Þjóðviljinn - 25.06.1981, Síða 7

Fimmtudagur 25. júni 1981 ÞJÓÐVItJINN — SÍÐA 7
Avarp
Guðrúnar
Helgadóttur
á útifundi
20. júní
Við viljum fá að lifa
Góðir féiagar, göngumenn allir
og aðrir tilheyrendur:
A þessu ári eru liðin 37 ár frá
þvi að Island varð fullvalda rlki.
A þessu sama ári eru 30 ár siðan
landið var eftirlátið erlendu stór-
veldi undir vopn og heri. öll þessi
ár höfum við, sem hér stöndum,
ásamt þiisundum annarra íslend-
inga talað, skrifað, ort og sungið,
og farið i f jöldagöngur til að mót-
mæla þessu athæfi. Til þessa höf-
um við haft minna erindi en
erfiði, en þrátt fyrir allt það
erindi, að Bandarikjastjórn hefur
díki fengið að leika hér lausum
hala með fulltingi afturhaldsafl-
anna i landinu.
Og hér erum við enn einu sinni
saman komin til að mótmæla.
Eigum við eitthvaðósagt, sem við
höfum ekki sagt oftsinnis áður?
Hvað get ég sagt hér, sem bestu
listamenn þjóðarinnar, hafa ekki
þegar sagt miklu betur? Hafa
þeir félagar okkar Guðmundur
Böövarsson, Jóhannes Ur Kötlum,
Snorri Hjartarson, svo að ein-
hverjir séu nefndir, ekki sagt allt
um þann smánarblett sem þátt-
taka okkar i hernaðarbandalög-
um og vígbUnaði er?
Nei, við eigum margt ósagt.
Með hverju þessara þrjátiu ára
hefur ógnin af herstöðinni á Mið-
nesheiði orðið geigvænlegri. Með
hverju þessara ára hafa stórveld-
in hert kverkatak sittá löndum og
þjóðum i vitskertu vigbúnaðar-
kapphlaupi sinu og hafa til þess æ
skelfilegri dráps- og eyðingar-
tæki. Með hverju ári hefur orðið
ljósara, að Evrópulöndin eru fyr-
irhugaður leikvangur stórveld-
anna, ef til átaka kemur milli
austurs og vesturs. Legu sinnar
vegna hefur Island verið talið
ákjósanlegur stökkpallur fyrir
drápstæki Bandarikjamanna,
enda sækjaþeir stöðugt á um full-
komnari aðstöðu fyrir þau. Það
þarf varla mikið hugmyndaflug
til að sjá fyrir, hver yrðu örlög
okkar hér i þéttbýliskjarnanum,
ef tilátaka kæmi. önnur stórveldi
viluðu varla fyrir sér að tortima
þessum stökkpalli, þó að nokkrir
eyjaskeggjar fylgdu með. Sist af
öllu þar sem við erum aðilar að
hernaðarbandalaginu NATO með
fullri ábyrgð. önnur hernaðar-
bandalög skulda okkur enga
miskunn.
öll þessi 30 ár, sem við höfum
hrópað og kallað, hefur þögnin ein
rikt i sölum Alþingis Islendinga ef
undan eru skildir þeir örfáu
main, sem alltaf hafa barist. Al-
þingismönnum hefur vis vitandi
verið haldið utan við upplýsingar
um hernaðaraðgerðir Banda-
rikjamanna i þeirra eigin landi,
og jafnvel ráðherrar i rikisstjórn-
um hafa ekki fengið upplýsinga-
gögn. Það var fyrst á siðasta
þingi, að alþingismaður Alþýðu-
bandalagsins I utanrikismála-
nefnd þröngvaði utanrikisráð-
herra tilað afla ákveðinna gagna
um framkvæmdir Bandarikja-
manna i okkar eigin landi. Fjöl-
miðlar hafa alla tið sýnt málefn-
um Bandarikjahers i landinu al-
gjört áhugaleysi, og einungis þeir
sem lesa erlend timarit geta haft
aðgang að upplýsingum um hern-
aðarbröltstórveldis i landi okkar.
