Þjóðviljinn - 28.08.1981, Blaðsíða 6

6 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 28. ágúst 1981
Óski Reagan-s tjtírnin i
Washington eftir falB vestur-
þýska kanslarans var varla hægt
að taka skynsamlegri pól i hæðina
en hin einhiiða ákvörðun
bandarikjamanna um fram-
leiðslu nifteindasprengjunnar ber
vott um. Schmidt kanslari og
Genscher utanríkisráöherra eiga
þegar I miklum vandræðum inn-
an flokka sinna vegna stuðnings
stjórnarinnar við áætlanir um
nýjar vesturheimseldflaugar i
Evrópu, og er ætlaö að hin nýju
sprengjuáform Reagans muni
gera þeim lifið enn leiðara.
Margir fréttaskýrendur finna
raunar nálykt af þvi stjómar-
samstarf i krata og frjálslyndra,
sem staðið hefur óslitiö slðan
1969. Að hinu margumrædda
efnahagsundri steðjar nú ýmis
vandi, þótt Vestur-Þýskaland sé
að visu betur á sig komið í krepp-
unni en flest nágrannalönd.
Kreppueinkennin stefna i hættu
þeim samfélags-,,samningi”,
sem felst i samvinnu bitlausrar
verkalýðsforystu við ráöamenn
þýska auðvaldsins. Vestur-
þýskur verkalýður hefur gengið
til þeirrar samvinnu vegna
bættra kjara á uppgangstimum,
en nd eru hafðar uppi áhyggjur af
harðari verkalýðsbaráttu, og má
minna á langvinn verkföll I iðn-
aöarhéraðinu Ruhr i fyrra. Að
auki rikir mikil ókyrrð meðal
Schmidt og Reagan. Sá mæiir fagurt er fiátt hyggur
sprengjurnar yrðu aðeins settar
upp i Bandari'kjunum, en sú yfir-
lýsing varð litils virði þegar þvi
var hnýtt aftani aö sprengjurnar
mætti reyndar flytja á fáum
klukkutimum hvert á land sem
vill.
1 Bonn eru nefndar tvær
ástæður mögulegar fyrir hegð-
un Reagans. önnur sú að ráða-
menn i Washington viti sáralitið
um stjórnmálaástand i Vestur-
býskalandi, og er talin ólikleg.
Hin sennilegri er talin, að
ákvörðunarmönnum bandarisk-
um hafi verið fullljóst um
afleiðirigar þessa i Vestur-Þýska:
landi, en sé ósárt um framtið
stjórnar Schmidt i Bonn, og reyni
i og með að bregða fyrir hana
fæti. Reaganmenn hafi ákveðið
að þeim væri meiri akkur i her-
skárri ihaldsstjórn kristilegra i
Bonn. Enda hafi ihaldsmenn
vesturþýskir lýst yfir að þeir séu
reiðubúniraðhækka mjög útgjöld
til hermála i Vestur-Þýskalandi á
kostnað annarra rikisútgjalda,
svosem til tryggingakerfis og
annarra félagsmála, en útá þetta
gengur einmitt leiftursóknar-
stefna Reagans i Bandarikjunum
sjálfum.
Sú stefna að fella Schmidt er
ekki talin án áhættu fyrir Reagan.
Ef ihaldið kæmist að stjdrntaum-
um í Bonn er útlit fyrir mjög
Illt er að leggja ást við þann sem enga kann á móti
Reagan bregður fætl fyrir Schmldt
þýskrar æsku, sem einkum hefur
beinst að hörmungarástandi i
húsnæðismálum og brotist út i
miklum götubardögum i vor og
sumar vegna þess að húsnæðis-
lausir hafa flutt inni þær Ibúðir
sem voldugir eigendur láta
standa auöar langtimum saman i
von um aukinn gróða.
Þessutan bendir ýmislegt til að
frjálsir demókratar séu aö endur-
meta þátttöku sina i rikisstjórn
Schmidts og hyggist haga seglum
eftirvindi, einsog gerst hefur i
Vestur-Berlin þarsem stuöningur
þeirra skýtur stoðum undir
nýlega minnihlutastjórn kriti-
legra.
