Þjóðviljinn - 12.09.1981, Síða 17

Helgin 12,—13. september 1981 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 17
Svanasöngur Visconti
Luchino Visconti var einn
þeirra manná sem skópu
ítölsku nýraunsæisstefn-
una í lok seinni heims-
styrjaldarinnar. Fyrstu
myndir hans, í3Ossessione
og La terra trema, voru
tímamótamarkandi fyrir
þessa stefnu. En Visconti
var maður mikillar mót-
sagnar: hann var sósíalisti
að hugsjón, en aðalsmaður
að uppruna og mótun.
Þessi mótsögn gengur
einsog rauður þráður í
gegnum allt sköpunarverk
Visconti, og hún er auðsæ í
síðasta verki hans, L'inno-
cente, sem nú er
mánudagsmynd Háskóla-
bíós.
Ingibjörg
Haraldsdóttir
skrifar

Hvers viröi er þaö allt þegar
raunverulegt innihald vantar og
lifiö er ekki annaö en tilgangs-
laust form, eftirsókn eftir vindi?
bað merkilegasta viö þessa
ágætu mynd er þó sennilega lýs-
ingin sem hún gefur á samskipt-
um kynjanna i þessu umhverfi. I
myndarlok spyr ástkona Tullios
(Jennifer O’Neill) hann hvernig
standi á þvi aö karlmenn vilji
alltaf lyfta konunni upp til himins
meö annarri hendi og toga hana
niður meö hinni, hvernig standi á
þvi aö þau geti ekki gengiö saman
gegnum lifiö, hliö viö hliö,
hvorugt meira eöa minna en hitt?
Viö þessu hefur Tullio ekkert
svar. Þrátt fyrir „frjálslyndi” sitt
er hann sannfærður um að ást-
kona og eiginkona séu tvennt
ólikt, hann elskar ástkonuna en
setur eiginkonuna á stall, rétt
einsog móður sina eöa systur.
Hann er lika ákafur talsmaöur
eignarréttsins yfir konunni. Og
frjálslyndi hans býður endanlegt
skipbrot, þegar sakleysinginn
kemur til sögunnar, barnið sem
kona hans átti meö öörum manni.
L’Innocente, eöa Saklevsine-
inn, er byggð á skáldsögu eftir
italska rithöfundinn Gabriele
d’Annunzio (1863—1938), sem var
stórfurðulegur náungi og endaði
sem liösmaöur Mussolini og
fursti. Ég hef aö visu ekki lesið
sögu d’Annunzio, en mér er nær
aö halda að Visconti og sam-
starfsmenn hans hafi fariö þó-
nokkuð frjálslega meö hana.
Engu að siður gæti aöalpersóna
myndarinnar, Tullio, sem leikinn
eraf Giancarlo Giannini, hæglega
verið einskonar útgáfa af
d’Annunzio, en hann var frægur
fyrir að vera sífellt aö lýsa
sjálfum sér i sögum sinum og
leikritum.
Tullio er forrikur yfirstéttar-
maöur og trúir aöallega á mátt
sinn og megin. Hann er guðleys-
ingi og telur sig hafa vald yfir lifi
og dauða — er einskonar ofur-
menni i anda Nietzsche. Heimur
hans er þó næsta þröngur, og þar
er eiginlega ekki pláss fyrir aöra
en hann sjálfan.
Eiginkona hans, sem Laura
Antonelli leikur, virðist viö fyrstu
sýn vera auömjúk og undirgefin
og sætta sig við framhjáhald af
hans hálfu. En þar kemur aö (
ástandið veröur henni óbærilegt
og hún leitar á náöir rithöfundar,
sem er ástfanginn af henni. Þegar
eiginmaburinn fær grun um aö
konan hans sé honum ótrú breyt-
ist afstaða hans til framhjáhalds
skyndilega. Hann missir áhugann
á ástkonunni fögru og veröur aft-
ur ástfanginn af konu sinni. En
þá kemur babb i bátinn: hún
reynist vera barnshafandi af
völdum elskhugans.
