þess
að ná pólitiskum völdum.
Ávitar Reagan
Desmond Tutu biskup, yfir-
maður kirkjuráðs Suður-Afriku
og sjálfur svertingi, hefur látið i
ljós miklar áhyggjur af daðri
Reaganstjórnarinnar við ráða-
menn Suður-Afriku. Hann sagði
i nýlegu viðtali við Newsweek,
að þetta mundi draga kjark úr
þeim Suður-Alrikumönnum sem
reyndu að koma á breytingum
með friðsamlegum hætti.
„Þegar leiðtogi hins frjálsa
heims”, sagði biskupinn, „gerir
þessa hluti, þá er þess enginn
kostur að breyta kerfinu frið-
samlega. Þá verður ofbeldi sá
eini kostur sem okkur er eftir
skilinn. Og með þvi að það er
óiiklegt að við fáum vopn frá
Vesturlöndum, þá þýðir stefna
Reagansþaðaö verið er að færa
okkur svertingja kommúnistum
á silfurfati".
áb tók saman.
Áætlun um 30 kjamorku-
vopnalaus ríki í Evrópu
Kjarnorkuvopnalaust
svæði frá Nordkap til
Miðjarðarhafs beggja
vegna svokallaðs járn-
tjalds milli austurs og
vesturs, svæði sem
spannar 30 Evrópuríki
og meira en 400 miljónir
manna. Þetta er áætlun
sem kynnt var i fyrri
viku i Brussel af hópi
þekktra manna frá sex
löndum, Belgiu Hol-
landi, Póllandi, Ung-
verjalandi, Finnlandi og
ítalíu.
Það er áttræður belgiskur
stjórnmálamaður úr röðum
sósialista, Albert de Smaele,
fyrrum fjármálaráöherra, sem
hefur átt frumkvæðið að gerð
sllkrar áætlunar. Hann hefur
ferðast um Evrópu mánuðum
saman til aö kynna hugmyndir
sinar og vekja áhuga á þeim.
Tilgangur De Smaeles er að
safna nöfnum meðal áhrifa-
manna i stjórnmálum, kirkju og
menntastofnunum til stuðnings
við áætlun sina sem hann siöan
vill leggja fyrir öryggismálaráð-
stefnu Evrópurikja i Madrid.
Ef að hugmynd þessi ekki fær
æskilegar viðtökur á þeirri
ráðstefnu er það ætlun þeirra sem
að henni standa að reyna að hafa
áhrif á stjórnvöld i hverju landi
eftir venjulegum þingleiðum.
Nafnalistar komu fram frá
þrem löndum um leið og áætlunin
varkynnt: frá Póllandi, Belgiu og
Italiu, og innan fárra daga bætast
við listar frá þeim þrem löndum
Albert de Smaele hefur frum-
kvæði um gerð þessarar
áætlunar.
öðrum sem fyrr voru nefnd. A
þriggja landa listanum eru 11
nöfn stjórnmálamanna, kirkju-
höfðingja, blaðamannna, visinda-
manna og rithöfunda.
Aætlunin gerir ráö fyrir þvi að i
áföngum fari fram kjarnorku-
afvopnun i þeim 30 löndum sem
um er að ræða — en það eru öll
þau Evrópulönd sem ekki hafa
smiðaö sér eigin kjarnorkuvopn
— ellefu Natóriki, sex Varsjár-
bandalagsriki og þrettán utan
hernaðarbandalaga.
I fyrsta áfanga ætti aö frysta
allar framkvæmdir sem snerta
kjarnorkuvigbúnað. 1 öðrum ætti
aö skapa tryggingar fyrir þvi aö
ekki verði skotiö kjarnorkuvopn-
um á eða frá landi innan svæðis-
ins. 1 þriðja áfanga ætti að taka
öll erlend kjarnorkuvopn af
svæðinu — sem og önnur erlend
vopn hefðbundin.
f Tillaga Þjódveldismanna:
Fœreyingar segi upp samningnum við
Þjóðveldishókkurinn I Fær-
Ieyjum, sem hefur fullt sjálf-
stæðieyjanna á stefnuskrá sinni
■ hefur lagt fram á lögþinginu
Ifrumvarp um nýjan áfanga I
sjálfstæðismálunum, sem miða
einkum við að losna undan ýms-
■ um hæpnum uppákomum sem
rtengjast aðild Danmerkur að
Efnahagsbandalaginu, en Fær-
eyjar eru ekki meö I EBE.