Slikja hefur verið dregin á sjónir
landsmanna með stööugum
áróðri um að baráttan gegn her-
setunni sé fláræði kommUnista til
að koma RUssum i þeirra stað.
Fjölmiðlum þótti til dæmis ekki
tíðindum sæta þegar upp komst
s.l. vetur, að Awacs flugvélum
hefði beinlinis verið hleypt inn I
landið án þess að þáverandi utan-
rikisráðherra hefði vitneskju um,
hvers konar tæki þær eru. Fá-
fræði og upplýsingaskortur hefur
reynst hér brUklegur til vondra
verka eins og svo oft, oft áður.
Að einu leyti hefur áróður aft-
urhaldsaflanna nokkuð til sins
máls. Smám saman hafa
sósialistar nær einir haldið áfram
baráttunni gegn hernum. Það
góða fólk Ur öllum stjórnmála-
flokkum, sem stóð saman i þess-
ari baráttu, hvarf smáttog smátt.
Eftilvilláttum viðeinhverja sök,
ef til villekki. EnnU er þetta sem
betur fer að breytast. Netið er óð-
um að þrengjast um Evrópulönd-
in, og fólki Ur öllum stjórnmála-
hreyfingum er að skiljast, að um
h'f og dauða að tefla. öll önnur
stjórnmálastörf verða svo skelf-
ing litilmótleg I samanburöi við
baráttuna gegn kjarnaorkuvopn-
unum. Ungirsem gamlir hefja nU
á morgun friðargöngu i fyrsta
sinn frá Kaupmannahöfn til
Parisar i örvæntingarfullri bæn
um að fá aö lifa hér á jörð i friði
og eindrægni. Fegurri bæn er
varla hægt að bera fram.
Við fulltrUar Alþýöubandalags-
ins i Norðurlandaráöi höfum haft
nokkurtfrumkvæðium, að friðar-
mál verði rædd á þeim vettvangi.
Viö höfum fariö þess á leit, að ts-
land verði tekið inn i hugmyndina
um kjarnorkulaus Norðurlönd.
Fram til þessa hafa bræður okkar
og systur á Norðurlöndum ekki
talið okkur með vegna herstöðv-
arinnar I Keflavik. Viö erum enn i
þeirra hugum liður I uppskiptingu
Evrópu á Jaltaráðstefnunni forð-
um, Utvörður veldis Bandarikja-
manna og mótvægi við Kola -
skagann i austri. A raddir okkar
hefur verið hlustað og von er til,
að ráðstefna verði haldin að okk-
ar beiðni og nokkurra félaga á
Ncrðurlöndum um kjarnorkulaus
Norðurlönd fyrir næsta þing
Norðurlandaráðs. Og sU tið kem-
ur, að Alþingi tslendinga verður
tilneytt að hlusta á mál okkar. Ef
við fáum að lifa.
En þvi aöeins getur það gerst,
að sem flestir Islendingar fylki
sér um þennan málstaö, hvar i
flokki sem þeir standa. AUir ts-
laidingar vilja lifa i friði i her-
lausu landi. Enginn tslendingur
vill láta eyða þessu landi. Hvers
vegna eru þá ekki allir Islending-
ar með okkur I þessari baráttu?
Vegna þess aö „augu vor eru
haldin og hjörtu vor trufluð. af
hefð og löggrónum vana, að
ljúga sjálfan sig dauðan”, eins
og Jóhann skáld Jónsson sagði.
Risum upp Ur doðanum og fálæt-
inu og berjumst fyrir tilveru okk-
ar, fyrir friði.
Konur gera nú vaxandi kröfur
tilpólitiskra áhrifa. Til hvers vilj-
um við konur komast til áhrifa?
Ætlum viðað berjast fyrir öðrum
markmiðum en karlaveldið hefur
gert? Ég vona það. Þess vegna
viljum við taka þátt i ákvarðana-
töku. Hljótum við sem fæöum af
okkur lif, ekki einnig að vernda
þessi li'f? JU, og það hafa konur á
Nírðurlöndum sýnt I verki með
þvi að stofna samtökin „Konur
fyrir friði”. Ég skora á hverja
einustu islenska konu að taka þátt
I þessari baráttuaf heitu hjarta,
hvar i' flokki sem hún stendur.