Þyngst á metum gæti þó reynst
sú hreyfing sem nú berst gegn
aukinni þáttöku vesturþjóðverja i
vigbúnaðarkapphlaupinu, og er
mestur þyngdarpunktur hinnar
evrópsku friöarbaráttu sem i
sumar hefur verið eitt aðalefni
frétta. Vestur-þýski herinn ræður
ekki yfir kjarnorkuvopnum svo
vitað sé, og ráða sögulegar
ástæður þar mestu. En þó er
fjöldi kjarnorkuvopna I Vestur-
Þýskalandi, þar sem enn eru
bandariskir, breskir og franskir
herir, og óttast vesturþjóðverjar
mjög, aö þessi vopn muni enn
auka li'kur á að möguleg styrjöld
muni háö hvaö æðislegust á þýsku
landi.Beiöni bandariskjastjórnar
um uppsetningu svonefndra
Pershing-eldflauga i Evrópu
vakti mikla andstöðu og lentu
flokksforingjarnir Schmidt og
Genscher báðir i miklum mótbyr
á siðustu flokksþingum og komu
sinu i gegn aðeins vegna hótunar
um afsögn.
Bonn-stjómin hefur samþykkt
viðtöíu þessara flauga með þvi
skilyrði, að áður en þær verði
settar upp, sem á að gerast árið
1983, muni bandarikjamenn setj-
ast aö samningaborði með rúss-
um um afvopnunarmál, og liggur
sú von að baki að aldrei komi til
uppsetningar flauganna. Schmidt
tókst að fá loðið loforö frá Reagan
um bandarískan vilja til samn-
inga, og var þvi ioforði mjög
hampað innan og utan krata-
flokks.
Akvöröunin um framleiðslu
nifteindasprengjunnar dregur
mjög úr þessum sigri Schmidts.
Kjarnorkueldflaugarnar eru
ætlaðartil árásaá sovéskar borg-
ir, og eru hættulegar þjóðverjum
vegna væntanlegra svara sovét-
manna, en nifteindasprengjan er
framleidd beinlinis i þvi skyni að
nota i svæðisbundinni styrjöld, á
að sögn að stööva framrás skrið-
drekasveita, og er framleiðsla
hennar þvi miðuð við að Evrópa
verði leiksvið kjarnorkustyrjald-
ar, og þar færu þjóöverjar nauð-
ugir viljugir með hlutverk þol-
andans.
Hinni einhliða ákvöröun
Reagan-stjórnarinnar um nift-
eindasprengjuna hefur verið likt
við blauta tusku framani vest-
urþýsku stjórnina. Kanar reyndu
að visu að draga úr vonbrigðum
evrópskra bandamanna sinna
með þvi' að lýsa þvi yfir, að
snarpa stjórnarandstöðu krata,
þarsem andstæðingum vigbún-
aðar og kjarnorkustyrjalda yxi
enn fiskur um hrygg innanflokks,
og friðarhreyfingin þýska styrkt-
ist til muna.
Hinsvegar gæti svo farið, að
áætlanir Reagans misheppn-
uðust, og eftir sæti stjórn krata,
eftilvill án Schmidt og þarmeð
veikari en ella, en þeim mun
gagnrýnni á utanrikispólitik
Bandarikjanna, sem einna tærast
speglast i þeim ummælum Wein-
bergers varnarmálaráðherra, að
valdajafnvægi séþá og þvi aðeins
hugnanlegt könum aö þeir séu
fyrirfram öruggir um sigur i
mögulegri styrjöld.
— m.
Suðurafrískar hersveitir í Angóla:
Undanfari stærri tíðinda?
A mánudag réðust tvær suð-
ur-afrískar skriðdrekahersveit-
ir inni Angóia sunnanvert frá
Namibiu, nýlendu þeirri sem
Suður-Afrika neitar að sleppa
tökum á þrátt fyrir alþjóðiegan
þrýsting, sem nú fer reyndar
dalandi eftir valdatöku ihalds-
manna f Bretlandi og Banda-
rikjununt.