Blaöiö 14. september gerir
grein fyrir þessum tillögum nú
fyrir skemmstu. Þar er i fyrsta
lagi gert ráð fyrir þvi að sér-
stakur færeyskur ríkisborgara-
réttur sé upp tekinn — og er
látið aö því liggja aö þar með
gæti krókur komiö á móti bragði
þeirra danskra EBE-manna,
sem notfæröu sér jafnrétti viö
Færeyinga á eyjunum til um-
svifa I atvinnulifi þar.
Nátengt þessari tillögu er svo
það, að Færeyingar fái sér-
stakan passa og að færeyska
veröi eina viöurkennda tungu-
máliö 1 öllum almennum við-
skiptum i landinu.
Þá vilja Þjóöveldismenn aö
Færeyingar taki utanrikismálin
I sinar hendur, þvi aö dönsk
utanrikisstefna sé nú i rikum
mæli löguð að þörfum Efna-
hagsbandalagsins og þvl mjög
óhentug Færeyingum.
Þá er lagt til i frumvarpinu að
sagt verði upp rammasamningi
tsland og
fjölþjóða-
fyrirtæki
Elias Davlðsson mun flytja er-
indi um Island og fjölþjóöafyrir-
tæki i Gagnfræðaskólanum á
Höfn i Hornafiröi á morgun, 7.
mal, kl. 20.30.
Mun hann m.a. fjalla um upp-
byggingu og starfshætti fjöl-
þjóöafyrirtækja, pólitiskt vald
þeirra (m.a. áhrif á lýöræði,
efnahagslegt sjálfstæði rikja,
þjóðlega menningu o.fl.) og
stærsta erlenda félagið á tslandi.
Alusuisse. Drepur hann þar
meöal annars á umfang og
rekstur ISAL, starfshætti, súráls-
málið og spurninguna um þjóð-
nýtingu.
Eftir erindið verða almennar
umræður og kaffi sötrað.
Skýrslur, bækur, og timarit tengd
efni erindisins munu liggja
frammi til kynningar.
Kjell
Bækkelund
með Sinfón-
íu sveitinni
Norski pianóieikarinn Kjeli
Bækkelund leikur með Sinfóniu-
hljómsveit tslands á tónleikum
hennar annað kvöld, en þá verður
flutt sama efnisskrá og hljóm-
sveitin leikur á tóniistarhátiðinni
i Wiesbaden i Þýskaiandi 15. mai
nk.
Kjell Bækkelund þarf vart aö
kynna svo oft sem hann hefur
leikiö hérlendis auk þess sem til
hans hefur heyrst i útvarpi og
sjónvarpi og hann hefur unnið til
fjölda verðlauna viða um lönd.
önnur verk á efnisskránni eru
Minni tslands eftir Jón Leifs og
Sinfónia i d-moll eftir Cesar
Frank. Stjórnandi er Jean-Pierre
Jacquillat.
Sá rétti
Maron
Hér i Þjóðviljanum birtist i gær
litil afmælisfrétt vegna sjötugs-
afmælis Marons Björnssonar i
Sandgerði þann dag. Sá böggull
fylgdi skammrifi að fréttinni
fylgdi mynd af allt öðrum manni.
Ekki má minna vera en við
biöjum Maron afsökunar á þess-
um leiðu mistökum cg skal þaö
gert hér með. 1 dag fylgir mynd af
Maron sjálfum.
Maron Björnsson var um langt
árabil formaöur Verkalýðs- og
sjómannafélags Miðneshrepps,
og á að baki mikið starf i verka-
lýöshreyfingunni.
Umboösmaður Þjóöviljans var
Maron lika lengi og sendum við
honum góöar afmæliskveðjur
meö þökk fyrir liðsinni fyrr og
siöar.
Hér eftir mun myndin af Maren
veröa geymd i sérstöku hólfi á
Þjóöviljanum svo komandi kyn-
slóðir ruglist ekki i þvl, hver sá
rétti Maron var.(
I
EBE Í
•
þeim sc .i ? a. -eyingar gerðu við
Efnahays-'£ndala6ið árið 1977,
og er sú röksemd til færð, að
EBE hafi ekki staðiö við þennan I
samning að sinu leyti og standi
hann i vegi fyrir þeirri nýtingu
fiskimiöa sem Færeyingar
keppa að.
-áb |