Sýnum félaga okkar Berit Aas,
sem hér er með okkur i dag, að
við verjumst við hlið hennar.
Félagar: Þessari göngu er lok-
ið. Kröfur okkar um frið i heimin-
um, um kjarnorkuvopnalausa
Evrópu, um herlaust tsland, um
að tslaidingar gangi úr Nato og
verði eiliflega utan hernaðar-
bandalaga, hljóma þó áfram. SU
rödd má aldrei þagna, meðan
okkur er málið gefið.
Vid eigum samieið
A •
Avarp Berit As á útifundi
Herstöðvaandstœðinga
Góðir félagar:
Erum við ein um að mótmæla
yfirgangi stórveldanna þegar við
förum i mótmælagöngur ár eftir
ár? Erum við ein þegar við andæf-
um „gömlum” herstöðvum eins
og i Keflavik, eða nýjum eins og
þeirrisem bandariski flotinn fékk
nýlega i Noregi, þvert ofan i vilja
þjóðarinnar? Nei. Friðarhreyf-
ingunni vex alls staðar fylgi, en
hún kemur málstað sinum á
framfæri með mismunandi hætti.
Hinn 17. nóvember i fyrra réð-
ust 2000 konur i Bandarikjunum á
Pentagon. Seinna 8. mai sl. sam-
þykkti norska verkalýðshreyfing-
in að berjast fyrir kjarnorku-
vopnalausum svæðum á fjórum
Norðurlandanna. Við eigum sam-
eiginlegar baráttuhefðir, við för-
um i göngur þvi slikar aðgerðir
skiljast Ut yfir óll landamæri.
Hvað var það sem kom friðar-
hreyfingunni af stað i Evrópu?
Var það nifteindasprengjan sem
áætlað var að staðsetja i hjarta
Evrópu? Sprengjan sú drepur allt
lif, en skilur „verðmætin” eftir,
allt frá þvottavélum til verk-
smiðja. Hún getur sparað Banda-
rikjamönnum alla Marshallhjálp
eftir næsta strið.
Varnarmálaráðherra Hollands
læknirinn Kruisinga kallaði nift-
eindasprengjuna viðurstyggileg-
asta vopn veraldarinnar. Ein mil-
jón Hollendinga mótmæltu henni
og fékk vilja sinum framgengt —
engar sprengjur i Hollandi, það
var lika okkar sigur.
Þegar alþýðan tekur málin i
sinar hendur, meö þrautseigju og
sýnir vilja sinn i verki á götunum
ár eftir ár, verða stjórnmála-
mennirnir að taka tillit til vilja
fólksins.
t Englandi kröfðust 50.000
manns þess sl. haust með kröfu-
göngu að engin kjarnorkuvopn
yrðu staðsett þar.
Nú hefur enski Verkamanna-
flokkurinn sett i stefnuskrá sina
kröfu um að kjarnorkuvopnum
verði ekki komið fyrir á enskri
grund. Oll kirkjuíélögin i Hollandi
krefjast hins sama hvað varðar
land þeirra.
Friðarhreyfingar eins og „Nej
til atomvaapen” og „Kvinder for
fred” söfnuðu hundruðum þús-
unda undirskrifta og danski þing-
maðurinn Jytte Hilden lagði til að
Bandarikjunum yrði visað úr
NATO.
Bandarikjamenn sögðu hins
vegar við Dani þegar þingið felldi
aukin útgjöld til hermála að þeir
yrðu að velja um „velferð” eða
„öryggi'”
Ég ber ykkur kveðju frá 10.000
sænskum konum sem gengu hinn
12. des. sl. um götur Stokkhólms
með kyndla og kröfðust kjarn-
orkuvopnalausrar Evrópu og
gengu gegn kjarnorkunni. Sviar
vita að landamæri og hlutleysi er
þeim engin trygging gegn geisla-
virku úrfelli. Þeir vita að ef
kjarnorkuver væri sprengt i loft
upp yrðu afleiðingarnar skelfileg-
ar fyrir mannkynið. Það vita and-
stæðingar kjarnorkuvopna i
Þýskalandi og Frakklandi lika og
þess vegna er baráttan þar gegn
kjarnorkuverum óaðskiljanleg
frá baráttunni gegn kjarnorku-
vopnum.