Upphefst nú mikil barátta milli
þess frjálslyndis sem Tullio hefur
alltaf státaö af og þeirra viðhorfa
sem kaþólskt yfirstéttaruppeldi
hefur innrætt honum. Veröur efni
myndarinnar ekki rakiö hér frek-
ar, af tillitssemi við þá sem
leggja leið sina i Háskólabió á
mánudaginn, en aðeins ýjaö að
þvi að barnið verður fórnardýr
þessarar baráttu, sem leiðir til
hörmunga og til endanlegs ósig-
urs Tullios.
Myndin gefur okkur innsýn i lif
italskrar yfirstéttar ein-
hverntima seint á 19. öld. Þetta er
fánýtt lif, þrátt fyrir auðæfi,
menntun og siöfágun. Einsog ein
af persónum myndarinnar, bróðir
Tullios, orðar þaö: viö erum rik,
menntuö og höfum feröast víöar
■ — og hvaö svo?
Sakleysinginn veröur liklega
aldrei talin besta mynd meistara
Visconti, en hún er samt sem áöur
verðugt minnismerki um þennan
ágæta leikstjóra. Myndin ein-
kennist af fáguðum og öguöum
vinnubrögöum og ágætum leik.
Giannini er góöur leikari og býr
yfir fágætum krafti, en þó fannst
mér hann stundum vera of
samanbitinn — kannski heföi
hann náð betri árangri meb þvi
aö slaka á ööru hverju. Hins-
vegar var hann stórkostlegur á
þeim augnablikum þegar spenn-
an reis hæst innra með honum.
Þær Laura Antonelli og Jennifer
O’Neill geröu konunum i lifi
Tullios ágæt skil, einkum sú fyrr-
nefnda, sem túlkaði bældar
ástriöur eiginkonunnar af i
miklum ágætum.
Giancarlo Giannini, Laura Antonelli og Marie Dubois I „L’Innocente”.
Gloria
slæst við
Mafíuna
Gena Rowlands og John Adames I hlutverkum Gloriu og stráksins sem
hún bjargar úr klóm Mafiunnar.
Með haustinu gerðust
þau gleðitíðindi að skyndi-
lega lifnaði yfir bíóunum í
bænum. Á örstuttum tíma
hef ég séð f jórar ágætar
myndir, og þykir mér það
tíðindum sæta í Reykjavík.
Ein þessara mynda,
Equus, var að vísu aðeins
sýnd i örfáa daga og átti
skilið að fá betri aðsólkn.
önnur, Lokahófið, er í
rauninni aðeins góð fyrir
þá sök að í henni fær Jack
Lemmon að njóta sín á
ef tirminnilegan hátt.
Mánudagsmyndin fær um-
f jöllun annarsstaðar á síð-
unni. Og þá er komið að
þeirri f jórðu: Glöria, eftir
John Cassavetes, sem
Stjörnubíó sýnir.
Mörgum er eflaust I fersku'
minni kvikmyndin „Kona undir
áhrifum” (A Woman Under the
Influence) sem sýnd var hér á
Kvikmyndahátið 1978. Fleiri
myndir Cassavetes hafa verið
sýndar hérlendis, t.d. var fyrsta
mynd hans, Shadows.sýnd hér i
Filmiu fyrir tæpum 20 árum. Er
skemmst frá þvi að segja að
Cassavetes er einn athyglisverð-
asti núlifandi kvikmyndastjóri
Bandarikjanna. Hann er einn af
fáum i faginu sem eru raunveru-
legir höfundar mynda sinna, og
gagnrýnendum hefur jafnan
reynst erfitt að flokka hann undir
einhvern isma. Það er meira að
segja erfitt að segja til um hvers-
konar myndir hann gerir, þær
verða ekki svo auðveldlega settar
á bás. Við getum tekið Gloriusem
dæmi: bióið auglýsir hana sem
sakamálamynd, en er hún það i
raun og veru?