Fréttir hafa borist af miklum
átökum suður-afrikumanna og
angólabúa við bæinn Xangongo
rétt við landamærin.
Aö sögn 'ángólamanna eru
suðurafrisku hersveitirnar hluti
af 45 þúsund manna her sem á
að hernema hluta af angólsku
landsvæði. Þessu neita suður-
afriskir talsmenn, og segja um-
svifum sinum i Angóla einungis
beint gegn bækistöövum
SWAPO, frelsishreyfingar
Namibiu, sem angólamenn
styðja.
Þegar John Vorster lét af em-
bætti forsætisráðherra i Suður--
Af'riku vöknuðu ýmsar vonir
um breytingar á stefnu suöur-
afriskra stjórnvalda. Hinn nýi
frammámaður, Botha, lýsti yfir
þeim vilja sinum aö draga úr
aðskilnaðarstefnunni og bæta
sambúö Suður-Afriku við
granna sina, sem þrátt fyrir
eindregiö hatur við kynþátta-
misréttið i Suöur-Afriku eru
henni á ýmsan veg efnahags-
lega háðir.
Þær vonir hafa nú endanlega
brugðist. Innávið heldur kúgun
svarta meirihlutans áfram sem
aldrei fyrr, enda vöktu varfærn-
ar tilraunir stjórnvalda til að
draga úr augljósustu merkjum
misréttisins hin verstu viöbrögö
hjá hvitri valdstétt landsins.
Einu sjáanlegu merkin um yfir-
lýstan breytingarvilja Botha-
stjórnarinnar eru blönduð
iþróttalið til auglýsingar útávið
og afnám nokkurra af hinum
frægu suðurafrisku garðbekkj-
um meö áletruninni „Aðeins
fyrir hvita”.
Botha hefur ótrauður haldið
áfram þeirri stefnu Vorsters að
einangra blökkumenn i sárafá-
tækum smárikjum innan landa-
mæra Suður-Afriku, þarsem
suðurafriskir hvitingjar bera
formlega enga ábyrgð á eymd-
inni, en sækja þangaö ódýrt
vinnuafl. En stjórnvöld hafa
einnig mætt vaxandi mótspyrnu
af hálfu hins svarta meirihluta,
og miklar sprengingar i oliu-
hreinsunarstöðvum, herbúðum
og lögreglustöðvum undanfarið
ár bera vott um þokkalega
skipulagða skæruliöahreyfingu
innan landamæranna.
1 utanrikismálum hefur af-
staða Suður-Afriku fremur
harðnað seinni ár en hitt.
Stjórnin i Pretóriu þykist nú
hafa eignast nokkurn vin i aft-
urhaldssömum bandarikjafor-
seta, og þykir ekki siöra, að
stjórnvöld i hinu gamla móður-
riki, Bretlandi, skuli eiga i erj-
um bundnum kynþáttavanda-
málum i eigin borgum, að ekki
sé minnst á frammistöðu breska
heimsveldisins i Noröur-lrlandi.
Aætlað er að hækka fjárveit-
ingar til hermála I Suður-Afriku
um tæpan þriöjung, — sem þyk-
ir jafngilda striösyfirlýsingu á
hendur nágrannalanda. —
Botha hefur sjálfur lýst yfir, að
ekki komi til greina að Suður-
Afrika gefi neitt eftir af veldi
sinu i Namibiu. Hann áskilur
sér rétt til að ráðast á öll þau
lönd sem ANC, andspyrnu-
hreyfing blökkumanna i Suöur-
Afriku, nýtur i aðstoðar, og ógn-
ar þannig Zambiu og Zimbab-
we. Hann hefur lýst þvi sem
stefnu suðurafriskra stjórn-
valda að koma róttækri stjórn i
Mósambik frá.
Innrás skriðdrekanna i Ang-
óla gæti þvi reynst upphaf viða-
meiri átaka um alla sunnan-
veröa Afriku. Einkum þarsem
allt bendir til að bandarikja-
stjórn áliti Botha og félaga
„sina tikarsyni” á svæðinu.
(DN, Guardian)
— m
P.W. Botha