Bandarikjamenn vita þetta
lika, þvi söfnuðust 180.000 manns
saman haustið 1979 til að mót-
mæla kjarnorkunni vegna þess að
úrgangurinn frá kjarnorkuverum
er notaður sem hráefni við fram-
leiðslu kjarnorkuvopna.
Nei, við erum ekki ein um að
mótmæla. Við erum mörg. Við
eigum sameiginlegt baráttumál,
þó að sú barátta taki á sig mis-
mundandi myndir.
Þegar NATO ráðherrarnir
ákváðu aöstaðsetja meðaldrægar
eldflaugar á meginlandi Evrópu
voru meira en 50.000 manns sam-
ankomnir i Brussell til að mót-
m'æla. Það fólk tók heim með sér
vitneskju sem siðan hefur dreifst
frá manni til manns. Til dæmis þá
vitneskju að samþykktin um eld-
flaugarnar var aldrei rædd i
bandariska þinginu né heldur
hinu kanadiska. Slikar upplýsing-
ar koma ekki fram i fjölmiðlum,
en við komum þeim áfram. Það
eru nægar ástæður til að ganga
frá Kaupmannahöfn til Parisar,
lika þær að miðla þekkingu.
Hversu margar ákvarðanir
hafa stjórnmálamenn og hernað-
aröflin tekið án okkar vitneskju?
Það vitum við ekki, en við vitum
að þegar við göngum gegn her-
stöðvum, vigbúnaðarkapphlaup-
inu, og kjarnorkuvopnum göng-
um við fyrir allt það sem skiptir
máli, lýðræðið, sannar upplýsing-
ar, sjálfstæði og frelsi. Við göng-
um gegn lygunum, þvi það er lygi
að hægt sé að vinna kjarnorku-
strið.
Herforingjar og aðmirálar
halda þviliku fram, en eftir að
þeir eru orðnir gamlir og komnir
á eftirlaun kemur annað hljóð i
strokkinn og þeir þora að segja
sannleikann, að enginn getur
unnið kjarnorkustyrjöld, að það
er ekki hægt að takmarka kjarn-
orkustrið. Kannski ætti að setja
alla herforingja á eftirlaun til að
fá sannleikann fram!
En hvað var það sem kom frið-
arhreyfingunni af stað i Evrópu
spyr ég enn? Voru það orð Kiss-
ingers um að varnarstefna stór-
veldanna væri ekki lengur „sann-
færandi”, fyrst hún hlyti að hafa i
för með sér dauða báðum megin
viglinunnar? Voru það orð hans
um að Bandarikin yrðu að þróa
tækni til takmarkaös kjarnorku-
strið6? Var það eftir að við
Evrópubiíar fréttum hvað hann
sagði ekki um takmarkað strið i
EVRÓPU? Viö rönkuðum við
okkur og sáum loks þaö sem við
hefðum átt að skilja fyrir löngu,
að strið i landi annarra er tak-
mark stórveldanna.
Viðstöndum saman sem viljum
frið og afvopnun. Við byggjum
baráttu okkar á grundvelli Sam-
einuðu þjóðanna, sem allt frá
upphafi hafa fordæmt hernaðar-
bandalög, vopnakapphlaupið og
takmarkalausa vopnasölu riku
landanna.
Öll riki eiga að ráða sér sjálf og
þess vegna fordæmum við her-
stöðvar stórveldanna i öðrum
rikjum.
Herstöðvarnar burt bæði á ts-
landi og i Noregi.
Burt með Rússa úr Afganistan
og Póllandi.
Við viljum ekki vera leiksoppar
stórveldanna. Við viljum afvopn-
un og frið. Við viljum að kjarn-
orkuvopn verði bönnuð. Frið á
jörðu, frið meðal þjóða.