Þjóðviljinn - 12.09.1981, Qupperneq 28

OWÐVIUINN1 Abalslmi Þjóðviljans er 81333 kl. 9-20 mánudag til föstudags. Utan þess tima er hægt aö ná i blaöamenn og aðra starfsmenn blaösins t þessum slmum: Ritstjórn 81382,81482 og 81527, umbrot Aðalsím! Kvöldsími Helgarsími afgreiðslu 81663
Helgin 12.—13. september 1981 81285, ljósmyndir 81257. Laugardaga kl. 9-12 er hægt aö ná 1 af- greiöslu blaðsins i slma 81663. Blaöaprent hefur sima 81348 og eru blaöamenn þar á vakt öll kvöld. 81333 81348
nafn
vikunnar
Úlfar
Þormóðsson
Fátt hefur vakifi meiri at-
hygli I vikunni en> hin nýja
bók ÍJlfars Þormóössonar
um frimúrararegluna,
Bræörabönd. Þetta er siöara
bindi verks, sem frimúrara-
feykirinn Clfar gefur út uppá
eigin hönd og ábyrgö. Viö
þrengdum aö Úlfari þar sem
hann sötraöi kaffiö f makind-
uni i stormahléi bókaútgef-
andans.
Hvers vegna fórstu aö
vinna aö þessu verki?
— Eiginlega til þess að
reyna að skilja betur eðli
þess hlægilega þjóðskipulags
sem við búum við og hjálpa
öðrum til hins sama.
Hefur margt komið þér á
óvart viö rannsókn á fri-
múrarareglunni á islandi?
— Mest kom mér á óvart
hversu hallærislegar félags-
skapur þetta er. Hitt grunaði
mig áður, sem reyndist rétt,
að þessi félagsskapur er
fyrstogfremst valdaklika og
samtryggingafélag.
Hefur þessi valdakiíka og
samtryggingafélag aö ein-
hverju leiti sett mark sitt á
söguþróun á tsiandi siöustu
áratugi?
— Það leikur ekki minnsti
vafi á þvi að á dögum forset-
anna Sveins Björnssonar og
Asgeirs Asgeirssonar að ekki
sé minnst á tið hinna lýð-
ræðissinnuðu ráðherra Vil-
hjálms Þórs og Björns Ólafs-
sonar hafði frimúrarareglan
meiri völd i þessu landi en
nokkur annar félagsskapur
eða stjórnmálaflokkur fyrr
eða siðar. Þessi aðilar mis-
notuðu augljóslega stöðu
sina i eigin þágu og hugðar-
efna sinna með afleiðingum
sem þjóöin sýpur seiðið af
enn i dag. Þessir menn voru
engir eftirbátar reglubræðra
sinna á ltaliu og Grikklandi.
Gætiröu sannaö þessar aö-
dróttanir fyrir rétti?
— Já, ég treysti mér vel til
þess. Annað mál er það hver
dómsniðurstaða úr hugsan-
legum málaferlum yrði: Það
er nefnilega svo að lögin eru
samin, túlkuð og fram-
kvæmd oftsinnis af reglu-
bræðrum þessara manna,
eins og glöggt sést af athug-
un á Bræðraböndum.
Eiga frimúrarar eitthvaö
sameiginlegt utan þess aö
vera bræöur I reglunni?
— Já, þá þyrstir i skjall og
lófatak. Þeir eru lýðræðis-
sinnar i orði — en valda-
girugir einræðisseggir i
reynd. Það er áberandi
hversu margir þeirra eiga
samleið i hermangi
„frjálsri” verslun og SÍS.Og
þeir eiga sameiginlega lifs-
sýn sem rúmast i „lýðræðis-
flokkunum” þremur.
Ertu þeirrar skoöunar aö
þaö eigi aö banna frimúrara-
regiuna meö lögum á is-
landi?
— Nei, en hins vegar geri
ég tillögu um hversu skuli
með regluna farið i lokakafla
verksins. — ög
,/Það hef ur margt breyst
á þessum árum, f rá því við
stofnuðum „September"
hópinn árið 1947. Ég held
að varla sé hægt að segja
að hliðstæður hópur hafi
verið stofnaður, því t.d.
Súmararnir voru talsvert
ólíkir okkur. Við tókum
málverkið mjög hátíðlega
og þurftum að leggja mjög
hart að okkur til að komast
í þetta nám. Evrópsk
klassík var grundvöllurinn
í starfi okkar og námi og
við litum ákaflega upp til
„meistaranna". Þetta hef-
ur breyst og stundum
hvarflar að mér að það sé
orðið of auðvelt að komast
í myndlistarnám, því af-
raksturinn er ekki í
samræmi við f jöldann."
Að
breyta
lití
túpu í
eitt-
hvað
annað
Það er listmálarinn Jóhannes
Jóhannesson, sem hefur orðið,
einn af frumkvöðlum „Septem-
ber”-hópsins, sem nú sýnir verk
sin að Kjarvalsstöðum, en þessi
hópúr sýndi fyrst saman árið
1947.
Við spjölluðum stuttlega við Jó-
hannes á sýningunni og spurðum
hann hvort það hafi verið hug-
myndafræðileg samstaða sem
tengdi „September”-málarana
saman:
,,Áð vissu leyti. Við vorum vist
flest róttæk, en litum öörum
augum á pólitikog list, en algengt
er i dag. Hugmyndafræði okkar
stóð að vissu leyti utan viö
málverkið og við töldum okkur
ekki minni sóslalista eða listmál-
ara fyrir það.Enn i dag held ég að
min pólitiska afstaða hafi ekki
bein áhrif á verk min. Hins vegar
má segja eins og frægur málari
sagöi eittsinn, að mynd væriekki
fullbúin fyrr en áhorfandinn liti
hana augum, Þetta er kannski
sósialismi málarans. En þótt það
sé vissulega einhvers viröi að
vera á móti atómbombunni, er
ekki þar með sagt að menn geti
búið til góða myndlist bara þess
vegna.”
— Heldurðu að þið hafið ,,náð
til fólksins”?
,,Já, ég held þaö. Við þóttum aö
visu nýstárlegir til að byrja með,
enda fórum við aldrei inn á braut
sósialrealismans. En við tókum
hlutverk okkar sem listamanna
mjög alvarlega og sýningar okk-
ar voru alla tið mjög vel sóttar.”
„Svo þið hafið ekki sýnt fyrir
fáa útvalda?”
„Nei, þaö er áróður ef sliku er
haldið fram. Ég var sjálfur mjög
mikið við sýningarnar hér áður
fyrr og fylgdist mjög vel með
hverjir komu á þær. Það var
ákaflega mikið um menn sem
komu af einskærum áhuga og
keyptu málverk, þótt þeir hefðu
litil efni. Mér eru minnisstæðir
margir verkamenn frá þessum
árum og ég held að þetta hafi ekki
breyst, þóttmaður hafiekki tök á
að fylg jast jafn vel meö gestum á
sýningunum nú.”
— Og að lokum, Jóhannes.
Hvað skyldi vera mest viröi fyrir
listmálarann?
„Málarinn hefur það hlutskipti
aö breyta lit i túpu i eitthvað
annað en lit i túpu. Stillinn er
aukaatriði, en aðalatriðið er að
vera sjálfum sér trúr 1 þvi sem
maðurer aðgera og trúa á það.”
Sýning „Septem” hópsins
stendur til 20. september, en auk
Jóhannesar sýna þar, þau
Kristján Daviðsson, Þorvaldur
Skúlason, Valtýr Pétursson Guö-
munda Andrésdóttir, Karl Kvar-
an og Sigurjón Olafsson.
— þs.