Gloria álpast inn i ibúð vinkonu
sinnar til að fá lánað kaffi, en
kemur þaðan út með strákhnokka
sem hún á að bjarga undan Mafí-
unni. Nokkrum minútum siðar
hafa bófarnir gert út af viö vin-
konuna og fjölskyldu hennar.
Gloria situr uppi með strákinn,
sem Mafian vill feigan. Og Gloria
er sjálf viðriðin Mafiuna. „Þeir
sem drápu pabba þinn og
mömmu og systur þina eru vinir
minir, skilurðu?”|segir hún við
strákinn.
Þetta er flókin staða, en Gloriu
er ekki fisjað saman. Hún þarf að
flýja undan Mafiunni og lögregl-
unni. A náðir þeirrar siðarnefndu
getur hún ekki leitað, vegna
tengsla sinna við Mafiuna. Og
Mafian biður aðeins eftir tækifæri
til að drepa strákinn, þvi hann er
„merktur”, eins og það heitir á
Mafiumáli.
Það sem gerir myndina fyrst og
fremst eftirminnilega er frábær
leikur þeirra Genu Rowlands,
sem leikur Gloriu, og Johns litla
Adames, sem leikur strákinn.
Þaueru bæði dæmigerð afsprengi
þess frumskógar sem nefndur er
undirheimar stórborgarinnar.
„Treystu engum”, segir faðir
stráksins við hann rétt áður en
yfirmenn hans i Mafíunni salla
hann niður fyrir að kjafta frá. Og
strákurinn tekur föður sinn á orð-
inu. Hann treystir ekki einu sinni
Gloriu, sem er þó að reyna að
bjarga honum.
Það kemur lika á daginn að i
þessu harðneskjulega Mafiu-
hverfi er affarasælast að treysta
engum. Engu aö siður þróast
samband þeirra Gloriu og stráks-
ins og áður en lýkur er það likast
sambandi móður og sonar. Jafn-
vel i undirheimum New York
getur ástin náð að blómgast. Og
glæpakvendi á borð við Gloriu
getur tekið upp á þvi að hætta lifi
sinu fyrir litinn munaðarleys-
ingja.
Einhverjum hefði eílaust tekist
að gera úr þessu efni væmna
vellumynd, en væmni er ekki til I
heimi Cassavetes. (Vilji menn sjá
væmna mynd skulu þeir hins-
vegar skreppa í Nýja bió og sjá
Lokahöfið).
Gena Rowlands er án efa i hópi
fremstu leikkvenna samtimans,
það hefur hún sannað eftirminni-
lega með leik sinum i Konu undir
áhrifum og Gloriu. Sú Gloria sem
hún skapar er alveg ný kven-
hetja. Aðsumu leyti er hún kven-
leg útgáfa af þessum skotheldu
goðsagnahetjum hasarmynd-
anna, en hún er miklu meira en
það. Hún er lyrst og fremst
manneskja, haidin öllum þeim
ótta og öllum þeim tilfinningum
sem það hugtak felur i sér.
Snorri
senn á
skjánum
Þá styttist I að landsmenn fái
að sjá kvikmyndina um Snorra
Sturluson I sjónvarpinu, en hún
hefur þegar verið sýnd erlendis.
Forsýningar voru i vikunni sem
er aö liða hjá islenska sjónvarp-
inu, en almenningur fær að sjá
hana 20. og 27. septcmber n.k.
Hvor helmingur myndarinnar er
um 78 minútur.
Myndin er sem kunnugt er gerö
af islenska sjónvarpinu I sam-
vinnu viö sjónvarpsstöövar Dan-
merkur og Noregs, en leikstjóri
er Þráinn Bertelson.